فيتيله،يك سوم سال تعطيله!

تعطيلات در ايران چند سالي است که به چالشي بين کارشناسان، دولت و مجلس شوراي اسلامي تبديل شده است. تا زماني که اعلام تعطيلات بدون دخالت دولت اتفاق مي‌افتاد، اين موضوع هرگز مورد بحث رسانه‌ها نبود، اما از زماني‌ که اين اختيار به هيأت دولت داده شد و تعطيلات خارج از تقويم در دستور کار قرار گرفت، اين بحث مطرح شد که ميزان تعطيلات در ايران در مقايسه با کشورهاي ديگر چه‌قدر است و آيا تعطيلات خارج از تقويم ضروري است يا خير؟
در واقع جرقه تعطيلات خارج از تقويم در سال1376 زده شد؛ يعني زماني که دولت به ‌دليل برگزاري اجلاس سران کشورهاي اسلامي، تهران را براي چند روز تعطيل کرد. البته افزايش آلودگي هوا و پديده وارونگي در زمستان و در چند سال اخير، پديده ريزگردها در تابستان به موضوع چالش برانگيز تعطيلات در ايران دامن زده و پديده ديگري به نام «بين التعطيلي» نيز به مجموع روزهاي تعطيل سال افزوده شده است که گرچه به کام بسياري از هموطنان خوش آمده، اما منجر به تقابل مجلس و دولت در اين باره شده است.
به هر حال روزهاي تعطيل، به ويژه از آن نوع که به صورت غيرمترقبه پيش مي‌آيد، يا روزهايي که با عنوان بين التعطيلي به روزهاي تعطيل اضافه مي‌شود، آن قدر براي بسياري از هموطنان خوشايند است که با رسيدن تقويم‌هاي 1391، بسياري به دنبال روزهاي تعطيل در آن گشتند و برخي تعطيلات را نيز خود به آن افزودند و بسياري براي تعطيلات پراکنده سال آينده، برنامه‌هاي خود را چيدند.
بررسي تعطيلات رسمي سال جاري نشان مي‌دهد كه گرچه براساس تقويم، تنها 25 روز تعطيل رسمي در سال 1391 وجود دارد، اما تعطيلات اداري به حدود 130 روز مي‌رسد. شمارش روزهاي جمعه و تعطيلات اداري روزهاي پنجشنبه، به اضافه روزهاي بين دو تعطيلي نشان مي‌دهد كه ميزان تعطيلات اداري سال جاري به نسبت كل روزهاي سال، بيش از يك سوم روزها را تشكيل مي‌دهد.
52 روز جمعه و 52 روز پنجشنبه در سال 1391وجود دارد. روزهاي چهاردهم و پانزدهم خرداد ماه كه تعطيل رسمي است، به ترتيب يكشنبه و دوشنبه است، از آنجا كه شنبه روز كاري است، اما بين دو روز تعطيل جمعه، يكشنبه ودوشنبه قرار گرفته است، به احتمال زياد تعطيل خواهد شد و اگر هم تعطيل نشود، در عمل مي‌توان پيش بيني کرد که روز کاري چگونه خواهد گذشت. روزهاي يكشنبه و دوشنبه، بيست و نهم و سي‌ام مرداد ماه، مصادف با عيد سعيد فطر نيز با همين وضع مواجه است. سه‌شنبه، دهم بهمن ماه تعطيل رسمي است. چهارشنبه روز كاري و پنجشنبه و جمعه نيز تعطيل است، بنابراين در روال اداري كشور روز چهارشنبه نيز تعطيل خواهد بود. هم چنين يكشنبه، بيست و دوم بهمن ماه تعطيل رسمي است كه روز شنبه قبل از آن بين دو تعطيلي قرار مي‌گيرد. امسال سال كبيسه و اسفند ماه 30 روزه است. در حالي كه بيست و نهم اسفند ماه، سه شنبه و روز تعطيل رسمي است و چهارشنبه سي‌ام اسفند ماه، بين تعطيلي روز اول فروردين ماه و آخرين روز تعطيل سال قرار گرفته است. با شمارش اين روزها، 133 روز تعطيل در سال 91 وجود دارد كه 36 درصد كل 366 روز، يعني يک سوم اين سال را تشكيل مي‌دهد.
