کسي که جامعه را ثروتمند مي کند

صرفه جويي کليد پيشرفت خانواده ها
 

قديمي ها مي گفتند زن خوب، فرمانبر پارسا کند مرد درويش را پادشاه. امروز لازم است اين عبارت را چنين تصحيح کنيم که زن صرفه جو و مقتصد جامعه را ثروتمند مي کند. زيرا برخي کارشناسان اقتصادي کارکرد اقتصادي بانوان در منزل را با درآمد نفت قابل قياس مي دانند. وقتي به خانواده هاي امروزي نگاه مي کنيم مي بينيم که نه تنها مصرف گرايي در جامعه امري عادي و پذيرفتني شده است بلکه مادران فرزندانشان را گاه به اين رويه تشويق مي کنند.
صرفه جويي که در حقيقت استفاده بهينه از منابع و امکانات و تلاش براي ضايع نشدن و هدرنرفتن است امروزه به يک مسأله ضد ارزشي تبديل شده و حتي عبارات، واژه ها و خصلت هاي اخلاقي مذمومي هم به افرادي که صرفه جويي را در برنامه زندگي خود قرار داده اند نسبت مي دهند.
صرفه جويي در همه موارد و لوازمي که حفظ و نگهداري آن موجب استفاده بهينه و بعدي از آن مي شود، لازم و واجب است مثل: آب، غذا (بخصوص نان)، گاز، برق، البسه، وقت، امکانات تحصيلي، لباس کار، منابع و ابزار انرژي زا، کاغذ، مصالح ساختماني، لوازم خاص اداري و به طور کلي هر آنچه که نگهداري و حفظ آن به اقتصاد افراد يا جامعه کمک کرده و در اقتصاد فرد و اجتماع اثر مثبت دارد، از مصاديق صرفه جويي به شمار مي روند.

زنان چه نقشي در صرفه جويي دارند؟
 

زنان با رعايت الگوي صحيح مصرف، در حفظ و استفاده بهينه از منابع و ثروت هاي ملي به توسعه اقتصادي کشور کمک و استقلال ملي را تضمين مي کنند.
در اين الگو، زنان که مديريت اقتصادي خانواده ها را به عهده دارند ضمن در نظر گرفتن منافع خود به درآمد ملي و درآمد خانوار هم توجه مي کنند، در سايه چنين الگويي امکان تصحيح اخلاق صحيح مصرف فراهم مي شود از اين رو بحث صرفه جويي به طور مشخص به زنان ارتباط پيدا مي کند. بر اساس گزارش هاي آماري حدود 13 ميليون نفر از زنان جامعه صرفا خانه دار هستند و از آنجا که زنان شاغل هم معمولاً مسئوليت امور منزل و مديريت خانه را چه به صورت مديريت پنهان و چه مديريت آشکار به عهده دارند، لذا توجه به نقش زنان در امر صرفه جويي، بسيار مهم است.
راشد جعفرپور درباره نقش زنان در صرفه جويي اين گونه گفته است: از آنجا که زن موجودي پر مهر و محبت است و به عنوان مادر فرزندان و همسر مرد، سازنده و رهبر خاموش و بي ادعاي مرد است، خانم و فرمانفرماي خانه و حافظ حريم و مال و نان و خانه و توزيع کننده آن است، پس در همه نوع اصول آموزشي و تربيتي مي تواند نقش داشته باشد او که مربي و معلم چگونه زيستن فرزندان است. به قول «مهاتما گاندي»: هنر پرورش کودکان نسل آدمي امتياز خاص و انحصاري زن است بطوري که اگر مراقبت زن نباشد نژاد بشر از بين مي رود. پس چه کسي بهتر از زن مي تواند در اين مهم نقش داشته باشد؟
به راستي که در اين مورد نقش زنان جامعه غير قابل انکار است اما به شرطي که قبلاً خودشان از تربيتي صحيح برخوردار باشند يعني براي آموزش صرفه جويي از طريق زنان به ديگر اقشار جامعه، لازم است زنان خود قبل از هر چيز با اصول صرفه جويي و منابع آن آشنايي پيدا کنند. يعني قبل از هر کس خود آنها هستند که بايد هدف از صرفه جويي، منابع و ابزار و لوازم صرفه جويي را بشناسند و آنگاه روش هاي مختلف آموزش اين مهم را فرا گيرند که آن هم از طريق والدينشان، محيط هاي آموزشي و اجتماعي شان انجام مي گيرد. حال که زنان خود اين مسائل را آموختند آنگاه مي توانند با رفتار و گفتار خود و حتي با استفاده از وسايل و ابزار تربيتي و آموزشي، افراد خانواده و خارج از محيط خانواده را تربيت کنند.

