پايان عصر گوتنبرگ

فوت وفن مطالعه در عصر ديجيتال
 

پيشوند e مدت هاست به تمام ابعاد زندگي انسان ها اضافه دشه. e تنها يک پيشوند نيست. با اضافه شدن اين حرف به هرکدام از مراحل زندگي تان تغيير بزرگي در آن رخ مي دهد. مدت هاست که اين حرف، پيشوند کلمه هاي کتاب وکتابخواني شده است. يعني کتاب و کتابخواني هم به دنياي ديجيتال راه يافته اند. ما آدم ها هم اين روزها به دنبال آنيم تا همه چيز را درسرزمين ديجيتال تجربه کنيم. مطالعه وکتابخواني از جمله اموري است که حداقل هرچند روز يک بار چندساعتي از وقت ما را مي گيرد. حالا اگر اين کتابخواني هم در سرزمين مجازي انجام شود ديگر نمي خواهد زمان جداگانه اي به آن اختصاص دهيم. مي توانيم ما بين کارهاي روزانه، وقت بيشتري به کتابخواني اختصاص دهيم. براي اين که راه هاي کتاب خواندن در سرزمين مجازي را بدانيد، مي توانيد اين مقاله را بخوانيد.

کتابخواني در دنياي مجازي
 

تکنولوژي ارتباطات و اطلاعات درچند دهه اخيردچار تحولات اساسي شده است و اين تحولات، بسياري از عادت هاي ما را نيز تغييرداده است. يکي از اين عادت ها که دچار تحولات اساسي شده، کتاب وکتاب خواني است. حالا ديگر بسياري از ما عادت کرده ايم با کامپيوتر، لپ تاپ يا گوشي هوشمندمان بخوانيم و بنويسيم. کتاب هاي الکترونيک جزئي از زندگي ما شده اند و کتابخانه هاي الکترونيک امکانات بسياري بيشتري نسبت به کتابخانه هاي سنتي در اختيار ما قرار مي دهند.

راه هاي الکترونيکي رسيدن به کتاب
 

براي رسيدن به کتاب درسرزمين مجازي مي توانيد به چندطريق عمل کنيد. اول اين که به صورت اينترنتي و از سايت هاي معتبر، کتاب مورد علاقه تان را خريداري کنيد يا اين که با استفاده از ابزارهاي الکترونيکي، کتاب هاي مورد علاقه تان را بخوانيد. سوم اين که با عضويت در کتابخانه هاي مجازي مي توانيد نسخه الکترونيکي کتاب را دريافت کرده و آن را مطالعه کنيد. همچنين اگر نمي خواهيد از چشمانتان براي کتاب خواندن استفاده کنيد، مي توانيد کتاب هاي صوتي را انتخاب کرده و با گوش دادن به صداي خواننده کتاب، از مطالعه آن لذت ببريد. يک راه ديگر هم مانده که براي مطالعه کتاب درسرزمين مجازي مي توان آن را امتحان کردو آن استفاده از اي بوک است. تمام اين راه ها را به صورت مشروح ومعرفي راهکارهاي مختلف براي هرکدام، با هم مرور مي کنيم.

همه چيز درباره اي بوک يا کتاب الکترونيکي
 

روش هاي خريد الکترونيکي کتاب را فهميديم. حالا نوبت آن است که ببينيم خود کتاب چگونه به صورت الکترونيکي مي تواند در اختيار مخاطبش قرار بگيرد؟ کتاب زماني که به صورت الکترونيکي درآمده و از ظاهر سنتي اش خارج مي شود. آن را اي بوک مي نامند. اولين بار اي بوک درچهارم ژوئيه 1971 درذهن يک مهندس آمريکايي شکل گرفت. اين مهندس جوان که مشغول تماشاي آتش بازي درروز استقلال آمريکا بود. هوس کرد ساندويچ بخورد. فروشنده نسخه اي از اعلاميه استقلال آمريکا را نيز لابه لاي اغذيه به او داد. مهندس جوان که مايکل هادت نام داشت به سرکار خود بازگشت و تصميم گرفت متن اعلاميه را براي دوستانش در شبکه محدود دانشگاهي بفرستد اما نتوانست آن را از راه اي ميل پست کند چون دستگاه رايانه توانايي چنين حجم کاري را نداشت ودرصورت ارسال چنين ايميلي از کار مي افتاد. بنابراين آن را در جايي به اشتراک گذاشت و براي دوستانش پيامي فرستاد و به آنها گفت متن را خود دانلود کنند. اين متن شروع کتابخانه آنلاين گوتنبرگ بودو نخستين کتاب الکترونيک محسوب مي شد که درجايي به اشتراک گذاشته شد. هارت بعدها انجيل، آثارهومر، شکسپير ومارک تواين را به مجموعه اش اضافه کرد. درسال 1987 کتابخانه مجازي او 313 کتاب داشت که با همين روش ايجاد شده بود. پيدايش کتابخانه گوتنبرگ گام مهي در توسعه کتاب ديجيتال بود.

