نگارش هاى تركى در الذريعه
نگارش هاى تركى در الذريعه
اين مجموعه به خواست خداوند در آينده به صورت كتابى مستقل به همراه افزوده هايى ـ در چندصد صفحه ـ به چاپ خواهد رسيد; ولى اينك به مناسبت پاسداشت مقام والاى علامه آقابزرگ تهرانى, تنها گزارشى از نگارش هاى تركى در كتابشناسى بزرگ الذريعه تقديم خوانندگان مى شود.
شمار آثار تركى در الذريعه
مؤلفان آثار تركى
كيفيت معرفى آثار
1. اطلاعاتى در مورد مؤلف (نام و نسب, سال ولادت و وفات, محل زندگى, تخلص و… );
2. اطلاعاتى در مورد كتاب, به روش هاى زير:
گزارش سال نگارش و محل آن;
- گزارش محتوا با آوردن برخى از فصول يا اشاره به حال و هواى كلى اثر;
- گزارش آغاز و انجام كتاب;
- معرفى نسخه خطى اثر, مكان وجود نسخه و منبع معرفى نسخه;
- گزارش چاپ اثر و برخى از مشخصات آن (مكان چاپ, نوع چاپ (سنگى, حروفي… ), تاريخ چاپ و… );
معرفى ترجمه ها, شرح ها و وابسته هاى اثر.
كتابخانه هايى كه بيشترين آثار تركى مخطوط در آنجاست
آقابزرگ در معرفى آثار تركى بيشتر از همه, از منابع زير بهره برده است:
1. دانشمندان آذربايجان (تأليف محمدعلى تربيت);
2. مجالس النفائس (از امير عليشير نوايى);
3. ريحانة الادب (تأليف مدرس تبريزى);
4. قاموس الاعلام تركى (از شمس الدين سامى);
5. كشف الظنون (تأليف حاجى خليفه);
6. فهارس نسخ خطى.
موضوعات آثار تركى
1. عقايد و كلام
2. فقه و حقوق
3. اخلاق, عرفان و تصوف
4. تفسير و علوم قرآن
5. تاريخ
6. علوم و فنون
خط و خطاطان20; سلسلة الخطاطين از عالى افندي21; رسالة في الرمل از خواجه نصير طوسي22; رسالة افكار الجبروت في ترجمة اسرار الملكوت (در هيئت)23; مكتوب آخوندزاده (در اصلاح خط)24; [ترجمه] طبقات الارض (در معدن)25; حوادث العناصر (در چگونگى و علت ايجاد باران, رعد و برق, رنگين كمان و… )26; [ترجمه] جهان نماى جديد27; [ترجمه] ايقاع در موسيقى از شكراللّه احمد اوغلو28; [ترجمه] الشجرة والثمرة در رمل. 29
7. مراثى
ديوان آهى تبريزي30; ديوان جودى تبريزي31; ديوان دخيل مراغه اي32; ديوان دلريش تبريزي33; ديوان راجى تبريزي34; توسلات صابر35; ديوان شهاب تبريزي36; ديوان صراف تبريزي37; ديوان غريق زنجاني38; ديوان قمرى دربندى (كنزالمصائب)39; ديوان لعلى تبريزي40; قيامت نامه از عبدالفتاح موسوى مراغي41; گنجينه مصائب از حاج محمدتقى فرش فروش, فرهادى تبريزى.42
8. لغت و فرهنگ نامه
9. منظومه ها
ديوان ها
منظومه هاى ليلى و مجنون
منظومه هاى يوسف و زليخا
ديگر مثنوى ها
نصاب ها
برخى از آثار مهم و معروف
چند نكته
2. آثار تركى اى كه در الذريعه معرفى شده اند يا خود مدخل مستقلى دارند, مانند بسيارى از موارد يا در ضمن معرفى اثرى كه به فارسى يا عربى است, به تركى بودن اصل اثر اشاره شده كه به اين دو زبان ترجمه, تلخيص و… شده اند; يا اينكه اصل, غيرتركى (عربى, فارسى, عبرى و لاتين) بوده و مدخلى مستقل دارد و در ضمن اشاره شده كه ترجمه يا شرح تركى آن نيز وجود دارد.
3. در ميان آثار تركى معرفى شده در مواردى تنها بخشى از اثر تركى است; يعنى اثر به صورت كامل تركى نيست; مانند مجمع الامثال116 كه در آن امثالى هم به تركى آمده است; يا برهان قاطع117 كه لغات تركى را هم دربر مى گيرد; يا جواهرالكلام118 كه در آن اشعارى به تركى درج شده است; البته شمار اين گونه موارد چشمگير نيست.
4. آثار تركى معرفى شده به لهجه هاى مختلف تركى است: جغتايى, آذرى, عثمانى. از آثارى كه به تركى جغتايى است, مى توان به نگاشته هاى امير عليشير نوايى اشاره كرد; اكثر پديدآورندگان آثار به تركى آذرى شاعران و نويسندگان ترك ايران و همچنين مؤلفانى از جمهورى آذربايجان, ايروان و… هستند و پديدآورندگان آثار به عثمانى عموماً از محدوده تركيه فعلى به ويژه در زمان امپراتورى عثمانى هستند.
