دانستني هاي تغذيه (1)

شيشه شير و افزايش خطر انتقال بيماري هاي عفوني در کودکان
 

يک متخصص تغذيه کودکان گفت:« مادران معمولاً حدود 10 بار در طول روز از شير مصنوعي براي تغذيه فرزندان خود استفاده مي کنند و همين امر باعث مي شود که به مرورحساسيت خود را در شستشوي شيشه و سرشيشه از دست بدهند در نتيجه خطر انتقال بيماري هاي اسهالي و عفوني به کودک افزايش مي يابد».
دکتر ناصر کلانتري افزود: «مادران معمولاً شيشه را با آب شستشو مي دهند. اين در حالي است که بايد در طول روز چندين بارشيشه در آب جوش قرار داده شود، البته اين کار ممکن است از نظر اقتصادي براي خانواده ها به صرفه نباشد، چون با اين کار عمرمفيد شيشه و سرشيشه کاهش پيدا مي کند».
وي با اشاره به مضرات استفاده از شيشه و سرشيشه براي شيردهي به کودکان زير شش ماه گفت: « اين کودکان بسياري از مهارت هاي حرکتي را ندارند و نمي توانند شيشه را با دست خود بگيرند. علاوه بر آن هنگامي که کودکان قصد خوردن شير از شيشه و سرشيشه را دارند، بايد يک فشار منفي در دهان ايجاد کنند، به گونه اي که گونه هاي آنان فرو مي رود و همين کار باعث سرازير شدن شير به دهان او مي شود، اما کودکان براي خوردن شير از سينه مادر به طور غريزي از شيوه متفاوت استفاده مي کنند».
کلانتري افزود: «اگر کودک همزمان از شيرمادر و شير از طريق شيشه و سرشيشه تغذيه کند، پس از گذشت 10 روز تا يک ماه قدرت تشخيص خود را براي مکيدن شير از هر يک از آنها از دست مي دهد و به اصطلاح دچار گيجي سرپستانک و سرسينه مي شود. در نتيجه يا از خوردن شير از سرشيشه يا از سرسينه خودداري مي کند».
وي توصيه کرد: « شيرمصنوعي چه به عنوان غذاي کمکي و چه به عنوان غذاي اصلي بايد با استفاده از وسايلي مانند قاشق، فنجان، سرنگ و قطره چکان به کودک خورانده شود، البته پس از بزرگ شدن کودک، او مي تواند به راحتي با ليوان شيربنوشد».
اين متخصص تغذيه کودکان يکي ديگر از معايب استفاده از شيشه و سرشيشه را قطع ارتباط کودک حين شيرخوردن با کسي که به او شير مي دهد دانست و اظهار کرد: « معمولاً مادران بالشتي را در کنار دهان بچه قرار مي دهند و وضعيت شيشه را به گونه اي تنظيم مي کنند که کودک بتواند از آن شير بخورد. در نتيجه رابطه مادر يا فردي که از کودک مراقبت مي کند هنگام شيرخوردن با کودک قطع مي شود. کودکاني که به اين شيوه تغذيه مي شوند از نظر رواني به خوبي تکامل پيدا نمي کنند».
کلانتري در ادامه استفاده از شيشه براي شيردهي به کودکان را موجب افزايش احتمال ابتلاي کودک به بيماري اوتيت حاد مياني ( عفونت گوش مياني) ذکر کرد.

احتياط در مصرف نوشابه هاي انرژي زا!
 

