نویسنده: ساناز دهخوارقانی



 
یک مغز انسان به قدمت 2500 سال حین انجام عملیات حفاری در یکی از شهرهای قدیمی انگلستان کشف شد و تمام محققان و دانشمندان را شگفت زده کرد که چطور ممکن است چنین عضو شکننده و آسیب پذیری این همه سال سالم مانده باشد.
در سال 2008 کارگران در منطقه هسلینگون انگلستان، برای ساخت کمپ دانشگاه یورک در حال حفاری بودند که در یک گودال پر از گل، جمجمه ای یافتند. این جمجمه در اختیار دانشمندان وباستان شناسان قرار داده شد و مطالعات درباره آن آغاز گردید. جمجمه از سمت صورت، رو به پایین در خاک ماسه ای و مرطوب دفن شده بود و ماده ای زرد رنگ شکلی چروک خورده داشت. بافت چین خورده درون جمجمه محققان را متحیر کرد، زیرا با تحقیقات و آزمایشات بعدی مشخص شد متعلق به مغز یک انسان عصر آهن بوده و 2500 سال قدمت دارد.
سونیا اوکورنر، سرپرست تیم تحقیقاتی می گوید:«کشف این جمجمه یکی از نوادرعلم باستان شناسی است. بیشتر توده مغز سالم است اما حجمش کم شده و آب زیادی از دست داده است و شگفت انگیز است که چگونه مغز یک انسان که عضوی آسیب پذیر و شکننده می باشد، با گذشت این همه سال و آن هم زیر خاک مرطوب سالم مانده است! این مانند یک معجزه است زیرا پس از مرگ مغز اولین عضوی است که به علت چربی بالایی که دارد، بلافاصله متلاشی شده و از بین می رود.» اگرچه در گذشته اعضا و جوارح مردگان را با کمک مومیایی کردن سالم نگه می داشتند ولی سالم ماندن مغز موردی نادر است. زیرا حتی مغز مومیایی ها به علت فاسد شدن، با پنس های مخصوصی خالی می شد و فقط پیکر آنها با استفاده از مواد شیمیایی نگهداری می شد.

این جمجمه متعلق به کیست؟

آزمایشات کربنی و پروتئینی صورت گرفته روی بافت نرم مغز، متعلق به مردی 26 تا 45 ساله در دوره عصر آهن و بین سال های 673 تا 482 پیش از میلاد مسیح است. از این رو دانشمندان این مغز را قدیمی ترین مغز انسانی کشف شده اعلام کردند. اما سوال این است که او چگونه کشته شده و با گذشت قرن ها، چه عاملی باعث سالم ماندن توده مغز شده است؟ تحقیقات و بررسی های انجام شده روی جمجمه و باقیمانده های استخوان گردن نشان می دهد که فرد مذکور به دار آویخته شده وسپس با جسمی تیز مانند چاقو سرش را از بدنش جدا کرده اند. هنوز باقیمانده پیکر مرد پیدا نشده است. طبق آخرین نتایج بررسی ها، مشخص شد توده مغز به طور طبیعی مثل دودی کردن، نمک اندود کردن با استفاده از مواد شیمیایی برای سالم نگه داشتن بافت مغز دیده نشده است. استخوان های سالم فک، آرواره و گردن، حکایت از آن دارد که جمجمه پس از قطع کردن سر، به سرعت زیر خاک مدفون شده.

محیط عاری از باکتری، راز سالم ماندن جمجمه

تیمی متشکل از دانشمندان، محققان، باستان شناسان، شیمی دانان و همچنین متخصصان اعصاب، سرانجام پس از تلاش های شبانه روزی برای رازگشایی این معما، نظر نهایی خود را در مجله علوم باستان شناسی انگلستان به چاپ رساندند. آنها طی یک نظر قاطع جمعی، اعلام کردند جمجمه با استخوان ها و آرواره سالم و مهره های گردن نشان می دهد که جمجمه فرد به سرعت پس از جدا شدن از بدن زیر خاک مرطوب دفن شده است و اگر فاصله ای میان زمان مرگ و جدا کردن سر می افتاد، بافت نرم و گوشت صورت فاسد و متلاشی می شد و در نتیجه، استخوان های آوراره و مهره های گردن از آن جدا می شدند؛ پس جمجمه بدون هیچ اتلاف وقتی در خاک گل آلود دفن شده است. از طرفی رطوبت خاک و محیط مرطوب و کمبود اکسیژن، شرایط مناسب برای سالم ماندن توده مغز را آماده کرده؛ هوای خنک و سردی خاک مرطوب سرعت رشد آنزیم های مضر را که به بافت مغز آسیب می رساند و آن را فاسد می کنند، کم می کند و عدم وجود اکسیژن در خاک گل آلود احتمال فعالیت های میکروبی را کاهش می دهد. همچنین جدا بودن سر از بدن، می تواند یکی دیگر از دلایل سالم ماندن بافت مغز باشد. جسم انسان پس از مردن از داخل شروع به خراب شدن و متلاشی شدن می کند. باکتری های روده، بافت های درونی بدن را فاسد می کنند و این فساد به دیگر اعضای بدن هم می رسد. پس جدا بودن جمجمه 2500 ساله از بدن هم می تواند یکی دیگر از رازهای سالم ماندن آن باشد. اینها فرضیه هایی است که به کمک آن، دانشمندان سالم ماندن قدیمی ترین مغز کشف شده را توجیه می کنند. با این همه، هنوز سوال های بی جواب بسیاری درباره این قضیه وجود دارد.

معمای پیچیده قرن

با وجود تمام تحقیقات انجام شده و فرضیه ها و تئوری های ارائه شده راز سالم ماندن مغز 2500 ساله هنوز هم یک معماست، معمایی بی جواب که محققان را گیج و متحیر کرده است. مغز اولین عضوی است که پس از مرگ به سرعت فاسد می شود و سالم ماندن آن احتمالاً چیزی فراتر از این فرضیه هاست که علم هنوز به آن دست نیافته است. این معما مدتی است که ذهن محققان را درگیر کرده و آنها در صدد راهی هستند تا به جواب برسند و برای این منظور از هیچ کاری دریغ نمی کنند. آنها برای رسیدن به نتایج علمی تر و قانع کننده تر، مغز تعدادی خوک را زیر خاک دفن کرده اند تا محیطی مشابه درست کنند و با شبیه سازی شرایط به یافته های بیشتری دست پیدا کنند. آنها به وسیله این آزمایش قصد دارند که جوابی قانع تر و استدلالی مستحکم تر برای نظریه های خود ارائه دهند.
منبع: نشریه همشهری سرنخ، شماره 91