ارتباط رنگ ها با روانشناسي كودك

اين بحث به رابطه رنگ ها با روانشناسي كودك مي پردازد و اميدواريم براي شما عزيزان مفيد واقع شود. رنگ جنبه مثبت دوران كودكي را به ما نشان مي دهد. كودكان به همه رنگ ها علاقه دارند و فوراً نسبت به آنها عكس العمل نشان مي دهند. با اين همه، عكس العمل كودكان متفاوت از عكس العمل بزرگسالان است. رنگ ها مي توانند بزرگسالان را در شناخت روحيات كودك راهنمايي کنند؛ اما آنها نيز بايد زبان رنگ ها را بشناسند. كودكان دايره محدودي از رنگ ها را مورد استفاده قرار مي دهند كه البته اين دايره در فرآيند رشد آنها تا دوره بزرگسالي گسترش مي يابد. اولين چيزي كه كودكان قادر به تشخيص آنها هستند، رنگ هاست. كودكان در ابتدا رنگ هاي سياه و سفيد (روشنايي و تاريكي) را تشخيص مي دهند و والدين نيز در اين دوره اغلب نقاشي هاي سياه و سفيد براي آنها مي كشند و اسباب بازي هاي سياه و سفيد برايشان مي خرند؛ اما در مدت شش هفته تا دو ماه وضعيت آنها تغيير شگرفي مي كند. در اين زمان ابتدا كودك رنگ قرمز و پس از آن رنگ هاي گرم را تشخيص مي دهد و رنگ زرد را نيز در فرايند شناسايي رنگ ها به مرور درك مي كند. كودكان جذب رنگ هاي گرم مي شوند. پژوهش هاي متعدد نشان مي دهد كه گرايش کودکان به رنگ هاي گوناگون طي مراحل مختلف رشد تغيير مي کند. بسياري از کودکان زير ده سال رنگ قرمز يا صورتي را به عنوان رنگ دلخواهشان برمي گزينند؛ اما همين كودكان وقتي سن شان از مرز ده سال مي گذرد، رنگ آبي را ترجيح مي دهند. اين تغيير در فرايند رشد به منزله توانايي انتخاب رنگ است. سليقه كودك در انتخاب رنگ كاملاً با جنسيت او ارتباط دارد. پژوهش ها نشان مي دهد كه دختر بچه ها صورتي و بنفش را به رنگ هاي ديگر ترجيح مي دهند و پسرها سياه و ديگر رنگ هاي تيره را بيشتر از رنگ هاي ديگر مي پسندند. اكنون اين سؤال به ذهن مي آيد كه اين انتخاب ها ذاتي هستند يا اكتسابي؟ والدين به كودكان مي آموزند كه براي انتخاب لباس ها و اسباب بازي هايشان رنگ هاي خاصي را با توجه به جنسيت خود انتخاب كنند. هرچند يافتن پاسخ دقيق براي سؤال فوق كار مشكلي است، با اين همه احتمال زيادي وجود دارد كه انتخاب رنگ ها ريشه فطري و جنسيتي داشته باشد. شايد در آينده پاسخ اين سوال به روشني يافت شود. آيا توليدكنندگان اسباب بازي ها چيزي در اين باره مي دانند؟! اگر به قفسه هاي اسباب بازي ها نگاه كنيد، متوجه خواهيد شد كه آنها كاملاً از رنگ هاي مورد علاقه كودكان آگاه هستند و از رنگ ها براي جلب توجه و فروش محصولاتشان استفاده مي كنند. حتي كمپاني هايي كه براي بزرگسالان كالا توليد مي كنند نيز در توليدات خود سليفه كودكانه را مورد توجه قرار مي دهند. در همه اين اشياء تأكيد خاصي بر رنگ ها به عنوان عنصر اصلي ساخت مشاهده مي شود. تأكيد بر رنگ ها در ارتباط با جنسيت، فقط يك مثال است. اگر شما به بعضي از محصولات و بسته بندي هاي رنگارنگ آنها توجه كنيد، خواهيد ديد كه توليدكنندگان با اين كار مي خواهند تمايلات و علاقه مندي هاي كودكان را به بزرگسالان نيز ارائه كنند. بعضي از والدين بر اين باورند كه توليدكنندگان با اهداف سودجويانه قصد فريب كودكان را دارند؛ اما به ياد داشته باشيد كه اين كودكان هستند كه با دادن پاسخ مثبت نسبت به اين گونه توليدات موجب رواج آنها مي شوند. استفاده از رنگ ها براي كنترل كودكان و نوجوانان از اهميت بسزايي برخوردار است و اشكال مختلف بكارگيري آنها مي تواند نتايج مختلفي داشته باشد. حال كه فروشندگان و توليدكنندگان با شناخت سليقه كودكان در توليد و ارائه محصولاتشان تا اين حد موفق هستند، پس شما نيز مي توانيد از اين روش در جهت تعليم و تربيت فرزندانتان استفاده كنيد.