پزشکان هشدار داده اند که مصرف نوشابه هاي انرژي زا نيز بايد همانند الکل، سيگار و داروها، تحت کنترل قرار بگيرد، چرا که در مواردي به ويژه براي کودکان مي توانند بسيار خطرناک باشند.
اين پزشکان در يک مطالعه جديد ادعا کردند که اين نوشيدني هاي حاوي کافئين زياد مي توانند در کودکان سبب صرع، سکته مغزي و يا حتي مرگ ناگهاني شوند و اين وضعيت براي کودکاني که به ديابت يا اختلالات رفتاري مبتلا هستند به مراتب وخيم تر است.
روزنامه ديلي ميل چاپ انگليس در اين باره گزارش داد: «اين نوشيدني ها که گفته مي شود سطح انرژي را در بدن افزايش مي دهند حاوي سه تا پنج برابر کافئين بيشتري نسبت به ساير نوشابه ها هستند و از آنجا که برخي از کودکان و نوجوانان ممکن است درمصرف آنها افراط کنند لذا مي توانند عواقب بسيار خطرناکي را در پي داشته باشند.
برخي از متخصصان معتقدند که ترکيبات موجود در نوشابه هاي انرژي زا مي توانند محرکي براي گرايش به سمت مصرف الکل باشند. اين در حالي است که طرفداران اين نوشابه ها اغلب قشرجوان و در حال تحصيل هستند.»
بررسي ها نشان مي دهند که بسياري از دانشجويان و دانش آموزان اين روزها به نوشابه هاي انرژي زا که حاوي کافئين بالا هستند روي مي آورند و براي اينکه بتوانند بيشتر بيدار بمانند مقادير زيادي از اين نوشابه ها را استفاده مي کنند.
متأسفانه نوجوانان و جواناني که تمايل زيادي به مصرف اين قبيل نوشيدني ها دارند، نمي دانند که استفاده از دوز بالاي نوشابه هاي انرژي زا مي تواند گرايش و حتي وابستگي به مصرف الکل را در آنها افزايش دهد.
پزشکان و متخصصان تغذيه تأکيد دارند که اين نوشابه ها حاوي کالري اضافه و مواد افزودني هستند که وقتي به مواد غذايي اضافه مي شوند ممکن است در آينده منجر به بروز بيماري قلبي- عروقي و حتي سرطان شوند.

ارتباط مصرف شير با بروز سرطان روده
 

براساس تحقيقات جديد مشخص شد کودکاني که روزانه شيرمصرف مي کنند، 40 درصد کمتر از بزرگسالان به سرطان روده دچار مي شوند.
پروفسور «برايان کاکس» از دانشگاه «اوتاکو» در نيوزلند در مصاحبه اي با رسانه هاي دولتي اين کشور، عنوان کرد: «مصرف روزانه نيم ليتر با يک فنجان متوسط شيرتوسط کودکان در منزل يا مدرسه يک عامل دفاعي و حمايتي عليه ابتلا به بيماري هايي چون سرطان روده است».
محققان به اين نتيجه نيز دست يافتند که عدم مصرف شير در طول دوران کودکي باعث مي شود تا اين افراد در سنين بزرگسالي 20 درصد بيش از ديگران به سرطان هاي دستگاه گوارش مبتلا شوند.
اين محقق در ادامه به روزنامه ديلي ميل، گفت: «در پژوهشي که در 562 فرد بزرگسال مبتلا به سرطان روده بين سنين 30 تا 69 سال صورت گرفت، مشخص شده که اين افراد در سنين چهار تا شش و در دوران کودکي و نوجواني يا اصلاً شير مصرف نکرده و يا کمتر از حد معمول از اين محصول لبني استفاده کرده اند».

نکات بهداشتي مصرف روغن ها و چربي ها
 

چربي و روغن تأمين کننده بخشي از انرژي مورد نياز بدن هستند، چرا که از سوخت هر گرم چربي در بدن حدود 9 کيلوکالري انرژي توليد مي شود. همچنين چربي ها و روغن ها تعدادي از اسيدهاي چرب ضروري و ويتامين هاي محلول در چربي را تأمين مي کنند. چربي ها و روغن ها در ايجاد طعم و مزه مطبوع خوراکي ها نقش مهمي دارند. اين در حالي است که مصرف زياد آنها براي سلامت انسان خطراتي از قبيل بيماري قلبي- عروقي، چاقي و سرطان به دنبال دارد.

توصيه هاي بهداشتي در خصوص مصرف روغن ها و چربي ها
 

- به منظور پيشگيري از عوارض سوء چربي هاي مضر و کاهش خطر ابتلا به بيماري قلبي عروقي بهتر است ميزان چربي رژيم غذايي بيش از 25 تا 35 درصد کالري روزانه نباشد.
- با توجه به برچسب مواد غذايي، مصرف غذاهاي حاوي چربي غيراشباع جايگزين منابع غذايي حاوي چربي اشباع شده و چربي ترانس شود، به عنوان مثال از روغن مايع به جاي روغن جامد استفاده شود.
- حداقل دوبار در هفته از انواع ماهي ها به ويژه ماهي قزل آلا، تن، ساردين، سالمون، خال مخالي و... به دليل برخورداري از اسيدهاي چرب ضروري استفاده شود.
- مصرف غذاهاي پرچرب صنعتي مانند سوسيس، کالباس، پيتزا، چيپس سيب زميني و... به حداقل کاهش يابد.
- تا حد امکان از سرخ کردن غذاها اجتناب کنيد و در صورت سرخ کردن حتماً از روغن مايع مخصوص سرخ کردن با حرارت و زمان کوتاه استفاده نماييد.

