سندهای بدون شرح

سه سند بدون شرح

در این شماره سه سند بدون شرح آورده شده است:
اولین سند گزارشی است که از سفارت ایران در کابل پیرامون تاراج میراث فرهنگی ایران مبنی بر این که اروپائی ها ی مقیم آنجا به قیمتهای گزاف مشغول خریداری کتاب های خطی مصور و قرآن شریف مٌذّهب هستند. این قرآن ها پیش از این در حمله ی افغانها به اصفهان به غارت رفته بود.
سند بعدی گزارشی است که احمد فرامرزی از اوضاع بحرین فرستاده است که در بخشی از آن به تخریب آثار ایرانی در آن دیار اشاره نموده، می نویسد: «قلعه دیوان که در جنوب شهر منامه واقع و می گویند که از بناهای نادر شاه است و قصر ییلاقی شیخ بوده خراب کرده...» وی نویسد: «انگلیسها برای بی اثر ساختن ادعای ایران نسبت به بحرین می خواهند یک اهمیتی به استقلال بحرین بدهند.»
و سند آخر فهرست اسامی افسران انگلیسی می باشد که در خدمت دیویزیون قزاق بوده اند. و برای آن که از دولت قوام السلطنه تقاضای تشویق شده است.
بتاریخ: 8 برج میزان
نمره: 11596
9 میزان 1303
وزارت جلیله معارف
از سفارت دولت علیه مقیم کابل راجع به این که اروپائی های مقیم آنجا به قیمتهای گزاف مشغول خریداری کتابهای خطی مصور و قرآن شریف مذهب هستند راپورتی رسیده است وضمناً در خصوص صنعت تذهیب و قدردانی های آن شرحی اشعار داشته اند که سواد آن را برای استحضار به جلب توجه آن وزارت جلیله لفاً ارسال می دارد.
به مدرسه صنایع مستظرفه (1) منطقه بایستی ارسال شود.
عجالتاً ضبط شود تا در موقع با ریاست کل اداره صنایع مستطرفه راجع به کلاس جدید مذاکره شود.
[امضاء]
سواد: راپورت سفارت کابل
مورخه 16 ثور 03[13]
نمره: 11229