اوايل مردادماه سال پيش، رئيس‌جمهوري در جمع فرهنگيان از کم بودن روزهاي تعطيل در کشور سخن گفت و اعلام کرد که شوراي عالي انقلاب فرهنگي مامور شده است تا در يک بررسي تطبيقي، ‌ميزان تعطيلات ايران و ديگر کشورها را رصد کند.
احمدي‌نژاد سخنانش را با استقبال از تعطيلي همه مدارس در روزهاي پنجشنبه ادامه داد و عنوان کرد: «ايران بعد از يک کشور که در خليج عدن است، کم‌ترين تعطيلات در جهان را دارد.»
اين گفته‌ها از همان روز مورد نقد کارشناسان، به ويژه در حوزه اقتصاد قرار گرفت و عنوان شد که افزايش تعطيلات مغاير با صرفه اقتصادي کشور است.
اما به راستي آمارهاي رسمي درباره تعطيلات در ايران چه چيزهايي را نشان مي‌دهد؟ آيا تعطيلات در ايران نسبت به کشورهاي ديگر کم‌تر است يا بيشتر؟
به گفته سينا کلهر، معاون دفتر مطالعات فرهنگي مرکز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي، بايد تعطيلات آخرهفته (Weekends) را از تعطيلات رسمي (Holidays) جدا کرد. از نظر تعطيلات رسمي ايران با 25روز تعطيلي، در جايگاه دوم بعد از سريلانکا با 26 روز تعطيلي، قرار گرفته است. با اين رويکرد تعطيلات ما زياد است، اما اگر تعطيلات آخر هفته ( فقط روز جمعه) را در نظر بگيريم، موضوع برعکس است. کم‌ترين تعطيلات در اين جدول متعلق به يمن با 66روز تعطيل در سال و پس از آن ايران با 77روز تعطيلي در سال است.
وي با تاکيد بر اين که با وجود اين آمار، هم چنان به افزايش تعطيلات در کشور نياز نيست، مي‌افزايد: وقتي موضوع افزايش تعطيلات مطرح مي‌شود، متغيرهاي ديگري را هم بايد درنظر گرفت. تعطيلات در کنار کار و به دنبال آن بهره‌وري قرار مي‌گيرد، بنابراين اگر بخواهيم ايران را با کشورهاي ديگر مقايسه کنيم، بايد هر سه معيار را درنظر بگيريم. آمار نشان مي‌دهد بهره‌وري در ايران با کشورهاي صنعتي قابل مقايسه نيست؛ بنابراين تعطيلات‌مان هم نبايد با آن کشورها مقايسه شود.
بعضي کارشناسان معتقدند، يکي از دلايل پايين‌بودن بهره‌وري در ايران، همين کم‌بودن تعطيلات است.
کلهر در اين باره توضيح مي‌دهد: به‌دليل پايين‌بودن بهره‌وري، افزايش تعطيلات نه‌تنها به شرايط اقتصادي کشور کمکي نمي‌کند، بلکه از نظر فرهنگي پيامدهايي دارد که در تعطيلات بدون هدف بروز مي‌کند. وقتي روند تعطيلات به‌هم بخورد و در شرايط خاصي ناگهان دولت چندروز را تعطيل ‌کند، چون بيشتر مردم برنامه جايگزيني ندارند، بخش بزرگي از جامعه در معرض پيامدهاي آسيب‌زا قرار مي‌گيرد. اين موضوع حتي منطق برخي از تعطيلات رسمي را هم با پرسش مواجه مي‌کند. برخي از تعطيلات ايران، مثل روز عاشوراي حسيني يا عيد نوروز داراي مناسک خاصي‌است، بنابراين مردم از اين فرصت‌ها به بهترين شکل استفاده مي‌کنند، اما دولت براي پرکردن اوقات فراغت مردم در بعضي تعطيلات ديگر، برنامه‌اي ندارد.
