اسرار دستگاه هاي خودپرداز

پول زيادي با خود به همراه نداريد. بنابراين به يک دستگاه خودپرداز (1) مراجعه مي کنيد، کارت خود را در آن قرار داده به دستورات دستگاه عمل مي کنيد و بعد از گذشت چند دقيقه با پول و رسيد خود به راه تان ادامه مي دهيد. امروزه مي توان اين دستگاه ها را در بيشتر فروشگاه ها و مغازه ها مشاهده کرد. آيا هرگز از خود پرسيده ايد که اين دستگاه ها چگونه عمليات بانکي شما را انجام مي دهند؟
در اين مقاله، به اين دستگاه ها که امکان دسترسي شما را به حساب هاي بانکي فراهم کرده نگاهي مي اندازيم و با شبکه اي که آنها را به يکديگر متصل کرده است آشنا مي شويم.
يک دستگاه خودپرداز در واقع يک پايانه اطلاعاتي است که از دو ورودي و چهار خروجي تشکيل شده است. همچون ديگر پايانه ها از اين نوع، يک دستگاه خودپرداز براي برقراري ارتباط، به يک رايانه اصلي متصل مي شود. اين رايانه اصلي به مانند يک ارائه کننده خدمات اينترنتي (2)است، يعني در واقع درگاهي است که مي توان از طريق آن، دارنده کارت اعتباري را با کل شبکه در مرتبط ساخت.
بيشتر رايانه هاي اصلي، قابليت پشتيباني از دستگاه هايي که از امکانات خطوط تلفني(3 )يا خطوط کابلي(4) بهره مي برند را داراست. دستگاه هاي کابلي مستقيماً از طريق يک کابل چهار سيمه به صورت "نقطه به نقطه" و به شکل يک خط اختصاصي به رايانه اصلي متصل مي شوند. دستگاه هاي تلفني نيز از طريق يک خط تلفن معمولي آن هم با استفاده از يک دستگاه مودم و يک شماره يا از طريق يک مودم و يک ISP و با بهره گيري از يک شماره دسترسي محلي، به رايانه اصلي متصل مي شوند.
از دستگاه هاي کابلي در محل هايي که ترافيک ارتباطي بسيار بالايي دارند استفاده مي شود، در حالي که از دستگاه هاي تلفني بيشتر در محل هاي تجاري کوچک تر و مکان هايي که عامل هزينه براي دارندگان آنها از اهميت ويژه اي برخوردار است، استفاده مي شود. هزينه اوليه يک دستگاه تلفني کمتر از نصف دستگاه کابلي است. هزينه کارکرد ماهيانه يک دستگاه تلفني نيز بسيار کمتر از دستگاه هاي کابلي است.
احتمالاً شما نيز يکي از ميليون ها نفري هستند که از اين دستگاه ها استفاده مي کنند. همان گونه که مي دانيد، يک دستگاه خودپرداز دو ورودي دارد:
* کارت خوان: قسمت کارت خوان دستگاه در واقع اطلاعات ذخيره شده بر روي نوار مغناطيسي پشت کارت اعتباري را مي خواند. رايانه اصلي، از اين اطلاعات براي انجام عمليات بانکي با بانک صاحب حساب کارت اعتباري استفاده مي کند.
*صفحه کليد: دارنده کارت اعتباري، از طريق صفحه کليد نوع عمليات مورد نظر ( برداشت پول، موجودي و غيره) و ميزان مبلغ مورد نظر را به بانک خود اعلام مي کند. همچنين بانک براي تأييد صلاحيت شخص مورد نظر، به شماره شناسايي صاحب کارت(5) نيازمند است. بر اساس قوانين موجود، لازم است که اين کد به صورت مخفي براي رايانه اصلي ارسال شود.
اين دستگاه همچنين چهار خروجي دارد که عبارتند از:
*بلندگو: براي شنيدن صداي هر کليد فشرده شده استفاده مي شود.
