پيش به سوي ستاره ها

اگر ما انسان ها واقعاً قصد داريم در فضا سفر كنيم بايد انگيزه هاي خود را فراتر از منظومه ي زمين - ماه ببريم و نگاه خود را به وراي آن، يعني به سوي ستاره ها، معطوف كنيم.
ترجمه: آهو آرياني، مهدي نجفي زياري
پرسشي قديمي، كه ذهن هر علاقه مند به فضا را به خود جلب كرده، اين است كه هدف از سفرهاي فضايي چيست؟ اگر به اين هدف است كه انسان صرفاً در عرصه هاي ديگر كيهان حضور داشته باشد يا اينكه فقط براي كشف ابعاد گوناگون كيهان دست به سفرهاي فضايي بزند، سرانجام روزي اين مهم اتفاق خواهد افتاد و ما انسان هايي را روانه ي جهاني ديگر خواهيم كرد و ممكن است آن ها هرگز به زمين باز نگردند.
ناسا به هرماه سازماني از وزارت دفاع آمريكا پيشنهادي«كشتي» فضايي صد ساله را در دست بررسي دارند؛ طرحي براي بررسي زيرساخت هاي فني و علمي لازم براي برنامه ريزي سفر بي بازگشت فضانوردي به مريخ و فراتر از آن. دولت آمريكا براي اين بررسي بيش از يك ميليون دلار هزينه كرده است. مقامات اميدوارند كه اين پروژه را براي اكتشافات بعدي فراهم كند. زماني كه فضانوردان مهاجر در مريخ مستقر شوند مي توانند از خود مراقبت كنند، جامعه ي جديدي تأسيس كنند، و در آن شرايط سخت جان به در ببرند؛ با اين كه مي دانند هرگز به زمين باز نخواهند گشت. حاميان روي زمين هم مي توانند تجهيزات مورد نياز فضانوردان مهاجر مريخ را با فضاپيماها به سوي آن ها بفرستند.
خوبي ديگر سفرهاي فضايي يك طرفه، ارزان تر بودن آن هاست. پيت واردن، مدير مركز تحقيقات ايمزناسا، طي مراسمي در پاييز گذشته ضمن معرفي اين فضاپيما گفت:« ما بايد اين فضاپيما را بسازيم. من فكر مي كنم كه مي توان آن را ساخت. اميدواريم كه بتوانيم ميلياردرها را متقاعد كنيم تا با حمايت شان منع مالي كشتي فضايي صد ساله را شكل دهيم».
واردن با مؤسس گوگل، لري پيج، درباره ي ايده ي كشتي فضايي صدساله به مذاكره پرداخت. هنگامي كه واردن گفت سفر فضايي يك طرفه به سوي مريخ 10 ميليارد دلار هزينه دارد و هزينه آن 100 بار ارزان تر از سفر رفت و برگشت تمام خواهد شد، پيج درخواست كرد هزينه به 1 يا 2 ميليارد دلار كاهش بيابد. واردن مي گويد: «حال بايد كمي درباره ي مبلغ چانه زد».