مبتلايان به ام. اس از رژيم هاي غذايي سخت بپرهيزيد
 

نايب رييس انجمن ام. اس تأکيد کرد: « مبتلايان به اين بيماري کمتر غذاهاي پرچرب بخورند و بيشتر ميوه ها و سبزيجات را مصرف کنند».
دکتر محمدعلي صحراييان افزود:« تأثير مواد غذايي بر سلامت مبتلايان به ام. اس اثبات نشده است، البته برخي از عوارض مانند يبوست که بعضي از اين بيماران به آن دچار مي شوند با نحوه تغذيه آنان ارتباط مستقيم دارد».
وي در ادامه گفت:«برخي از مبتلايان به ام. اس دچار يبوست هستند که اين مشکل را مصرف غذاهاي پرچرب و رژيم غذايي کم فيبر تشديد مي کند. از سوي ديگر، چاقي باعث افزايش ناتواني حرکتي بيماراني مي شود که دچار ضعف عضلاني و اختلال در راه رفتن هستند. در اين شرايط به آنان توصيه مي شود که وزن خود را در حد متعادل حفظ و رژيم غذايي مناسبي را رعايت کنند».
صحراييان در پايان اظهار کرد: «رعايت رژيم هاي غذايي سخت به مبتلايان به ام. اس توصيه نمي شود، چون اين کار باعث کاهش شديد وزن آنان مي شود، بلکه به بيماران توصيه مي شود که وزن خود را به تدريج کاهش دهند».

آيا نوشابه هاي بدون گاز گزينه هاي سالمي هستند؟
 

پزشکان هشدار دادند کساني که زياد نوشابه هاي بدون گاز مي نوشند بيشتر در معرض خطر سکته مغزي و حمله قلبي قرار دارند.
هرچند بعضي افراد تصور مي کنند که نوشابه هاي بدون گاز گزينه سالمي هستند و سلامت آنها را تهديد نمي کنند، اما مطالعات جديد نشان داده است که نوشيدني هاي بدون گاز و فاقد قند در واقع خطر حمله قلبي و سکته مغزي را افزايش مي دهند.
به گزارش روزنامه ديلي ميل، اين پزشکان با مطالعه روي 2500 داوطلب دريافتند کساني که هر روز به طور مرتب از اين نوشيدني ها استفاده مي کنند 61 درصد بيشتر در معرض خطر ابتلا به مشکلات قلبي و عروقي قرار دارند. همچنين به دليل بروز مشکلات عروقي احتمال سکته مغزي در اين افراد افزايش پيدا مي کند.
دکتر حنا گاردنر، متخصص همه گير شناسي در دانشکده پزشکي دانشگاه ميامي در اين مطالعه خاطرنشان کرد که اگر آزمايشات بيشتر در آينده نتايج اين مطالعه را تأييد کند از اين پس بايد به مردم بگوييم که ديگر نوشابه هاي بدون گاز نمي توانند نوشيدني هاي سالمي باشند و بايد در مصرف آنها احتياط کرد.

