به سوی جهاد اقتصادی

ابعاد جهاد

راستی زندگی جز « عقیده و جهاد» چیزی نیست. در نگاه قرآن و فرهنگ اسلامی، ارکان سه گانه سعادت بشریت عبارت است از:
1- ایمان؛
2- عمل صالح؛
3- دوری از محرمات الهی.
در مرحله خودسازی و تکامل فردی، این سه عنصر پایه های کاخ سعادت و سلامت انسان است. « ایمان» کیمیایی است که قلب و عقل و اندیشه و نگاه و عواطف و احساس انسان را رهبری می کند.« عمل صالح» اقدامات، فعالیت ها و گام هایی است که انسان در آرزوی تقرب به خدا و جستجوی خشنودی او برمی دارد و یکی از برترین عبادات، تلاش برای روزی حلال است. عادت به کار و تلاش اقتصادی حلال، سیره پیامبران و اولیای خدا است. و« دوری از گناهان» کوچک و بزرگ و حرام های
خدا، ضامن تداوم جهت گیری و حفظ نیرو و توان برای پیمودن صراط مستقیم الهی است.
«ایمان» تحولی بنیادین در بینش و تفکر و روح و روان انسان هاست. « عمل صالح» رفتار و گفتار و موضع گیری هماهنگ با ایمان به مبدأ و معاد است. بدون « ایمان»، انسان مقصد و مقصود هستی را گم می کند و از هرگونه تلاش معنوی و آهنگ سفر به مقام قرب الهی محروم می شود. بدون « عمل صالح»، انسان زاد و توشه سفر به عالم ملکوت ندارد و بدون « دوری از گناهان» آدمی به جای خدمت رسانی و پرواز با فرشتگان، سرگرم بازی در استادیوم شیطان می شود.
هماهنگی ایمان و عمل، اندیشه و رفتار، جسم و جان، قلب ها و قالب ها با قبله هستی و خانه ی معبود و معشوق، راهکار رهایی از گمراهی و تباهی است.
خداوند، قبله ی قبیله ی هستی است و حرکت به فرمان او و در صراط مستقیم او، ضامن دست یابی به بهشت برین است.
فعالیت های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، بهداشتی و درمانی، نظامی، صنعتی و هنری، اگر رو به قبله آفرینش و در جهت تقویت ایمان و اندیشه و کمک به شناخت آفریننده عالم و آدم و هماهنگ با رضا و قوانین او انجام شود، عمل صالح و جهاد مقدس است. ایمان، قطب نمای نظام آفرینش است و جهاد، حرکت در پرتو هدایت این قطب نما.
فرهنگ و هنر، اگر دل را با دلدار عالم پیوند دهد، و انسان زمینی را شیفته و شیدای معبود آسمانی کند، فرهنگ و هنر راستین و جهاد مقدس علیه جبهه شیاطین است. کار فرهنگی و هنری، کالای فرهنگی و هنری و محصولاتی مثل: فیلم،‌ کتاب، مقاله، شعر و موسیقی اگر انسان زمینی را به عرفان الهی و عشق آسمانی فراخواند، و عقل و قلب را روشنی بخشد، جهادی مقدس و ارزشی است و مرکب قلم این گونه عالمان، هنرمندان و مبلغان، همسنگ با «خون شهیدان» بلکه از آن برتر است!
فعالیت های اقتصادی و تولید و توزیع در صنعت، کشاورزی، دامداری، بازرگانی، اداری، جهانگردی و حمل و نقل هم دو گونه رویکرد دارد: گاهی در خدمت« اهداف الهی» و عدالت و آزادگی بشریت و تأمین نیازهای راستین جامعه است و گاهی برای تأمین غرایز شیطانی و حیوانی افراد و گروه ها تلاش می شود، و هدفی جز تأمین شهوت و شکم به هر وسیله ممکن ندارد. این گونه فعالیت های گرچه با عنوان « اقتصادی» تلاش های شیطانی برای غصب و غارت و سرقت و اختلاس و فریب دولت و ملت است.
رباخواری، رانت خواری، زمین خواری، رشوه خواری، کم فروشی، گرانفروشی، احتکار، انحصار، اسراف و تبذیر، تبلیغات دروغین- چه شفاهی، چه تصویری، و چه مکتوب- برای نهادها، اشخاص، مؤسسات غارتگر اقتصادی و کالاهای نامرغوب، همکاری با شیطان و راهزنی در شاهراه سعادت انسان است.
سلب آزادی های مردم در تولید و توزیع و مصرف، از جنایات نظام های استکباری و طاغوتی حاکم بر جهان است که به اسم فعالیت آزاد و اقتصادی صورت می گیرد.
قماربازی و تصاحب بی منطق حاصل تلاش دیگران، کارآفرینی و مشارکت اقتصادی و فعالیت تبلیغاتی مشروع نیست. فعالیت های کاذب اقتصادی و واسطه گری غیر ضروری بین تولیدگران و مصرف کنندگان و اجبار تولیدگران به فروش ارزان و اجبار مصرف گران به مصرف و خریداری گران کالاها از واسطه های بی رحم و طماع عالم، مشکل امروز جهان مدرن است. ده ها برابر نهادهای تولیدی(صنعتی، کشاورزی و دامی) و فعالیت های اقتصادی سالم و پاک بازرگانی و حلال، نهادهای دلالی و کاغذبازی و مجوز آفرینی و کدگذاری و استاندارد سازی و بانک و بیمه و گمرک بین المللی وجود دارد که « اقتصاد حلال» را با مشکل مواجه ساخته اند. جهاد اقتصادی در هر سه میدان تولید و توزیع و مصرف، قابل برنامه ریزی و ساماندهی و انجام است.
فراخوان رهبر گرامی به سوی « جهاد اقتصادی» و نامگذاری سال جاری بدین نام، از ابعاد گوناگون شایسته توجه و تحلیل است. راستی مخاطب اصلی این دعوت، کیست؟ و رزمندگان جبهه اقتصاد، کیان اند؟ فرماندهان و افسران جهاد اقتصادی، چه کسانی هستند؟ دشمن در جهاد اقتصادی، داخلی است یا خارجی؟ ساختار ارتش و سپاه در جهاد اقتصادی، چگونه است؟ تجهیزات جهاد اقتصادی در میدان های مختلف، کدام است؟ مهارت های لازم در جهاد اقتصادی، چیست؟ روحیه ضروری برای پیروزی در نبرد مقدس اقتصادی، چگونه روحیه ای است؟
اهداف عالی، اهداف میانی، و اهداف کوتاه مدت در جهاد اقتصادی چیست؟ نقطه قوت و ضعف دنیای اسلام در این جهاد کدام است؟ نقش زمین و زمان در نبرد اقتصادی چقدر مورد توجه قرار دارد؟ موانع بسیج نیروها در جهاد اقتصادی چیست؟ نرم افزارها و سخت افزارهای جهاد اقتصادی کدام است؟
آیا برای ساماندهی نیروهای اقتصادی کشور؛ « ارتش و سپاه کشاورزی»، « سپاه صنعتی» و «نیروی شیلات، دام پروری و فراورده های دامی»، تشکیل بسیج و نیروهای پشتیبان برای حمایت از رزمندگان خط مقدم فعالیت های تولیدی، لازم نیست؟

