رهنمودهای رهبرمعظم انقلاب اسلامی

اگر مردم، کتابخوان باشند و دنبال کتاب بگردند، سراغ ناشر و سراغ مؤلف می آیند؛ ناشر خودش را به آب و آتش خواهد زد تا کتاب را پدید بیاورد- یعنی ما این جا را کم داریم- خوب، حالا برای این قضیه چه کار کنیم؟
من دیشب که راجع به این جلسه آقایان فکر می کردم، به نظرم سه، چهار پیشنهاد دم دستی رسید، یادداشت کردم که یادم نرود به شما بگویم. چهار، پنج پیشنهاد به ذهن من رسیده که نوشتم؛ ممکن است واقعاً پنجاه پیشنهاد این طوری وجود داشته باشد که بشود عمل کرد و همه اینها در ایجاد روحیه کتابخوانی مؤثر است.
1. احیای رسم کتابخوانی
یکی این است که رسم کتابخوانی را در بین مردم باب کنیم؛ کاری که شنیدم اروپاییها در خانه می کنند. مادر برای بچه اش وقت خواب کتاب می خواند. این رسم را که ما اصلاً نداریم. البته در بعضی از خانواده ها بود. ما در منزل پدری مان دیده بودیم که کسی می نشست و برای کس دیگری کتاب می خواند. سالها چنین کاری می شد؛ هم برای کوچکها، هم برای بزرگها. این که در بین مردم رایج نیست.
البته می شود با فیلم سازی، با توصیه و تذکّر به مردم، این کار را کرد. اصلاً مردم توجه ندارند که چنین کاری را هم می شود کرد- کتابخوانی برای کودکان- مادر بنشیند، کتاب کودکان و کتاب قصّه را برای کودکان بخواند. یا کتابخوانی برای کهنسالان؛ می خواهند پیرمرد، یا پیرزن- پدربزرگ و مادربزرگ- را سرگرم کنند، کتابی را انتخاب کنند، بیاورند تا نوه ها برایشان بخوانند. به این کار- به عنوان یک حسنه- تشویق می شوند.
همچنین کتابخوانی برای بی سوادان؛ متأسفانه بی سواد، زیاد داریم. در هر خانه بی سواد هست؛ کسانی متعهد شوند که برای او قدری کتاب بخوانند. یا کتابخوانی در جلسات دوستانه جوانها؛ که جوانها دور هم می نشینند و دو ساعت، سه ساعت- فرض کنید- جلسه دارند، قرار بگیرند که از این جلسه، نیم ساعت کتاب بخوانند. این که عرض می کنم، نباید دستوری باشد؛ نه این که بخواهیم بگوییم شما حکم کنید، مردم هم بروند عمل کنند. حکمی نیست؛ باید زمینه این را فراهم آورد. این یکی از کارهایی است که می شود کرد. پس یک پیشنهاد، مسأله کتابخوانی است.
2. عرضه کتاب در محلهای اجتماع مردم
دوم، عرضه کتاب در جاهای خاص؛ مثلاً در قطار راه آهن
فرض کنید قطار از این جا به مشهد- به نظرم حدود چهارده، پانزده ساعت در راه است- خیلی از افراد هستند که از بی کاری احساس کسالت می کنند؛ هیچ وسیله ای هم برای رفع بی کاری ندارند. کسانی موظف هستند- حتی می شود ناشرین را وادار کرد یا حتی می شود در اوّل کار، خود دولتها این کار را بکنند- که کتابهای خوب، سرگرم کننده و متنوع، دست فروشنده های دوره گرد بدهند تا وارد قطار شوند- در ساعات اوّل، در ساعات وسط و در ساعات آخر- کوپه به کوپه بروند، در را باز کنند، کتاب عرضه کنند و کتاب را بفروشند. احتمال این که کتاب در این جا خریداری شود، زیاد است.
ان شاءالله مترو راه خواهد افتاد. همین کار در مترو انجام گیرد. حتی در اتوبوس، این کار انجام گیرد. در اداراتی که مردم، زیاد انتظار می کشند- مثل دادگستری؛ در ساختمان دادگستری اگر ملاحظه بفرمایید، ولوله ی جمعیت است، خیلیها دو ساعت، سه ساعت منتظر چیزی نشسته اند- مثل کسی که شکلات عرضه می کند، کتاب عرضه کنند. بروند و به مردم کتاب بفروشند؛ پس مردم را در معرض کتاب قرار دهند. این بلاشک مقداری ترویج خواهد کرد.
3. عرضه ی کتابهای جیبی و کوچک
یک پیشنهاد هم عرضه کتابهای جیبی و کوچک است. الان خلاصه کردن کتابهای بزرگ و ساده کردن کتابهای دشوار، در
دنیا معمول است؛ کتابهای دشوار را خلاصه می کنند. البته این کار را بیشتر برای خاطر آموزش زیاد می کنند. زبان را ساده می کنند؛ اما عملاً کتاب، خلاصه می شود. داستانهای بزرگ را خلاصه و کوتاه می کنند. مثلاً داستان بینوایان را در یک جزوه صد و پنجاه صفحه ای در می آورند. داستان شیرینی خواهد بود و همه کس هم می خواند. این کار راه بیفتد.
کتابهای زیاد در داخل کشور هست- البته من در مورد رمان دیدم؛ شاید در مورد کتابهای دیگر هم باشد. نباشد هم می شود این کار را در این جا انجام داد- کتابهایی که در موضوعات مختلف نوشته شده و دشوار است؛ عموماً حوصله ندارند بخوانند. مقدماتش زیاد است، مباحث حاشیه ای زیاد دارد؛ کسانی بنشینند اینها را کوتاه و خلاصه کنند، تا با خواندن پنجاه صفحه، صد صفحه، بشود یک کتاب- مثلاً- پانصد صفحه ای را فرا گرفت. این کار، کتابخوانی را کمک و آسان می کند.
4. اجرای مسابقات کتابخوانی و بخش تلویزیونی آن
مسابقه کتابخوانی در مدرسه، در شهر، در سطح کشور، مسابقه کتابخوانی راه بیندازند و بعد مراسم این مسابقه را مثل مراسم مشاعره، از تلویزیون پخش کنند.
اخیراً- چند ماه قبل از این- در تلویزیون مشاعره راه انداخته بودند؛ خیلی هم مشاعره خوبی بود. من چند جلسه
نشستم. هر جلسه شاید بیست دقیقه، نیم ساعت تماشا کردم. ظاهراً در یکی از شهرهای کوچک هم بود- بله، بسیار مشاعره خوبی بود. بچه های کم سن، شعرهای خیلی زیادی را حفظ بودند. این کار، شعر را ترویج می کند.
عین همین کار را می شود در مورد کتابخوانی انجام داد. یک مسابقه سراسری در سطح کشور راه بیفتد- در سطح فلان شهر، در سطح مدرسه- بعد برای کسانی که در این جاها برنده شدند، مراسمی در صدا و سیما بگذارند، بیایند آن جا و به نحوی این را عرضه و ارائه کنند. سؤال بشود، جایزه بگیرند و بروند. (1)

پی نوشت ها :

1. بیانات در دیدار با دست اندرکاران برگزاری هفتۀ کتاب، 19 آبان 1376

منبع :خامنه ای علی رهبر جمهوری اسلامی /رهنمودهای رهبرمعظم انقلاب اسلامی /ناشر موسسه فرهنگی قدر1385