تفاوت اي بوک و کتاب کاغذي
 

اي بوک علاوه بر همخواني با دنياي امروز يعني دنياي اينترنت و دردسترس بودن و حمل آسان، مزاياي ديگري هم دارد در حال حاضر بيش از دوميليون عنوان کتاب الکترونيک روي شبکه جهاني وجود دارد که برخي را مي توان رايگان دانلود کرد اما براي باقي آنها بايد پول پرداخت کنيد والبته قيمت آن از کتاب هاي معمولي ارزان تر است. کتاب ديجيتال جاي کمتري اشغال مي کند. در يک دستگاه کتابخوان مي توانيد تاهزار وپانصد کتاب را يکجا داشته باشيد و بديهي است که با يک حافظه جانبي مي توانيد اين مقدار را چندين برابر کنيد. درکتاب ديجيتال مي توانيد کلمات را جست وجو کنيد ويازير جملات را به صورت موقت خط بکشيد و هايلايت کنيد. همچنين مي توانيد فونت کتاب را بزرگ تر يا کوچک تر کنيد علاوه برآن مي توانيد به راحتي از آخرين صفحه اي که خوانده ايد مطالعه رااز سر بگيريد. با يک دستگاه کتابخوان الکترونيک مي توان کليپ تماشا کرد و حتي تاريکي مطلق نيز مانع مطالعه نمي شود.

اي بوک جهاني واي بوک ايراني
 

نسخه الکترونيکي کتاب در دنيا مانند کتاب هاي کاغذي از نويسنده يا ناشر آن خريداري شده و به صورت الکترونيکي در اختيار مخاطبان قرار مي گيرد. به اين صورت که شما براي دريافت اي بوک هم بايد پول پرداخت کنيد با اين تفاوت که ارزان تر از کتاب هاي کاغذي است. اين اصل برگرفته از قانون کپي رايت مشهوراست، يعني دردنيا هرکسي که مطلبي يا اطلاعاتي را کپي مي کند بايد حق نويسنده يا تهيه کننده آن را بپردازد. اما متاسفانه درايران چنين قانوني وجود ندارد و همه مي توانند به راحتي وبدون پرداخت هيچ گونه مبلغي ازنسخه هاي الکترونيکي کتاب ها استفاده کنند. بله درست حدس زديد. ايميل هايي که براي شما فرستاده شده و در آن نسخه PDF برخي از کتاب ها را دريافت مي کنيد. جزواي بوک هايي است که بي نام ونشان و رايگان در اختيار همه قرار مي گيرند. در اين حالت نويسنده و انتشاراتي که براي چاپ يک کتاب هزينه هاي بسياري را صرف مي کرده اند، دچار ضرر وزيان مالي بسياري مي شوند. البته برخي از سايت هاي ايراني اخيراقدام به فروش نسخه الکترونيکي کتاب ها کرده اند که هنوز کارشان به گستردگي سايت هايي که اي بوک ها را به صورت رايگان براي دانلود گذاشته اند، نشده است.