كودكان و زبان رنگ ها
 

ابتدا بهتر است آشنايي اوليه كودك با رنگ ها را مورد توجه قرار دهيم. قبل از يادگيري اسم رنگ ها، كودك از طريق مشاهده بين آنها تمايز قايل مي شود. در فاصله سني دو تا پنج سال كودك نام رنگ ها را ياد مي گيرد. دخترها معمولاً سريع تر از پسرها نام رنگ ها را به خاطر مي سپارند. البته اين روند يادگيري در كودكان مختلف، متفاوت است و بستگي به چگونگي رشد سيستم عصبي آنها دارد. اگر مي خواهيد به كودكان توانايي تشخيص رنگ ها را آموزش دهيد، سعي كنيد كه ارتباط آنها را با يك چيز مشابه به آنها نشان دهيد. در اينجا چند مثال براي كودكاني با بهره هوشي متوسط مي آوريم:
زرد مثل موز، ليمو، آفتاب
آبي مثل شلوار جين، آسمان
خاكستري مثل فيل
قرمز مثل سيب، گوجه فرنگي
سبز مثل نخودفرنگي، علف، برگ
قهوه اي مثل خرس، پوست درخت

نتيجه گيري
 

پژوهش ها نشان داده است كه وقتي شما يك سيب آبي را به كودك نشان بدهيد و از او بپرسيد: «اين چيست؟» مدت بيشتري طول خواهد كشيد تا او سيب را بشناسد. يك سيب آبي ممكن است براي كودك مضحك به نظر برسد. اين امر حاكي از اين است كه كودك با خنديدن به اشياي انتزاعي و كاربردهاي غلط، قدرت انتقاد خود را نشان داده است. به محض اينكه كودك نام رنگ ها را ياد گرفت، آماده است اطلاعات جديدتري بياموزد. والدين هميشه تمايل دارند به روش صحيح به كودكان آموزش دهند. ما بر اين باوريم كه تأكيد بر خصايص رنگي مي تواند در تفكيك موضوعات مشابه مفيد باشد و از خطا و اشتباه جلوگيري كند. به خاطر داشته باشيد كه چشم انسان قادر به تشخيص كليه رنگ هاي مابين زرد و مشكي است و مغز به طور خودكار مانع خطاي ادراكي چشم مي شود. اگر شما مي خواهيد كودكان به بعضي اشياء دست نزنند، مي توانيد از رنگ ها به عنوان علامت خطر استفاده كنيد. همچنين مي توانيد در اتاق آنها يا موارد ورود ممنوع را كه خطرناك است (مانند پله ها و زيرزمين) با رنگ ها علامت بگذاريد. حتي در مورد كودكان بزرگ تر نيز شما مي توانيد از رنگ ها به عنوان يك عنصر مهم در آموزش آنها استفاده كنيد. اگر كودكتان به خوردن بعضي از غذاهاي مفيد علاقه نشان نمي دهد نيز مي توانيد از رنگ ها كمك بگيريد.
منبع: نشريه دنياي سلامت شماره 68