مخاطبان جهاد اقتصادی

برخی، جهاد اقتصادی را فقط وظیفه بخش خصوصی می دانند.
بعضی، جهاد اقتصادی را فقط وظیفه دولت می شناسند.
برخی، جهاد اقتصادی را فقط وظیفه نهادها و وزارتخانه های اقتصادی تلقی می کنند.
بعضی، وظیفه جهاد اقتصادی را فقط بر عهده نهادهای تولیدی می گذارند.
ولی حقیقت این است که هم دولت مخاطب این پیام است و هم ملت. هم نهادهای اقتصادی مثل: وزارت جهاد کشاورزی، نیرو، مسکن، صنایع و معادن و هم نهادهای پولی و مالی مسئول اند. هم نهادهای فرهنگی و خدماتی مثل : آموزش و پرورش، آموزش عالی، صدا و سیما و آموزش پزشکی و هم حوزه ها و دانشگاه ها و نهادهای دفاعی و امنیتی و انتظامی. هم حوزه مشمول قوانین الهی و از جمله جهاد اقتصادی است و هم دانشگاه. هم تولیدکنندگان مسئول اند، هم بازرگانان و مسئولان حمل و نقل و نگهداری و بسته بندی و توزیع و پخش مواد اولیه و صنعتی. هم مردان مسئول اند، هم بانوان. هم نوجوانان می توانند نقش آفرین باشند و هم اندیشمندان و نخبگان و سیاست گذاران. هم قوه قانون گذاری کشور در زمینه جهاد اقتصادی دارای نقش اساسی است، هم قوه قضائیه و مجریه.
راستی چه کسی با اختلاس، سرقت، رباخواری، رانت خواری، زمین خواری، مفسدان اقتصادی و سایر مکاسب محرّمه و شرکت های کاغذی و زنجیره ای( گلدکوئیستی) باید مبارزه کند؟
چه کسانی علوم و فن آوری را باید در خدمت صنایع و کشاورزی و دامداری و عمران و آبادانی قرار دهند؟
راستی تجاری سازی ایده های علمی و شناخت امکانات و زمینه های جهانی و انجام صادرات و واردات و اطلاع رسانی اقتصادی، وظیفه کدام نهاد دولتی است؟

