مريخ نمکي


 

نويسنده: علي رنجبران




 

زير عنوان: کشف شواهد جديدي از وجود آب جاري شور در سياره مريخ
 

در چندي پيش ناسا، سازمان فضايي آمريکا اعلام کرده به شواهد مهمي دست يافته که نشان مي دهد آب جاري روي سطح مريخ وجود دارد.

اما چرا مريخ براي ما تا اين اندازه اهميت دارد که به کاوش روي آن مشغول شده ايم؟ در گذشته افسانه هايي از موجودات سبز رنگي ساکن مريخ ورد زبان ها بود و درباره آنها سوال مي شد اما حالا پرسش ها درباره اين سياره سرخ رنگ واقعي تر شده اند و کاوش هاي جدي تري درباره آنها مطرح مي شود.
حالا ما مي دانيم خبري از موجودات زنده به آن شکلي که ما تصور مي کنيم، نيست و حتي نشانه واضحي از باکتري هاي ابتدايي روي اين سياره پيدا نشده است. حالا ما به دنبال آب و نشانه هايي از حيات اوليه روي اين سياره مي گرديم.
سازمان ملي هوانوردي و فضايي آمريکا براي اولين بار نشانه هايي از آب در سياره مريخ کشف کرده است. اين سازمان در خبري که روي سايت خودش قرار داده ذکر کرده که اين آب شور است و در عمق خاک اين سياره جاري است.
اين اولين بار است که ناسا اعلام مي کند روي مريخ آب جاري وجود دارد. البته بنابر اعلام اين سازمان، اين آب تنها در ماه هاي گرم سال مريخي به صورت جاري در مي آيد. تا قبل از اين تصور مي شد که همه منابع آبي اين سياره به صورت يخ وجود دارند. مريخ نورد فونيکس در ماموريت خودش توانسته بود وجود آب يخ زده را به صورت مستقيم در قطب هاي اين سياره ثابت کند اما هنوز هيچ شاهد مستقيمي از وجود آب جاري ديده نشده است. نتايج جديد هم از آناليز عکس هايي که مدارگرد اکتشافي مريخ به زمين فرستاده به دست آمده است و هيچ دليل مستقيمي از وجود آب در آن ذکر نشده است. يکي از کارکنان مرکز تحقيقي مربوط به سياره مريخ گفت:« در سه سال اخير ايستگاه فضايي اي که از سال 2006 دور سياره مريخ مي چرخد، در هفت منطقه مختلف اين سياره در بهار و تابستان هزارها نشانه از آب جاري کشف کرده است.» اين نشانه ها به صورت شيارهايي در عکس هاي جديد ديده مي شود در حالي که در عکس هاي قديمي تر آن محل، اثري از آنها وجود نداشت. فرم سطح مريخ به صورتي است که نشان مي دهد در گذشته آب جاري روي سطح آن وجود داشته است اما اين پايش جديد باعث شد که وجود آب جاري به صورت غيرمستقيم تاييد شود. محققان ناسا در مرحله بعدي قصد دارند رد اين آب جاري را روي سطح اين سياره کشف کنند. آنها مي خواهند بدانند اين آب ها از کجا نشات مي گيرند. آيا آنها با يک درياچه عميق نمک ارتباط دارند يا اينکه به صورت جدا جاري هستند.

اهميت مريخ
 

اما اين سوال مطرح است که چرا کشف آب روي سطح مريخ تا اين اندازه اهميت دارد. واقعيت اين است که از بين سيارات منظومه شمسي و حتي بيشتر سيارات فراخورشيدي، مريخ بيشترين شباهت را به زمين دارد، حتي خيلي بيتشر از سياره فراخورشيدي اي که در اطراف سيستم ستاره اي گليس 581 مي چرخد. مريخ يک سياره صخره اي زمين آساست که در کمربند قابل زيست خورشيد قرار گرفته است. دماي مريخ در استوا ممکن است در روز به 24 درجه سلسيوس برسد و در شب تا73- درجه سلسيونس پايين بيايد. اين شرايط، مريخ را جاي نسبتا قابل تحملي براي زندگي مي کند، بنابراين برون زيست شناسان فکر مي کنند که شکل هاي معيني از زندگي ممکن است در آنجا وجود داشته باشد يا به صورت بالقوه مي تواند حامل شکلي از حيات به صورت ابتدايي باشد. بنابر دانشي که امروز محققان درباره شکل گيري حيات روي زمين دارند، آب در به وجود آمدن حيات نقش غيرقابل انکاري دارد. بنابراين نخستين گام براي جست و جوي حيات فراخورشيدي، کشف آب جاري است. از سوي ديگر کشف نوعي از حيات حتي به شکل باکتري هايي که قابليت هاي زيادي براي زندگي در شرايط سخت را دارند، اهميت زيادي دارد. اين کشف احتمالا باعث پاسخگويي به پرسش هاي زيادي درباره شکل گيري حيات روي زمين مي شود. بنابراين بهترين جايي که بايد از آن شروع کرد در همين نزديکي است؛ يعني مريخ. نزديکي آن و امکان مشاهده و پايش طولاني باعث مي شود که اين سياره هنوز هم بهترين شانس براي يافتن نوعي حيات فرازمين باشد. حالا با اين کشف و در صورتي که يکي از مريخ نوردهاي آينده وجود آب جاري را به صورت نزديک تاييد کند، کاوش ها براي حيات فرازميني يک قدم به هدف نزديک مي شوند. هرچند آب کشف شده روي سطح اين سياره احتمالا شور است اما اين موضوع دليلي براي به وجود نيامدن حيات نيست. بررسي هاي زيست شناسي روي زمين نشان مي دهند که انواع مختلفي از باکتري هاي سخت زي مي توانند در شرايطي بدتر از اين هم به حياتشان ادامه بدهند. بنابراين وجود آب جاري گام مهمي در راه کشف نوعي حيات فرازميني به حساب مي آيد.
منبع: نشريه دانستنيها شماره36