معماي بي جواب ايكا

طرح و نقش هاي حكاكي شده روي كلكسيون سنگ هاي ايكا بازديد كننده هاي زيادي را به موزه پرو مي كشاند
اينجا ايكاست؛ سرزمين عجايب؛ استاني ساحلي در سرزمين پرو، قسمت غربي آمريكاي جنوبي كه يكي از بزرگ ترين معماهاي كره زمين را در دل خود جاي داده. ايكا ميزبان مجموعه اي صدهزار تايي از سنگ هاي زيبا و متفاوتي است كه طرح ها، نقش ها و تصاوير زيبايي رويشان حك شده، سنگ هايي شگفت انگيز كه از جنس آندزيت ساخته شده اند و عمر آنها به 1500 سال پيش برمي گردد.
اين سنگ هاي اسرارآميز كه بيشتر مردم آنها را با اسم سنگ هاي ايكا مي شناسند، در اندازه هاي متفاوتي ساخته شده اند، بعضي از آنها به بزرگي يك سگ شكاري هستند و بعضي ها هم به كوچكي يك كف دست. طرح ها و نقش هايي كه روي اين سنگ ها حك شده اند آنها را به يك راز بزرگ تبديل كرده است؛ طرح هايي كه از پديده هاي طبيعي و غيرطبيعي جهان امروز و گذشته هاي خيلي دور تشكيل شده اند. روي اين سنگ ها تصاويري از حيوانات عجيب و غريب و ناياب، فضانورداني كه در فضا معلقند، ‌ستاره شناساني كه با وسايل پيشرفته به آسمان نگاه مي كنند، مرداني كه سوار بر دايناسورهاي بالدار به جنگ حيوانات غول پيكر رفته اند و حتي عمل جراحي قلب باز و صدها طرح ديگر كه خبر از تكنولوژي مدرن مي دهد به چشم مي خورد. شگف انگيز بودن اين نقش و نگارها به خاطر سن زياد اين سنگ هاست؛ چرا كه در زمان ساخته شدن آنها -يعني 1500 سال پيش- نه فضانوردي بوده و نه ابزارهاي پيشرفته براي دنبال كردن ستاره ها؛ در نتيجه تراشيدن اين نقوش روي سنگ ها مسأله اي بزرگ و پر رمز و راز است.

 

تاريخچه سنگ هاي اسرارآميز
 

سال 1960 يك كشاورز پرويي ادعا كرد گنجينه با ارزشي را در دل يكي از غارهاي اين سرزمين پيدا كرده است؛ گنجينه اي از سنگ هاي زيبا و حكاكي شده كه برخي از آنها در زمين دفن شده بودند. او ابتدا تعداد محدودي از اين سنگ ها را رو كرد؛ اما به مرور تعداد بيشتري از اين سنگ ها را به نمايش گذاشت و موفق شد با فروختن آنها به توريست ها مال و منالي به دست بياورد و به شهرت برسد. تا اينكه خبر كشف اين سنگ ها به گوش باستان شناسان هم رسيد و از آن به بعد پاي خيلي از متخصصان و باستان شناسان به اين منطقه باز شد. سال 1966 بود كه همين كشاورز پرويي كه بازيليو اوشچويا نام داشت يكي از اين سنگ ها را كه نقش يك ماهي ناياب رويش حك شده بود به عنوان هديه تولد 42 سالگي به دوستش خاوير كابررا هديه داد. كابررا كه يك مردم شناس و فرهنگ شناس بود به اين سنگ ها علاقه مند شد و به دنبال جمع آوري آنها رفت. او توانست بيش از 1100 قطعه از اين سنگ ها از دوستش خريداري كند. پسر كابررا پس از مرگ پدر، تحقيقات او را ادامه داد و اين مجموعه را تا 2500 قطعه رساند. به مرور زمان و تا سال 1970 اين تعداد به 20 هزار قطعه هم رسيد و روز به روز به تعداد اين سنگ ها اضافه شد. به نظر مي رسيد مرد كشاورز هر هفته تعداد زيادي سنگ به او مي فروخت. كابرراي پسر اين مجموعه از سنگ ها را در موزه اي به نام موزه سنگ هاي حكاكي شده ايكا به نمايش گذاشت تا توريست ها و باستان شناسناني كه به پرو مي آمدند از اين موزه ديدن كنند. او حتي كتابي هم درباره آنها نوشت و فرضيه هاي پيدايش اين سنگ ها را در كتابش به چالش كشيد.

