زندگينامه خودنوشت اختصاصي جورج سجعان جرداق

به کوشش و ترجمه محمد رضا زائري
 

بسياري جورج جرداق را به ترانه ها و اشعار بسيار زيبا و مشهورش مي شناسند و بسياري قلم طنز و هجوياتش را مي پسندند و بسياري فعاليت هاي مطبوعاتي و رسانه اي اش را برجسته مي کنند اما همچنان جورج جرداق به عنوان نويسنده کتاب «امام علي (ع) شناخته مي شود. طي دهه هاي گذشته بسياري از نشريات و رسانه هاي داخلي و خارجي به بررسي و تقدير از اين کتاب و نويسنده اش پرداخته اند و چند بار مراسم تکريم و بزرگداشت وي برگزار شده است و علاوه بر اين، برخي از بزرگ ترين شخصيت هاي ادبي و علمي جهان اسلام و دنياي عرب همچون ميخائيل نعيمه و شيخ محمد جواد مغنيه و برجسته ترين علماي شيعه چون آيت الله العظمي بروجردي و آيت الله العظمي حکيم و علامه سيد عبدالحسين شرف الدين او را ستوده اند.

جورج سجعان جرداق در «جديده مرجعيون» در جنوب لبنان به دنيا آمد؛ در منطقه اي از زيباترين مناطق زمين و پربارترين منطقه از نظر رويدادهاي تاريخي و خاطرات گذشتگان و در خانواده اي با ريشه هاي «غسّاني» از روستاي «شوير» در منطقه «متن» جبال لبنان و در محيطي شيفته علم و داراي گرايش شديد به طلب معرفت رشد کرد و از آغاز کودکي برادر بزرگ ترش لغت شناس و مهندس شاعر «فواد جرداق» تاثير فراواني در هدايت و راهنمايي او داشت.
دروس ابتدايي را در مدرسه اي در همان منطقه فرا گرفته و [در دوره کودکي و نوجواني] هر وقت مي توانست از مدرسه فرار مي کرد و با دو کتاب به گوشه اي از طبيعت زيبا پناه مي برد: ديوان متنبي و مجمع البحرين ناصيف الياجزي. مي رفت و زير سايه درختي کنار جوي آب مي نشست و با شيفتگي اين دو کتاب را مي خواند تا اينکه يک بار برادرش فواد او را در اين حالت ديد و او را تشويق کرد و سپس کتاب نهج البلاغه را براي او آورد و به او گفت: «اين کتاب را به صورت ويژه بخوان و هر چه مي تواني از آن حفظ کن، زيرا همه خيرات براي کسي است که اين کتاب را بخواند و مطالب آن را حفظ کند.»
او هنوز به 13 سالگي نرسيده بود که بخش عمده اي از اين سه کتاب، مخصوصاً نهج البلاغه را حفظ کرده بود و به اين ترتيب آشنايي ابتدايي او با شخصيت بزرگ امام علي (ع) آغاز شد. اضافه بر اين، برادرش فواد قصايد فراواني درباره امام علي (ع) مي سرود که از نبوغ و عظمت و جايگاه والاي امام علي (ع) و زندگي درخشانش سخن مي گفت و او به برادرش گوش مي سپرد و وقتي که اين اشعار را براي مهمانان مي خواند.

جورج جرداق تقريباً 14 ساله بود که نمايشنامه اي منظوم به نام «سحر» را در پنج پرده نوشت که در چندين روستا در جنوب لبنان اجرا شد. در اين زمان يکي از نزديکان خانواده به نام منصور جرداق که از دانشمندان برجسته رياضيات بود، خواست او را براي تحصيل علوم طبيعي و رياضيات به اروپا بفرستد اما او به خاطر دلبستگي شديدش به زيبايي جادويي طبيعت زادگاهش و علاقه شديدش به شعر و ادبيات، نپذيرفت و براي ادامه تحصيل به بيروت آمد و در کالج کليسايي به تحصيل ادبيات عرب پرداخت.
18 ساله بود که نخستين کتاب خود با نام «واگنر و زن» را نوشت و زبان و نثر اين کتاب چنان بود که شيخ عبدالله علايلي درباره آن گفت: «اين زبان درخشان در ادبيات معاصر نظير ندارد.»

او پس از پايان تحصيل در کالج کليسايي بيروت، دو کار را با هم آغاز کرد: نوشتن مداوم براي نشريات لبناني و عربي و نيز تدريس ادبيات عرب و فلسفه در بعضي از مدارس بيروت و آثار ادبي و فکري امام علي (ع) يکي از موضوعات موجود در برنامه هاي آموزشي اين مدارس بود و ازآنجا که داشته ها و دانسته هاي کودکي و نوجواني فرد براي تدريس کافي نيست، جورج جرداق بايد براي آگاهي بيشتر سراغ مطالب و کتاب ها و آثار جديدي درباره شخصيت ادبي و فکري و اجتماعي اين شخصيت مي رفت و بدين ترتيب، شروع به مطالعه آثاري کرد که درباره امام نوشته شده بود و پس از آن برايش آشکار شد که بيشتر آنچه مي خواند به مسائل ثانوي و محدودي بر مي گردد که به زمان و مکاني مشخص ربط دارد که شايد در مرحله اي تاريخي براي بيشتر از مردم اهميت دارد اما براي همه مردم در همه برهه هاي تاريخي مناسب نيست و بيشتر مطالب، به حق امام علي (ع) در خلافت بر مي گشت و اينکه از ديدگاه مؤلفان اين کتاب ها چه اندازه حق با امام علي (ع) بوده است و هر کدام هم براي ادعاي خود دلايلي مي آورند اما از ديدگاه امام علي (ع) نسبت به زندگي و انسان و ضرورت هاي جامعه بشري سخني در ميان نبود.
از اين رو، جورج جرداق تصميم گرفت به نهج البلاغه برگردد ودوباره آن را با توجه مطالعه کند و دريافت که امام علي (ع) عميق تر و بزرگ تر از تمام آن چيزهايي است که گذشتگان و معاصران درباره اش نوشته اند و به اين نتيجه رسيد که انسانيت امام (ع) با تمام عناصر و خصايصش از انديشه اي صاف و درکي عميق نسبت به حقيقت وجود ناشي مي شود و آنچه مردم را در زندگي خود بدان فرا خوانده فراتر از همه مرزهاي زمان و مکان است.

به اين ترتيب او با انگيزه عشق به حقيقت، تصميم گرفت کتابي دائره المعارفي شامل آنچه ديگران به آن پرداخته اند بنويسد و بدين گونه کتاب مشهور «امام علي (ع)، صداي عدالت بشري» را در چند جلد تاليف کرد که عبارتند از: «علي (ع) و حقوق بشر.» «علي (ع)و انقلاب فرانسه»، «علي (ع) و سقراط»، «علي (ع) و روزگارش» و «علي (ع) و قوم گرايي عربي» و سپس کتاب «روائع نهج البلاغه» را به اين مجموعه اضافه کرد.
جورج جرداق با نشريات گوناگوني در لبنان و کشورهاي عربي همکاري داشته که از مشهورترين آنها مي توان به الصياد، الشبکه و الکفاح العربي اشاره کرد و از وي کتاب هاي گوناگوني منتشر شده که معروف ترين آنها عبارتند از واگنر و زن، کاخ ها و کوخ ها، حديث الملاهي و همچنين اشعار و نمايشنامه هاي فراواني از او توسط هنرمندان مختلف اجرا شده است.

منبع:نشريه آيه ويژه نامه دين و فرهنگ.