مزاياي اساسي يک کتابخانه مجازي
 

کتابخانه هاي سنتي از نظر فضاي نگهداري کتاب با محدوديت روبه رو هستند اما کتابخانه هاي ديجيتالي، اين پتانسيل دارند که اطلاعات بسيار بيشتري را ذخيره کنند، آن هم به اين دليل ساده که اطلاعات ديجيتال نياز به فضاي بسيار کمتري دارد. در کتابخانه هاي سنتي بايد هزينه زيادي صرف پرداخت حقوق کارمندان، اجاره فضاي کتابخانه، نگهداري کتاب ها و ..شود. اما در يک کتابخانه ديجيتال يا مجازي، نيازي به پرداخت چنين هزينه هايي يا وجود ندارد و يا در مقايسه با کتابخانه هاي عادي، بسيار کمتر است. در کتابخانه هاي مجازي، دسترسي به کتاب در تمام ساعات روز و در همه روزهاي هفته امکان پذير است. در حالي که بسياري از کتابخانه هاي سنتي، اين دسترسي دائمي امکان پذير نيست. يکي ديگر از مزيت هاي کتابخانه هاي مجازي، دسترسي چندين کاربر به يک محتواست . يکي از ويژگي هاي مهم يک کتابخانه مجازي، امکان جست وجوي سريع در کتاب هاي موجود در کتابخانه است. به دليل ماهيت الکترونيکي کتاب هاي يک کتابخانه مجازي، اين امکان وجود دارد که از موتورهاي جست وجو براي جست وجو کردن کليد واژه هاي مختلف در حجم وسيعي از کتاب ها در زماني بسيار کوتاه استفاده کرد

کتابخانه مجازي چيست؟
 

يک کتابخانه ديجيتال، کتابخانه اي است که در آن محتواي کتاب ها، به جاي اينکه روي کاغذ، ميکروفيلم يا اسلايد نگهداري شود، با يک فرمت ديجيتال ذخيره و نگهداري مي شود. در اين حالت دسترسي به اين کتاب ها تنها از طريق کامپيوتر امکان پذير خواهد بود. اين کتاب هاي ديجيتال ممکن است به صورت محلي ذخيره شوند و يا اينکه از راه دور و از طريق يک شبکه کامپيوتر در دسترس افراد قرار بگيرد. نگهداري و ارائه کتاب به شکل ديجيتال مزاياي بسياري از جمله جست وجوي سريع درميان انبوهي از کتاب ها، دسترسي آسان به کتاب هاي مورد نظر، امکان نگهداري حجم وسيعي از کتاب در يک فضاي کوچک و... دارد که هرکدام از اينها درعصري که با انفجار اطلاعات روبه رو هستيم، يک مزيت مهم به شمار مي رود.

کتابخانه هاي دنياي ديجيتال
 

از زماني که نسخه هاي الکترونيکي کتاب ها وارد دنياي انسان ها شده است، کتابخانه ها نيز مي توانند به صورت الکترونيکي به کتابخوان ها خدمت ارائه دهند. اين کتابخانه ها به دو دسته تقسيم مي شوند، اول کتابخانه هاي بزرگ در دنياي واقعي انسان هاست که به صورت الکترونيکي نيز خدمات خود را در اختيار اعضايشان قرار مي دهند مانند کتابخانه ملي ايران و دوم کتابخانه هاي مجازي هستند که به ذاته به صورت اينترنتي بوده و خدماتشان تنها به صورت الکترونيکي در اختيار مخاطبان قرار مي گيرد.