حقايقي در مورد چيپس و پفک
 

عضو هيات علمي در گروه کنترل غذا و داروي دانشکده داروسازي زنجان تغيير ذائقه افراد به واسطه مصرف تنقلاتي مانند چيپس و پفک را يادآور شد و گفت: «استفاده از نمک و روغن بيش از اندازه در اين تنقلات، ذائقه افراد را به سمت رژيم غذايي شور و چرب هدايت مي کند که اين موضوع زمينه بيماري هاي قلبي و عروقي را نيز فراهم مي کند».
دکتر مهران محسني با بيان اينکه سيب زميني منبع سرشاري از کربوهيدرات هاست، اظهار کرد: «زماني که کربوهيدرات در معرض حرارت بالا قرار مي گيرند ترکيبي به نام آکرولئين توليد مي کنند که تأثير منفي بر روي باروري افراد دارد».
اين دکتراي شيمي مواد غذايي ادامه داد: «علاوه بر اين، کربوهيدرات ها در حرارت بالا نوعي ماده سرطان زا توليد مي کنند که ميزان خطر آن صد برابر بيشتر از سموم ديگر است».
وي ميزان چربي و نمک بالاي تنقلاتي مانند چيپس و پفک را تهديدي براي سلامت افراد عنوان کرد و افزود: « نمک زياد با دفع ميزان بالايي از آب همراه است که اين امر در بلند مدت مشکلات کليوي را براي افراد ايجاد مي کند».
وي تحريک سيستم ايمني بدن را از ديگر عوارض اين نوع تنقلات برشمرد و تصريح کرد: « اين تنقلات همچنين با داشتن رنگ هاي خوراکي زمينه بروز آلرژي را در کودکان تقويت مي کنند».
عضو هيأت علمي در گروه کنترل غذا و داروي دانشکده داروسازي نسبت به مصرف سيب زميني سرخ کرده چه به صورت چيپس صنعتي و چه تهيه خانگي هشدار داد و اظهار کرد: « خيس کردن سيب زميني قبل از سرخ کردن و سرخ کردن آن بعد از آب پز کردن و با حرارت پايين تا حدودي از ميزان تأثيرات منفي آن مي کاهد».
محسني همچنين قسمت هاي سبزرنگ سيب زميني را غيرقابل استفاده دانست و هشدار دارد:« در قسمت هاي سبزرنگ سيب زميني ماده اي به نام سولانين وجود دارد که مصرف آن موجب بروز عوارض گوارشي مي شود».

اسيدفوليک و فوايد بي شمار
 

متخصصان تغذيه و مامايي اعلام کردند مادراني که در دوران بارداري به مقدار کافي اسيدفوليک و آهن مصرف مي کنند کودکان باهوش تري خواهند داشت. متخصصان نپالي در آزمايش پژوهشي جديدي نشان دادند کودکاني که مادرانشان از مکمل هاي آهن و اسيد فوليک در دوران بارداري استفاده مي کردند. نسبت به ساير کودکان، باهوش تر و داراي مهارت هاي خاص بهتري هستند.
اين متخصصان 676 کودک مدرسه اي که مادرانشان در يک آزمايش باليني شرکت کرده بودند و بعضي از آنها از مکمل هاي آهن دار و اسيدفوليک استفاده مي کردند را مورد مطالعه قرار دادند.
آنها دريافتند مصرف اسيدفوليک و آهن در دوران بارداري تأثيرات بسيار مهمي را بر روي هوش کودکان در مدرسه مي گذارد و سطح توانايي آنها را نسبت به ساير کودکان بالاتر مي برد.
به گزارش سايت اينترنتي مايوکلينيک، همچنين زنان باردار با مصرف اين مواد اصلي و کليدي مي توانند تأثير چشمگيري روي بازده تحصيلاتي آينده فرزندان خود به خصوص در کشورهاي داراي فقرآهن، داشته باشند.
اسيدفوليک به همراه ويتامينB12 و ويتامينC به هضم غذا و استفاده بدن از پروتئين و ساخت پروتئين در زمان لازم کمک مي کند. اسيدفوليک براي ساخت گلبول هاي قرمز خون و مولکول وراثتيDNA که عمل کنترل وراثت را انجام مي دهد و راهنمايي براي فعاليت هاي سلول است، ضرورت دارد.
اين ويتامين عمل ساخت و نگهداري سلول ها را بر عهده دارد. اين وظيفه در هنگام تقسيم سلولي و رشد بسيار مهم است و به همين دليل مصرف آن براي زنان باردار و نوزادان حياتي است.
اسيدفوليک همچنين به رشد بافت ها کمک مي کند و باعث درست عمل کردن سلول ها مي شود. اين ويتامين در زماني که بدن احتياج به غذا خوردن دارد، موجب افزايش اشتها مي شود و به همين ترتيب اسيدهاي هضم کننده غذا را مي سازد.
مکمل اسيد فوليک در درمان بي نظمي هاي وابسته به کمبود اسيدفوليک استفاده مي شود. اسيدفوليک براي درمان زخم هاي پا و مشکلات قاعدگي نيز تجويز مي شود. اين مکمل حياتي در تکامل رشد جنين بسيار با اهميت بوده و رشد طناب نخاعي و مغز جنين وابسته به مصرف اسيدفوليک توسط مادر است. اغلب زناني که مي خواهند باردار شوند و زنان باردار بايد مکمل اسيدفوليک مصرف کنند. دادن اين ويتامين به زنان باردار بسيار مفيد است، چرا که از ناهنجاري هاي عصبي زمان تولد، مانند نقص لوله عصبي نوزادان جلوگيري مي کند.
منبع: نشريه دنياي تغذيه، شماره 107