نقش تربيتي زنان در خانه و خانواده
 

خانواده اولين و مهم ترين رکن جامعه و ابتدايي ترين نهاد اجتماعي است. در جوامع مختلف به خصوص در جوامع اسلامي نقش زنان و مادران در تربيت بسيار موثر است زيرا خانواده هنوز همچون کشورهاي غربي ارزش و اثرگذاري خود را از دست نداده است. بنابراين خانواده در ايجاد انگيزه ها و ارزش هاي مختلف در فرزندان بسيار تأثيرگذار است و از آنجا که صرفه جويي و قناعت امري پسنديده است، لذا مادران مي توانند با روش هاي مختلف آموزشي صرفه جويي در همه امور را به فرزندان خود بياموزند.
در آموزش صرفه جويي بايد ظرايف و نکات حساسي را رعايت کرد تا از بدآموزي و اثرات منفي آن جلوگيري شود. مثلاً اگر مادري در منزل مدام از صرفه جويي و عدم اسراف حرف بزند و محاسن صرفه جويي را ذکر مي کند اما عملاً آنها را به کار نبندد، مسلما کلام او در فرزندان مؤثر نخواهد بود. البته نقش زن منحصر به آموزش فرزندان نيست بلکه در خانواده علاوه بر فرزند، همسر هم حضور دارد و زنان مي توانند به عنوان يک همسر با صرفه جويي و رفتارهاي مقتصدانه از جمله خريد لوازم، حفظ و نگهداري آنها و... از بسياري از مشکلات و رنج هاي مرد خانواده بکاهد.
زهرا شجاعي، رئيس سابق مرکز امور مشارکت زنان درباره اهميت نقش زن گفته است: نان در جامعه ما زماني آنقدر حرمت داشت که افراد هر نوع ضايع کردن آن را مطرود مي دانستند ولي امروز دور ريختن نان و برنج امري عادي است.
احياي فرهنگ و سنت هاي ملي براي جلوگيري از اتلاف مواد اوليه و حفظ منابع از ضرورت هاي جامعه است. ضايع شدن يک درصد از نان مصرفي کشور با توجه به يارانه اي که براي آن پرداخت مي شود معادل هدر دادن 5 ميليارد تومان است. در مورد مصرف آب هم پديده اسراف صادق است، آب شيرين و گوارايي که ما استفاده مي کنيم، آبي است که شايد در دنيا بي نظير باشد و نمونه آن را نتوانيم پيدا کنيم ولي ما اين سرمايه هاي گرانقدر يعني آب و نان را که در واقع قوت اوليه جامعه هم هست و بسيار به آن نيازمنديم و براي ادامه حيات به آنها احتياج داريم به اين آساني از دست مي دهيم. اگر زنان بتوانند يک تغيير هر چند کوچک (مثلاً بستن شير آب در حين مسواک زدن و وضو گرفتن باعث مي شود چندين مترمکعب در مصرف آب صرفه جويي شود) در رفتار خانوار نسبت به مصرف اين دو کالا ايجاد کنند چه اثرات بزرگي رخ خواهد داد.

نقش تربيتي زنان در خارج از خانه
 

يکي از وظايف زنان در خصوص صرفه جويي، آموزش غيرمستقيم اين موضوع به خويشاوندان، دوستان و اطرافيان است يعني در نشست ها، مجالس عروسي و تفريحات، مهماني ها و گردش ها چنان رفتار کنند که صرفه جويي به صورت يک ارزش مطلوب در ديگران اثرگذار باشد. يعني هرگز اسراف در خوردن، پوشيدن، مصرف آب، برق، گاز، تلفن و... را به اطرافيانش توصيه نکند و برعکس افتخار کند که زني صرفه جو است. همچنين در ادارات و محل کارش با استفاده بهينه از ابزار و امکانات موجود الگوي بارز صرفه جويي باشد. از طرفي با کنار گذاشتن عادات و رفتارهايي مثل: عقب نشستن از بشقاب حاوي غذا- استفاده نکردن از يک دست لباس براي مهماني ها و مجالس مختلف و... صرفه جويي را در همه ابعاد زندگي به کار ببندد.
و آيا صرف تلاش و اهتمام زنان براي صرفه جويي در کشور کافي است و آيا نياز به سازماني که متولي و مسوول برنامه ريزي براي بهينه سازي مصرف باشد وجود ندارد؟!
براي اينکه صرفه جويي در اجتماع نهادينه و قانوني شود لازم است نهاد يا گروهي مسئوليت اين مهم را به دوش بگيرند و با تهيه و ترسيم اصول، قواعد و برنامه هاي منسجمي به امر صرفه جويي در ادارات، نهادهاي دولتي و حتي خصوصي و کارخانجات اقدام کنند تا بتوانيم از آن نتايج منطقي و عملي بگيريم.
منبع: ماهنامه شاهد جوان شماره 59