 

راز سنگ هاي ايكا: حقيقي يا ساختگي؟
 

از آنجا كه خريد و فروش كشفيات باستان شناسان يك جرم محسوب مي شود، دولت پرو مرد كشاورز را به جرم عدم رعايت قانون دستگير كرد. بازيليو اوشچويا هم كه حسابي ترسيده بود اعتراف كرد كه اين سنگ ها تقلبي اند و خودش آنها را درست كرده و براي حكاكي آنها ساعت ها وقت گذاشته. او مدعي شد كه با استفاده از كتاب هاي كودكان، داستان هاي قديمي و كمي چاشني تخيل، اين نقش ها را روي سنگ ها حك كرده است. به همين خاطر آزاد شد اما بعدها قضيه درست كردن سنگ ها را تكذيب كرد و گفت از ترس زندان و مجازات مجبور شده با اين دروغ ها پليس را فريب بدهد و در حقيقت سنگ ها را در دل يك غار دورافتاده پيدا كرده و هنوز هزاران سنگ ديگر در غار وجود دارد.
دكتر كابررا كه ديگر حرف هاي كشاورز را باور نمي كرد تصميم گرفت تحقيقات بيشتري در مورد اين سنگ ها انجام دهد. به خاطر همين در مورد تعداد دقيق سنگ ها از كشاورز سوال هايي كرد، اما جواب او قانع كننده نبود. در اين مدت كشاورز هر هفته تعداد سنگ هاي بيشتري را به كابررا ارائه مي كرد، سنگ هايي با نقش و تصويرهايي عجيب از پديده هاي امروزي تا طرح هايي از نسل دايناسورها.
نكته جالب اينجاست كه نسل دايناسورها ميليون ها سال پيش منقرض شده و اين موضوع كه مردم باستاني پرو چطور با اين حيوانات عظيم الجثه آشنايي داشتند،‌ قضيه را پيچيده تر كرده است!
همه اين دلايل باعث شدند كه كابررا باور كند اين سنگ ها توسط بازيليو اوشچوياي كشاورز ساخته مي شوند، اما انجام اين كار غيرممكن به نظر مي رسيد.
تراشيدن اين سنگ ها وقت و انرژي زيادي مي برد و اين كشاورز نه وقتش را داشت، نه زمانش و نه استعداد كافي براي اين كار. اما از طرفي نقش هاي حك شده روي سنگ ها فرضيه ساختگي بودن آنها را قوي تر مي كرد.
براي همين كابررا به تحقيقاتش ادامه داد و با زمين شناسان بسياري تماس گرفت تا راز اين سنگ ها را كشف كند. برخي از اين سنگ ها نقشه كره زمين و تركيب و آرايش قسمت هاي مختلف زمين را نشان مي دادند.
زمين شناسان با مطالعه آنها تأييد كردند نقشه ها صحيح است و به 13 ميليون سال پيش -يعني عصر ماقبل حجر- تعلق دارد.
از طرفي لايه اي جلا مانند روي سنگ ها قرار گرفته بود كه به گفته زمين شناسان بر اثر فعل و انفعالات شيميايي در دل خاك و با گذشت چندين هزار سال اين لايه تشكيل مي شد و نكته جالب توجه اين بود كه جلا روي قسمت هاي حك شده هم وجود داشت و نشان مي داد كه حكاكي ها سال ها قبل صورت گرفته اند.
معماي سنگ هاي ايكا روز به روز پيچيده تر مي شد تا اينكه كابررا تعداد زيادي از اين سنگ ها را كه از كشاورز پرويي خريداري كرده بود در سال 1970 در موزه اي با نام موزه سنگ هاي حكاكي شده ايكا به نمايش گذاشت. او به علت دوستي با كشاورز و كنجكاوي هاي زياد بالاخره از محل كشف سنگ ها آگاه شد،‌ اما هرگز اين محل را فاش نكرد و راز محل كشف آنها را در سال 2001 با خودش به گور برد.
موزه او هنوز پابرجاست و بازديدكنندگان بسياري دارد، اما هنوز هم كسي راز اين سنگ ها را نمي داند.
كابررا سنگ ها را با وسواس خاصي انتخاب مي كرد و آنها را در دسته هاي مختلفي مثل پديده هاي فيزيكي، حيوانات و طبيعت، جغرافيا و تكنولوژي مدرن طبقه بندي كرده و در موزه قرار داده بود.
هنوز هم متخصصان و كارشناسان بسياري درباره اين سنگ ها كنجكاو هستند و براي ديدن آنها به موزه كابررا سفر مي كنند.
تعداد زياد اين سنگ ها و جلاي آنها فرضيه جديد بودن و ساختگي بودن آنها را رد مي كند و از طرف ديگر طرح هاي حكاكي شده سؤال هاي زيادي در ذهن كنجكاو و جست و جو گر بازديدكنندگان و محققان به وجود مي آورد.
بيشتر اين سنگ ها نقش هايي دارند كه از گذشته هاي خيلي دور يا از آينده غيرقابل پيش بيني و تمدن و تكنولوژي اي كه مردم باستان پرو حتي در خواب هم نمي ديدند، حكايت مي كند. نكته جالب توجه اينجاست كه دانشمندان زيادي اصل بودن سنگ ها را تأييد كرده اند، اما هنوز نتوانسته اند مدرك قابل توجهي براي اين ادعايشان پيدا كنند.