*صفحه نمايش: در صفحه نمايش، هر مرحله از عمليات دارنده کارت در روند عمليات بانکي نمايش داده مي شود. در دستگاه هاي کابلي، معمولاً از نمايشگرهاي تک رنگ يا رنگي لامپي استفاده مي شود؛ اما در دستگاه هاي تلفني معمولاً از نمايشگرهاي تک رنگ يا رنگي ال سي دي بهره گرفته مي شود.
*چاپگر: از چاپگر براي دريافت رسيد استفاده مي شود.
*محل قرارگيري وجه نقد: قلب يک دستگاه خودپرداز را سازوکار ارائه پول نقد تشکيل مي دهد. تمامي قسمت زيرين دستگاه هاي خود پرداز، در واقع گاو صندوقي است که محل قرارگيري جعبه هاي پول نقد است.
سازوکار قسمت پرداخت اسکناس، يک چشم الکتريکي دارد که اسکناس ها در هنگام خروج، از برابر آن عبور مي کنند. شمارش اسکناس ها و تمامي اطلاعات مربوط به انجام يک عمل بانکي خاص، در قسمت ويژه اي از دستگاه ذخيره مي شود. اطلاعات اين قسمت هر از چند گاهي چاپ مي شود و يک کپي سخت افزاري از آن هم براي مدت دو سال نزد صاحب دستگاه مي ماند. هر گاه دارنده کارت اعتباري در مورد يکي از عمليات بانکي خود اعتراضي داشته باشد، مي تواند در خواست کند تا عمليات بانکي مورد نظر وي چاپ شود. در صورتي که فردي براي چاپ اين صورت وضعيت حاضر نباشد، دارنده کارت اعتباري مي تواند بانک يا مؤسسه اي که کارت اعتباري را ارائه کرده است، از اين موضوع آگاه کرده و فرمي را پر کند که براي رايانه اصلي ارسال مي شود. در اين مرحله، ديگر حل و فصل مشکل مربوط به رايانه اصلي است.
در کنار چشم الکتريکي که مسئوليت شمارش اسکناس ها را بر عهده دارد، سازوکار پرداخت اسکناس يک حسگر نيز دارد که وظيفه آن، بررسي ضخامت اسکناس هاست. اگر دو اسکناس به يکديگر چسبيده باشند، در آن صورت در عوض آن که به دارنده کارت اعتباري تحويل شود، راهي صندوق برگشتي ها مي شود. همين وضعيت در مورد اسکناس هاي فرسوده، پاره و مچاله شده نيز اعمال مي شود.
تعداد اين اسکناس هاي برگشتي نيز ضبط مي شود تا صاحب دستگاه بتواند از کيفيت اسکناس هاي ذخيره شده در ماشين اطلاع حاصل کند.
در زماني که دارنده کارت اعتباري مي خواهد از طريق يک خودپرداز عمليات بانکي انجام دهد، اطلاعات لازم را از طريق کارت خوان و صفحه کليد به آن وارد مي کند. دستگاه، اين اطلاعات را با رايانه اصلي ارسال مي کند و آنگاه رايانه فوق نيز اجراي عمليات بانکي مورد نظر را به بانک دارنده کارت يا مؤسسه صادر کننده کارت محول مي کند. اگر دارنده کارت تقاضاي پول نقد کند، رايانه اصلي با اعلام يک "انتقال وجه الکترونيکي" از حساب بانکي مشتري به حساب رايانه اصلي مواجه مي شود. به محض آنکه وجوه مربوطه به حساب بانکي رايانه اصلي منتقل شد، اين رايانه يک کد تأييد براي پرداخت پول نقد به دستگاه خودپرداز ارسال مي کند. آنگاه رايانه اصلي، وجوه دارنده کارت اعتباري را به داخل حساب مربوطه (معمولاً در روز کاري بعد) ارسال مي کند. با اين روش، تمامي وجوه پرداختي از دستگاه خودپرداز بانک مربوطه جبران مي شود. بنابراين زماني که شما پول نقد مطالبه مي کنيد، اين پول به صورت الکترونيکي از حساب شما کسر و به حساب رايانه اصلي و سپس به حساب شعبه بانک مربوطه ارسال مي شود.

پي‌نوشت‌ها:
 

1-ATM .
2-ISP.
3-Dial-up .
4-Leased-line .
5-Pin code.
 

منبع:نشريه دانشمند، شماره 580.