چادر حجاب خوب يا برتر؟

پرسش: آيا روايت يا حديثي در مورد چادر اسلامي هست؟ معني افراط و تفريط در حجاب اسلامي چيست؟ در مورد برتري چادر نسبت به هر پوشش ديگري توضيح بدهيد.
پاسخ: حجاب حضرت زهرا سلام الله عليها در روايات «جلباب» آمده است(1)که جلباب در واقع پوشش سراسري است شبيه همين چادرهاي امروزي. البته شايد از چادر عمومي تر باشد، ولي به هر حال جلباب يعني آن پوششي که از سر تا وسط هاي ساق پا را مي گيرد. البته بقيه پا پوشيده است. (مقدار حجاب زن پوشش همه بدن بجز گردي صورت و دست ها تا مچ هست لذا پيدا بودن موي سر يا نپوشيدن پا با جوراب و... امثال اين ها حرام است)ولي آن جلباب تا آن جا را نمي گيرد، ولي در مورد حضرت زهرا عليها السلام داريم که حتي جلبابش وقتي براي خطبه خواندن و حضور در جامعه مي آمد به زمين کشيده مي شد. اما نسبت به حجاب طبيعي است آن چه مورد نظر اسلام است، پوشش است. ديگر کم و کيف پوشش مهم نيست، مگر هدف حاصل نشود، اسلام مي خواهد که زن در پرده عفاف و حجاب پوشيده باشد اين که رنگ و جنس و مدلش چي باشد، مورد نظر قرآن و اسلام نيست، اما برجستگي هاي بدن مثلا نمايان باشد که اين مصداق تبرّج مي شود. خانم نبايد «برج» شود، «انگشت نما» شود. بنابراين ممکن است کسي چادر بپوشد ولي چادر او را انگشت نما کند. اين حجاب دارد ولي حجابي که همراه با تبرّج است، اين هم مدّ نظر قرآن نيست. قرآن به دو چيز امر مي کند:1-پوشش(2)2-عدم تبرج(3)هر دو بايد با هم باشد، هم کلّ بدن خانم پوشيده باشد جز گردي صورت و دست ها تا مچ، هم بايد تبرّج نداشته باشد. اي بسا که همه بدن پوشيده است، آن چه که در قرآن دارد اين است که پاي تان را به زمين نکوبيد.(4)که خلخال هاتان صدا کند مشخص شد اين تبرج جاهلي است، بنابراين بدن پوشيده است ولي همين که سر و صدا مي کند، تبرج مي شود. چادر به سر دارد، ولي آن قدر زرق و برق دارد که اين خانم را انگشت نما مي کند، در ديد همه قرار مي دهد.
بنابراين آن چه نظر اسلام است:1-پوششي که بايد بدن را بپوشاند. 2-پوششي که انگشت نما نکند و جلب توجه نکند، يعني تحريک کننده نباشد. اين دو حداقلي است که اسلام مي خواهد. بنده تقريباً پوشش هاي همه ملت هاي اسلامي را دقت کردم و ديدم که باوقارترين، متين ترين و بهترين پوشش همين چادر معمولي مشکي ايراني است. عرض کردم تقريباً همه را با نگاه کارشناسي دقت کردم، انصافاً هيچ پوششي به اين اندازه تأمين کننده آن متانت و آن وقار و آن چه که اسلام در نظرش است، نيست. اسلام مي خواهد که شخصيت خانم حفظ شود هم روح و هم جسمش حفظ شود. جامعه در امان باشد، چون بي حجابي هم مردها را نا امن مي کند هم خانم ها را. بدحجابي جامعه را ناامن مي کند. اسلام مي خواهد اين خطر را حذف کند. حق اين است که بهترين نوع اين پوشش ها همان چادرهاي مشکي است که باز تأکيد مي کنم چادر مشکي. چادر مشکي خانم هاي ايراني. اما خوب پوشش هاي ديگر هم هست، انواع پوشش ها. مثلا مانتو که گشاد باشد، برجستگي هاي بدن را نمايان نکند، رنگش جلب توجه نکند و محرک نباشد و بعضي چيزهايي ديگر رعايت شود، شرعاً مرتکب حرامي نشده است.
