سياره ي زغالي

سياره ي فراخورشيدي اسرارآميزي که در سال 1385 از جلو ستاره ي ميزبانش گذشت دانشمندان را با ويژگي باور نکردني خود شگفت زده کرد.
هزاران سال است هر چه علم بشر بيشتر مي شود دايره ي ناشناخته هايش وسعت بيشتري مي يابد و جهان برايش اسرارآميزتر به نظر مي رسد. تاريک ترين سياره ي فراخورشيدي کشف شده جايي در فاصله ي 718 سال نوري در صورت فلکي اژدها آرميده است و دانش فعلي بشر را به چالش مي کشد. اين سياره ي غول پيکر با دماي 980 درجه سلسيوس به علت نامعلومي فقط يک درصد از نور ستاره اش را بازتاب مي کند.
سياره ي TrES-2b حدود 5 سال پيش با تلسکوپ هاي 10 سانتي متري TrES (طرح نقشه برداري فراخورشيدي هاي سراسر آتلانتيک) کشف شد و دانشمندان با اندازه گيري سرعت شعاي ستاره ي ميزبان، آن را به عنوان سياره اي فراخورشيدي تأييد کردند. دانشمندان در سال 1387 روابط جالبي را ميان اين سياره و ميزبانش کشف کردند. يکي از اين روابط يکسان بودن جهت چرخش ستاره ي مادر با جهت گردش سياره است. اين سياره، از جنس گاز و هم اندازه ي سياره ي مشتري است و در پنج ميليون کيلومتري ستاره اش قرار دارد. اما باز تاب آن حتي از رنگ اکريليک سياه کمتر است. هنگامي که TrES-2b از جلو ستاره ي ميزبانش، 03549-02811 GSC، عبور مي کرد فضاپيماي مدارگرد کپلر درخشش سياره را محاسبه کرد و تاکنون در 50 محاسبه ي انجام شده، روشنايي آن فقط 6 در ميليون تغيير کرده است.
ستاره ي 03549-02811 GSC شباهت بسياري به خورشيد دارد و از ستاره هاي زرد رشته اي اصلي محسوب مي شود. سن اين ستاره 5 ميليارد سال و قدر ظاهري آن 11/41 است و در شب هايي که آسمان صاف باشد با تلسکوپي معمولي رصد مي شود.
تفاوت اصلي اين ستاره ي فراخورشيدي با مشتري در ترکيبات جوّي آن ها است. جوّ مشتري از ابرهاي بسيار متراکم آمونياک ساخته شده است و در فاصله ي 778 ميليون کيلومتري، حدود يک سوم از نور خورشيد را بازتاب مي کند در حالي که جوّ TrES-2b از بخار سديم، پتاسيم و اکسيد تيتانيوم گازي تشکيل شده است و نور ستاره را تا حدودي جذب مي کند. اما وجود اين ترکيبات گازي نيز نمي تواند تاريکي سياره را توجيه کند. البته به علت دماي قابل توجه سياره، نور سرخ ملايمي از آن گسيل مي شود و TrES-2b را مانند تکه زغالي برافروخته نشان مي دهد.
اين سياره بر خلاف مشتري فاصله ي چنداني از ستاره اش ندارد و از اين نظر شبيه بسياري از سياره هاي فراخورشيدي ديگري است که تا به حال کشف شده اند و به دسته اي از سياره ها تعلق دارد که مشتري هاي داغ ناميده مي شوند. اين منظومه در ميدان ديد فضاپيماي کپلر قرار دارد که در سال 1387 براي يافتن سياره هاي فراخورشيدي به فضا پرتاب شد. کپلر بزرگ ترين دوربيني را که تاکنون به فضا پرتاب شده است دارد و قرار است با تحقيق روي بيش از 100 هزار ستاره در کهکشان راه شيري، ستاره هاي خورشيد - مانند و سياره هاي زمين - مانند را شناسايي کند.
منبع: نجوم شماره 211.