معاون دفتر مطالعات فرهنگي مرکز پژوهش‌هاي مجلس، درباره اين که دولت براي تعطيلات بدون مناسک، چه کار مي‌تواند بکند، پاسخ مي‌دهد: براي روزهاي بين‌التعطيلين که دولت خودش آن را تعطيل مي‌کند، هيچ کار خاصي نمي‌توان کرد، پس بهتر است اين روزها را تعطيل نکند. براي برخي تعطيلات رسمي هم يا بايد مناسک‌سازي کند يا اين تعطيلات را از تقويم حذف کند. جامعه براي رسيدن به آرامش به برنامه نياز دارد. سند اين مدعا هم روزهايي در سال است که جامعه به‌طور خود جوش، آييني را پديد مي‌آورد. مثل روز تولد حضرت علي(ع) که روز پدر ناميده مي‌شود، اما از طرف دولت و در تقويم رسمي ثبت نشده است. بعضي از اين مناسک‌ بسيار خوب ‌است و بعضي ديگر براي جامعه خطرپذيري بالايي دارد. پس دولت براي هدايت آن‌ها بايد برنامه خاصي داشته باشد، نه اين که با افزايش تعطيلات بدون هدف، جامعه را به سمت پيامدهاي آسيب‌زا سوق دهد.
تعطيلات رسمي
در بهمن ماه سال 1390، پيش نويس طرح ساماندهي تعطيلات رسمي در ايران، به‌‌وسيله مرکز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي تدوين و منتشر شد. به گزارش روابط عمومي مرکز پژوهش‌ها‌، بر اساس ماده يک پيش‌نويس اين طرح، تعطيلات رسمي قطعي در تقويم کشور شامل 4 روز نخست نوروز، روزهاي 13 فروردين‌،عيد فطر، عيد غدير،عيد قربان، نيمه شعبان، 28 ماه صفر، 21 ماه رمضان، تاسوعا و عاشوراي حســـيني، 22 بهمن،14 خرداد و اربعين حسيني خواهد بود.مطابق تبصره «1» اين ماده، در صورتي که روز عيد فطر در روز جمعه واقع شود، تعطيلي عيد فطر دو روز خواهد بود.
بر مبناي تبصره «2» اين طرح، روزهاي ولادت و شهادت امام رضا(ع) در استان خراسان رضوي و روز شهادت امام صادق(ع) و حضرت زهرا (س) در استان قم تعطيل رسمي خواهد بود؛ اما در اين 4 روز در همه نقاط کشور، ساعت کار يک ساعت ديرتر شروع خواهد شد.بر اساس تبصره «3» اين ماده، روز 29 اسفند، نيمه تعطيل و ساعت کاري تا 12 ظهر خواهد بود.همچنين مطابق تبصره «4» اين طرح، روز 11 ارديبهشت فقط براي کارگران کشور تعطيل محسوب مي‌شود.
مرکز پژوهش‌ها هم چنين تصريح مي‌کند: در مقايسه با ساير کشورها، اگر چه تعداد تعطيلات در ايران کم است، اما آن چه باعث شده است که اين تعداد اندک تعطيلات به عنوان چالش جدي در جامعه مطرح شود، پديده «بين‌التعطيلي» ناشي از تعطيلات و زيان‌هاي اقتصادي حاصل از آن است که به اقتصاد ملي وارد مي‌شود. با توجه به اين نکته در طرح ساماندهي تعطيلات با توجه به متغيرها و مؤلفه‌هاي تاثير گذار، تعطيلات به گونه‌اي ساماندهي شده‌است که ضمن حل چالش بين‌التعطيلي به مؤلفه‌هاي مذهبي، ملي و سياسي نيز توجه شود.