 

 

جراحي قلب
 

در طبقه علوم طبيعي و پزشكي موزه دكتر كابررا، مجموعه اي از سنگ هاي ايكا ديده مي شود كه تصاوير مراحل مختلف جراحي قلب را نشان مي دهند؛ با دقت در تصاوير حك شده، اين تصور به وجود مي آيد كه مردم آن زمان از راز و رمز جراحي قلب باز آگاه بودند. در اين طبقه، تعدادي از سنگ ها به صورت زنجيروار كنار هم قرار داده شده اند و روي هر سنگ، تصوير يك قسمت از اين جراحي به چشم مي خورد. در يكي از اين تصاوير دو مرد كه به نظر مي رسد پزشك باشند، بر بالاي سر بيماري ايستاده اند و قلبي در دستشان قرار دارد و در حال پيوند زدن اين قلب به بيماري كه مقابلشان دراز كشيده هستند.
نكته عجيب اينجاست كه حتي در يكي از تصاوير ديده مي شود كه رگ هاي قلب به رگ هاي شخص بيماري پيوند زده شده اند و اين يكي از بزرگ ترين معماهاي اين سنگ هاست، چرا كه اين سنگ ها در سال 1960 كشف شده اند؛ يعني مدتي قبل از اولين جراحي قلب باز در دنياي پزشكي كه اواسط دهه 60 صورت گرفت.

 

 

جراحي سزارين و تولد نوزاد
 

سنگ هاي زيادي در موزه كابررا وجود دارند كه از اطلاعات بالاي پزشكي پرو در دوران باستان خبر مي دهند. مجموعه ديگري از اين سنگ ها كه در قسمت علوم طبيعي و پزشكي قرار دارند عمل جراحي سزارين و
 تولد نوزاد را مرحله به مرحله نشان مي دهند. در اولين سري از اين سنگ ها تصويري ديده مي شود كه به تفسير محققان، نوعي بي حسي موضعي را نشان مي دهد. دستيار پزشك پيش از آغاز جراحي سوزني را در شكم بيمار فرو مي كند كه نوعي طب سوزني براي بي حسي موضعي پيش از جراحي است؛ در حالي كه استفاده از بي حسي موضعي براي جراحي روشي است كه در دهه هاي اخير مورد استفاده قرار مي گيرد و اين همان راز سنگ هاي ايكاست؛‌ اينكه چطور 1500 سال پيش مردم باستان پرو از اين قضيه اطلاع داشتند و در جراحي هايشان اين روش را به كار مي گرفتند؟!
تصوير بعدي اين مجموعه، نقش حكاكي شده روي سنگ ديگري است كه جراحي سزارين و تولد بچه را در مرحله بعد از بي حسي نشان مي دهد. در تصوير حكاكي شده روي اين سنگ، زن بارداري ديده مي شود كه روي تخت خوابيده و شخصي كه ظاهراً پزشك است دست هايش را روي شكم زن قرار داده و تيغ جراحي در بالاي تصوير به چشم مي خورد. تمام اين تصاوير در كنار هم خبر از عمل جراحي سزارين مي دهند كه مطمئناً براي آن دوره دور از ذهن است. در سنگ هاي بعدي اين مجموعه مرحله آخر زايمان ديده مي شود؛ يعني جايي كه پزشك با تيغ جراحي شكم مادر باردار را شكافته و بچه اي را از دلش بيرون آورده است.

