كبد و تست هاي آن

پانل كبدي گروهي از تست ها را شامل مي شود كه براي تشخيص ،ارزيابي و كنترل بيماري هاي كبدي به كار مي روند. كبد يكي از بزرگ ترين ارگان هاي بدن است كه در قسمت سمت راست بالاي ناحيه شكمي در پشت آخرين دنده قرار گرفته است. كار كبد،متابوليزه كردن و سم زدايي داروها و موادي است كه براي بدن مضرهستند.همچنين كبد محل توليد فاكتورهاي انعقاد خون،پروتئين ها و آنزيم ها،تنظيم هورمون ها و محل ذخيره ويتامين ها و مواد معدني است.صفرا،مايعي كه به وسيله كبد توليد مي شود،مستقيماً به روده كوچك ترشح مي گردد تا به هضم چربي ها كمك كند(البته قسمتي از آن هم دركيسه صفرا تغليظ مي شود تا به مصارف بعدي برسد). بعضي از بيماري ها و عفونت ها،الكل ،داروها،سموم و...ممكن است موجب آسيب مزمن كبدي شوند.آسيب هاي جدي به كبد ممكن است قبل از ظهور علائمي نظيريرقان، ادرار پر رنگ،مدفوع كمرنگ،تهوع ،خستگي،اسهال،خارش وكاهش وزن سريع ،وارد شوند،بنابراين تشخيص به موقع و زود هنگام براي كاهش و به حداقل رساندن آسيب هاي كبدي بسيارمهم است.

تست پانل كبدي
 

تست پانل كبدي،آنزيم ها،پروتئين ها و موادي را كه به وسيله كبد توليد يا ترشح مي شوند و در اثر آسيب كبدي تغيير مي كنند،اندازه گيري مي كند. اين پانل اغلب شامل چندين تست است كه همزمان روي نمونه خوني انجام مي گيرند و عبارتند از:

1-(SGPT)ALT:

نام آنزيم آلانين آمينوترانسفراز است كه درگذشته به آنGOTگفته مي شد.از آنجايي كه محل اصلي آن در كبداست،در بعضي بيماري هاي كبدي به سرم راه مي يابد و SGPTسرم افزايش مي يابد ،مثلا در هپاتيت.

2-(SGOT)AST:

همان آسپارتات آمينو ترانسفراز است كه در گذشته به آن GOTمي گفتند.معمولا در قلب و كبد وجود دارد و نبايد در پلاسما باشد.مقاديرSGOTغيرطبيعي نشان دهنده افزايش آن در سرم است.

3-ALP(آلكالين فسفاتاز):

آنزيمي است كه به مجاري صفرا وي مرتبط است و هنگام بسته شدن اين مجاري ،افزايش مي يابد.

4-بيلي روبين :

در اين تست كل بيلي روبين مستقيم (فرم كونژوگه)آن اندازه گيري مي شود.

5-آلبومين:

پروتئين مهمي است كه به وسيله كبد توليد مي شود و مقدار مناسب آن كارآيي صحيح كبد را نشان مي دهد. بعضي اوقات بسته به نظر پزشك در تست پانل كبدي آزمايشاتي نظير گاما تاميل ترانسفراز(GGT)،لاكتات دهيد روژناز(LDH)و پروترومبين تايم(PT)نيز بررسي مي شود.
يك كبد سالم محل سنتز است ،زيرا كربوهيدرات ،چربي و پروتئين موجود در غذاها همه به كبد منتقل و در آنجا شكسته و ذخيره مي شوند و مجدداً به مواد مورد نياز بدن تبديل شده و توسط جريان خون به محل هاي مورد نياز فرستاده مي شوند.حتي موقعي كه كبد آسيب ديده باشد باز هم اين مواد مغذي بعدازهضم به كبد مي روند،اما در اين موقع ديگر كبد قادر به تجزيه آنها و سنتز مواد جديد نيست و تجمع آنها دركبد باعث آسيب كبد مي شود.

ليست انواع غذاها ي مناسب براي بيماري كبدي
 

-سبزيجات بخارپز:نظيركلم، براكلي،بروكسل ،كنگر فرنگي و شلغم
-ميان وعده مناسب براي عصر:خيار،ساقه هاي كرفس،جوانه گياهان،پسته و انواع دانه ها.
-شيرين كننده ها و غذاهاي شيرين (بايد به ميزان متعادلي مصرف شوند): نظيرعسل،آبليمو غليظ،شربت افراي طبيعي ،ابستويا(شيرين كننده)،خرما،كشمش،هلو و توت فرنگي.
-انواع غلات و حبوبات:دانه هاي جو و گندم.
-بعضي گياهان دارويي:نظير شير خشت،شبدر و قاصدك.
براي ترميم و پاكسازي كبد كمي شيرخشت را در شب به رژيم خود اضافه كنيد و به مرور زمان دوز آن را افزايش دهيد تا به دوز مورد نظر برسد.

