يوناني ها هالي را ديده بودند!

در جريان يک رويداد آسماني در قرن پنجم پيش از ميلاد براي اولين بار دنباله دار هالي مشاهده شد و نقطه تحولي در تاريخ علم نجوم ايجاد شد. طبق نسخ باستاني از دوران ارسطو به بعد، شهاب سنگي به اندازه يک "واگن باري" در سال هاي بين 466 و 468 پيش از ميلاد به بخش شمالي يونان برخورد کرد. اين برخورد ساکنان محلي را ترساند و اين سنگ به مدت 500 سال به عنوان يک جاذبه توريستي محسوب مي شد. طبق گزارش ها، هنگامي که شهاب سنگ سقوط کرد، دنباله داري در آسمان ديده شد. مشاهده اين دنباله دار چندان مورد توجه قرار نگرفت، در حالي که زمان ظهور اين دنباله دار با زمان مورد انتظار براي رويت دنباله دار هالي که هر 75 سال يا بيشتر رخ مي دهد، مطابقت مي کند.
"دنيل گراهام"، فيلسوف و "اريک هينز" اخترشناس، مسير طي شده توسط دنباله دار هالي را مدل سازي کرده و آن را با آن چه يونانيان از اين دنباله دار به مدت 75 روز قابل رويت بوده و وزش باد و تير شهاب هايي آن را همراهي مي کرده اند و هنگامي که شهاب سنگ سقوط کرد اين دنباله دار در بخش غربي آسمان ديده شد.
طبق پژوهش هاي محققان، دنباله دار هالي در طول مدت 82 روز بين 4 ژوئن و 25 آگوست سال 466 پيش از ميلاد قابل رويت بوده است. از 18 جولاي به بعد، اين منطقه در معرض بادهاي شديدي که در بخش غربي آسمان به وقوع پيوست، قرار گرفت. در اين زمان از سال زمين در حال حرکت از ميان بقاياي دم دنباله دار بود، وجود اين ذرات غبار در مسير حرکت زمين منجر به پيدايش شهاب ها در آسمان مي شد. اما هيچ يک از اين استدلال ها هويت دنباله دار را مشخص نمي کنند. گراهام مي گويد مشاهده چنين دنباله دار بزرگي نادر است. بنابراين هالي مي تواند گزينه مناسبي باشد. پيش از اين، اولين مشاهده ثبت شده از هالي در سال 240 پيش از ميلاد به منجمان چيني نسبت داده شده بود. اگر گراهام و هينز درست بگويند، يونانيان اين دنباله دار را بيش از دو قرن زودتر ديدند.
تجزيه و تحليل پژوهشگران، اين لحظه را که نقطه تحول در تاريخ نجوم نام گرفت، آشکار مي کند. در قرن اول پس از ميلاد"پلوتارک" نوشت که يک منجم جوان به نام "آناکساگوراس" سقوط شهاب سنگي را بر زمين پيشگويي کرد. اين پيشگويي مورخان را حيرت زده کرد، چون چنين رويدادهايي اساسا پيشامدهايي تصادفي هستند. گراهام پس از مطالعه بر روي آن چه آناکساگوراس گفته بود، به اين نتيجه رسيد که اين تنها يک پيشگويي از سقوط شهاب سنگ نبود، بلکه به عنوان نقطه تحولي براي نجوم يونان باستان محسوب مي شد. وي معتقد است که آناکساگوراس با اظهار اين پيشگويي درصدد بيان اين مطلب بود که سنگ ها ممکن است از آسمان سقوط کنند.
گراهام مي گويد در آن زمان مردم تصور مي کردند اجرام سماوي همچون ماه و سيارات سبک تر از هوا و آتشين بودند. اما پس از مشاهده يک خورشيدگرفتگي در سال 478 پيش از ميلاد، آناکساگوراس پي برد که آنها توده هاي سنگي سنگيني بودند که توسط نيروي گريز از مرکز در آسمان نگه داشته شده بودند و خورشيدگرفتگي زماني اتفاق مي افتد که ماه نور خورشيد را سد مي کند. همچنين وي به اين نتيجه رسيد که اگر موقعيت چنين سنگ هايي دستخوش تغيير شود ممکن است با زمين برخورد کنند. گراهام مي گويد: " هنگامي که شهاب سنگ سقوط کرد هيچ کس نتوانست آن را انکار کند. سر خط خبرها اين بود: آناکساگوراس درست گفته بود."
آيا دنباله دار هالي نقشي را ايفا مي کرد؟ ممکن است دنباله دار، سيارکي نزديک به زمين را از مسيرش منحرف کرده و به سوي بخش شمالي يونان پرتاب کرده باشد.
از آن زمان ايده وجود سنگ ها در آسمان پذيرفته شد و يونانيان به درک جديدي از کيهان رسيدند.
منبع: نيوساينتيست
منبع: ماهنامه دانشمند شماره 575