ابزارهاي E-Book
 

کتاب ها زماني به صورت الکترونيکي درمي آيند، يا به عبارت ديگر نسخه ديجيتالي کتاب ها حتما نياز به وسيله دارند تا با کمک آن بتوان کتاب ديجيتالي را خواند. فرمت ديجيتالي کتاب ها به صورت يکي از نرم افزارهاي کامپيوتري درمي آيد که قطعا براي خواندن آن نياز به کامپيوتر داريد. اما براي مطالعه در هر زمان ومکاني نيازمند کامپيوتري هستيد که قابل حمل وراحت باشد، يعني هرجا که هوس کتابخواني کرديد کامپيوترتان دردسترس بوده و از مطالعه لذت ببريد. برهمين اساس علاوه بر کامپيوترهاي کوچک يا همان نت بوک ها، کامپيوترهاي لوحي نيز وارد بازار شده اند که با قابليت خواندن، نسخه الکترونيکي کتاب را دارا هستند، اين کامپيوترهاي تقريبا جيبي را تبلت مي نامند. در کنار تبلت ها همچنين شبه کامپيوترهاي کوچکي نيز وجود دارند که اگرتنها براي مطالعه نيازمند آنها هستيد مي توانيد با پرداخت مبلغ بسيار کمتري نسبت به نت بوک و تبلت، اين وسيله ها را خريداري کنيد. از اين نمونه ابزار مي توان به عنوان يک کتابخوان الکترونيکي استفاده و يا با موتورهاي جست وجوگر آن در اينترنت جست وجوکرد. درساخت نمايشگر اين محصولات از فناوريPaper-e بهره گرفته شده است. اين فناوري صفحه کتاب چاپي را بدون ساطع کردن نور از نمايشگر، مقابل خواننده شبيه سازي مي کند، بنابراين صفحه آن مانند کاغذ مي شود. اين نمونه ابزار قادر است هرنرم افزاري با فرمتPDF را اجرا کند. تمام نسخه هاي الکترونيکي کتاب ها نيز با فرمتPDF در اختيار خوانندگان قرار مي گيرد. اين ابزار توسط شرکت هاي مختلفي توليد شده ودر بازار موجود هستند. از معروف ترين آنها مي توان محصولات شرکت هاي اپل، گوگل، برنزاند نوبلز(Barens &Nobel
) با نام تجاري نوک(Nook) وکيندل که محصول شرکت آمازون است را نام ببرد. همچنين شرکت هاي سوني و کويرنيز قرار است به جمع اين رقبا بپيوندند. يک کتابخوان الکترونيک داراي صفحاتي است که دراصطلاح کاغذ الکترونيک ياpaper ناميده مي شود؛ يعني کاغذي که با استفاده از فناوري مي تواند تصوير جوهر روي کاغذ معمولي را تقليد کند براي ساخت کاغذ الکترونيک، فناوري هاي مختلفي وجود دارد اما همه آنها وجوه مشترکي دارند از جمله اينکه درنورمستقيم آفتاب قابليت خواندن دارند.
مهم ترين مزاياي ابزارهاي کتابخوان الکترونيک قابل حمل بودن، قابليت مطالعه صفحه حتي در نور آفتاب ونيز عمر طولاني باتري است. کتاب خوان ها معمولا قابليت پخش فرمت هايMicrosoft Word، ePUB، BBeB PDf،RTF ، و... را دارند. اين تعداد فرمت تقريبا شامل تمامي کتاب هاي الکترونيکي موجود است که شما توسط اين کتابخوان ها مي توانيد مطالعه کنيد.
با گسترش تبلت ها وکتابخوان ها و استفاده هرچه بيشتر از گوشي هاي هوشمند، فرمتي به وجود آمد که توانست لذت کتاب خواندن را روي اين وسايل فراهم کند. فرمتPublication epub Electronic چندسالي است که همه گيري زيادي پيدا کرده است که مي توانيد اطلاعات بيشتر درباره اين فرمت ر ااز اينجا بدست بياوريد. در اين نوشتار، ماچگونگي ساخت يک کتاب الکترونيکي با فرمت محبوب ePUB را به شما آموزش خواهيم داد.
فرمتePUB در ديوايس هاي اپل که از سيستم عاملios ويرايش چهاربه بالا استفاده مي کنند، توسط برنامه iBook محتوايش قابل اجرا ومشاهده است. چنين ابزارهايي که از سيستم عامل آندرويد استفاده مي کنند مي توانند با برنامه از پيش نصب شده توسط شرکت سازنده ابزار و يا نصب يک کتابخوان به سادگي از کتاب هايي که با اين فرمت دردسترس هستند، استفاده کنند. سوني ريدر وآمازون کيندل و باقي کتابخوان ها هم از اين فرمت به صورت کامل پشتيباني مي کنند.

کتابخانه هاي جهاني
 

درحال حاضر چند پروژه بزرگ ديجيتالي کردن کتاب هاي موجود درجريان است. گوگل يکي از بزرگ ترين کمپاني هايي است که چنين پروژه اي را دنبال مي کند. همين حالا مي توانيد به سايت http://books.google.com برويد وبين ميليون ها عنوان کتاب، جست وجو کنيد و نگاهي اجمالي به محتواي اين کتاب ها بيندازيد. البته به دليل قوانين کپي رايت، گوگل اين اجازه را نمي دهد که اين کتاب ها را دانلود کنيد و يا به تمام صفحات اين کتاب ها دسترسي داشته باشيد. يکي ديگر از اين پروژه ها، پروژه يک ميليون کتاب يا کتابخانه جهاني است که آن را دانشگاه کارنگي ملون(CMU)، واقع در کاليفرنيا، هدايت مي کند. دراين پروژه دولت آمريکا و موسساتي از چين و هند هم همکاري دارند. اين پروژه عبارت است از اسکن کردن کتاب هاي زبان هاي گوناگون وايجاد امکان جست وجو در متن تمام اين کتاب ها. به علاوه کتاب هاي جمع آوري شده در اين پروژه به صورت رايگان دردسترس کاربران اينترنت قرار مي گيرد. براي دسترسي به کتاب هاي اين مجموعه مي توانيد به سايت http://www.ulib.org مراجعه کنيد.
(http://www.archive.org)Internet Archive يکي ديگر از اين پروژه هاست. اين موسسه غيرانتفاعي هدفش اين است که تمام دانش را در اختيار همه قرار بدهد. اين سايت درسال 1996 شروع به کار کرد ودرحال حاضر بيش از 3 ميليون کتاب در آرشيو اين سايت وجود دارد. اين سايت امکان آپلود ودانلود کتاب راهم دراختيار کاربران قرار مي دهد. البته کتاب هايي که در اين آرشيو اينترنتي وجود دارند، شامل قانون کپي رايت نمي شوند وطبيعتا شما هم کتاب هايي را مي توانيد آپلود کنيد که شامل اين قانون نباشند. اين سايت علاوه برکتاب، صفحات وب، فيلم، عکس و هرمحتواي ديجيتال ديگري را هم ذخيره مي کند.