شهروندان، به عنوان جامعه هدف تعطيلات، ديدگاه‌هاي متنوعي دارند. اگرچه پيش بيني مي‌شود که تعطيلات همواره مورد استقبال جامعه باشد، اما در بين شهروندان، عده‌اي نيز با اين روند مخالف هستند.
الف. محمدي ـ مالک يک چاپخانه در تهران معتقد است: تعطيلات فقط براي دانش آموزان، دانشجويان، کارگران و کارمندان خوشايند است. وضع دانش‌آموزان و دانشجويان که کاملا مشخص است، کارگران و کارمندان هم حقوق بگير هستند، اما براي کساني که شغل به اصطلاح آزاد دارند، از يک مغازه‌دار گرفته تا يک توليد کننده، تعطيلات موجب زيان اقتصادي است.
به عنوان مثال براي کارگر يک چاپخانه روز تعطيل حتي اگر شب پيش اعلام شود، به عنوان اضافه کار به شمار مي‌آيد و من به‌عنوان کارفرما بابت روز تعطيل بايد حقوق اضافه بدهم.
اين موضوع با توجه وضع اقتصادي واحدهاي توليدي، فشار بسياري را به کارفرما وارد مي‌کند. چون در يک واحد توليدي حداقل 5 کارگر کار مي‌کنند که بابت اين تعطيلات بايد اضافه حقوق به آنان پرداخت شود.
اما محسن.ف ـ کارگر، ديدگاه ديگري دارد. او که با تعطيلات بسيار موافق است، مي‌گويد: عده‌اي مي‌گويند با کاهش تعطيلات بازده کار افزايش پيدا مي‌کند. اما همين عده نمي‌بينند که درآمد يک کارگر ايراني با دستمزدهايي که در کشورهاي توسعه يافته به کارگر پرداخت مي‌شود، قابل مقايسه نيست. در واقع آن چه بر انگيزه کارمندان و کارگران تاثير مي‌گذارد، افزايش روزهاي تعطيل يا کاهش آن نيست، بلکه ميزان در آمد است تا بتوان بهره وري را در محيط‌هاي کار افزايش داد.
مريم،ع ـ کارمند يکي از اداره‌هاي دولتي نيز مي‌گويد: آن چه مهم است، زياد بودن تعطيلات نيست، بلكه هدفمند نبودن آن است. در بسياري کشورها تعداد ساعت‌هاي کاري مهم نيست، آن چه اهميت دارد، کيفيت کار است. به همين دليل اين روزها شکلي از کار با عنوان دورکاري در کشورهاي توسعه يافته بسيار مورد توجه است. اگر به کار از اين منظر نگاه کنيم، موضوع افزايش و کاهش تعطيلات بي معنا مي‌شود. چون واقعيت آن است که بسياري از کارمندان در ايران در محيط کار چندان فعال نيستند و در واقع فقط ساعت‌هاي کاري را پر مي‌کنند تا حقوق بگيرند.
کاظم دلخوش، نماينده مردم صومعه سرا و عضو کميسيون اقتصادي مجلس شوراي اسلامي با بيان اين که در ايران تعطيلات اضافه‌اي وجود ندارد، مي‌گويد: يک سري از تعطيلات جزو اعياد مذهبي و يا باستاني ماست و بايد از روزهاي غيرتعطيل بهره‌وري بيشتر بشود. اگر در روزهاي غيرتعطيل هرکسي کار خود را درست انجام دهد، مشکلي وجود نخواهد داشت.
وي درباره طرح مرکز پژوهش‌ها در خصوص اين که تعطيلات به دليل به سال قمري محاسبه كردن آن‌ها پراکنده است و بايد تعطيلات مذهبي استاني شود، مي‌گويد: ما تعطيلات پراکنده نداريم، مرکز پژوهش‌ها هم نظر کار‌شناسي خودش را داده و نظر کار‌شناسي هم قابل نقد است.
