شیوه های اجرایی سیاست کشف حجاب

واژه حجاب در لغت و اصطلاح

حجاب در لغت به معنای پرده، پوشش و حایل است. در کتاب لسان العرب درباره معانی آن چنین آمده است: «حجاب به معنای پوشش است. زن محجوبه یعنی زنی که به وسیله‏ای پوشیده شده است».1 در زبان فارسی نیز برای کلمه حجاب معانی متفاوتی نقل شده است. فرهنگ‏های معین و عمید برای واژه حجاب معانی زیر را عرضه کرده‏اند: پرده، سِتر، نقابی که زنان چهره خود را بدان پوشانند، رویْ‏بند، و چادری که زنان سرتاپای خود را بدان پوشانند.2 علاوه بر معانی فوق، در لغت، معانی دیگری نیز برای واژه حجاب ذکر شده است. واژه حجاب در اصطلاح دینی به معنای «پوشش مخصوص زنان» به کار می‏رود.

واژه حجاب در نگاه شهید مطهری

«حجاب» واژه‏ای است عربی که دارای معانی مختلفی در لغت و اصطلاح است. شهید مطهری رحمه الله در بیانات محققانه خود در این زمینه، چنین نگاشته‏اند: «کلمه حجاب هم به معنی پوشیدن است و هم به معنی پرده و حجاب. بیشتر استعمالش به معنی پرده است. این کلمه از آن جهت مفهوم پوشش می‏دهد که پرده، وسیله پوشش است و شاید بتوان گفت که به حسب اصل لغت، هر پوششی حجاب نیست؛ آن پوشش حجاب نامیده می‏شود که از طریق پشت پرده واقع شدن صورت گیرد. استعمال کلمه حجاب در مورد پوشش زن، یک اصطلاح نسبتا جدید است. در قدیم و مخصوصا در اصطلاح فقها، کلمه «ستر» ـ که به معنی پوشش است ـ به کار رفته است. بهتر این بود که این کلمه عوض نمی‏شد و ما همیشه همان کلمه «پوشش» را به کار می‏بردیم؛ زیرا معنی شایع لغت حجاب، پرده است و اگر در مورد پوشش به کار برده می‏شود به اعتبار پشت پرده واقع شدن زن است و همین امر موجب شده که عده زیادی گمان کنند که اسلام خواسته است زن همیشه پشت پرده و در خانه محبوس باشد و بیرون نرود».3

بانوان و حفظ عفت عمومی(با تکیه بر دیدگاه امام)

حضرت امام خمینی رحمه الله بارها بر وظایف و مسئولیت‏های اجتماعی بانوان تأکید ورزیده‏اند و در عین حال حفظ شئون دینی را یادآور شده‏اند. ایشان می‏فرمایند: «امروز باید خانم‏ها وظایف اجتماعی خودشان را و وظایف دینی خودشان را باید عمل بکنند و عفت عمومی را حفظ بکنند و روی آن عفت عمومی، کارهای اجتماعی و سیاسی را انجام دهند».4

زنِ بدحجاب در نگاه امام رحمت الله علیه

بنیان‏گذار جمهوری اسلامی، حضرت امام خمینی رحمه الله ، زن‏ها را به تقوا سفارش و از ملعبه قرار گرفتن به شدت نهی کرده و فرموده است: «از جنایت‏های بزرگی که به ملت ما شد... بانوان ما را ملعبه کردند. بانوان ما را مثل عروسک‏ها کردند. اینها می‏خواستند زن را مثل شی‏ء، مثل یک چیز، مثل یک متاع، به این دست و آن دست بگذارند. زن هم باید از فساد اجتناب کند. زن‏ها نباید ملعبه جوان‏های هرزه بشوند. زن‏ها نباید مقام خودشان را منحط کنند و خدای‏ناخواسته بزک‏کرده بیرون بیایند و در انظار مردم فاسد قرار گیرند. زن‏ها باید تقوا داشته باشند. زن‏ها اختیار دارند، همان‏طوری که مردها اختیار دارند. آنها که زن‏ها را می‏خواهند ملعبه مردان و ملعبه جوانان فاسد قرار بدهند جنایت‏کارند. زن‏ها نباید گول بخورند. زن گمان نکند این مقام زن است که بزک‏کرده بیرون برود با سرِ باز و لخت. این مقام زن نیست. این عروسک بازی است نه زن. زن آدم‏ساز است؛ زن مربی است».5