انواع کتابخانه ها
کتابخانه هاي سنتي
 

قسمت اعظم کتابخانه هاي سنتي را کتاب هاي چاپ شده و دست نويس تشکيل مي دهند. مجموعه اين کتاب ها معمولا به خوبي دسته بندي نشده اند وجست وجو درميان آنها سخت است.

کتابخانه هاي ديجيتال
 

اين نسل از کتابخانه ها، نسل بعدي و پيشرفته تر کتابخانه هاي الکترونيکي هستند. کتابخانه هاي ديجيتال سرويس هاي وسيع مبتني بروب، مانند ارائه کتاب هاي الکترونيکي از طريق وب، کنفرانس هاي صوتي و تصويري و ... ارائه مي کنند.

کتابخانه هاي هيبريدي
 

کتابخانه هاي هيبريدي يا ترکيبي، کتابخانه هايي هستند که هم کتاب هاي کاغذي دارند و هم کتاب هاي الکترونيکي، انسان ها قرن هاي متمادي روي کاغذ خوانده و نوشته اند وهنوز بسياري از ما کتاب هاي کاغذي را به کتاب هاي الکترونيکي ترجيح مي دهيم. اين کتابخانه ها مي خواهند هم خدمات مدرن را به اعضايشان ارائه دهند وهم لذت خواندن کتاب هاي کاغذي را در اختيارشان بگذارند.

کتابخانه هاي الکترونيکي
 

اين نوع کتابخانه ها مجهز به کامپيوتر هستند واز شبکه محلي (LAN) استفاده مي کنند. کتاب ها در اين نوع از کتابخانه ها، هم به صورت کاغذي و هم به صورت الکترونيکي نگهداري مي شوند. کتابخانه هاي الکترونيکي نمي توانند به کاربران اينترنتي سرويس بدهند.
کتابخانه هاي الکترونيکي در دنياي مجازي وجود دارند و با حضور در اينترنت و رفتن به آدرس آنها مي توانيد از کتاب هاي موجود در اين کتابخانه ها استفاده کنيد. البته اين کتابخانه ها در خارج از کشور با پرداخت هزينه اي شما را به اشتراک خود درآورده و کتاب ها را به صورت امانت در اختيارتان قرار مي دهند. اما در ايران کتابخانه هاي الکترونيکي به دو صورت فعاليت دارند. ابتدا شبکه هاي اينترنتي کتابخوانان هستند که که به تازگي اولين شبکه از آن افتتاح شده است. اين شبکه اينترنتي به آدرس www.booki.irاست و با مراجعه به آن کاربر مي توانيد به عضويت شبکه اينترنتي کتابخوانان کشور درآييد. در اين شبکه که اولين کتابخانه الکترونيکي رسمي کشور است، شما با عضويت درسايت مي توانيد هرکدام از کتاب هاي مورد علاقه تان را انتخاب کرده و به سبد مطالعه تان بيفزاييد. کتاب هاي اين سايت در دو دسته کتاب هاي پرامتياز و منابع برتر قرار دارند. همچنين باعضويت در اين شبکه اينترنتي علاوه بر کتابخواني مي توانيد در مسابقات کتابخوانان حرفه اي کشورهم شرکت کنيد. فعال ترين عضو شبکه اينترنتي کتابخوانان حرفه اي نيز انتخاب شده و درسايت معرفي مي شود. درکنار اين کتابخانه مجازي کتابخانه هاي ديگري نيز وجود دارند که کتاب هاي الکترونيکي را به صورت رايگان براي دانلود در اختيارتان قرار مي دهند. سايت هاي زير نمونه هايي از کتابخانه هاي الکترونيکي است.
http://www.txt.ir,http://www.irpdf.com,http://www.ghafaseh.ir,http://www.farsibooks.ir,http://www.irebooks.com,http://www.ketabnak.com,http://www.ketabfarsi.org,http://www.ebookpars.com),http://www.download110.com.http://parsbook.org,htpp://www.iranmeet.com,http://ebook300.com.http://www.free-ebook-download-links.com,http://www.bookgoldmine.com,http://www.drebooks.com,http://e-booksdirectory.com,http://www.ufindbook.com,http://www.networkgood.com,http://www.ebooksdownloadfree.com,http://www.ebookshare.com,http://www.knowfree.com,http://www.free-ebooks.com

