مصرف دارو در دوران شيردهي

شيرمادر عاري از هرگونه آلودگي است. هرچند داروهاي خاص و موارد ديگر مي توانند از راه جريان خون وارد شير شوند. بنابراين اطمينان از سازگاري بين دارو درماني از هر نوعي با شيردهي مهم است. امروزه بسياري از داروها بدون تجويز پزشک و به صورت بدون نسخه خريداري مي شود. برخي از مادران دارو را بدون آگاهي اينکه ممکن است تأثير منفي روي شيردهي بگذارد، مصرف مي کنند و بدنبال مصرف آن احتمال زيادي دارد که دچار مشکلاتي در ترشح شير خود شده و يا شيرخوار به علت نامطبوع بودن شير از خوردن امتناع ورزد. به ياد داشته باشيد که :

مصرف دارو در دوران شيردهي مگر به تجويز پزشک ممنوع است
 

به اين ترتيب پزشک مي تواند پس از پرسش از بيمار در زمينه شيردهي در فرمي، داروي تجويز شده براي مادر را بنويسد و آن را در پرونده شيرخوار قرار دهد. اين کار به ويژه در مورد داروهايي که کاملاً شناخته نشده اند مفيد است.
وظيفه پزشک است که از مادر در مورد مصرف و نوع دارو سؤال کرده و سپس ايمن بودن آن داروها را در دوران شيردهي بررسي کند و در صورتي که در مورد دارويي نگران است يا مطمئن نيست، در مورد آن تحقيق بيشتري کند.

داروهاي رايجي که حتي الامکان بايد از مصرف آنها خودداري نمود:
 

- داروهاي ترکيبي پيشگيري از بارداري: اين روشها شامل قرص هاي ترکيبي و آمپول هاي يک ماهه (سيکلوفم) هستند، که حاوي استروژن و پروژسترون مي باشند که در 6 ماهه اول شيردهي و پس از زايمان منع مصرف مطلق و پس از آن در دوران شيردهي تا دو سال منع مصرف نسبي دارد. مشخص شده است که محصولات حاوي استروژن موجب کاهش واضحي در حجم شير مي شوند.
- چاي، قهوه و کوکاکولا در نگرش عمومي دارو در نظر گرفته نمي شوند. کافئين دارو است و مي تواند وارد شير شود ولي عموماً مشکلي ايجاد نمي کند. با وجود اين خوردن روزانه چندين فنجان (8-6 فنجان) قهوه غليظ موجب بي قراري شيرخوار مي شود. در مادري که نمي تواند کاملاً خوردن قهوه را ترک کند، توصيه کنيد که کمي بعد از شيردهي قهوه بخورد و در صورت امکان قهوه هاي رقيق تر و يا چاي بخورد.
- نيکوتين: در صورت امکان بايد سيگار کشيدن را ترک کرد. نيکوتين بيشتر از آنچه که براي بزرگسالان و بچه ها مضر است، براي شيرخواران ضرر دارد. مادري که قادر به ترک سيگار نيست بايد بعد از شيردهي و نه قبل از آن، سيگار بکشد. سيگار کشيدن موجب انقباض عروق شده و به طور قابل ملاحظه اي ترشح شير را کاهش مي دهد. از طرفي دريافت غير مستقيم دود سيگار هم خطر ساز بوده و در صورت امکان بايد از آن دوري کرد. لذا مادر و همسر او را به کمتر سيگار کشيدن تشويق کنيد.

توصيه هاي WHO در مورد شيردهي و مصرف دارو:
 

* داروهايي که تجويز آنها در دوران شيردهي ممنوعيت کامل دارد:
- داروهاي ضد سرطان
- مواد راديواکتيو (در اين موارد فقط براي مدتي بايد به طور موقتي شير دهي را متوقف کرد و تا زمان از سر گرفتن شير دهي شير دوشيده و دور ريخته شود).
* به جاي داروهاي زير در صورت امکان در طول شيردهي از داروهاي ديگر استفاده شود.
* کلرامفيکل، تتراسايکلين، مترونيدازول، آنتي بيوتيک هاي کينولوني (مثل سيپرو فلوگزامين).
* داروهاي زير ممکن است ترشح شير را کاهش دهند:
استروژن، ديورتيک هاي تيازيدي، ارگومترين
* درصورت تجويز داروهاي زير شيرخوار از نظر يرقان بررسي شود:
سولفوناميدها، کوتريماکسازول (تري متو پريم و سولفا متوکسازول)، فنسيدار (پري متامين با سولفادوکسين)، داپسون
درصورت تجويز داروهاي زير شيرخوار از نظر خواب آلودگي بررسي شود:

داروهاي روانپزشکي و ضد تشنج ها
 

* داروهاي زير در دوزهاي تجويز شده معمول بدون خطر هستند. با اين وجود در صورت تجويز اين داروها به مادر، بايد شيرخوار را مورد بررسي قرار داد.
* آنالژيک ها (دوره هاي کوتاه مدت مصرف پاراستامول، استيل سالسليک اسيد و ايبوبروفن و دوزهاي گاه گاهي مورفين و پتدين)
* آنتي بيوتيک ها، آنتي هيستامينها، آنتي اسيدها، ديگوکسين، انسولين، برونکوديلاتورها مثل سالبوتامول، کورتيکو استروئيدها، ضد انگلها، کلروکين، داروهاي ضد سل.
* مکمل هاي آهن، يد و ويتامين ها را مي توان در دوزهاي تجويز شده مصرف نمود.
منبع: نشريه پيام پزشک، ويژه هفته جهاني شير مادر. .