ديدالوس و ايكاروس
 

در سال 1978/1357 از پروژه ي ديدالوس انجمن ميان سياره اي بريتانيا رونمايي شد. از آن به بعد، اين پروژه به الگوي مطالعات اكتشافي ميان سياره اي تبديل شده است. اين نخستين باري بود كه تحليلي تحقيقي بر آن چه كه انسان نياز دارد تا به روياي بلند پروازانه ي خود دست يابد، انجام گرفت. همان رويايي كه بتواند در طول زندگي خود روي زمين به ستاره ي ديگري سفر كند.
سرانجام، پروژه ي ديدالوس به اين نتيجه رسيد كه پروازهاي ميان ستاره اي امكان پذيرند و اين پروژه در حال برنامه ريزي سفري به سوي ستاره ي بارناد است. اين ستاره كوتوله اي قرمز است كه 6 سال نوري از زمين فاصله دارد. متخصصان پس از 5 سال بررسي به اين نتيجه رسيدند كه ستاره اي بارناد را هدف پروژه ي ديدالوس انتخاب كنند. چون در آن زمان معتقد بودند كه مي توان به منظومه اي سياره اي دست پيدا كرد.
اگر سامانه ي موشكي گداخت هسته اي داشته باشيم شتابي به فضاپيماي پروژه ديدالوس اعمال مي كند تا اين فضاپيما به سرعت 36 هزار كيلومتر بر ثانيه برسد. اين سرعت 12 درصد نور و به اندازه اي سريع است كه موجب مي شود فضاپيماي ديدالوس طي كمتر از 50 سال به ستاره ي بارناد برسد. متخصصان برآورد كرده اند كه فضاپيماي ديد الوس 54 هزار تن وزن خواهد داشت. تاكنون هيچ موشكي ساخته نشده است كه توان بالا بردن چنين وزني را داشته باشد.
ايده ي پروژه ي ديدالوس به كار دانشمندان فناوري محدود شده بود و گرنه مي توانست درآغاز قرن بيست و يكم عملي شود. بيش از 30 سال پس از انتشار نخستين مطالعات سفرهاي ميان ستاره اي، انجمن ميان سياره اي بريتانيا و بنياد تاو رزو(Tau Zero) تحليلي را در ادامه ي اين مطالعات در سال 2009/1388 آغاز كردند. پروژه ايكاروس، كه به نام فرزند ديدالوس اسطوره ي يوناني نام گذاري شده است، ايده ي مناسبي براي طراحي فضاپيمايي ارايه مي دهد كه ممكن است اواخر همين قرن پرواز كند. وبگاه پروژه ي ايكاروس مي نويسد:«پس از چندين دهه كه از پروژه ي ديدالوس گذشته اكنون زمان خوبي است كه با توجه به پيشرفت هاي دانش و فناوري طراحي فضاپيما دوباره بررسي شود».
مانند ديدالوس، تحقيق و مطالعه درباره ي پروژه ي ايكاروس هم 5 سال طول خواهد كشيد و بايد از پيش رانشي بر پايه ي هم جوشي هسته اي استفاده كرد تا به سرعتي بين 10 تا 20 سرعت نور برسد.

آغازي ديگر
 

اكتشافات فضايي در تقاطعي مملو از عدم اطمينان، مخاطره ها و فرصت ها قرار گرفته اند. كارمندان فضايي نگران از دست دادن شغل هاي خود هستند، دانشمندان درباره ي هر قدمي كه به عقب برداشته مي شود و محتاط هستند،‌ و مهندس ها براي طراحي فضاپيماي بعدي تلاش مي كنند. نظريه پردازان پيش گويي مي كنند كه در دهه هاي آينده با كاهش احتمال وجود موانع سياسي چه چيزهايي ممكن خواهد بود. تجارت فضايي، پس از پايان برنامه هاي آپولو در دهه ي 1970/1350، تا به حال چنين طوفان تمام عياري رو به رو نشده است.
اگر بشر خطرهاي نهفته در پروازهاي فضايي را بپذيرد بايد بداند كه اين پروازها نياز به حمايت هاي جهاني خواهند داشت. ناسا، سازمان فضايي اروپا(اسا)، و سازمان هاي دولتي بريتانيا، روسيه، چين، ژاپن، كانادا و بسياري ديگر از كشورها درباره راهبرد اين اكتشافات مذاكره مي كنند. هر تصميمي كه در اين نشست گرفته شود چارچوب همكاري جهاني براي سفر انسان به فضا را شكل مي دهد. چهل سال بعد از نخستين فرود بر ماه، نخستين گام كوچك بشر در كيهان، فرصتي وجود دارد تا گام بلند ديگري به سوي فضا برداريم يا اين كه برعكس، مي توانيم عقب نشيني كنيم و سرسختانه بر زمين باقي بمانيم.
باراك اوباما در بهار سال پيش خطاب به كارمندان ناسا درباره ي فرودهاي آپولو بر ماه گفت:« اكنون براي ما اين پرسش مطرح است كه آيا آن مأموريت آغاز چيزي يا پايان چيزي بوده اند؟ من ميل دارم باور كنم اين فقط آغازي ديگر بوده است».
منبع: نشريه نجوم، شماره 208