نسخه الکترونيکي کتابخانه هاي سنتي
 

کتابخانه هاي سنتي نيز اين روزها براي اينکه از دنياي ديجيتال عقب نمانند خدمات الکترونيکي به اعضايشان ارائه مي دهند. در ايران هم کتابخانه هاي بزرگ به سمت الکترونيکي شدن سرويس هايشان پيش رفته اند. بزرگ ترين کتابخانه ايران، کتابخانه ملي است که اين روزها مي توان نسخه الکترونيکي آن را هم پيدا کرد. خدمات پايگاه اينترنتي سازمان اسناد وکتابخانه ملي ايران به آدرس www.nlai.ir را مي توان در سه گروه اصلي دسته بندي کرد:

ارائه خدمات براي اعضاي کتابخانه
عضويت
 

http://opac.nlai.ir/opacprod/real person/reguest.do? command=gotoconditions page
درخواست عضويت درکتابخانه از طريق تکميل فرم مربوط درپايگاه صورت مي گيرد، مراجعان پس از تکميل فرم عضويت مي توانند با مراجعه به کتابخانه نسبت به دريافت کارت عضويت و استفاده حضوري از تالارها اقدام کنند.
جست وجو در منابع http://opac.nlai.ir/opac-prod/search/bibliographic Advanced search.do:jsessionid=A2CA904079C24240397790851IFF76D39?Command =NEW-SEARCH&class Type=O&page Status=I

کتابخانه ديجيتال
 

http://dl.nlai.ir

کتابخانه ملي کودکان و نوجوانان ايران
 

http://icnl.nlai.ir
طبق قانون واسپاري از هرکتابي که در ايران منتشر شده است، دو نسخه به کتابخانه ملي مي رسد. شما مي توانيد با جست وجو در فهرست منابع کتابخانه از طريق عنوان، نام پديد آورنده، موضوع، نوع ماده ومانند آنها از طريق پايگاه کتابخانه ملي ايران از موجودي منابع موردنظرتان آگاه شويد. همچنين با جست وجو در کتابخانه ديجيتال سازمان و پايگاه کتابخانه ملي کودکان ونوجوانان ايران به منابع تمام متن دسترسي داشته باشيد. پايگاه کتابخانه ملي ايران از طريق بخش « از مابپرسيد» به صورت الکترونيک به ارائه خدمات مرجع الکترونيک مي پردازد.

از ما بپرسيد
 

http://ask.nlai.ir/AskNewQuestion.aspx
شما مي توانيد در اين بخش سوالات پژوهشي خود را مطرح کنيد. کارشناسان مرجع کتابخانه سوال ها را دسته بندي مي کنند و منابع مناسب با پاسخ شما را ظرف مدت کوتاهي از طريق رايانه ارسال مي کنند.

دسترسي به اسناد و تاريخ شفاهي
 

http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=1850
http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=2302
http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=1715
http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=2265
امکان دسترسي به تصوير اسناد از طريق بخش هاي روز شمارتاريخ، مناسبت ها و رويدادها درپايگاه ميسراست. در بخش هاي تاريخ شفاهي و جنگ خبري صدا شما مي توانيد مصاحبه بخش هايي از مصاحبه ها با مشاهير معاصر ايران دسترسي پيدا کنيد، مجله الکترونيکي کاغذ اخبار بخشي ازپايگاه است که ماهانه در زمينه اسناد ملي به اطلاع رساني مي پردازد.

