استامينوفن يا بروفن؛ کدام يک؟

اگر يک روز فرزند شما کمي تب کرد. چه دارويي به او مي دهيد؛استامينوفن يا بروفن؟ هردوخوب است، ولي معمولاً در شروع درمان، استامينوفن ترجيح داده مي شود.
حال اگر پاي فرزندتان پيچ خورد و دردش ساکت نمي شد. به او کدام دارو را مي دهيد؟ اين مسأله که براي کاهش درد در کودکان کدام مسکن مناسب تر است، نه تنها براي پدر و مادرها، بلکه گاهي براي پزشکان هم مورد سؤال بوده است. اما با انجام يکسري تحقيقات به نظر مي رسد ديگر بتوان بروفن را به عنوان بهترين مسکن در کودکان معرفي کرد. در اين پژوهش ،تأثير بروفن، استامينوفن ساده و استامينوفن کدئين دار، سه نوع از معروف ترين مسکن ها، در سيصد کودک و نوجوان مراجعه کننده به بخش اورژانس يکي از بيمارستان هاي کودکان در شهر اتاوا واقع در کانادا مورد ارزيابي قرار گرفت. اين کودکان که شش تا هفده سال سن داشتند و همگي دچار شکستگي استخوان يا پيچ خوردگي يا کشيدگي اندام ها شده بودند، در بدون ورود به اورژانس بصورت تصادفي به سه گروه تقسيم شدند و هر گروه يکي از سه داروي بالا را دريافت کرد. نيم ساعت پس از دريافت داروها، تأثير آنها در کاهش درد، در هر سه گروه يکي از سه داروي بالا را دريافت کرد. نيم ساعت پس از دريافت داروها، تأثير آنها در کاهش درد، درهر سه گروه تقريباً يکسان بود. ولي با گذشت يک ساعت از زمان تجويز دارو، کودکاني که بروفن دريافت کرده بودند، درد کمتري نسبت به دو گروه ديگر داشتند. به گفته ي پژوهشگران، بطور کلي در دردهاي ناشي از جراحت و صدمه به اعضاء(تروما)، بروفن تأثير بيشتري نسبت به استامينوفن دارد. اما چرا؟ دليل اين تفاوت چيزي نيست جز مکانيسم عملکرد اين داروها. بروفن خاصيت ضد التهابي دارد. در حالي که استامينوفن و کدئين فاقد اين تأثير هستند.

مسکن هاي معروف
 

در کشور ما سه مسکن و تب بر، چه براي کودکان و چه براي بزرگسالان، از بقيه بيشتر کاربرد دارند.

استامينوفن
 

معروف ترين داروي مسکن که در هر خانه يي پيدا مي شود، چيزي نيست جز استامينوفن. اين داروي محبوب و مؤثر که حدود يک قرن پيش ساخته شد.
حکم آچار فرانسه را دارد، هر کسي تب ميکند، اولين توصيه، مصرف استامينوفن است. سرش درد مي گيرد، باز استامينوفن توصيه مي شود ، دست و پايش درد مي گيرد، سراغ استامينوفن مي رود و...
استامينوفن يک داروي ضد تب بسيار مؤثر است که با تأثير بر مرکز کنترل حرارت بدن در هيپوتالاموس واقع در مغز، تب را کاهش مي دهد. همچنين اين دارو براي کاهش دردهاي خفيف تا متوسط کاربرد دارد، ولي فاقد اثرات ضد التهابي است و به همين دليل در مواردي که علت ايجاد درد، بروز التهاب در يک محل است، مثلاً در اثر ضربه،کبودشدگي،کشيدگي يا شکستگي، تأثير آن در مقايسه با مسکن هاي ضد التهابي مثل بروفن کمتر است.
استامينوفن معمولاً به صورت قرص هاي 325 ميلي گرمي در افراد بالغ مصرف مي شود، ولي در اطفال معمولاً از قطره، شربت يا شياف آن استفاده مي شود و کاربرد اصلي آن هم کاهش تب است. نحوه ي تجويز استامينوفن در کودکان برحسب سن متفاوت است، مثلاً در کودکان شش تا 9 سال به صورت 320 ميلي گرم هر چهار تا شش ساعت تجويز مي شود، ولي در کودکان کم سن تر بايد اين ميزان کاهش يابد. در ضمن بايد اين را بدانيد که هرچند استامينوفن داروي کم خطر و مطمئني است، ولي مصرف مقادير زياد آن مي تواند به شدت به کبد آسيب برساند.

