نيم نگاهي به کتاب «زن در نگاه روشنفکران »

مطالعه آثار روشنفکران داخلي در دو دهه اخير، دست کم در حوزه مطالعات زنان، نشان مي دهد که اين روشنفکران استقلال رأي چنداني در حوزه مطالعات انديشه ندارند؛ به گونه اي که آثار قلمي وشفاهي مهم آنان متأثر از آراي متفکران و روشنفکران معاصر دنياي غرب است.اين اثر پذيري در حوزه زنان گاه به قدري پررنگ است که استفاده از گروهي از روشنفکران، را مبني بر اينکه روشنفکران فمينيست داخلي حتي زحمت بومي سازي معادلات غربي را در دفاع از زنان به خود نمي دهند، برانگيخته است.
بي شک اين جريان براي حضور پويا و ماندگار در عرصه مسائل زنان، به بازنگري و تبيين دوباره پيش انگارهاي خود و عرضه کردن طرحي جامع، مشتمل بر تحليل وضعيت موجود، تبيين آرمان ها و برنامه هاي عمل اجتماعي نيازمند خواهد بود.
کتاب «زن در نگاه روشنفکران »که به قلم زهرا تشکري از سوي دفتر مطالعات و تحقيقات زنان به چاپ رسيده، پژوهشي است که در نظر دارد ضمن دادن گزارشي از ديدگاه هاي موجود در جامعه روشنفکري، به تأثيرپذيري روشنفکران داخلي از فرهنگ غرب اشاره اي گويا داشته باشد.
اين اثر از ديدگاه نويسنده پيش درآمدي بر شناخت مسائل زنان از دريچه نگاه روشنفکران، به ويژه از منظر روشنفکران ديني است و با توجه به فقدان پيشينه در خور توجه گفتمان روشنفکر ديني، در اين حوزه بي سابقه مي نمايد.از آنجا که سخن اصلي اين نوشتار مسئله شناسي زنان از ديدگاه روشنفکران ايراني بوده است و بدون داشتن الگوي مناسب هم نمي توان به اين مهم دست يافت، ناگزير بايد در نگرش ها، بينش ها و ارزش هايي تأمل کرد که زمينه ناهمگوني مکتب ها و گرايش هاي گوناگون در امر مسئله شناسي را فراهم آورده اند.
جست و جوي انجام شده در اين اثر، در پاسخ به اين پرسش که محورهاي اصلي مدنظر روشنفکران مسلمان ايران در مسئله شناسي زنان کدام ند خواننده را به اين نتيجه رهنمون مي سازد که روشنفکران ديني، به دليل خاستگاه فکري شان، به فرهنگ مدرنيته دلبستگي دارند و در بسياري مواضع تفاوت چنداني ميان آنها و قشر مدرن فرهنگي مشاهده نمي شود.
«زن در نگاه روشنفکران »در ادامه کوشيده است با بررسي تفاوت هاي مدرنيته با انديشه ديني و اسلامي به اين پرسش بنيادي پاسخ دهد که اساساً چه باورهايي سبب نزديکي روشنفکر مسلمان به انديشه سکولار و دوري او از انديشمندان مسلمان شده است.سرانجام نويسنده بيان کرده است که نه تنها تأمل در اصول و مباني نبايد جدا از واقعيت باشد، بلکه از سوي ديگر توجه يک جانبه به راهکارهاي عملياتي و کاربردي بدون لحاظ مباني و اصول ديني، خطر انحراف و التقاط را همراه خواهد داشت.
مباحثه اين کتاب در سه بخش تنظيم شده است؛ در نخستين بخش، به پيشينه جريان روشنفکري در غرب و ايران توجه شده است.بخش دوم مباني نظري روشنفکران، به ويژه روشنفکران ديني، را در سه محور(مباني روش شناختي، دين شناختي و فلسفي )بررسي کرده و بخش سوم نيز به طرح مسائل زنان و راهکارهاي عرضه شده در اين زمينه از چشم انداز روشنفکران ايراني اختصاص يافته است.
از جمله ويژگي هاي مهم اين اثر توجه به نشريه هاي روشنفکران ايراني خارج از کشور، که با موضوع زنان به چاپ رسيده، علاوه بر استفاده از کتاب ها و نشريه هاي داخلي است.
انتشارات دفتر مطالعات و تحقيقات زنان «زن در نگاه روشنفکران »را در 185 صفحه منتشر کرده است.
منبع:نشريه زمانه، شماره 90.