 

 

 

 

 

ستاره شناسان و رصد آسمان
 

ميان سنگ هاي موزه دكتر كابررا سنگ هاي زيادي هم هستند كه در طبقه علم و جغرافيا قرار گرفته اند. يكي از اين سنگ ها كه دكتر كابررا تصوير آن را روي جلد كتاب خودش هم استفاده كرده، سنگ بزرگي است كه تصوير دو ستاره شناس را نشان ميدهد كه با تلسكوپ هاي پيشرفته آسمان و اجرام آسماني را رصد مي كنند. در بالاي سنگ تصوير آسمان به وضوح ديده مي شود، يعني درست جايي كه تلسكوپ مردان ستاره شناس به سمت آن نشانه رفته و سياره ها و ستارگان زيادي به چشم مي خورند. نكته جالب اينجاست كه ميان آسمان، ستاره دنباله داري ديده مي شود كه در حال حركت از يك سمت به سمتي ديگر است.
حتي فكر كردن به اينكه مردم آن زمان با تلسكوپ آشنايي داشته باشند يا طرز استفاده از آن را بدانند عجيب و غيرقابل باور است اما به ظاهر مردم باستاني پرو دانش و تكنولوژي بالايي در اين زمينه داشتند.

 

نقشه زمين و تركيب آرايش قاره ها
 

روي يكي ديگر از سنگ هاي موزه اشكال هندسي كج و معوجي به چشم مي خورد كه براي مدت ها ذهن دكتر كابررا را به خودشان مشغول كرده بودند؛ چرا كه نمي دانست تصوير چه چيزي هستند؛ اما پس از مشورت با زمين شناسان، با بررسي هاي جديد مشخص شد اين سنگ نقشه كره زمين و قاره ها را نشان مي دهد. اين اشكال هندسي با مرزبندي هاي مشخص دور تا دور سنگ حكاكي شده اند و تركيب و آرايش قسمت هاي مختلف زمين را نشان مي دهند، البته قاره ها به شكل امروزي نيستند و به گفته زمين شناسان اين نقشه مربوط به 13 ميليون سال پيش است و به عصر ماقبل حجر تعلق دارد. نمايش و آرايش قاره ها درست همان طوري است كه در افسانه ها توضيح داده مي شود چون قبل از وقوع تغييرات كيهاني و تغيير شكل قاره ها نقشه كره زمين دقيقاً مطابق با همان شكلي است كه روي سنگ ايكا نقش بسته شده اما آنها از كجا چنين اطلاعاتي را به دست آورده اند.

 

منطقه نازكا و حيواناتش
 

يكي ديگر از عجيب ترين تصاوير سنگ هاي ايكا تصاويري است كه اشكال معروف نازكا را نشان مي دهند. منطقه نازكا در استان ايكا قرار دارد اين منطقه با خط هاي مشخصي ميان شن ها جدا شده و اين خطوط تنها زماني مشخص مي شوند كه از بالا به منطقه نگاه كنيم. تا سال 1956 كسي از وجود اين خطوط و مرزبندي اطلاعي نداشت تا اينكه در اين سال يك هواپيماي نيروي هوايي كه بر فراز پرو در حركت بود متوجه اين مرزبندي ها شد و با عكس برداري از اين خطوط، آنها را به جهانيان معرفي كردند. نكته جالب و اسرارآميز ديگر اينكه ميان مرزهاي شني تصوير سه حيوان هم مشخص است؛ نوعي رتيل، مرغ مگس خوار و ميموني با دم بلند. نقش اين حيوانات و مرزبندي ها كه هيچ كس تا مدت ها قبل از آنها خبري نداشت 1500 سال پيش بدون هيچ تفاوتي دقيقاً روي سنگ هاي ايكا حك شده و حالا سوال اين است كه آيا مردم آن زمان مرزبندي ها را خودشان در منطقه نازكا ايجاد كرده اند يا اينكه آدم فضايي هايي آنها را به تصوير كشيده اند كه هواپيما يا ماشين هاي مخصوصي براي سفر به ارتفاع در اختيار داشته اند؟ يا با كمك وسايل پيشرفته تري تصويربرداري از خطوط را انجام داده و براي ارائه به نسل آينده روي سنگ حك كرده اند؟ اين سوال و هزاران سوال ديگر هنوز هم بي جواب است.