بهترین نوع حجاب در نگاه رهبر معظم انقلاب

مقام معظم رهبری حضرت آیت‏الله خامنه‏ای، مدظله‏العالی، درباره عدم رعایت شئون زن فرموده‏اند: «آیا جنایتی از این بزرگ‏تر نسبت به زن هست که زن را با آرایش، مد، و جلوه‏گری زیورآلات سرگرم کنند و از او به عنوان یک ابزار و وسیله استفاده کنند؟ امروز سر و سینه را از زیورآلات پرکردن و آرایش و مد و لباس را بت خود قرار دادن برای زن انقلابی مسلمان ایران ننگ است چادر بهترین نوع حجاب و نشانه ملی ماست».6
گنج
معنی ناموس چیست؟ روی نهان داشتن
پرده عفت زدن، حفظ روان داشتن
عصمت و ناموس ما، به مسلک هوشمند
گنج بود گنج را، به که نهان داشتن7

افضل طاعات

ای زن به تو از فاطمه این گونه خطاب است
ارزنده‏ترین زینت زن حفظ حجاب است
فرمان خدا، قول نبی، نصّ کتاب است
از بهر زنان، افضلِ طاعات، حجاب است8
حجاب از دیدگاه استاد مسلمان انگلیسی زبان
فلسفه حجابْ حفظ ارزش والای زن است و از همین روست که خداوند پوشش دینی را بر او واجب و نگاه به بدن و موی سر او را حرام فرموده است. خانم «فاطمه دولان» استادِ مسلمانِ انگلیسی‏زبان می‏گوید: من به عنوان کسی که در کشور غربی زندگی کرده است می‏فهمم که فلسفه حجاب چیست. وجود حجاب باعث می‏شود که زن ارزش خود را از حد کالایی تجارتی و یا وسیله‏ای برای بهره‏دهی بیشتر، بالا ببرد و هم خود برای خویش ارزش قائل باشد و هم جامعه را وادار به احترام کند.9

حجاب، سنگر و سلاح

حجاب آمده است تا تقوا و ایمان را به بشر باز گرداند. حجاب آمده است تا عزّت و شرف و حمیت و غیرت را به امت اسلام و جهان باز گرداند. حجاب شعاری زیبا و برخاسته از شعوری والاست. حجاب سلاح است و پاسخ به فساد و دنیای غرب. حجاب آمده است تا چگونه زن بودن را به جامعه بشری بیاموزد. حجاب آمده است تا بار دیگر انسان اسیر و آواره را به خانه تقوا و بهشت انسانیت باز گرداند. حجاب نه لباس و جامه، که سلاح و برنامه است و امروز دنیای استکبار از این سلاح ساده و برنامه پاکیزه به هراس افتاده است. پس ای خواهر من، حجاب تو سنگر و سلاح توست که دنیای تبهکاران را نشانه گرفته و دل ستمگران را به لرزه انداخته است. این سنگر و سلاح را پاس بدار.

در صدف حجاب

زن از دیدگاه اسلام دارای شخصیتی شایسته و رسالت و موقعیتی الهی است که می‏تواند مدارج کمال را طی کرده، مراتب عالی انسانیت را باز یابد و مصداق تحقق فلسفه خلقت یعنی خلیفگی خدا شود. وجود زن زینت‏بخش آفرینش انسان است و افق روح او تجلی‏گاه رحمت. دامنِ زن مدرسه بشر است و کمال مرد بدون او ممکن نیست. زن مظهر ظرافت و جمال آفرینش است. اصلاح جامعه در گرو تقوای زن، و محیط خانواده محل درس اوست و بر همین اساس زن مربی بشر است و می‏تواند با تربیت فرزندی، امتی را رهایی بخشد. جایگاه والای این گوهر آفرینش اقتضا دارد که در صدف حجاب قرار گیرد تا ارزش‏های او حفظ شود و این است فلسفه پوششی که خدای حکیم برای انسان واجب کرده است.

پیام عفت

بی‏تردید، پوشش دینی، پیام عفت، شخصیت و خداترسی زن مسلمان است و مردان جامعه نه تنها به چنین بانویی چشم طمع نخواهند داشت که پاکی و نجابت او را می‏ستایند. از طرفی بدن او در سایه حجابی که دارد از چشم نامحرم پوشیده خواهد بود. در این صورت است که زن در سنگر حجابِ خود از تیر نگاه‏های زهرآلود و سخنان آزاردهنده و برخوردهای اراذل جامعه مصون خواهد بود و امنیت و آرامش درونی او برقرار خواهد شد.
جسم فروپوش چو دُر در صدف
تا نشوی تیر نگه را هدف
قرآن کریم نیز در این باره چنین فرموده است: «ای پیامبر، به زنان و دخترانت و زن‏های مؤمن بگو خود را با ساتری بلند بپوشانند که این پوشش برای آن‏که به عفت شناخته شوند بهتر است تا (از تعرض هوس‏رانان) آزار نبینند».10