ارائه خدمات براي کتابخانه ها و آرشيوها
 

# دريافت شابکا
http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=260
# فصلنامه کتاب
http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=204
# فصلنامه گنجينه اسناد
http://nlai.ir/Default.aspx?tabid=1142
# آموزش الکترونيکي
http://www.nlai.ir/Default.aspx?tabid=1365
# دايره المعارف کتابداري و اطلاع رساني
http://portal.nlai.ir/daka/Default.aspx
دريافت شماره استاندارد بين المللي کتابخانه ها( شابکا)، دريافت متن کامل مقاله هاي فصلنامه کتاب، فصلنامه گنجينه اسناد و دريافت ايزوازجمله خدماتي است که به صورت الکترونيک از پايگاه کتابخانه ملي ايران ميسراست. همچنين دربخش آموزش الکترونيکي امکان ثبت نام و استفاده از کلاس هاي درس غيرحضوري براي علاقه مندان فراهم شده است. متن کامل دايره المعارف کتابداري و اطلاع رساني درپايگاه، از جمله مهم ترين منابع مرجع کتابداران و اطلاع رسانان است.

ارائه خدمات براي ناشران و نويسندگان
 

# دريافت فيپا
http://opac.nlai.ir/opac-prod/faq.do?comman
d=show FAQ&type=2&code=1
#دريافت شاپا
http://opac.nlai.ir/opac-prod/faq.do?comman
d=show FAQ&type=2&code=13
ناشران ونويسندگان براي دريافت فهرست نويسي پيش از انتشار (فيپا) کتاب هايشان، مي توانند بدون مراجعه حضوري وازطريق پايگاه کتابخانه ملي از خدمات الکترونيک سازمان بهره مندشوند. همچنين اين پايگاه از طريق ارائه خدمات الکترونيک امکان دريافت استاندارد بين المللي پيايندها(شاپا) را براي روزنامه ها، مجلات و مانند آنها فراهم آورده است.
علاوه بر کتابخانه ملي، کتابخانه هاي ساده تري که امکان عضويت درآنها راحت تر از عضويت درکتابخانه ملي است هم امکانات الکترونيکي به اعضايشان ارائه مي دهندو اکثراين کتابخانه ها اولين سرويسي که به صورت الکترونيکي دراختياراعضايشان قرار مي دهند حق عضويت الکترونيکي است. يعني شما با مراجعه به سايت آنها و ارائه مداک لازم، به صورت الکترونيکي مي توانيد از کاربران و اعضاي کتابخانه شويد. البته نمي توان از کتابخانه هاي ايراني اين انتظار را داشت که نسخه الکترونيکي کتاب هايشان را در اختيار تان قرار دهند اما سرويس ديگري که به صورت الکترونيکي با استفاده از سايت اين کتابخانه ها مي توان به آن دست يافت، داشتن فهرست کتاب هاي حاضر در کتابخانه است. همچنين دربرخي از سايت ها پس از انتخاب کتاب موردنيازتان با استفاده از پيک و درگرو کارت شناسايي شما، کتاب در اختيارتان قرار مي گيرد.
فهرست اکثر اين کتابخانه ها و آدرس هايشان درسايت نهاد کتابخانه ها يافت مي شود. شما با مراجعه به آدرسwww.iranpl.ir مي توانيد علاوه بر دريافت اطلاعات و اخبار تمام کتابخانه هاي سطح کشور، مشخصات نزديک ترين و کامل ترين کتابخانه موردنيازتان را يافته و به صورت الکترونيکي به عضويت آن مرکز درآييد.

