منبع تغذيه متغير رگوله شده

فهرست قطعات
 

پل يكسوساز = BR1
آي سي رگولاتور قابل تنظيم IC1 = LM317
مولتي متر 30 ولت با مقاومت 85 اهم به بالا = V
24V AC, 3A و ترانسفورماتور= TR1
اهمR1 = 1/8 K
اهمR2 = 220
اهمR3 = 27 K
پتانسيومتر P1 = 5 K
تريمر P2 = 10 K
خازن الكتروليت C1 = 2200 uf 63V
C2 = 100 nf
خازن الكتروليت C3 = 1uf 40 V
دو شاخه و سيم
كليد S1 = on/ off
D1 = 1N 4001
فيوز 115 ولت 500 ميلي آمپر
هيت سينك

توضيحات
 

اگر شما به تازگي شروع به كار با الكترونيك كرده ايد، اين مدار يك پروژه بسيار عالي است، يك منبع تغذيه ساده.
خروجي آن بين 1/2 ولت تا حدود 30 ولت قابل تنظيم است. حداكثر جريان در حدود 1/5 آمپر است كه براي تازه كار مناسب مي باشد. ساخت اين مدار نسبتاً ساده است و اكثر و يا تقريباً تمامي قطعات آن به راحتي تهيه مي شوند و در دسترس هستند.
قطعات روي برد مدار چاپي و يا برد سوراخ دار نصب مي شوند.
BR1، يك پل يكسوساز (Rectifier bridge) تمام موج است. دو علامت " " كه در شكل آمده است نشانگر جريان AC بوده و به خروجي 24 ولت ترانسفورماتور وصل شده است.
IC1، يك آي سي سه پايه مدل TO-220 مي باشد. البته مدل TO-3 نيز مي تواند مورد استفاده قرار بگيرد. توجه داشته باشيد كه حتماً تيغه خنك كننده روي آي سي قرار داشته باشد زيرا در حداكثر 1/5 آمپر خيلي سريع داغ مي شود.
اكثر قطعات به راحتي قابل تهيه مي باشند. اندازه ظاهري جعبه منبع تغذيه بستگي به اندازه ترانسفورماتور و كنتور دارد و تقريباً از هر وسيله اي (حتي چوب) مي توان براي ساخت آن استفاده كرد.

شرح مدار
 

ولتاژ 117 ولت AC (يا همان 220 ولت AC) كه از سيم برق مي آيد از طريق فيوز 500 ميلي آمپر و كليد on-off، ترانسفورماتور TR1 را تغذيه مي كند. خروجي تقريباً 24 ولت AC از ترانسفورماتور به پل يكسوساز BR1 داده مي شود و در اين هنگام ولتاژ AC (جريان متناوب) به ولتاژ DC (جريان مستقيم) تبديل مي شود. اگر شما بخواهيد هزينه كمتري كنيد و از پل يكسوساز استفاده نكنيد، مي توان به راحتي از 4 پاور ديود چند منظوره استفاده كنيد. هر نوع ترانسفورماتوري كه شما تهيه كرده ايد، بايد مطمئن شويد كه بيشتر از 24 ولت AC نباشد، حداكثر ولتاژ وروديLM317، 36 ولت است.
24VAC 8×1/44pp=34/56 VDC
بهتر است ترانفسورماتوري (ترانس) با ولتاژ كمتري تهيه كنيم. ترانسفورماتور 18 ولت AC نيز به شما حدود 26 ولت DC مي دهد. آمپراژ ترانس نيز بايد 3 آمپر باشد. به اين ترتيب ترانس داغ نخواهد شد. پالس خروجي DC از RB1 توسط خازن 2200uf فيلتر شده است. (تا براي رگولاتور قابل كنترل باشد) و به ورودي رگولاتور قابل تنظيم (IC1) LM317 متصل مي شود. خروجي اين رگولاتور همان ولتاژ قابل تنظيم شما از 1/2 تا 30 ولت مي باشد. (از طريق پايه Adj و پتانسيومتر P1)
سوالي كه در اينجا مطرح مي شود اين است كه چرا دقيقاً 1/2 ولت نه صفر ولت؟
رگولاتور در داخل خود از يك ديود زنر استفاده مي كند تا ولتاژ ثابت 1/2 ولت را در طول مقاومت خارجي R2 فراهم كند. (اين مقاومت معمولاً حدود 240 اهم است. ولي 220 ولت هم به خوبي و بدون هيچ مشكلي كار مي كند. به همين دليل ولتاژ در خروجي نمي تواند از 1/2 ولت كمتر شود، اما هنگامي كه پتانسيومتر (P1) مقاومت را زياد مي كند، به خاطر جريان رگولاتور و جريان R2 ولتاژ افزايش مي يابد. اين باعث مي شود كه ولتاژ خروجي افزايش يابد.
D1، يك ديود 1N 4001 چند منظوره است. اين ديود، هر جرياني را كه ممكن است از قطعه اي در اطراف رگولاتور بيايد را هدايت مي كند تا از آسيب ديدن رگولاتور جلوگيري مي كند. به طور كل شما مي توانيد از هر ديود سري 1N400X استفاده كنيد و مشكلي پيش نمي آيد.
"on" LED از طريق R1 (1800 اهم) روشن خواهد شد. جريان LED بين 12 تا 20 ميلي آمپر (در 2 ولت) خواهد بود كه بستگي به نوع و رنگ LED كه شما استفاده مي كنيد دارد. شما ممكن است احتياج داشته باشيد كه مقدار R1 را اندكي تغيير دهيد (بسته به نوع LED) C2 يك خازن (100nf) 0/1 uf است.
R3 و پتانسيومتر تريمر P2 به شما اين امكان را مي دهند تا كنتور خود را صفر كنيد. كنتور از نوع 30 ولتي است با يك مقاومت داخلي 85 اهم. اگر شما كنتوري با مقاومت داخلي (Ri) متفاوتي داريد، بايد مقاومت R3 را تنظيم كنيد تا جريان كنتور را تا 1 ميلي آمپر نگه داريد.
نكته ديگر اين كه دقت وسيله خود را هميشه در نظر داشته باشيد و اگر نياز به ولتاژ بسيار دقيق تري داشتيد، از مولتي متر استفاده كنيد.
نكته1: بهتر است رگولاتور LM317 را روي يك هيت سينگ سوار كنيد.
نكته2: در مورد كليد S1 بايد توجه داشته باشيد، اين كليد داراي 110 ولت برق است. بعد از لحيم كاري نقاط لخت را با ژل سيليكون عايق كنيد. هم بهتر كار مي كند و هم مانع از شوك الكتريكي در صورت تماس مي شود.
نكته3: بعد از اينكه تمامي قطعات را به درستي سر جاي خود سوار كرديد و لحيم كاري تمام شد، همه اتصالات را چك كنيد. خازن هاي C3, C1 را (مخصوصاً C1) را از لحاظ قطبيت چك كنيد.

فهرست قطعات جايگزين
 

IC1: LM 317T (TO-220), NTE956, ECG956
IC1: LM 317K (TO-3), NTE970, ECG970
BR1: KBPC801, NTE5312, ECG5312
D1: 1 N400x, NTE 116, ECG 116
منبع:نشريه دانشمند شماره 549