5. برخى از آثار با عناوين دقيق معرفى نشده اند و آقابزرگ آثار را با آوردن عناوين كلّى اى مانند (ديوانِ… ), (ترجمه… ) يا (شرحِ… ) گزارش كرده است; با اينكه اين آثار عناوين مشخص دارند.
6. در مواردى هم پديدآورندگان آثار قطعاً شيعه نيستند; مانند مؤلف شرح حافظ سرورى يا محمدبن پيرعلى برگلى مؤلف جلاءالقلوب كه حنفى مذهب است.
پي نوشت ها :
1. همان, ج 15, ص 281.
2. همان, ص 284.
3. همان, ج 3, ص 213.
4. همان, ج 2, ص 196.
5. همان, ج 8, ص 103.
6. همان, ج 7, ص 43.
7. همان, ج 5, ص 125.
8. همان, ج 10, ص 21.
9. همان, ج 10, ص 164.
10. همان, ج 10, ص 164.
11. همان, ج 16, ص 106.
12. همان, ج 12, ص 128.
13. همان, ج 3, ص 236.
14. همان, ج 3, ص 227.
15. همان, ج3, ص 246.
16. همان, ج 13, ص 21.
17. همان, ج 15, ص 200.
18. همان, ج 4, ص 105 و ج 6, ص 384.
19. همان, ج 11, ص 335.
20. همان, ج 7, ص 179.
21. همان, ج 12, ص 215.
22. همان, ج 11, ص 250.
23. همان, ص 99.
24. همان, ج 22, ص 157 ـ 158.
25. همان, ج 15, ص 146.
26. همان, ص 350.
27. همان, ج 4, ص 95.
28. همان, ج 23, ص 257.
29. همان, ج 13, ص 41.
30. همان, ج 9, ص 12.
31. همان, ص 209.
32. همان, ص 320.
33. همان, ص 328.
34. همان, ص 346.
35. همان, ص 572.
36. همان, ص 553.
37. همان, ص 606.
38. همان, ص 788.
39. همان, ص 889.
40. همان, ص 946 ـ 947.
41. همان, ج 17, ص 223 و ج 19, ص 266.
42. همان, ج 18, ص 248.
43. همان, ج 2, ص 276.
44. همان, ج 16, ص 209.
45. همان, ص 196.
46. همان, ج 12, ص 236 ـ 237.
47. همان, ج 7, ص 229.
48. همان, ج 9, ص 97.
49. همان, ص 127.
50. همان, ص 182.
51. همان, ص 255.
52. همان, ص 298.
53. همان, ص 302.
54. همان, ص 328.
55. همان, ص 328.
56. همان, ص 335.
57. همان, ص 337.
58. همان, ص 339.
59. همان, ص 345.
60. همان, ص 606.
61. همان, ص 387.
62. همان, ص 361.
63. همان, ص 401.
64. همان, ص 405.
65. همان, ص 573.
66. همان, ص 581.
67. همان, ص 837.
68. همان, ص 838.
69. همان, ص 892.
70. همان, ص 1168.
71. همان, ج 19, ص 276.
72. همان, ص 277.
73. همان.
74. همان, ص 278.
75. همان.
76. همان, ج 18, ص 398.
77. همان, ج 19, ص 277.
78. همان, ج 18, ص 395.
79. همان.
80. همان, ج 19, ص 347.
81. همان, ص 345.
82. همان, ص 347.
83. همان, ص 349.
84. همان, ص 260.
85. همان, ص 266.
86. همان, ص 258.
87. همان, ج 7, صص 125 و 264.
88. همان, ج 19, ص 288.
89. همان, ص 315.
90. همان, ص 326.
91. همان, ص 332.
92. همان, ص 128.
93. همان, ص 144.
94. همان, ص 151.
95. همان, ج 24, ص 58.
96. همان, ج 24, ص 164.
97. همان, ص 165.
98. همان, ج 20, ص 313.
99. همان, ج 3, ص 41.
100. همان, ج 6, ص 384.
101. همان, ج 20, ص 137.
102. همان, ج 2, ص 276.
103. همان, ج 15, ص 281.
104. همان, ص 360.
105. همان, ج 12, ص 236.
106. همان, ج 13, ص 180.
107. همان, ج 19, ص 372.
108. همان, ج 20, ص 27.
109. همان, ج 11, ص 335.
110. همان, ج 24, ص 217.
111. همان, ج 13, ص 271.
112. همان, ج 17, ص 223.
113. همان, ج 18, ص 166.
114. همان, ج 3, ص 236.
115. همان, ج 22, ص 38.
116. همان, ج 20, ص 18.
117. همان, ج 3, ص 98 ـ 99.
118. همان, ج 5, ص 275.
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}