مبانی جهاد اقتصادی

جهاد اقتصادی، تلاشی مقدس و ناشی از شناخت نیازهای جامعه از یک سو و شناخت طرح ها و توطئه های دشمنان امت اسلامی از سوی دیگر است.
جهاد اقتصادی در دو بخش اقتصاد خرد و کلان باید مورد توجه قرار گیرد و بایسته است ملت و دولت در بخش فردی و گروهی با همت و کار مضاعف در صحنه این جهاد مقدس حضور یابند. «جهاد اقتصادی» ضامن دست یابی به « حسنه اخروی» و « حسنه دنیوی» است. گوئی جهاد اقتصادی، ترکیبی از این دو نعمت بزرگ الهی است. « اقتصاد»، ضامن دنیای امت و « جهاد» ضامن دست یابی به بهشت و آخرت مطلوب فرزندان قرآن است.
«ربنا آتنا فی الدنیا حسنةً و فی الاخره حسنةً و قنا عذاب النار»(1)
جامعه هم به اعتقاد نیاز دارد، هم به اقتصاد؛ هم به توحید عقیدتی نیاز دارد، هم به تأمین اقتصادی؛ هم عرفان می خواهد، هم عدالت. جهاد اقتصادی، تأکیدی بر این دو نیاز همیشگی و فراخوانی برای بسیج نیروها در هر دو میدان است. « جهاد» همیشه با سختی و فداکاری و اخلاص و ایثار همراه است. در جهاد اقتصادی هم همانند جهاد نظامی، عطر اخلاص و گوهر صبوری و مقاومت و فروغ بصیرت و دشمن شناسی ضرورت دارد.
جهاد اقتصادی از یک سو، مبارزه با فقر و فساد و تبعیض است و از سوی دیگر، نبرد با بخل و شحّ و لئامت و رفاه زدگی و اخلاق استکباری و اسراف و تن پروری.

دستاوردهای جهاد اقتصادی چیست؟

پیشرفت علمی و فن آوری، افزایش بهره وری، کاهش هزینه های تولید و توزیع و خدمات
اجتماعی، توانمندسازی کارکنان و مدیران در خدمت رسانی، تجمیع سازمان ها و نهادهای موازی، کاهش ساختارها، حذف پست های غیرضروری، تمرکز زدایی و انتقال نیروها و نهادهای غیر لازم از مرکز کشور، پرهیز از اسراف و تبذیر و کارهای ویترینی و نمایشی، حذف صفرهای زاید و محاسبات زاید از نظام پولی، تقویت واحدهای خدمات دولت الکترونیک، گسترش و تقویت صنایع سبک و سنگین، آموزش روش های تولید و توزیع و خدمات اجتماعی، از نمونه های بارز و مشهود «جهاد اقتصادی» و حرکت به سوی خودکفائی، استقلال، اتحاد و عدالت اجتماعی است.
در حدیث نبوی (صلی الله علیه و آله و سلم) و علوی (علیه السلام) چنین آمده است:
« من وجد ماءً و تراباً ثم افتقر فأبعده الله(2)؛ هرکس آب و زمین بیابد و باز گرفتار فقر باشد، از رحمت الهی دور است».
جهاد در آب رسانی، جهاد در سد سازی، جهاد در تولید غلات و حبوبات حیاتی برای کشور. جهاد در کاشت و داشت و برداشت مزارع و باغات و صیفی جات موردنیاز عمومی. جهاد در تولید و گردآوری و بسته بندی و فراوری داروهای گیاهی. جهاد در تشخیص و درمان بیماری ها و داروسازی و جهاد در تولید کالاهای بهداشتی و درمانی. جهاد در تولید گیاهان و داروهای بهداشتی، درمانی برای سلامت جامعه و حتی پرورش دام و طیور. جهاد برای افزایش کیفیت و کمیت کالاهای کشاورزی، باغداری، دامداری. جهاد برای تأسیس و توسعه صنایع تبدیلی و نقل و انتقالات ارزان و سریع کالاهای کشاورزی، دامی و صنعتی. جهاد برای تعلیم علوم و فنون کشاورزی، دامداری، باغداری، نوغان داری و زنبورداری. جهاد برای اصلاح نظام مصرف انرژی و روش های بسته بندی و نگهداری و توزیع مایحتاج عمومی. تمام این امور، مصادیق زنده و محسوس « جهاد اقتصادی» است.
تحکیم روابط اقتصادی بین کشورهای اسلامی، تسهیل داد و ستد و رفت و آمد بین مسلمانان و پیشگیری از سلطه کشورهای بیگانه بر بلاد مسلمین، بخشی از جهاد اقتصادی است که سیاستگذاران و وزارت خارجه و بازرگانی باید آن را هدایت و حمایت کنند. والسلام

پی‌نوشت‌ها:

1. بقره/21.
2. وسائل الشیعه، ج17، ص 40 و ج1، ص 24( چاپ بیست جلدی).

منبع: نشریه فرهنگ کوثر، شماره 85.