مگر مي‌شود، شهادت يک امام را منحصر به يک استان کرد، درحالي که ائمه(ع) متعلق به همه مردم ايران هستند. نماينده مردم صومعه سرا در مجلس ادامه مي‌دهد: اين ديدگاه کار‌شناسي قابل نقض است.
به هيچ عنوان تعطيلات پراکنده در کشور وجود ندارد و به هرحال همه ائمه هم در يک روز به شهادت نرسيده و يا متولد نشده‌اند و يا اعياد فطر و قربان را هم نمي‌شود باهم جمع کرد، اين‌ها هر کدام تاريخ قمري و شمسي مشخصي دارند.
برخي از تعطيلات شمسي هم تعطيلاتي است که مردم از آن براي مسافرت و تفريح‌هاي خانوادگي استفاده مي‌کند كه براي روحيه مردم لازم است و نمي‌توان آن‌ها را حذف کرد.
داريوش قنبري، نماينده مردم ايلام در مجلس شوراي اسلامي نيز درباره ميزان تعطيلات موجود در کشور مي‌گويد: تعطيلي هاي مناسبتي در کشور زياد است و افزايش اين تعطيلات، آسيب‌هاي اقتصادي بسياري به دنبال دارد و موجب اخلال در انجام امور مي‌شود.
وي ادامه مي‌دهد: در کشور‌هاي ديگر دو روز در هفته تعطيل است و اين دو روز، شامل تعطيلات هفتگي و رسمي است و تعطيلات مناسبتي که موجب اختلال در روند امور مي‌شود، بسيار کم است.
يکي از مشکلاتي که در ايران وجود دارد، مقطعي بودن تعطيلات مناسبتي است که در عمل نمي‌توان از بسياري از آن‌ها استفاده کرد.
پيش نويس طرح ساماندهي تعطيلات رسمي در ايران، از سوي مرکز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي آماده شده است، اما حتي اگر طرح آن به مجلس هشتم برسد، بدون شک نمايندگان اين دوره مجلس در فرصت کوتاه باقي?مانده بيش از هر چيز به بررسي لايحه دولت خواهند پرداخت. با آغاز فعاليت مجلس نهم و تا جا افتادن آن، مي‌توان پيش بيني کرد که ساماندهي تعطيلات رسمي در ايران در سال 1391 هم به نتيجه نخواهد رسيد. حتي اگر اين طرح به تصويب نيز برسد، نمي‌توان به اجراي آن در دولت دهم اميدوار بود. اگر اراده‌اي هم براي ساماندهي تعطيلات در کشور وجود داشته باشد، بدون شک حذف هر يک از تعطيلات مذهبي و ملي با واکنش‌هاي جدي از سوي مسئولان، صاحب‌نظران و مردم مواجه خواهد شد، بنابراين مي‌توان پيش‌بيني کرد نه فقط در سال 1391، بلکه تا چند سال آينده وضع تعطيلات در کشور ساماندهي نخواهد شد.اما هم چنان که در پيش نويس طرح ساماندهي تعطيلات رسمي در ايران اشاره شده است، «مقايسه تعطيلات در صورتي معنادار خواهد بود كه ميزان كار مفيد و بهره‌وري در كشورهاي ديگر نيز شبيه ايران باشد، علاوه بر اين، در حالي كه اصل 43 قانون اساسي به تامين اقتصادي و ريشه‌كن كردن فقر اشاره مي‌کند، پايين بودن بهره‌وري در كشور سبب مي‌شود، افزايش تعطيلات به بهره‌وري پايين دامن و به تامين اقتصادي آسيب بزند، از همين رو افزايش تعطيلات، بدون افزايش بهره‌وري به اقتصاد ملي آسيب خواهد زد.»
منبع:http://www.ettelaat.com
ارسال توسط کاربر محترم سایت : hasantaleb