بروفن
 

بروفن که نام آن ايبو بروفن است، از معروف ترين داروهاي ضد التهابي غيراستروئيدي محسوب مي شود که به صورت قرص و شربت وجود دارد. يکي از داروهاي معروف اين گروه عبارتند از آسپيرين است.
اين گروه از داروها نه نتها اثر ضد تب دارند، بلکه با کاهش التهاب، در کنار مکانيسم هاي ديگر، درد را هم کاهش مي دهند.
از جمله شايع ترين عوارض اين دسته از داروها، ايجاد ناراحتي گوارشي، زخم و خونريزي معده است که البته اين عوارض در مصرف کنندگان آسپرين بيشتر ديده مي شود.

آسپيرين
 

اما آسپيرين که نام اصلي آن، استيل ساليسيليک اسيد يا «ASA »است، از هشتاد سال پيش به عنوان يک داروي مؤثر در کاهش درد بکار مي رود. يکي از مهمترين عوارض آسپيرين، ايجاد ناراحتي هاي گوارشي و خونريزي معده است. از ديگر عوارض بسيار مهم و البته نه چندان شايع آسپيرين، ايجاد بيماري بسيار خطرناک کبدي در کودکان مبتلا به آبله مرغان يا سيار بيماري هاي ويروسي است.
بنابراين در موارد مشکوک به ابتلاء به آبله مرغان يا ساير بيماري هاي ويروسي نظير آنفلوانزا به هيچ وجه از آسپيرين استفاده نکنيد. بطور کلي توصيه مي شود با وجودي که تهيه ي آسپرين به نسخه ي پزشک نياز ندارد، به دليل وجود داروهاي مؤثري نظير استامينوفن يا بروفن، بدون نظر پزشک از آسپيرين به ويژه در کودکان استفاده نکنيد.

فراموش نکنيد
 

نکته ي مهمي که در مورد داروهاي فوق بايد بدانيد اين است که اين داروها صرفاً علايم بيماري نظير تب و درد را کاهش مي دهند، ولي عامل بيماري را از بين نمي برند. بنابراين هر چند اين داروها بدون نسخه ي پزشک به فروش مي رسند، ولي تنها مي توانيد در مواردي که علايم بيماري خفيف و محدود و علت آن هم مشخص است ،خودسرانه از اين داروها استفاده کنيد. در غير اين صورت مثلاً اگر کودک شما بدحال است، يا در کنار تب، علايمي نظير گلودرد، سرفه ي شديد، سوزش ادرار، اسهال و...دارد، يا اينکه مثلاً محل وارد آمدن ضربه، دچار تورم و قرمزي و درد شديد شده است، حتماً به پزشک مراجعه کنيد تا در صورت لزوم، آنتي بيوتيک مناسب يا ساير داروهاي لازم را تجويز کند، زيرا همان طور که اشاره شد، استامينوفن و بروفن، عامل بيماري را از بين نمي برد و تنها علايم بيماري را بهبود مي بخشند.
نکته ي مهم ديگر اينکه، اگر شما مصرف استامينوفن يا بروفن را براي کودک تان شروع کرديد، ولي طي مدت دو تا سه روز تب يا درد او کاهش نيافت، حتماً به پزشک مراجعه کنيد.
منبع: هفت روز زندگي شماره(90)