زخم معده


 

مترجمان* :
دکتر حسن کریمی یزدی
دکتر پدرام مصطفایی



 
چند سال قبل، پزشكان به بيماران دچار زخم معده مى‏گفتند كه از خوردن هر گونه غذاى ادويه‏دار خوددارى كنند.
پيتزا و غذاهاى تند همگى بايد حذف مى‏شدند و غذاهاى ساده مانند نان و بيسكويت كراكر بايد جزء رژيم غذايى اين افراد قرار مى‏گرفت.
چيزى كه پزشكان امروز توصيه مى‏كنند، يادآور چنين گفتگويى بين پزشك و بيمار است:
هى، دكتر هر وقت كه من بستنى با سس كيوى مى‏خورم، احساس مى‏كنم كه يك شعله در معده‏ام ايجاد شده است.
دكتر مى‏گويد: خوب بستنى با سس كيوى نخور.
به عبارت ديگر به زخم معده‏تان گوش كنيد و معقولانه تصميم بگيريد. خواه زخم معده )پوشش معده( و يا زخم در ابتداى روده كوچك باشد.
دانشمندان هنوز هم نمى‏دانند كه چه عاملى دقيقا زخم معده را ايجاد مى‏كند.
اما اسيد معده اصلى‏ترين عامل است؛ بعضى از باكترى‏ها و استرس عوامل احتمالى بعدى هستند.
متأسفانه زخم معده يك بيمارى شايع، پايدار و مقاوم است. زخم معده واقعا يك بيمارى مزمن است؛ از بين مى‏رود و دوباره مى‏آيد. در ذيل نكاتى آمده كه به شما كمك مى‏كند تا زخم معده‏تان زودتر از بين برود.

از غذاهاى آتشين خوددارى كنيد.
 

خواه بستنى باشد يا پيتزا، اگر باعث ايجاد سوزش در معده شد، آن را نخوريد؛ غذاهايى كه باعث ايجاد سوزش در افراد مختلف مى‏شود، با هم متفاوتند اما كاملا واضح است كه غذاهاى ادويه‏دار، در بسيارى از افراد، ناراحتى ايجاد مى‏كنند.

مصرف شير را كاهش دهيد.
 

در زمان‏هاى قديم فكر مى‏كردند كه شير روى زخم معده اثر تسكين دهنده دارد. ولى امروزه اثر زيان‏آور آن كاملا مشخص شده است؛ اگر چه شير، اسيد معده را براى مدتى خنثى مى‏كند )و در نتيجه تسكين كوتاهى ايجاد مى‏كند( اما پس از مدتى باعث تحريك توليد اسيد بيشتر توسط معده و درد بيشتر مى‏شود.

از آنتى اسيدها استفاده كنيد.
 

اين داروها ممكن است زخم معده را درمان نكنند اما علايم آن را از بين مى‏برند.

از مصرف بيش از حد ضد دردها خوددارى كنيد.
 

آسپيرين در اين مورد معروف است، ولى داروهاى ضد التهابى غير استروئيدى نظير استامينوفن، ايبوپروفن و ديكلوفناك كه مصرف آن‏ها خيلى شايع است به اندازه آسپيرين روى پوشش معده اثر مى‏گذارند.

سيگار نكشيد.
 

بله، سيگار نيز در قضيه‏ى زخم معده متهم است. اگر چه هيچ مدركى وجود ندارد كه سيگار كشيدن باعث زخم معده مى‏شود ولى احتمال بهبود زخم معده در افراد سيگارى كندتر از افراد غير سيگارى است.

سعى كنيد عصبانى نشويد.
 

احتمال ابتلا به زخم معده در افرادى كه عصبانى و ناراحت مى‏شوند و احساسات خود را به خوبى بروز نمى‏دهند، بالا است.

وعده‏هاى غذايى را دو برابر كنيد.
 

اگر چه خيلى از پزشكان مى‏گويند كه سه وعده غذايى در طول روز، مناسب است اما بعضى افراد با خوردن شش وعده غذايى با حجم كمتر، كمتر دچار زخم معده مى‏شوند.

آهن مصرف نكنيد.
 

آهن، محرك معده است. افرادى كه مكمل آهن مصرف مى‏كنند، در صورت داشتن زخم معده دفعات تكرار بيمارى بيشتر مى‏شود.

هشدار پزشكى
 

در برابر اين علايم هوشيار باشيد.

 

اكثر مواقع علامت زخم معده فقط يك درد در ناحيه معده است. اما زخم معده خونريزى دهنده ممكن است جدى و حتى مرگ‏آور شود.
زخم معده خونريزى دهنده مى‏تواند باعث تخليه خون بدن و پايين آمدن فشار خون و توقف كاركرد اندام‏هاى بدن شود. اگر زخم معده داريد و واقعا دچار تهوع شديد و ناگهان فشار خون‏تان افت كرده، سريعا به پزشك خود مراجعه كنيد. از ديگر علايم خطرناك، مدفوع سياه با رگه‏هاى خونى است. شخص دچار زخم معده خونريزى دهنده ممكن است دچار سرگيجه شود و غش كند.

راهى ديگر
پپتو - بيسمول دارويى براى درمان زخم معده
 

شايد بيسمول بهترين دارو براى درمان معده باشد كه از قبل در جعبه كمك‏هاى اوليه شما وجود دارد.

باكترى موجود در بيسموت مى‏تواند زخم معده را درمان كند.
 

دكتر ديويد ارنست مى‏گويد: در بعضى از موارد خاص كه عود بيمارى ادامه دارد و وجود باكترى ثابت شده است مى‏توان از اين دارو استفاده كرد، اما از پزشك خود در مورد عوارض مصرف طولانى مدت مقادير بالاى پپتو - بيسمول سؤال كنيد.

با شعار ميانه‏روى زندگى كنيد.
 

ميزان زيادى از يك غذا يا نوشيدنى مى‏تواند زخم معده را تحريك كند. الكل نيز زخم معده را بدتر مى‏كند.

بگذاريد زمان سپرى شود.
 

بعضى وقت‏ها، تنها كارى است كه مى‏توانيد انجام دهيد؛ بسيارى از زخم‏هاى معده يك دوره دارند و در طول چند سال از بين مى‏روند.

زخم معده و ارتباط آن با استرس
 

آيا استرس مى‏تواند زخم معده ايجاد كند؟
بسيارى از پزشكان در اين مورد شك دارند؛ دكتر جان كورتا مى‏گويد: بسيارى از ما پزشكان فكر مى‏كنيم كه مدارك كافى در مورد اينكه استرس زخم معده ايجاد مى‏كند، وجود ندارد؛ اما اگر زخم معده داريد ممكن است استرس، بيمارى را بدتر كند. چندين پيشنهاد براى كاهش استرس كه ممكن است زخم معده را بهتر كند، در ذيل آورده شده است:
- افكار مثبت داشته باشيد و با خود صحبت كنيد.
- نفس عميق و آرام بكشيد.
- ورزش كنيد.
- تكنيك‏هاى ريلكسيشن را تمرين كنيد.
منبع : دايرة المعارف پزشك خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا

پي‌نوشت‌ها:
 

* انتشارات سپهر اندیشه - 1387