نویسنده:مهندس بهنوش عباسی



 
اغلب ما با نام "اهم" به عنوان واحد مقاومت الکتریکی آشناییم. اما شاید تعداد کمی از ما از زندگی دانشمندی که این واحد به افتخار او نام گذاری شده، آگاهیم. این مقاله، نگاهی است کوتاه به زندگی این دانشمند
گئورگ زیمون اهم در شانزدهم مارس 1789 میلادی در کشور آلمان در شهر Erlangen (ارلنگن) در ایالت باواریا در خانواده ای فقیر دیده به جهان گشود. خانواده وی پیرو آیین پروتستان بود. پدر اهم، یوهان ولفگانگ اهم قفل ساز و مادرش ماریا الیزابت، دختر یک خیاط بود. والدین اهم تحصیلات و دانش آکادمیک و رسمی نداشتند و از سطح زندگی پایینی برخوردار بودند. پدر اهم شخصیت جالب و منحصربه فردی بود و در زمینه های مختلف تجربیات و دانش فراوانی کسب کرده بود و دانش خود را به فرزندانش انتقال می داد. خانواده اهم دارای هفت فرزند شد که چهار تن از آنها در کودکی از دنیا رفتند و تنها سه کودک زنده ماندند: گئورگ زیمون اهم، مارتین و الیزابت باربارا.
مارتین، برادر زیمون اهم، از همان کودکی قصد داشت در ریاضیات به درجات بالایی برسد و در حد یک دانشمند شهرت یابد. گئورگ و مارتین توسط پدرشان تعلیم می دیدند، پدرشان ریاضیات، فیزیک، شیمی و فلسفه را با استاندارد بالایی به آنها آموزش می داد و همچنین تجربیات خود را هم به صورت عملی دراختیار فرزندانش قرار می داد. آموزش های پدر اهم به نوعی بود که از سطح تحصیل او در دبیرستان بسیار بالاتر بود و این موضوع تفاوت عمده آموزش بین دبیرستان و پدرش را بازگو می کرد.
گئورگ زیمون اهم در سن یازده سالگی به فرهنگستان ارلنگن رفت، اما در آنجا وی از نظر علمی آموزش خوبی نگرفت. در واقع بخش اصلی تحصیلاتش، آموختن پر استرس و کسل کننده ای از متون حفظی و تفسیری بود. این موضوع کاملاً با دستورالعمل هایی که از پدرش آموخته بود متفاوت بود. پدر اهم وی و برادرش را به سطحی بالا از علم و ریاضیات رسانده بود که، پروفسور کارل کریستین وان لنگسفورد، رئیس دانشکده ارلنگن آنها را با خانواده دانشمند بزرگ، "برنولی" مقایسه می کرد. کار پدر اهم بسیار بزرگ و ارزشمند بود، زیرا فرزندانش را بسیار عالی آموزش داده بود.
گئورگ زیمون اهم در سال 1805 میلادی وارد دانشگاه ارلنگن شد. زیمون اهم به جای تمرکز بیشتر بر روی مطالعاتش، بیشتر وقت خود را صرف تفریح، اسکیت روی یخ و بازی بیلیارد می کرد. این موضوع باعث ناراحتی و نگرانی پدرش شد و از این که می دید که پسرش فرصت های تحصیلی را از دست می داد، عصبانی بود. با توجه به این موضوع، پدر اهم از او خواست که پس از سه نیم سال تحصیلی دانشگاه را ترک کند. اهم پس از ترک تحصیل از دانشگاه، به کشور سوئیس فرستاده شد و در سپتامبر 1806 میلادی به عنوان معلم ریاضی در مدرسه ای در شهر Gottstadtbeinydau سوئیس شروع به فعالیت کرد. بعد از آن، اهم فعالیت های علمی خود را در چند دانشگاه در کشور آلمان و در منطقه با واریا ادامه داد و در چند روزنامه مقالاتی هم منتشر کرد. با تمام سختی ها، زیمون اهم در سال 1811 میلادی و در سن 22 سالگی موفق به دریافت درجه دکترای فیزیک شد.
اهم مطالعات علمی خود را بر روی اکتشافات اورستت (دانشمند بزرگ آن زمان) متمرکز کرد. او در دو مقاله مهم در سال 1826 میلادی در زمینه رسانش گرمایی در مدارها که از مطالعات فوریه در مورد رسانش گرمایی الگوبرداری شده بود، یک توصیف ریاضیاتی ارائه کرد. این مقالات نتیجه گیری اهم را در مورد نتایج به دست آمده از آزمایش هایش بیان می کرد. او توانست این آزمایش ها را ادامه دهد و در این مسیر خودش لوازم آزمایشگاهی مورد نظرش را می ساخت که این موضوع هم دارای اهمیت زیادی بود. زیمون اهم در مقاله دوم خود توانست قوانینی را بنیان گذاری کند که بسیار جامع و مختصر بود. دانشمندان قبل از او که روی الکتریسیته شیمیایی کار می کردند، برای رسیدن به این نتایج راهی طولانی و پیچیده را طی کرده بودند. مقاله دوم اهم نخستین گام در یک نظریه جامع بود که اهم توانست کتاب معروفش را در سال بعد از انتشار مقاله اش به چاپ رساند.
نام کتاب اهم Die Galvanis CHE Kettemath Emati SCH Bearbiter بود و به معنی "زنجیر گالوانیک (برقی- شیمیایی) اعمال ریاضی" بود. این کتاب در سال 1827 میلادی منتشر شد. کتاب اهم شامل مفاهیمی بود که ما امروزه آنها را به نام "قوانین اُهم" می شناسیم.
زمانی که اهم این قوانین را بنیان گذاری می کرد در دوران استراحت بود. اهم تحقیقاتش را در دبیرستان مسیحی در شهر کلن انجام می داد. تحقیقات و نظریات اهم درابتدا مورد توجه واقع نشد، ولی کم کم این نظریات به اثبات رسید و مورد توجه دانشمندان دیگر کشورها قرار گرفت.
در سال 1841 میلادی انجمن سلطنتی انگلستان مدال کاپلی را به عنوان تقدیر به زیمون اهم اهدا کرد. زیمون اهم در سال 1845 میلادی عضو رسمی فرهنگستان باواریا شد و در سال 1849 میلادی به مدیریت دفتر فرهنگستان فیزیک در مونیخ منصوب شد و مورد تجلیل و ستایش قرار گرفت. زیمون اهم در سال 1852 میلادی، یعنی تنها دو سال قبل از مرگش، به آرزوی دیرینه اش رسید و کرسی استادی فیزیک دانشگاه مونیخ را به دست آورد.
گئورگ زیمون اهم بعد از سال ها تحقیق و پژوهش، سرانجام در 6ژوئیه سال 1854 میلادی در مونیخ (منطقه باواریای آلمان) دیده از جهان فروبست. به احترام این دانشمند بزرگ، این قوانین را "قوانین اهم" نامیدند و واحد مقاومت الکتریکی را به افتخار وی، اهم نامیدند و با علامت (?)، حرف یونانی اُمگا مشخص کردند.
منبع:دانشمند-ش551