کتاب هاي صوتي
 

Audio بوک ها يا همان کتاب هاي صوتي هم اين روزها طرفدار زيادي پيدا کرده اند. کتاب گويا يا کتاب صوتي، متن کتابي است که توسط يک يا چندگوينده خوانده مي شود و به صورت فايل صوتي درمي آيد يا گاهي اوقات به صورت نمايشنامه بازي مي شود. کتاب گويا ممکن است با موسيقي يا افکت هاي صدايي همراه باشد.گاهي اوقات نويسنده با صداي خودش کتاب را مي خواند و گاهي گويندگان حرفه اي اين کار را انجام مي دهند. اين روش کتابخواني هم مزيت هايي دارد. کتاب گويا که نام ديگر کتاب هاي صوتي است، نخستين بار ودرپاسخ به نياز نابينايان درايران و درسال 1929 توسط دکتر جواد شوکولاتخور که خود نابينا بود ارائه شد ولي به سرعت و به دليل جذابيت، مورد استقبال عموم مردم قرار گرفت. در واقع تاريخچه توليد اين کتاب ها به سال 1931 ميلادي مي رسد، زماني که در ايالات متحده آمريکا اولين باراين نوع کتاب ها براي نابينايان تحت پروژه اي به نام «پروژه کتاب براي افراد نابينا» مطرح شد واولين کتاب گويا حدود 79 سال پيش در سال 1932 ميلادي توليد شد. در حال حاضر اين کتاب ها در دسته بندي هاي مختلف شامل داستان، رمان، کودک و نوجوان، مذهبي، آموزشي، علمي، هنري و.. درسراسر دنيا وجود دارند. بعدها با اختراع و گسترش استفاده از نوارکاست و به دليل سهولت استفاده از اين کتاب هاوزيبايي و جذابيت آنها مورد استفاده عموم مردم قرار گرفت و توليد کنندگان کتاب محدوده وسيعي از کتاب هاي خود را بدين شکل توليد کردند. به همين دليل اين روزها تقريبا اين نوع کتاب ها دراکثر زمينه ها توليد و مورد استفاده قرار مي گيرد. کتاب گويا به اشکال مختلف برروي نوار کاست، سي دي، ام پي تري(MP3) يا فايل رسانه اي ويندوز(Windows Media Audio) و گوشي هاي تلفن همراه قابل استفاده هستند. محبوبيت پخش کننده هاي صوتي همراه مانند آي پاد کتاب هاي صوتي را براي استفاده مردم رايج تر کرده است. اين منجربه گسترش ناگهاني کتاب هاي توليد شده از پروژه هايي نظير ليبريوکس شده است که افراد داوطلب رابراي خواندن کتاب ها سازماندهي مي کند. کتاب هاي صوتي همچنين مي توانند توسط نرم افزارهاي گويا توليد شوند هرچند کيفيت صداي توليد شده ممکن است درمقايسه با صداي انسان مطلوب نباشد. کتاب هاي صوتي همچنين توسط شرکت هاي انتفاعي به صورت پرخط منتشر مي شوند. بهاي کتاب هاي صوتي که روي سي دي يا کاست منتشر مي شوند اغلب بيش از نسخه هاي چاپي يا جلد سخت است. کتاب هاي صوتي که با پياده کردن از اينترنت خريداري مي شوند اغلب کمي ارزان تر از نسخه هاي چاپي يا جلد سخت اما گران تر از نسخه هاي چاپي يا جلد شميز هستند. به طور کلي کتاب هاي صوتي ارائه شده در قالب لوح فشرده مخاطبان بيشتري دارند؛ درسال 2005 نوارکاست 16 درصد، لوح فشرده 74 درصد و لينک هاي قابل دانلود 9 درصد از بازار کتاب هاي گويا را به خود اختصاص داده است. در اين روش به صورت ملموس تري با اتفاق هاي کتاب درگير خواهيد شد و همچنين به صورت ماندگارتري حافظه تان با کتاب درآميخته خواهد شد. همچنين درهرمکان و زماني تنها نيازمند دستگاه پخشي هرچند کوچک و درحد و اندازه هاي MP3player يا موبايل خواهيد بود تا بتوانيد کتابتان را مطالعه کنيد. اگر طالب داشتن چنين کتاب هايي هستيد با مراجعه به کتابفروشي هاي بزرگي مانند شهرکتاب مي توانيد چندتا از آنها خريداري کرده و امتحان کنيد. صداهايي ماندگار مانند صداي خسروشکيبايي که دنيايي خاطره در ذهن هرايراني مي سازد، طرفدارهاي زيادي دارد. مي توان برخي کتاب هاي خاص با صداهايي اين چنين ماندگار و کتاب هاي صوتي کودکان را از جمله پرفروش ترين هاي بازار کتاب گوياي ايران دانست. همچنين اگر به دنبال نسخه صوتي برخي از کتاب هاي قديمي هستيد که اين روزها کمتر در کتابفروشي ها يافته مي شود، مي توانيد به آدرس هاي http://www.audiobook/blogfa.comوhttp://audiolib.irمراجعه کرده و Audio بوک هاي مورد علاقه تان را دانلود کنيد. آدرس هاي اينترنتي http://www.irpdf.com,http://www.rasekhoon.net/
http://uelect.com,http://www.l.toop20.com
و چندين و چند آدرس ديگر مي توانند مراجع خوبي براي دانلود کتاب هاي صوتي ارزشمند باشند.
منبع: دانستنيها ويژه نامه ديجيتال شهريور 90