شيعيان در جهان عرب مدرن


 






 
(عراق، لبنان و حوزه خليج فارس)
جلد نخست از مجموعه «شيعيان در جهان عرب مدرن» به شيعيان عربستان اختصاص دارد و جلد دوم، شيعيان در بحرين، عراق و لبنان را در بر مي گيرد. اين کتاب توسط اسحاق نکاست نگاشته شده و ارسلان قرباني ترجمه کرده است. عوامل تأثيرگذار متقابل و شکل دهنده توسعه سياسي در اين کشورها و ارزيابي نتايج احياي مکتب شيعه در جهان بزرگ عرب، از نکته هاي مدنظر در کتاب ياد شده است. نوشتار با يک پيشگفتار درباره تجاوز امريکا به عراق در سال 2003م و ارائه تصويري از دولت پيشنهادي شيعه در دوره بعد از حکومت تحت رهبري آيت الله العظمي سيستاني آغاز مي شود. بخش پيشگفتار، که اطلاعاتي درباره پيشينه اسلام شيعي و دولت هاي مورد بحث در کتاب ارائه مي دهد، درصدد است عنوان کتاب را براي خوانندگان غير متخصص در اين زمينه شرح دهد. هدف از بخش اول، ارائه تصوير از تغييراتي است که شيعه پيش از قرن بيستم به خود ديده و بر جايگاه آن در دولت مدرن تأثير گذاشته است.
مباحث تاريخي کتاب نشان مي دهد که چگونه شيعه در دنياي عرب به نتيجه تغيير ناگهاني ناشي از فروپاشي امپراتور عثماني و پيدايش دولت - ملت ها در قرن بيستم عکس العمل نشان داده است. اين کتاب ما را با جوامع سياسي شيعه آشنا مي سازد؛ جوامعي که اعضاي آن بايد هويت جديدي را اتخاذ و روابط خود را با دولت هاي نوظهور بازتعريف کنند. کتاب حاضر همچنين نخبگان حاکم غيرشيعه را که از حمايت قدرت هاي غربي و مخالف حاکميت شيعه در دولت مدرن برخوردارند، معرفي کرده است. تحليل هاي مطرح شده در اين کتاب، دگرسازي سياسي - اجتماعي تجربه شده به وسيله اعراب شيعه را در دوره پيش از ظهور دولت - ملت ها در خاورميانه تا انتخاب ژانويه 2005م عراق، به تصوير مي کشد. در اين کتاب جريان مکتب شيعه، در حکم يک قدرت سياسي، از زمان انقلاب اسلامي ايران (1978-1979م) به طور دقيق بررسي شده است. تغييرات اساسي در رويکرد شيعه نسبت به غرب، به ويژه ديدگاه شيعيان از منازعه به مصالحه از دهه 1990م، به عنوان يک پيشرفت در تضاد آشکار با وضع گروه هاي نظامي سني در حال رشد و حاصل سياست امريکا در خاورميانه، از نکات مهم کتاب است. جلد دوم «شيعيان در جهان عرب مدرن» پنج فصل دارد که فصل چهارم آن به طور خاص به شيعيان لبنان اختصاص يافته و نويسنده عنوان «احياي مکتب شيعه در لبنان» را براي آن برگزيده است. در اين فصل نخست اوضاع شيعيان پس از استقلال لبنان در دهه 1950م ارزيابي گرديده و سپس به تحولات ناشي از حضور امام موسي صدر در لبنان توجه شده است. صفحات پاياني اين فصل هم به تأسيس حزب الله لبنان و مسائل و حوادث پس از آن اختصاص دارد. ناشر کتاب فوق انتشار دانشگاه امام صادق (ع)است.

منبع: ماهنامه زمانه - شماره 13.