دستاوردهاي فناوري نانو دريچه اميدي را در علوم قانوني باز نموده است

دامنه گسترده فناوري نانو در تمام زمينه ها، اعجاب انگيز است. دستاوردهاي اين فناوري، بسيار اميد بخش بوده و دريچه هاي جديدي را به روي پژوهشگران گشوده است.
در طول سال گذشته پيش از يكصد سمينار آموزش فناوري نانو براي دانش آموزان و دانشجويان در شهرهاي مختلف برگزار شد. اين رشته، جدا از ديگر رشته هاي تعليمي نيست بلكه يك حوزه بين رشته اي است كه توانمندي در درك رفتار مواد و سيستم ها را در مقياس نانو مي طلبد و اينكه فرد علاقه مند بتواند روي اين رفتارها كنترل داشته و از آنها بهره گيري نمايد. مطالعات مديريتي، حقوقي، جامعه شناس و آموزشي، از جمله مباحث مهم در توسعه فناوري هاي جديد هم چون فناوري نانو است كه خوشبختانه در كشور ما رو به فزوني است. امروزه پيشرفت علوم و فناوري نانو در حوزه هاي صنعتي، نظامي، كشاورزي، مخابرات و... به مرحله اي رسيده كه مي تواند راه گشاي بسياري از مسائل و مشكلات، حتّي در علوم قانوني، قضايي و كشف جرم باشد.
تا چندي پيش اگر نگاهي به عملكرد آزمايشگاهي جنايي كشورهاي مختلف مي انداختيم، مي ديديم كه هم چنان فناوريهاي قبل از سال 1980 در كشف علمي جرم كاربرد داشت. امّا اكنون گسترده فعاليت هاي پليسي و جنايي با بهره گيري از پيشرفته ترين تجهيزات و امكانات فناوري زيستي و نانو، وسيع تر شده و امروزه استفاده از ميكروسكوپ الكتروني، نانوحسگرها، حسگرهاي زيستي و روش هاي گوناگون طيف بيني در آزماييشگاه هاي معتبر جنايي رايج شده و هدف نهايي، كشف حقيقت بدون باقي ماندن كوچك ترين ابهام است. زيرا در كشف جرم نيز همانند ديگر رشته ها در حدّ بضاعت از دانش عصر جديد بايد بهره گيري شود و با پيشرفت فناوري، پليس نيز بايد امكانات فني و علمي خود را بالاتر ببرد.
در علوم قانوني، شناسايي متهم از روي آثار جزئي باقي مانده در صحنه، مانند خون، مو، بافت و... امري مهم به شمار مي رود. با توجه به منحصر به فرد بودن الگوي DNA هر شخص، مي توان با استخراج DNA از آثار زيستي باقي مانده در صحنه و مقايسه آن با DNA افراد مظنون، به اين مهم نائل آمد. حالا در آزمايشگاه ها، DNA را باز كرده و فناوري نانو، استفاده از مواد نانو حفره و دستگاه هاي ويژه را پيشنهاد مي كند. استفاده از اين روش، فناوري تعيين الگوي DNA را متحول خواهد كرد. هم چنين در زمينه ظهور آثار پنهان انگشتان، پژوهشگران موفق به كشف پودر جديدي شده اند كه روشي حساس تر و دقيق تر را براي اثر برداري در اختيار پليس قرار مي دهد. اين پودر از نانو ذرات شيشه مانند و آغشته به مواد فلورسانس تشكيل شده است. هم چنين از نانو ذرات اكسيد تيتانيوم نيز بهره گيري شده تا آثار پنهاني انگشت روي سطوح بدون حفره مانند پلاستيك، فلز و سطوح شيشه اي رنگي، نمايان شود. هم چنين نانو ذرات اكسيد روي، آثار پنهان انگشتان روي سطوح مرطوب را نيز نمايان مي كند.
در زمينه ممانعت از جعل اسكناس، اسناد بانكي و قانوني نيز، موادي لازم است كه پايداري بالايي داشته باشند و امكان توصيه آنها توسط جاعلان وجود نداشته باشد. نانو محلول هايي وجود دارد كه ذرات چاپ شده توسط آن را حتّي پس از تبخير حلال هم نمي توان با چشم غيرمسلح مشاهده نمود و تنها زير نور با طول موج معين قابل تشخيص هستند. استفاده از اين تركيبات در باركدهاي غيرقابل مشاهده ظاهري، بسيار مفيد است.
از نانوحسگرها هم در تشخيص و رديابي داروها و سموم در بدن استفاده مي شود. مثلاً با پليمرهاي قالب مولكولي، ميزان مورفين را مي سنجند. هم چنين غلظت الكل حتّي به ميزان بسيار كم نيز توسط حسگرهاي نانو قابل كنترل است.
با استفاده از نانو لوله ها نيز گازهاي سمي را مي توان رديابي و اندازه گيري كرد. اين مورد در فضاهايي كاربرد دارد كه مرگ و مير در اثر استنشاق مواد سمي و خفگي روي داده است.
گسترش حسگرها و سيستم هايي كه به طور انتخابي مي توانند مقدار جزئي از گازهاي انفجاري مانند متان، پوپان و بوتان را رديابي كنند در بررسي صحنه حريق و انفجار اهميت دارد.
در دانشگاه لستربريتانيا، ساختاري طراحي شده كه قادر به شناسايي افراد و مكان ها بر اساس رايحه است. بيني الكترونيكي مي تواند مارك عطر، صاحب هر تنفس يا بوي بدن را در كمتر از يك دقيقه به وسيله تجزيه تركيبات آلي فرار و مقايسه آن چه در بانك اطلاعاتي خود دارد شناسايي كند.
اينها تنها نمونه هايي از كاربرد فناوري نانو در علوم قانوني بودند. اميد است با پيشرفت روزافزون شاهد كاربردهاي گسترده تر در كشف جرم و كاهش جنايت باشيم.
منبع:نوآور-ش59