 

 

                                   

مراسم آييني خورشيد پرستي
 

ظاهراً خورشيد و خورشيد پرستي در فرهنگ مردم باستاني پرو نقش مهمي داشته. تعدادي از سنگ هاي ايكا تصاوير مذهبي و آييني اي را به تصوير مي كشد كه در آن مردماني در حال پرستش خورشيد هستند، آنها خورشيد را منبع حيات مي دانستند و آن را مي پرستيدند. سنگ هاي متعددي از مجموعه كابررا مراسم هاي آييني خورشيد پرستي مردم پرو را به تصوير مي كشد. در تصويري كه بر روي اين سنگ حك شده هم دو مرد با افروختن آتش در حال پرستش خورشيد هستند.

 

جراحي مغز
 

تصوير جراحي مغز هم يكي از آن تصاويري است كه حكاكي آن روي سنگ هاي ايكا، جهان را به حيرت واداشته است. تعدادي از سنگ هاي موجود در اين موزه تصوير مردي را نشان مي دهند كه بالاي سر يك بيمار قرار گرفته و در مرحله اول، با شكافتن سر او را براي عمل جراحي آماده مي كند. در تصاوير بعدي به وضوح مي بينيم كه او در حال انجام كارهايي روي سر شكافته شده است. وجود تيغ هاي جراحي در جاي جاي تصوير، خبر از عمل جراحي مغز مي دهند كه مطمئناً‌ براي مردم باستاني پرو دور از ذهن است؛ اما ظاهراً آنها دانش و اطلاعات كافي براي اين كار را داشته اند.

 

همزيستي انسان ها و دايناسورها
 

سنگ هاي بسياري در مجموعه كابررا تصاوير دايناسورها را به نمايش مي گذارند؛ گونه هاي مختلفي از دايناسورها كه سال ها قبل منقرض شده اند و امروزه با كشف فسيل ها و استخوان ها تصاوير آنها بازسازي شده است. شكل هاي حكاكي شده روي اين سنگ ها از همزيستي دايناسورها و انسان هاي آن دوره خبر مي دهد. تصاوير بسياري هم وجود دارند كه نشان مي دهند انسان هاي آن دوره بر دايناسورها سوار شده و به جنگ موجود ديگري رفته اند؛ اين در حالي است كه دايناسورها ميليون ها سال قبل منقرض شده اند و اينكه مردم پرو چطور با اين حيوانات آشنايي داشتند كه حتي آنها را رام كرده و براي سهولت زندگي از آنها استفاده مي كردند هم يكي از معماهاي بدون جواب سنگ هاي ايكا است.

 

تصاوير جراحي هاي پزشكي
 

در تمام اين تصاوير عجيب، اتاق عمل و تخت جراحي به وضوح ديده مي شود. در اين حكاكي ها يك بيمار روي تخت جراحي دراز كشيده و پزشك يا تيم پزشكي بالاي سر او ايستاده اند تا جراحي را آغاز كنند. وجود وسايلي مانند تيغ هاي جراحي، دستگاه هاي ساكشن، تخت مخصوص و چراغ هايي كه بالاي تخت نصب شده اند راز و معماي اين سنگ ها را پيچيده تر كرده و ذهن بسياري از محققان را به چالش كشيده. هنوز مشخص نشده كه آيا واقعاً مردم آن زمان از دانش اين كارها برخوردار بوده اند يا اينكه اين سنگ ها حقه اي بيش نيست و هنر دست بشر امروزي است كه با كمي تخيل روي سنگ ها نقش بسته. اين معماي بزرگ قرن است و هنوز هيچ كس نتوانسته تقلبي بودن سنگ ها يا حتي واقعي بودن آنها را ثابت كند.

 

 

منبع: نشريه همشهري سرنخ شماره 108