روبات هاي محدود مي شوند!

اگر آيزاک آسيموف زنده بود، قطعاً از آزمايش هايي که در يک آزمايشگاه روباتيک در کشور اسلووني در جريان است، شگفت زده مي شود. مدتي است در اين آزمايشگاه، يک روبات قوي مشغول امتحان انواع ضربه ها روي افراد است تا عکس العمل آنها را در برابر ضربه هايي از خفيف و آرام گرفته تا شديد و دردناک، بسنجد. انجام اين آزمايش نقض آشکار قانون اول روباتيک در داستان هاي علمي ــ تخيلي آيزاک آسيموف است که طبق آن "روبات ها نبايد به يک انسان آسيب برسانند."
اما به گفته آقاي "بوروت پوشه"، که مجوز اخلاقي ساخت اين روبات را از دانشگاه ليوبليانا (محل انجام اين تحقيق) گرفته است، اين روبات اوراقچي با نيت خير ساخته شده است. او شش نفر از همکاران مرد خود را راضي کرده است تا به اين روبات صنعتي اجازه دهند آنها را چند بار بزند تا وي بتواند آستانه درد انسان ــ روبات را بررسي کند.
اين کار به خاطر اين نيست که او فکر مي کند قانون اول روبات ها دست و پا گير است. بلکه با انجام اين آزمايش ها، او قادر خواهد بود به روبات هاي آينده به درستي بياموزد که چگونه از اين قانون پيروي کنند. پوشه مي گويد: "حتي روبات هاي ساخته شده در داستان هاي آسيموف هم ممکن است بعضي وقت ها به اشتباه حرکت کنترل نشده اي انجام دهند و احياناً به کسي آسيب برسانند. اما روبات هاي ما ياد خواهند گرفت که اگر هم به اشتباه تصادفي با انسان داشتند، برخوردشان چندان محکم و دردآور نباشد. ما در حال تعريف محدوديت سرعت و شتاب روبات ها و اندازه و شکل ايده آل ابزاري هستيم که آنها استفاده مي کنند، تا بتوانند به صورت مطمئن و بي خطر با انسان تعامل داشته باشند."
پوشه و همکارانش يک روبات کوچک مخصوص خط توليد را که شرکت ژابني "اپسون" براي استفاده در مونتاژ سيستم هايي مانند ماشين هاي فروش قهوه ساخته بود، قرض گرفتند، آنها بازوي روبات را به گونه اي برنامه ريزي کردند که دقيقاً به سمتي حرکت کند که دست يک داوطلب در آن قرار دارد. سپس روبات بايد سعي مي کرد دست داوطلب را به سوي ديگري هل دهد و خود را در موقعيت برنامه ريزي شده قرار دهد. به دست هر داوطلب 18 مرتبه با شدت هاي مختلفي و با دو ابزار مختلف، يکي گرد و ضخيم و ديگري نوک تيز، ضربه زده مي شد.
سپس از داوطلبان خواسته شد بگويند که در ازاي هر ابزار، کدام ضربه بدون درد يا با درد کم، کدام معمولي، کدام دردآور و کدام داراي درد غيرقابل تحمل بوده است. پوشه که پيش از داوطلبان اين آزمايش را روي خود انجام داد، مي گويد که بيشتر داوطلبان ضربات را با درد کم تا معمولي ارزيابي کرده اند.
اين گروه تحقيقاتي بررسي هاي خود را با استفاده از يک دست مصنوعي انسان ادامه خواهند داد تا آثار ضربات محکم تر را نيز بررسي و تحليل کنند. نهايتاً، هدف گروه محدود کردن سرعت حرکت روبات و جلوگيري از آسيب رساندن در زماني است که يک انسان را در نزديکي خود حس مي کند. پوشه تحقيقات خود را چندي پيش در همايش انجمن مهندسان برق و الکترونيک ((1) IEEE) با نام "سيستم ها، انسان و سايبرنتيک" در استانبول ترکيه ارائه کرد.
به گفته "سامي حدادين" از مرکز هوا ــ فضاي آلمان، که روي ايمني انسان ــ روابت کار مي کند، تعيين آستانه درد انسان ــ روبات به اين شيوه، ما را قادر به طراحي روبات هايي مي سازد که نتوانند شدت حرکات و ضربات خود را از اين ميزان فراتر ببرند. او معتقد است اگر روبات ها قرار است روزي در کنار انسان ها کار کنند، انجام اين آزمايش ها خيلي مهم و حياتي است. پيش تر نيز، در يک نمايش نگران کننده، حدادين دست خود را در مسير حرکت يک روبات چاقو به دست قرار داده بود تا نشان دهد حسگرها تا چه حد مي توانند دقيق باشند تا روبات را چند ميلي متر قبل از رسيدن به دست او، متوقف کنند.
به گفته يک متخصص بيومکانيک از کالج پزشکي هوستون به نام "مايکل ليبسنر" ادامه مطالعه در اين حيطه مفيد است، هر چند که شاخص بررسي ها نبايد دردي باشد که افراد حس مي کنند. مثلاً اگر يک روبات به شما ضربه بزند و دردي در حد نيش حشره حس کنيد، شايد براي کسي اهميت نداشته باشد؛ ولي بايد کاري کرد که آزاري در اين حد نيز از سوي روبات متوجه انسان نباشد. وي مي گويد: "پس به نظر من، معيار واقعي، آسيب رساندن احتمالي روبات به انسان است، نه ميزان درد؛ چرا که اگر آسيبي به کسي وارد شود، قطعاً اعتراض مي کند."

پي نوشت ها :
 

1ــ Instiute of electrical and Electronics Engineers
 

منبع: نيوساينتيست
منبع: دانشمند، شماره 576