100 دانشمند ايران و اسلام

تالار افتخارات ايران
نويسنده: ياسان زركوب
100دانشمند ايران واسلام
حسن سالاري
ويراستار علمي: يونس کرامتي
محراب قلم (1390)
156 صفحه
14 هزار تومان
اگر بقراط و جالينوس زنده شوند، روا بود كه پيش اين كتاب (دانشنامه پزشكي ابن سينا) سجده كنند.
نظامي عروضي
چندي است كه اين تب در بين ايرانيان بالا گرفته كه مردم همه جاي جهان در كمين نشسته اند كه مثلاً دانشمندان و هنرمندان و عارفان ما را بدزدند و از آن خود كنند. فرياد و فغانمان بلند است كه تركيه اي «مولانا» -عارف گران قدر ايراني- را شاعري تركيه اي معرفي كرده اند و عرب ها «ابن سينا» را دانشمندي عرب مي خوانند. و تا روباتي را «ابن سينا» نامگذاري مي كنند، تعصبمان گل مي كند كه چه نشسته ايد كه مفاخر ما را به تاراج برده اند!
بله، بسياري از ما به شخصيت برجسته اي همچون ابن سينا مي نازيم و آن را نمونه اي از دانشمنداني مي دانيم كه در فرهنگ ايراني پرورش يافته اند و از داشتن چنين فرهيختگاني به خود مي باليم. ولي حتي نام برخي كتاب هايش را هم نمي دانيم. ابن سينا دو كتاب مشهور دارد به نام هاي «قانون» و «شفا». اما كمتر كسي است كه بداند كتاب «قانون» درباره «پزشكي» است و موضوع كتاب «شفا»، «فلسفه» (بيشتر مردم گمان مي كنند «شفا» كتابي است درباره پزشكي و كتاب قانون به فلسفه مي پردازد). يكي از كتاب هايي كه به تازگي در اين زمينه عرضه شده است و در نوع خودش جالب است، كتاب «100 دانشمند ايران و اسلام»‌ است كه خواننده را با دستاوردهاي برجسته ترين دانشمندان ايران در يك دوره تاريخي هزار ساله آشنا مي سازد. شخصيت هاي اين كتاب به ترتيب تاريخي معرفي شده اند. اين كتاب از زندگي پزشكي به نام ماسه جويه (در گذشته با سال 80 قمري) آغاز مي شود و به رياضي داني با زندگي محمد باقر يزدي (در گذشته به سال 1047 قمري) پايان مي يابد. يكي از ويژگي هاي چشمگير اين كتاب آن است كه در معرفي دانشمندان به دستاوردهاي علمي آنان بيشتر از زندگي شخصي و خصوصي آنها توجه شده است. اما شايد مهم ترين نكته اين كتاب (از ديدگاه من) آن است كه نويسنده هر دانشمند را به عنوان حلقه اي از يك زنجير طولاني در نظر گرفته است، به اين معنا كه هر دانشمنداني از پيشينيان خود در فرهنگ ها و كشورهاي گوناگون به شدت تأثير پذيرفته و از آن طرف هم چراغ راه بسياري، بوده است. به ويژه آن كه اين كتاب بيشتر به كساني مي پردازد كه بيشترين تأثير را بر دانشمندان ديگر فرهنگ ها داشته اند. براي مثال درباره ابن سينا گفته كه او در شهر بخارا در خراسان بزرگ به دنيا آمد و به فراگيري آثار فيلسوفان يونان باستان پرداخت و با خواندن آثاري از بقراط، جالينوس و رازي توانست پزشكي چيره دست شود. اما از آن طرف وي تأثير بسياري بر دانش، پزشكي و داروسازي غرب داشته است و ترجمه كتاب قانون به زبان لاتين طرفداران بسياري در ميان پزشكان و دانشگاهيان اروپايي داشت. سرپرست پزشكان دربار دانمارك، اين كتاب را كتاب رسمي پزشكي تعيين كرد و در انگلستان نيز چنين شد. در سال 1331 ميلادي نيز «پاپ گريگوريوس» حكم داد كه آموزش كتاب هاي ابن سينا مانعي ندارد «پاپ كلمن پنجم» هم از سال 1309 ميلادي تدريس قانون را در دانشگاه «مون پليه» فرانسه را مجاز دانسته بود. علاوه بر اين او تأثيرات بسياري بر انديشمندان اروپايي، از جمله «آلبرتوس مگنوس»،‌«راجر بيكن» و «توماس اكونياس» داشت. به دليل همين تأثيرگذاري هاي همه جانبه بود كه در سال 1951، شوراي جهاني صلح، آن سال را به عنوان هزارمين سال تولد ابن سينا در تمام جهان گرامي داشت. به نظر مي رسد با خواندن اين كتاب بهتر مي توان دانشمندان ايران را شناخت و بهتر و شايسته تر به دانشمندان ايراني افتخار كرد. اين كتاب در هر صفحه به يك دانشمند مي پردازد اما برخي كه نامدارتر بودند، در دو صفحه معرفي شده اند و برخي هم مانند ابن سينا، چهار صفحه را به خود اختصاص داده اند. نويسنده براي آن كه به درستي و صحت مباحث كتاب آشنا شود، از مشاوره يك كارشناس تاريخ علم هم استفاده كرده است. «گاهشمار دانش پيشينيان» (از 10 هزا سال پيش از ميلاد تا 1600 پس از ميلاد) واژه نامه، كتاب نامه، پايگاه هاي اينترنتي و نمايه هم از ديگر بخش هاي كتاب است.
منبع: دانستنيها شماره 37