سندروم رينود

همه‏ى شما سندرم رينود را به خوبى مى‏شناسيد. وقتى در يخچال را باز مى‏كنيد و در كف دست‏هاى‏تان احساس كرختى مى‏كنيد و يا هنگام فشردن دكمه‏هاى كى‏بورد كامپيوترتان متوجه تغييرات در انگشتان‏تان مى‏شويد.
ناگهان رگ‏هاى خونى انگشتان دست‏تان منقبض مى‏شوند و گاهى وقت‏ها انگشتان پاها نيز درگير مى‏شود. اولين علامتى كه مى‏بينيد اسپاسم است كه جريان خون به محل درگير، آهسته مى‏شود.
كمبود خون اكسيژن‏دار، دست‏تان را بى‏رنگ مى‏كند و حتى ممكن است به رنگ قرمز و رنگ كبود نيز ديده شود. گاهى وقت‏ها به علت نبود خون در دستان‏تان احساس بى‏حسى و كرختى مى‏كنيد. در موارد پيشرفته، سندرم رينود جريان خون انگشتان را ضعيف كرده و به حس لامسه آسيب مى‏رساند.
سرما، تنها مقصر و دليل اصلى نيست. بلكه اين پديده مى‏تواند از آسيب وارده به رگ‏هاى خونى حاصل از ارتعاش قدرتمند وسايلى نظير اره‏هاى برقى و يا دريل‏ها و حساسيت به داروهايى كه روى رگ‏ها تأثير مى‏گذارد و يا اختلالات بافت همبند، باشد. يك دليل ديگر، مى‏تواند اختلالات عصبى باشد.
چگونه مى‏توانيد خود را در برابر سندرم رينود محافظت كنيد؟ اين است توصيه متخصصين ما:

خود را با شرايط وفق دهيد تا بر سرما غلبه كنيد.
 

ياد بگيريد كه در سرما، دست‏ها را گرم نگه داريد؛ تكنيك زير را كه توسط محققين ارتش آمريكا در آلاسكا اختراع شده است به كار ببريد:
اتاقى را انتخاب كنيد كه دماى راحت و مناسبى داشته باشد و دست خود را داخل يك ظرف آب گرم 3 تا 5 دقيقه قرار دهيد. سپس به داخل اتاق سرد و يخ‏زده برويد و دوباره دست‏ها را در آب گرم به مدت ده دقيقه قرار دهيد. محيط سرد به طور معمول رگ‏هاى سطحى را منقبض مى‏كند، اما در عوض احساس گرمى آب، آن‏ها را متسع خواهد كرد. با تكرار اين تمرين رگ‏هاى خونى را شرطى مى‏كنيد تا على‏رغم سرما بتوانيد مقابله كنيد.
در ارتش اين عمل، روزانه 3 تا 6 بار روى 150 نفر امتحان شد؛ بعد از 54 بار درمان، نتايج تكان دهنده بود: دست‏هاى اين افراد در سرماى 7 درجه گرم‏تر از قبل بود.

بازوى خود را بچرخانيد تا گرما توليد شود.
 

شما مى‏توانيد به كمك يك ورزش ساده با دست‏هاى‏تان گرما ايجاد كنيد. دست‏تان را به پشت بدن بچرخانيد و سپس به طرف جلو و بالا با سرعت 80 دور در دقيقه حركت دهيد. اثر چرخ آسيابى، خون را با نيروهاى گرانشى و گريز از مركز به داخل انگشتان مى‏راند. اين ورزش گرمايى، براى دست‏هاى سرمازده به هر دليلى مؤثر است.

غذاهاى حاوى آهن مصرف كنيد.
 

كمبود آهن مى‏تواند متابوليسم تيروئيد را كه دماى بدن را تنظيم مى‏كند، تغيير دهد. اين چيزى است كه محققان به آن مظنون شده‏اند. آن‏ها اثرات آهن تغذيه‏اى را بر روى 6 زن سالم هنگامى كه وارد يك اتاقك سرد مى‏شدند، اندازه‏گيرى كردند.
غذاهاى حاوى آهن شامل مرغ، ماهى، گوشت قرمز كم چربى گاو، عدس و سبزيجات برگ سبز مى‏باشند. آب پرتقال هم خوب مى‏باشد. چرا كه ميزان جذب آهن را در بدن بالا مى‏برد.

درست لباس بپوشيد تا دماى داخل بدن را در حد معينى حفظ كنيد.
 

براى گرم نگه داشتن خود، بايد طورى لباس بپوشيد كه احساس گرما كنيد. عموم مردم اغلب كفش و دستكش مى‏پوشند بدون اينكه توجهى به دماى داخل بدن‏شان داشته باشند كه در واقع خيلى مهم است.

اليافى را انتخاب كنيد تا تعريق زياد ايجاد نكنند.
 

تعريق مى‏تواند عامل مهم‏ترى نسبت به دما در ايجاد سرما در پاها و دست‏ها باشد. تعريق، تهويه هواى بدن است و در صورتى كه مراقب نباشيد تهويه هواى بدن شما مى‏تواند باعث سرما شود.
دست‏ها و پاها به خصوص حساس هستند چرا كه كف دست‏ها و پاشنه پا )همراه با زير بغل( بيشترين غدد عرق را دارند به همين دليل است كه جوراب‏هاى پشمى ضخيم و چكمه‏هاى با آستر پشمى به جاى اينكه پاى شما را گرم كنند باعث تعريق زياد و احساس سرما مى‏شوند.

جوراب‏هاى تركيبى پنبه‏اى را به جاى جوراب‏هاى حاوى پنبه خالص بپوشيد.
 