ما يک وقت خوب مي خواهيم، گاه خوب تر مي خواهيم. اگر سوال از خوب تر است، حق و انصاف اين است که چادر خوب تر و بهترين پوشش است، ولي اگر خوب بخواهد، حداقل مانتو کافي است. روسري هم اگر موها پوشيده باشد و فقط گردي صورت بيرون باشد و صورت هم آرايش کرده نباشد، کافي است. چون اگر صورت آرايش کرده باشد، قطعا بايد پوشيده باشد. دست ها آرايش کرده نباشد و اگر زينت کرده باشد بايد بپوشاند ولي اگر دست و چهره طبيعي است، لازم نيست به فتواي اکثر مراجع پوشاند. البته تعداد کمي احتياط واجب کرده اند که صورت پوشيده باشد. پس بهترين حجاب چادر است دليلش وجدان است و مطالعه ميداني. چادر حّد متوسط است. افراط شايد اين طور باشد که مثلا خانم خودش را طوري حبس کند که از خانه اصلا بيرون نيايد، يا وقتي بيرون مي آيد شکل حجاب طوري باشد که حتي جلوي خود را نبيند و يا چيزهايي از اين قبيل که مي شود گفت افراط است ولي چادر حد متوسط است. مانتو شايد در جنبه تفريط واقع شود.
جزييات کيفيت حضور حضرت زهرا عليه السلام در مسجد، براي خواندن خطبه فدکيه نقل شده است. از جمله اين که چه چادري بر سر داشت، قد اين چادر چقدر بود، چه رنگي بود. اين ها در خطبه آمده است که مدرکش «احتجاج»مرحوم طبرسي، جلد يک است. در روايت دارد که «لاتت (لاثت)خمارها علي راسها»(5) مقنعه اش را بر سرش انداخته بود «و اشتملت بجلبابها»(6)علاوه بر مقنعه که پوشيده بود با جلباب همه بدنش پوشيده بود. «و اقبلت في لمه من حفدتها»(7) درحالي که باز هم مقنعه و هم چادر داشت، گروهي از خانم هاي اطرافيان و قومش دوره اش کرده بودند آمد در حالي که «تطا ذيولها»(8)پايين جلباب زير پايش مي رفت. با اين لباس بلند و گشاد و همه بدن پوشيده بود. حضرت در مسجد پيغمبر حاضر شد، در عين حال دستور داده بود، پرده هم زده بودند. در مورد حضرت روايت هاي ديگر هم داريم که همه با همين جلباب ذکر شده است که در واقع ترجمه فارسي آن همين چادر است يا آن عباهايي که خانم هاي عرب به سر مي اندازند. منتهي آن ها هم بعضي خوب است و بعضي به وقار و سنگيني چادر مشکي ها نيست. بعضي تقريبا مثل چادر مشکي است. حضرت زهرا عليها السلام با چادر مي آمد و رنگش هم تيره بود که البته پارچه ها و دوخت آن زمان فرق مي کرد ولي آن چه ما در روايات داريم اين است که ما واقعا مي خواهيم ايشان را که سيد و سرور زن هاي عالميان است، الگو قرار دهيم، اين پوشش او است: نه مانتو بوده است نه روسري هاي نامناسب، بلکه علاوه بر مقنعه حضرت جلباب هم داشته است.
در روايت ديگر دارد که با اين که در آن زمان مقنعه ها بلند نبود که مثلا تا شانه و سر دوش ها را بگيرد، در روايت دارد که مقنعه حضرت زهرا عليه السلام آن قدر بلند بود که سر شانه تا پايين شانه ها را مي گرفت. نکته اي ديگر آن که گرچه گاهي چادر هم ممکن است جنبه تبّرج پيدا کند ولي اگر بخواهيم مقايسه کنيم بين چادر و مانتو و ببينيم کدام به تبّرج نزديک تر است، انصاف اين است که چادر از تبّرج دورتر است تا مانتو، چون چادر نه تنها بدن را مي پوشاند، برجستگي هاي بدن را هم مي پوشاند، در نتيجه تبّرج از بين مي رود ولي مانتو گاهي اين مشکل را دارد.
منبع: نشريه نسيم وحي شماره 28