بررسي علل شيوع و گسترش مصرف موا مخدر در افراد 14 تا 28 ساله در شهرستان شيراز

مقدمه:‌ امروزه واژه اعتياد اصطلاح معمول و متداولي شده است كه تقريباً همه مردم يا به طور مستقيم به آن اشاره مي كنند يا غيرمستقيم گفته هاي آنان مؤيد آن است. مسلماً كاربرد وسيع و زياد اين اصطلاح، شناخت بيشتر و دقيق تر آن را مشخص نمي كند، منتهي مي توان چنين تصور كرد كه افزايش و شيوع روزافزونتر آنرا نشان مي دهد.
سوء استفاده از مواد مخدر پرده از مشكلاتي برمي دارد كه در دوران بلوغ تمامي پيكر خانواده را در بر مي گيرد. والدين در اينگونه موارد به انتقال احساس مسئوليت به فرزندان خويش به عنوان شخصيتي مستقل موفق نمي شوند، همچنين آنها در مقابل اطلاعات ويژه دوران بلوغ مانند رفتارهاي متضاد و غير قابل پيش بيني كه بعضاً با ارزشهاي حاكم بر جامعه در تعارض مي باشد و تا حالت طغيانگري و يا در خود فرو رفتن و گاه افسردگي و... پيش مي رود واكنشهاي بسيار نا مطلوب و سختي از خود نشان مي دهند(روبرتو بريني، 1998).
تحقيقات نشان داده است كه شيوع و گسترش مصرف مواد مخدر دلايل پيچيده اي دارد. تنوع شيوه هاي برخورد با اين پديده،‌ باعث تنوع در علت شيوع و گسترش آن شده است. بعضي شجاعت و حس ماجراجويي جوانان را براي اثبات خويشتن، و برخي ديگر نقش دوستان را درگرايش به مصرف مواد مخدر مطرح مي كنند(بروخ، 1980، برونزويك و بويل، 1979).
محققين ديگري چون روبرتو بريني و روبرتو مازا (1998) فقدان پدر در خانواده و يا حضور منفعل او را به عنوان عامل روي آوردن به مواد مخدر مي دانند. برگرت، كوهوت و گرنبرگ از صاحب نظران، اعتقاد دارند كه اعتياد به مواد مخدر عوارض ساختار شخصيتي خود شيفته و مرزي است (1998). نتايج مطالعات و پژوهش ها و گزارشات رسمي و غير رسمي نشانگر اين واقعيت است كه مصرف مواد مخدر توسط جوانان و نوجوانان به صورت چشمگيري افزايش يافته است و متوسط سن اعتياد بين افراد جامعه رو به كاهش است. گرچه بسياري از بزرگان برآنند كه اين افزايش خاص جوانان است اما به نظر مي رسد كه اين نظر گمراه كننده باشد زيرا مصرف مواد مخدر و گسترش آن به جوانان و نوجوانان محدود نمي باشد بلكه طيف وسيعي از مردم را در بر مي گيرد.
هدف: هدف از مطالعه حاضر بررسي شناخت ابعاد اعتياد، علل شيوع و گسترش آن در بين افراد 14 تا 28 ساله شهرستان شيراز بود.
داده هاي حاصل از 840 نفر معتاد بهبود يافته و 60 خانواده آنها كه كه در دسترس بودند و به كلينيك خودمعرف شهر شيراز مراجعه داشتند و به صورت تصادفي ساده از بين مراجعه كنندگان انتخاب شدند از طريق روش بحث گروهي كه افكار و احساسات دروني آنها را مورد بررسي و ارزيابي قرار مي داد گردآوري شد و مورد تحليل قرارگرفت.
نتايج نشان داد كه روي هم رفته اختلالات روانپزشكي و جسمي، خانواده و ساختار آن، جو عاطفي حاكم بر خانواده، عدم حضور فعال پدر در خانواده، عدم ارضاي نيازهاي جوانان و نوجوانان و تعارض در نظام ارزشي معرفي شده از سوي خانواده و جامعه با نظام ارزشي جوانان به ترتيب اولويت تا حد بسيار زيادي در شروع،‌ شيوع و گسترش مصرف مواد مخدر در ارتباط هستند.
كنجكاوي و ماجراجويي جوانان و روابط موجود فرزندان با والدين نسبتاً با شروع مصرف مواد مخدر در ارتباط هستند.
بالعكس در دسترس بودن مواد مخدر و مصرف داروهاي مسكن و خواب آور به طور سرخود توسط اعضاي خانواده در شروع و گسترش مصرف مواد مخدر ارتباطي نداشت.
سرانجام مشخص شد كه به طور كلي اختلالات رواني به عنوان اولين فاكتور و خانواده و مسائل آن به عنوان دومين فاكتور كه در واقع زمينه و بستر ساز عامل اول مي باشد در ايجاد اعتياد و گسترش آن بسيار مؤثر است.
در پايان اين پژوهش نشان داد كه بهترين توجيه براي اين پديده تئوري چند عاملي است كه در يك الگوي سه بعدي تحت عنوان «الگوي سه بعدي ايجاد اعتياد،‌ شيوع و گسترش آن» مي توان آن را نشان داده و توضيح داد. يافته هاي اين مطالعه از نظر توجيه علت، همخوان با برخي از نتايج پژوهشهاي پيشين در كشورهاي ديگر است.
تحقيقات نشان داده است كه شيوع و گسترش مصرف مواد مخدر دلايل پيچيده اي دارد. تنوع شيوه هاي برخورد با اين پديده، باعث تنوع در علت شيوع و گسترش آن شده است. بعضي شجاعت و حس ماجراجويي جوانان را براي اثبات خويشتن، و برخي ديگر نقش دوستان را در گرايش به مصرف مواد مخدر مطرح مي كنند.
منبع: پيام پزشک شماره 48