رژيم غذايي مناسب براي افراد مبتلا به آسيب كبدي
 

به طور كلي رژيم غذايي اين گونه افراد بايد حاوي ميزان محدودي پروتئين باشد،چون سنتز پروتئين بيشتر از ساير مواد دچار اختلال مي شود و مصرف زياد پروتئين باعث ساخت آمونياك و رها شدن آن به خون مي گردد كه مسموميت را به دنبال خواهد داشت. دريافت كربوهيدرات بيشتر از نياز بدن به انرژي شكسته مي شود ،اما كبد آسيب ديده قادر به انجام اين عمل به ميزان مناسب(بسته به ميزان آسيب كبدي)نيست؛بنابراين در غياب گليكوژن يك منبع دائمي كربوهيدرات از رژيم لازم است تا از نظر دريافت مناسب انرژي مطمئن شويم . در مورد آب و مايعات بايد گفت اگر شخص مبتلا احساس آماس و ورم داشته باشد،بايد آب و مايعات را محدود نمايد،زيرا در بعضي مواقع آسيب كبدي ممكن است منجربه افزايش فشارخون درسياهرگ كبدي شود كه اين امر موجب آسيت(تجمع آب در حفره شكمي)مي شود.
مايعات شامل شير،آبميوه ،سودا،نوشابه ها و غذاهايي كه حاوي آب هستند(نظير سوپ)نيز مي شود. در موارد شديدترحذف موادي كه هنگام گرم شدن به شكل مايع در مي آيند (مثل ژله)نيز ضروري است. نمك هم بايد در رژيم محدود شود،زيرا افزايش دريافت نمك موجب نگهداري آب بيشتر شده و به ورم بيشتر مي انجامد. براي اين كار حذف تمام غذاهاي فرآوري شده نظيركنسرو، انواع سس ها و...ضروري است.

رژيم غذايي مورد نياز در چند نوع بيماري كبدي
 

-هپاتيت ويروسي حاد: در واقع افراد مبتلا به هپاتيت حاد ويروسي نظيرهپاتيت Aمانند يك فرد سالم تلقي شده و در واقع نشانه هاي پيشرفته بيماري را ندارند،بنابراين پيروي از يك رژيم نرمال در آنها منطقي است. بعضي افراد نياز به مواد مغذي اضافه براي پيشگيري از كاهش وزن اجتناب ناپذير خود دارند. در اين حالت تجويز رژيم كالري براي آنها توصيه مي شود.اگر بيمار دچار حالت تهوع و استقراغ باشد،ابتدا بايد براي رفع علت اين موارد چاره اي انديشيد و از طريق دريافت مواد مناسب اين موارد را به حداقل رسانيد.
-هپاتيت مزمن: نوعي از هپاتيت است كه بيشتر از 6ماه طول مي كشد يا اينكه بعد از درمان فرد دوباره دچارآن مي شود(نظير هپاتيت BوC). در اين گونه افراد هم رژيم نرمال و بالانس شده مورد نيازاست،مگر اينكه بيمار دچار بي اشتهايي شده باشد. تهوع و استفراغ هم نامطبوع هستند،اما تمام اين علائم وقتي منجر به بروز مشكلات تغذيه اي مي شوند كه بيشتر از چندين روز ادامه داشته باشند.
-هپاتيت اتوايميون :دراين موارد معمولا داروهاي استروئيدي تجويز مي شود كه با عوارض افزايش اشتها و افزايش تدريجي وزن همراه مي باشند. در اين موارد نياز به كاهش كالري از طريق كاهش دريافت موادي نظيرشكر،روغن، كيك،شيريني،غذاهاي سرخ شده و...است.
-سيروز صفراوي اوليه : در اين گونه مشكل اسيديته وجود دارد،به طوري كه احساس مزه اسيدي ناخوشايند در دهان و يا سوزش قلب(سوزش شديد در ناحيه قفسه سينه)در افرادي كه مبتلا به مشكلات صفراوي هستند مشاهده مي شود. در واقع انتقال اسيد معده به مري اين عوارض در به دنبال دارد. در اين گونه موارد بايد اسيد معده را به وسيله كم خوري يعني افزايش تعداد وعده ها و دريافت حجم كم در هر وعده خنثي نمود. راهكارهاي ديگر عبارتند از:
-اجتناب از وعده بزرگ و حجيم به خصوص در شب
-مصرف يك آنتي اسيد بعد از هر وعده غذايي و قبل از خواب
-بالا آوردن زير سينه هنگام خواب حدود 10سانتيمتر.
- بهتراست موقع گرسنگي در طول روز از تكه هاي نان خشك،نان سوخاري و انواع كراكراستفاده كنيد.
منبع:دنياي تغذيه ش 104