درباره سیاره اورانوس و مشخصات آن

در نيمه شب 17 مارس 1781 وقتي منجم آماتور انگليسي آلماني تبار، «سِر ويليام هرشل» 43 ساله با تلسکوپ بازتابي 18 سانتي متري دست ساز خود محدوده صورت فلکي جوزا (دو پيکر) را رصد مي کرد، متوجه شد که جرمي نوراني اندکي از ستاره هاي واقعي بزرگ تر است. غير از خورشيد، ستارگان به علت فاصله بسيار زيادي که از ما دارند هر چقدر توان تلسکوپ را بالاتر ببريم باز هم به صورت نقطه اي نوراني ديده مي شود. هرشل هر اندازه توان تلسکوپ را بالاتر برد، اين شيء جديد بزرگ تر به نظر مي رسيد. او به اين نتيجه رسيد که شيء يافته شده ستاره نيست و در شب هاي بعد موضع متغير آن را اندازه گيري کرد و به اين نتيجه رسيد که اين جرم يک سياره است که با مداري تقريباً دايره وار به دور خورشيد مي چرخد. يک سال بعد جرج سوم پادشاه انگلستان او را به عنوان منجم دربار منصوب کرد و او تبديل به يک منجم حرفه اي شد، هرشل نام اين سياره جديد را ستاره «جرج» ناميد که تا ساليان بعد به اين نام و «سياره هرشل» ناميده مي شد. سرانجام «يوهان اِلرت بَده» اخترشناس آلماني اين سياره را «اورانوس» ناميد که تا به امروز هم بکار مي رود. «اورانوس» در زبان یونانی، به معنای آسمان است.
اورانوس، هفتمين سياره دور از خورشيد و سومين سياره منظومه شمسي از نظر بزرگي است. قدر ظاهري آن 7/5 است و به همين دليل با چشم غير مسلح به دشواري مي توان آن را رصد کرد. ويژگي منحصر به فرد و غير معمول اورانوس آن است که محور دورانش بر مدار چرخش آن به دور خورشيد حالت خوابيده دارد و به يک توپ غلتان شبيه است. برخي دانشمندان بر اين باور هستند که برخورد يک جرم عظيم اين سياره را کج کرده است. محور دوران آن 98 درجه يعني تقريباً 8 درجه پايين تر از سطح مدار خود است. صفحه استواي آن تقريباً عمود بر صفحه مدارش و با زاويه 82 درجه است. ميانگين فاصله اورانوس تا خورشيد 20 واحد نجومي (AU) يا حدود 87/2 ميليارد کيلومتر است. قطر اين سياره غول پيکر 51 هزار و 800 کيلومتر است که چهار برابر زمين قطر و 5/14 برابر زمين جرم دارد. چگالي آن نسبت به آب 32/1 است. از نظر حجمي اورانوس 63 برابر زمين حجم دارد.

حرکت سياره
 

دوره تناوبي حرکت اورانوس به دور خورشيد، 84 سال زميني است و يک شبانه روز در استواي اين سياره حدود 17 ساعت و 14 دقيقه به طول مي انجامد. سرعت متوسط مداري اورانوس 8/6 کيلومتر بر ثانيه است. چون اورانوس به پهلو خوابيده است، بلندترين فصل را در ميان سيارات منظومه شمسي دارد. هر فصل آن حدود 21 سال زميني طول مي کشد. هر نقطه مشخصي روي آن، فقط در نيمي از سال سياره (84 سال زميني) روشن است. به طور مثال قطب شمال سياره به مدت 42 سال زميني رو به خورشيد قرار دارد و از آن نور مي گيرد. در 42 سال بعدي، قطب شمال تاريک مي شود و قطب جنوب آن رو به خورشيد قرار مي گيرد. اورانوس به دليل فاصله بسيار زيادش از خورشيد فقط چهار صدم نوري را دريافت مي کند که به زمين مي رسد. تابستان ها و زمستان هاي طولاني اورانوس به دليل نامعيني، اثري بر دماي سطح آن ندارد و اطلاعاتي که فضاپيماي «ويجر2» از سطح اين سياره بدست آورد، نشان مي دهد که ميانگين دماي سطح آن حدود 215- درجه سانتي گراد است و حرارت به وسيل? عامل ناشناخته اي در سطح اورانوس پراکنده مي شود.

جو اورانوس
 

اورانوس جوي تشکيل يافته از 83 درصد هيدروژن، 15 درصد هليم است، 2 درصد متان و مقدار کمي آمونياک و آب هم دارد. متان جاذب بسيار قوي نور سرخ است و سبب مي شود که اين سياره به رنگ سبز مايل به آبي روشن نمايان باشد. زير جو سياره، اقيانوس هاي عميقي از آب، آمونياک و متان وجود دارد که هست? جامد اين سياره را که نسبت به مشتري و زحل انرژي گرمايي کمتري ايجاد مي کند، احاطه کرده است. دماي اورانوس در اعماق اقيانوس هاي 8000 تا 12000 کيلومتري آن، بسيار بيشتر است و تا 3000 درجه سانتي گراد هم مي رسد. هسته آن از جنس آهن و سيلسيم است و دمايي حدود 7000 درجه سانتي گراد دارد. ميدان مغناطيسي اورانوس به طور تقريبي 50 برابر زمين است و نسبت به محور چرخش آن 60 درجه انحراف دارد. شدت طوفان هاي سطح اورانوس نسبت به مشتري و زحل بسيار کمتر است و به همين دليل چهره سطح آن بي شکل و فاقد لکه هاي بزرگ ابري است و فقط ابرهاي کوچکي در لايه هاي بالايي جو خود دارد. سرعت بادهاي آن را 40 تا 160 متر در ثانيه تخمين زده اند.

حلقه هاي اورانوس
 

در 10 مارس 1977، گروهي از اخترشناسان در رصد خانه «ايربورن کرييپرناسا» (Airborne observatory NASA’ S kuiper) عبور اورانوس از کنار يک ستاره ضعيف را شاهد بودند. وقتي سياره اي از مقابل يک ستاره عبور مي کند، جزييات مربوط به جو و ابعاد آن سياره را مي توان تعيين کرد. سياره اي که جو نداشته باشد فوراً ستاره را مخفي مي کند اما سياره داراي جو، بسته به چگالي آن جو، کم کم ستاره را محو مي کند. به اين رصدها، رصدهاي اختفايي گويند. پيش از آن که اورانوس، ستاره را بپوشاند، در فواصل يکسان، 5 بار خاموش و روشن شد و پس از اختفا نيز اين حالت رخ داد. اخترشناسان دليل آن را عبور حلقه ها از مقابل ستاره دانستند. با رصدهاي اختفايي بيشتر، تعداد حلقه ها به 9 عدد رسيد. ويجر 2 نيز دو حلقه ديگر کشف کرد. امروزه تعداد حلقه هاي کشف شده به 12 عدد رسيده است. حلقه هاي اورانوس بسيار باريک، منظم و پهناي هر کدام از آنها کمتر از 10 کيلومتر است. به غير از حلقه هاي بيروني که حدود 100 کيلومتر پهنا دارد.ابعاد ذرات تشکيل دهنده حلقه ها غالباً بزرگ تر از يک متر است که به احتمال باقي مانده هاي قمري هستند که تحت تأثير نيروي گرانش سياره از هم پاشيده يا به دليل برخورد با يک سيارک پر سرعت خرد شده اند. بر خلاف مشتري و زحل در حلقه هاي اورانوس، غبار و ذرات ريز زيادي وجود ندارد.
منبع:http://www.ettelaat.com
ارسال توسط کاربر محترم سایت : hasantaleb