ترجمه ی نامه ی 2 اوت 1939 آلبرت اینشتین به فرانکلین دی. روزولت و پاسخ پرزیدنت روزولت.
به اف. دی روزولت از آلبرت اینشتین
رئیس جمهور ایالات متحده ی امریکا اولد گراورواد
کاخ سفید ناسوپونت
واشینگتن دی. سی. پرکونیک، لانگ آیلند
2 اوت 19
آقا، نتایج پاره ای از آزمایشهای جدید ا. فِرمی و ل. زیلارد، که به صورت دستنویس در اختیارم گذاشته اند، مرا بر آن می دارد که فکر کنم عنصر اورانیوم در آینده ای نزدیک می تواند به منبع جدید و مهم انرژی تبدیل شود. به نظر می رسد، شرایط جدیدی که ایجاد شده است، هوشیاری خاص و احیاناً اقدام عاجلی از جانب دولت را ایجاب می کند. لذا گمان می کنم وظیفه ام باشد که توجه شما را به مطالب و به توصیه های زیر جلب کنم:
در طی چهار ماه اخیر، ــ در نتیجه ی تحقیقات ژولیو در فرانسه و تحقیقات فِرمی و زیلارد در امریکا ــ برانگیختن واکنش زنجیره ای هسته ای در توده ی بزرگی از اورانیوم، امکان پذیر شده است واکنشی که در اثر آن ممکن است مقدار عظیمی انرژی و عناصر جدیدی نظیر رادیوم تولید شود. حالا دیگر تقریباً حتمی به نظر می رسد که این امر در آینده ای خیلی نزدیک عملی خواهد شد.
وانگهی، این پدیده ی جدید ممکن است به ساختن بمب بینجامد. و می توان چنین پنداشت ــ گرچه هنوز قرین به اطمینان نیست ــ که نوع جدیدی از بمبهای فوق العاده نیرومند با این روش ساخته شود. تنها یک بمب از این نوع که با کشتی حمل شده و دربندی منفجر گردد، می تواند تمامی بندر و قسمتی از سرزمینهای پیرامون آنجا را کاملاً ویران کند. چنین بمبهایی ممکن است چنان سنگین باشند که نتوان آنها را با هواپیما حمل کرد.
ایالات متحده ی امریکا فقط مقدار کمی کانیهای خیلی فقیر از لحاظ اورانیوم دارد. چند معدن نسبتاً خوب در کانادا و در چکسلواکی سابق وجود دارد، اما منبع عمده ی اورانیوم، کنگوی بلژیک است.
به سبب این وضعیت، ممکن است مطلوب نظرتان باشد که میان دولت و گروه فیزیکدانهایی که درباره ی واکنشهای زنجیره ای در امریکا تحقیق می کنند، تماس دائمی برقرار گردد. برای این منظور، شما می توانید این وظیفه را به شخصی که مورد اعتمادتان است بسپارید که احیاناً بتواند به عنوان مقام نیمه رسمی اقدام کند.
وظیفه ی این شخص عبارت خواهد بود از آنچه که در ذیل می آید:
الف)تماس گرفتن با وزارتخانه های مختلف به منظور آگاه کردن آنها از پیشرفتهای آتی، و پیشنهاد توصیه هایی برای اقدام دولت و مخصوصاً مراقبت بر اینکه ذخایر کانیهای اورانیوم در ایالات متحده ی امریکا تأمین باشد.
ب)تسریع تحقیقاتِ تجربی، که تاکنون در حدود بودجه های آزمایشگاههای دانشگاهی اجرا شده است، تأمین منافع مالی، چنانچه این منابع مورد تقاضا باشد، از طریق تماسهایش با اشخاصی که آمادگی کمک کردن به این برنامه ها را دارند و احیاناً جلب همکاری آزمایشگاههای صنعتی بخش خصوصی که تجهیزات لازم را در اختیار دارند.
می دانیم که آلمان، در حال حاضر، فروش اورانیوم محصول معادن چکسلواکی را که در کنترل دارد، متوقف کرده است. فهمیدن علت چنین تصمیمی با این فوریت، دور از ذهن نیست؛ چرا که پسر فون وایتساکر، معاون وزیر امورخارجه ی آلمان، در انستیتو کایزر ویلهلم برلین کار می کند، که در آنجا هم اکنون مشغول تکرار قسمتی از تحقیقات امریکایی درباره ی اورانیوم هستند.
ارادتمند شما
آلبرت اینشتین
فرانکلین دی. روزولت، 19 اکتبر 1939 پاسخ می دهد:
استاد عزیزم،
از شما به خاطر نامه ی اخیرتان و اطلاعات جالب و مهمی که دربر دارد، متشکرم. این اطلاعات در نظرم به قدری اهمیت داشتند که من کمیسیونی مرکب از مدیر اداره ی استاندارها و نمایندگان ارتش و نیروی دریایی را برای بررسی عمیق امکاناتی که جناب عالی درباره ی عنصر اورانیوم توصیه کرده اند، تشکیل داده ام. خوشوقتم به اطلاعتان برسانم که آقای دکتر ساخس با این کمیته کار و همکاری خواهد کرد و فکر می کنم که این، عملی ترین و مؤثرترین روش برای کارکردن در این موضوع باشد.
خواهشمندم مراتب امتنان مرا بپذیرید.
با احترامات فائقه، اف. دی. روزولت
منبع: سرگذشت اتم، شماره 2034