وزارت جلیله امور خارجه

چیزی که در این ایام به چشم حسرت و تأسف در این جا ملاحظه می نمایم مسئله کتب خطی است و تفصیل آن از این قرار است:
افغانستان مملکتی بود در بسته و کسی با این دولت رفت و آمد نداشت. این ایام که باب مراوده آن مفتوح گشته همین عده قلیل اروپایی که در این جا هستند از هر کجا کتاب خطی مصور و قرآن شریف مذهب پیدا کنند به قیمت های بسیار گزافی می خرند. این کتاب و قرآن ها غالباً نسخی است که از ایران به این جا آمده و کلیه تاریخ و امضاء نویسندگان آن را حک کرده اند. به عقیده بنده تاریخ ورود این نسخه به این مملکت موقع تهاجم افغان ها به اصفهان و غارت آن شهر و قتل شاه سلطان حسین است. در بین کتب مصور خطی کتبی است که کار هندوستان و کشمیر است. آن کتاب ها غالباً تاریخ دارند و می توان فهمید متعلق به کدام عصر می باشد. به هر حال تحسر بنده کاملاً برای این است که چرا این نسخ از ایران خارج شده بلکه بیشتر برای آن افسوس می خورم که یک صنعتی مثل صنعت تذهیب که امروز قدر و بهای آن در نظر اجانب و مخصوصاً در نظر آمریکاییها از جواهرات بیشتر است به طوری در ایران منسوخ شده که حتی شاید یک کارگر هم در ایران نباشد که به این شغل اشتغال داشته باشد. لازم نیست عرض کنم که در تهران امروز عالم چه زحمات برای حفظ صنایع قدیمه مبذول می شود[؟] که ما از یک چنین صنعت عالی که مخصوص به ایران بوده است صرف نظر کرده و چنان آن را فراموش نموده ایم که به کلی از میان رفته است. عقیده بنده این است که حتماً وزارت جلیله معارف بایستی در مکتب صنایع مستظرفه شعبه [ای] برای تذهیب افتتاح نموده و این یادگار گرانبهای اعصار قدیمه را نگذارند از میان برود.
اعتلاء الملک
سواد مطابق اصل است
بتاریخ: 29 برج سنبله 1303
نمره: 11279
وزارت جلیله جنگ
میرزا احمد فرامرزی که از بحرین اطلاعات دارد راپرتی به این وزارتخانه داده است که سواد آن برای استحضار آن وزارت جلیله لفاً ارسال می گردد.
بتاریخ: 4 سنبله 1342 [1303]
سواد عریضه میرزا احمد فرامرزی
نمره: 1
وزارت امور خارجه
مقام منیع وزارت جلیله امور خارجه دامت شوکته
خطوطی که تازه از بحرین رسیده اطلاعات ذیل را می نویسند (1) اداره قونسولگری به نام حاکم محلی شروع به تعداد کشتیهای غواصی و بستن مالیات بر غواصها نموده و گویا از هر کشتی که از ده غیص تجاوز دارد (غیص کسی است که زیر آب می رود) دویست روپیه و اگر از ده غیص که دارد یکصد روپیه می گیرند- علاوه بر این از هر یک نفر غبص جداگانه 30 روپیه و از هر سیپ 15 روپیه باز می گیرند. تخمیناً بحرین دارای 6500 کشتی غواصی است. کشتی های کوچک ده غیصی و 15 سیپ عمله دارد و کشتیهای بزرگ از 20 غیصی تا پنجاه غیصی وبه همان تناسب هم سیپ دارد.
(2) در محلی موسوم به (عالی) که تا شهر دو فرسخ است استاسیون (1) بسیار مهمی برای ورود طیاره ها ساخته اند و در اول ماه ذی قعده 35 دستگاه طیاره وارد، شیخ محمد و قونسول در آن سوار و مدت زیادی در فضای بحرین و سپس در هوای قطیف طیران نموده و بعد از آن به بحرین مراجعت کرده طیاره ها پس از دو روز دیگر به طرف کویت رهسپار شده اند.
(3) قلعه موسوم به قلعه دیوان که در جنوب شهر منامه واقع و می گویند که از بناهای نادرشاه است و قصر ییلاقی شیخ بوده خراب کرده و دارند از روی اصول فنی می سازند.
(4) سیصد نفر نظامی بلوچ که در مسقط ساخلو بوده اند بنا بوده که در جهازی که همان دو سه روزه وارد شود در بحرین برای همیشه پیاده کنند.
(5) قرار است که بعد از فراغت در تعمیر قلعه و دیوان قلعه عجاغ که از بناهای پرتغال است و خیلی بر لنگرگاه مسلط است نیز تعمیر نمایند.
(6) انگلیسیها برای بی اثر ساختن ادعای ایران نسبت به بحرین می خواهند یک اهمیتی به استقلال بحرین بدهند به این معنی که در صدد تشکیل یک کابینه و هیئت وزرائی به طرز حکومت های قانونی هستند.
(7) گویا تمبر پستی نیز برای آنها ساخته و علامت آن صورت یک نفر غواصی است که با حمایل می تر از ته دریا بیرون می آید (می تر پوست مروارید است) ولی هنوز معمول نشده است.
(8) یک علمی [پرچم] هم غیر از علم های عادی مشایخ نیز اختراع ولی هنوز رسمی نشده، فقط بالای منزل خود شیخ احمد افراشته می شود.
(9) شیخ احمد و قونسول فعلی بحرین بنابر دعوت دولت انگلیس همان ایام خیال مسافرت لندن داشته اند.
(10) مهندسین برای کشف معادن و جاری کردن آب شیرین به شهر و کشیدن چراغ برق نیز وارد و مشغول کارند.
(11) اسکله را که سابقاً شیخ تا مسافت زیادی به وسط دریا کشیده بود با جدیت تامی مشغول تکمیل و امتداد آن هستند و دارند برای محفوظ ماندن اموال التجاره از باد و باران و به وسیله شیروانی آن را مسقف می کنند.
(12) شیخ عیسی که در سال گذشته خلع شده به حکومت هندوستان (1) شکایت کرده و رجوع آن ها به عدلیه بمبئی شده و فعلاً قضیه در عدلیه مطرح و شیخ عبدالوهاب زیانی از حقوق شیخ دفاع می کند. اعراب بحرین تا امروز پول زیادی برای محاکمه فرستاده اند.
(13) گویا حضرت اشرف رئیس الوزراء مبلغی به مدرسه بحرین اعانه داده و خیلی هم به موقع رسیده است ولی متأسفانه مدرسه به واسطه نفاق و دوئیت ایرانیها در شرف انحلال است.
خوب است که دولت بودجه کافی تعیین کرده مستقیماً مدرسه را اداره کند زیرا بدبختانه اخلاق ما طوری نیست که بتوانیم به طور اشتراک مساعی یک امری را پیش ببریم مخصوصاً که قونسول هم باطناً برای انحلال مدرسه انتریک می کند. در خاتمه احترامات فائقه را تقدیم و موفقیت هیئت محترم دولت را از خدا تمنا می نماید.
احمد فرامرزی شمران پی قلعه
سواد مطابق اصل است
فهرست اسامی افسران انگلیسی که در خدمت دیویزیون قزاق ایران بوده اند.
این افسران برای دریافت نشان درجه 2 «شیر و خورشید» معرفی می شوند:
سرهنگ دوم اچ. اسمایت، D.S.O از هنگ چشر
سرهنگ دوم اچ. هادلستن، C.M.G، D.S.O، M.C، از هنگ صحرایی
این افسران برای دریافت نشان درجه 3 «شیر و خورشید» معرفی می شوند:
سروان ال. ئی. اچ. جادکینز، از هنگ یورک و لنکشر
سروان جی. وی. مکارتنی، M.C، از هنگ لنستر
سروان تی. پی. آلدزورت، D.S.O ، O.B.E، گردان سوم از هنگ سلطنتی کنت غربی
سروان جی. آر. فرایر، P.R.K
سروان دبلیو. آی. پی. پو کاک، M.C، از یکان مسلسل دار
سروان ای. ال. رورک، M.C، از مهندسان سلطنتی
سروان ال. اس. ایلینگورت، M.C، O.B.E، هنگ منچستر
سروان ال.پی. رو کوئت، از یکان توپخانه هندی، لشگر کوهستان
سروان جی. دبلیو. دین، از یکان توپخانه صحرایی سلطنتی
سروان اچ. اف. کانلی، M.B.E، فهرست کلی
ستوان دی. اچ. تی. پراکتر، از هنگ یورک و لنکشر
ستوان ای. ال. نورمن، از هنگ نورتنتس
ستوان جی. سی. موهود، سواره نظام گایدز، I.A
ستوان کی. والتن، M.C، از تفنگداران لنکشر
موقع را برای تجدید احترامات فائقه غنیمت می شمارم.
منبع: مطالعات تاریخی شماره 27