تابش فرابنفش (Ultraviolet Radiatio)


 

مترجم: محمود کريمي شروداني
منبع اختصاصي فارسي: راسخون




 
تابش فرابنفش تابشي الکترومغناطيسي است که طول موج آن بين طول موج نور بنفش مرئي و اشعه ي ايکس مي باشد. اين تابش فرابنفش نام گرفته زيرا طول موج آن کمي از نور بنفش مرئي کمتر و فرکانس آن بيشتر است. وسايلي که براي آشکار کردن و اندازه گيري امواج فرابنفش استفاده مي شوند، عبارتند از: لامپ نور- برقي، سلول هاي فوتو ولتائيک (قدرت زاي نوري)، و راديومتر(تابش سنج) . چشمان زنبورهاي عسل و برخي از حيوانات خاص، برخلاف انسان ها قادر به تشخيص فرابنفش هستند. همانند بيشتر انواع تابش هاي الکترومغناطيسي منابع عمده ي امواج فرابنفش، ستارگان و از جمله خورشيد هستند. بيشتر امواج فرابنفش که با اتمسفر زمين برخورد مي کنند از خورشيد منشأ گرفته اند. عملکرد امواج فرابنفش بر اکسيژن درون اتمسفر لايه اي از اوزون را که از حدود 9 تا 19 مايلي (15 تا 30 کيلومتري) بالاتر از سطح دريا قرار دارد، بوجود مي آورد. (اوزون نوعي ملکول از اکسيژن است که شامل 3 اتم اکسيژن مي شود. در اکسيژن معمولي مولکول اکسيژن شامل 2 اتم است). لايه ي اوزون تقريباً تمام تابش فرابنفش با طول موج کمتر را قبل از آن که به سطح زمين برسد، جذب مي کند. اگر اين تابش به زمين برسد مي تواند موجب آسيب هاي شديد و مرگ براي بسياري از گونه هاي زيستي از جمله انسان ها بشود.
امواج فرابنفش با طول موج بيشتر که از لايه ي اوزون عبور مي کنند، عامل آفتاب سوختگي و برنزه شدن پوست مي شوند. هم چنين آن ها براي سلامت حياتي هستند ، چرا که موجب تشکيل ويتامين D در بدن مي شوند و به ذخيره سازي کلسيم و فسفر کمک مي کنند. همه ي اين مواد در ساختار و نگهداري دندان ها و استخوان هاي سالم نقش حياتي دارند.
منابع مصنوعي تابش فرابنفش چندين نوع از لامپ هاي الکتريکي را شامل مي شوند. از آن جا که شيشه ي معمولي از عبور امواج فرابنفش جلوگيري مي کنند، براي لامپ هاي فرابنفش بايد از شيشه هاي ويژه يا کوارتز (quartz) استفاده کرد. لامپ هاي فلوئورسنت معمولي که در خانه ها و اداره ها استفاده مي شوند، ساطع کننده ي تابش فرا بنفش نيستند و نور مي دهند، چرا که امواج فرابنفش توليد شده درون لامپ موجب درخشش پوشش فلوئورسنت دروني لامپ مي شوند. نور سياه عبارتي است که براي تابش هاي فرابنفش با طول موج هاي بلند که از لامپ هاي الکتريکي روکش شده يا فيلتر شده ي ويژه ساطع مي شوند، به کار مي رود. رنگ دانه ها و اشياء فلوئورسنت هنگامي که نور سياه به آن ها برخورد کند شروع به درخشش مي کنند. که موجب توليد جلوه هاي چشمگيري مي شوند که اين جلوه ها گاهي براي جلوه هاي زينتي استفاده مي شود.
چراغ هاي خورشيدي (Sunlamps) که ساطع کننده ي تابش هاي فرابنفش و مادون قرمز هستند براي شبيه سازي آثار گرم کنندگي و برنزه کنندگي خورشيد به کار مي روند. طول موج هاي مشخصي از فرابنفش توانايي کشش يا تضعيف انواع بسياري از باکتري ها را دارند. و لامپ هاي ميکروب کش معمولاً در بيمارستان ها و ديگر مکان ها براي جلوگيري از گسترش بيماري و عفونت استفاده مي شوند.
منبع: Howstuffworks.com