بايد جورابى بپوشيد كه رطوبت را از پا بگيريد و آن را عايق‏بندى كنيد. جوراب‏هاى تمام پنبه‏اى منجر به تعريق زياد مى‏شوند و پاى‏تان را سرد مى‏كنند.

مطمئن شويد كه لباس‏هاى‏تان گشاد هستند.
 

هيچ كدام از لباس‏ها نبايد به بدن‏تان فشار بياورد؛ لباس‏هاى تنگ نظير كش جوراب و شلوار جين و كفش‏هاى تنگ جريان خون را قطع و عايق‏هاى هوايى را حذف مى‏كنند.

لايه لايه لباس بپوشيد.
 

اگر مى‏خواهيد در سرما بيرون رويد لايه لايه لباس پوشيدن بهترين كار است. اين كار باعث حفظ گرما مى‏شود و در صورتى كه هوا گرم شود شما مى‏توانيد لباس‏ها را تكه تكه درآوريد. لايه داخلى لباس‏تان بايد از الياف مصنوعى باشد كه عرق را از پوست بگيرد. تركيب پشم و ابريشم نيز قابل قبول است. لباس بعدى بايد نقش عايق را بازى كند و گرما را در بدن نگه دارد. بهترين انتخاب، بلوز پشمى است.

كلاه بگذاريد.
 

پوشش ديگرى كه مى‏تواند دست‏ها و پاهاى‏تان را گرم نگه دارد، كلاه است. سر شما بزرگترين محل از دست دادن گرما است. رگهاى خونى سر با بازده قلبى كنترل مى‏شوند و مثل رگهاى دست و پا محدود نمى‏شوند. اگر مى‏خواهيد پاها و دست‏هايتان گرم باشند، گذاشتن كلاه به اهميت پوشيدن دست‏كش و جوراب مى‏باشد.

دست‏كش‏هاى يك انگشتى بپوشيد.
 

اين دستكش‏ها گرم‏تر از دستكش‏هاى معمولى است چرا كه كل گرماى دستتان را در خود نگه مى‏دارد.

از پودر مخصوص پا استفاده كنيد.
 

لباس تنها راه خشك نگه داشتن پوست شما نيست. پودرهاى جاذب رطوبت پا براى حفظ خشكى پا عالى هستند. اما به هوش باشيد كه افراد دچار سردى پا كه ديابتى هستند يا بيمارى‏هاى رگ‏هاى سطحى را دارند، بهتر است به جاى اسپرى از افشاننده‏ها استفاده كنند چرا كه رطوبت حاصل از اسپرى‏ها مى‏تواند واقعا باعث يخ‏زدگى پاها مى‏شود.

سيگار نكشيد.
 

دست و پاى سيگارى‏ها در هنگام كشيدن سيگار، سرد مى‏شود. سيگار باعث تشكيل پلاك در سرخرگ‏ها شده و نيكوتين، رگ‏هاى خونى را تنگ مى‏كند.
اين اثرات مخصوصا در افراد دچار سندرم رينود ديده مى‏شود. اين افراد نسبت به افراد عادى به سيگار كشيدن حساس‏ترند.

براى احساس گرما آرام باشيد.
 

ايستادن آرام و ريلكس در بعضى افراد منجر به احساس گرما مى‏شود، چرا؟ استرس همان اثرى را كه سرما دارد، روى بدن مى‏گذارد؛ خون از داخل دست‏ها و پاها به طرف مغز و ديگر اندام‏هاى داخلى بدن كشيده مى‏شود تا شما بهتر فكر كنيد و سريع‏تر واكنش نشان دهيد.

تكنيك‏هاى ريلكسيشن مؤثر هستند.
 

يك غذاى گرم و دل‏چسب بخوريد.
خوردن باعث افزايش دماى درونى بدن مى‏شود كه ترموژنز )مرحله‏ى ايجاد گرما( ناميده مى‏شود. بنابراين قبل از بيرون رفتن چيزى بخوريد تا اجاق درونى بدن‏تان گرم شود و غذاى داغ بخوريد تا تنور بدن‏تان بيشتر گرمازا شود. يك سوپ و يا غذاى داغ حتى در هواى سرد هم بدن‏تان را گرم نگه مى‏دارد.

به اندازه‏ى كافى مايعات مصرف كنيد.
 

دهيدراتاسيون مى‏تواند سرما را افزايش دهد و با كاهش حجم خون باعث سرمازدگى شود. با نوشيدن ميزان زيادى سوپ، چاى گياهى يا آب سيب گرم بدن‏تان را از سرما حفظ كنيد.

اما قهوه را به كنار بگذاريد.
 

قهوه و ديگر محصولات كافئين‏دار، رگ‏هاى خونى را منقبض مى‏كند.

به شدت از نوشيدن الكل اجتناب كنيد.
 

از حالت گرمازايى كاذب الكل وسوسه نشويد. الكل به طور موقت دماى دست‏ها و پاها را بالا مى‏برد و ضرر آن بيشتر از نفع آن است.
الكل باعث افزايش جريان خون پوست مى‏شود و گرما به راحتى از پوست از دست مى‏رود و دماى داخل بدن كاهش مى‏يابد. در واقع الكل شما را سردتر مى‏كند. خطر الكل، در يك دوره سرماى غير منتظره منجر به مشكلاتى نظير يخ‏زدگى مى‏شود.
منبع : دايرة المعارف پزشك خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا

پي‌نوشت‌ها:
 

* انتشارات سپهر اندیشه - 1387