نمایشگر سیمای زیبای دنیای ایمان

زن چه نیکو مقامی دارد که فاطمه علیهاالسلام از افق او تجلی کرد و مریم و زینب از آسمان او درخشیدند و آسیه و خدیجه از هستی او طلوع کردند. پس ای زن، گوهر وجود خود را به صدف حجاب زینت‏بخش که حجاب اسلامی از جلوه‏های زیبای بندگی است. حجاب، نمایشگر سیمای زیبای ایمان است. حجاب، هدیه والای خون‏های شهیدان است و شمشیری برّان بر دنیای تبهکاران. حجاب آمده است تا فرهنگ برهنگی را بزداید و گناه را بمیراند و پلیدی را بسوزاند و ایمان و اسلام و تقوا را باز گرداند. حجاب آمده است تا فرهنگ فساد را بسوزاند و فرمان خداوند را جاری سازد. حجاب آمده است تا رنگی جهانی پیدا کند و فرهنگی آسمانی بیافریند. سلام بر حجاب، کوبنده تبهکاران، و درود بر عفاف، یار و یاور پرهیزکاران.

پوشش معنادار

زنِ پوشیده از بین هوای نفس و خدا، خدا را برگزیده است و از بین احکام دین و خواسته‏های نفس، به احکام دین رو کرده است. چنین انتخابی به روحیه، تفکر و عمل او حال و هوای دیگری می‏بخشد و به پوشش او معنا می‏دهد و آن را عملی منطقی، خداپسندانه و در مسیر حرکت‏های تکاملی او قرار می‏دهد که به زیبایی‏های درونی او تجلی بخشیده است. امام باقر علیه‏السلام از قول خداوند عزوجل فرموده است: «به عزت و جلال و بزرگی و بلندای مقامم سوگند که بنده مؤمنی مرا در امری از دنیا بر هوای خود بر نمی‏گزیند، مگر این که او را غنی کرده، خواهش او را در آخرتش قرار می‏دهم و آسمان‏ها و زمین را عهده‏دار روزی‏اش می‏کنم».11

حجاب و مصونیت

پوشش دینی نگهبان زن از نگاه‏های آلوده و آسیب‏های احتمالی است که به زن مصونیت و آرامش می‏بخشد. هرچه این پوشش کامل‏تر شود، ایمین بخشی آن بالاتر می‏رود. بنابراین، امنیت و آرامش خاطر از آثار بارز حجاب اسلامی به شمار می‏رود.

حجاب و تکریم

منظره زیبای حجاب اسلامی که از عمق ایمان و پاکی زنان سرچشمه می‏گیرد، هر مردی را به کرنش و تحسین وا می‏دارد؛ چه این پوشش به انتخاب رب العالمین بوده است و پوشش‏های مهیج محصول انتخاب وسوسه‏آمیز کسی است که از درگاه خداوند رانده شد.

حجاب و سلامت

بدون شک حجابْ زن را از آفات و بیماری‏های بسیاری بیمه می‏کند و می‏تواند طراوت و جمال او را پایدار سازد. دشواری حجاب بهایی است که زن برای تأمین سلامت خود می‏پردازد؛ زیرا حجاب پرده‏ای است که از ورود تیرهای نگاه، سخنان بیهوده، و روییدن علف‏های هرز جامعه به درون محیط امن او جلوگیری می‏کند. مستر همفر انگلیسی می‏گوید: زنانِ دارای حجاب محکم‏اند که نفوذ فساد در میانشان ممکن نیست12به همین علت است که اسلام اولین شرط حضور زن در جامعه را رعایت پوشش دینی اعلام کرده است.

حجاب و مبارزه با تهاجم فرهنگی

غرب که خود در آتش فساد و تباهی می‏سوزد و در آستانه نابودی کامل است، سعی جدی در به تباهی کشاندن جوامع اسلامی دارد تا از این طریق به اهداف شوم استعماری خود دست یابد. از این رو حجابْ‏ستیزی از اهداف مهم تهاجم فرهنگی غرب به شمار می‏رود. پوشش دینی همواره آماج تیرهای زهرآگین فرهنگی دشمنان اسلام قرار گرفته است. آنان همواره در برداشتن خاکریز بزرگ حجاب جدیت کامل داشته‏اند؛ زیرا پوشش دینی را سدی بزرگ در برابر تهاجم فرهنگی خویش می‏دانند که آنها را از نیل به مطامع فرهنگی و اقتصادی‏شان باز می‏دارد. اگر قلعه مستحکمِ حجابِ زنِ مسلمان فتح شود، راه بردگی جامعه اسلامی هموار خواهد شد. این است که می‏بینیم زنان مسلمان هرگز خود را تسلیم اهداف شوم استعمار نمی‏کنند؛ بلکه به عنوان نیروهای فرهنگی همواره سدی محکم در برابر آنان پدید آورده‏اند؛ به گونه‏ای که امروزه پوشش دینی پادزهر تهاجم فرهنگی غرب تلقی می‏شود.

حجاب، غنچه درخت تسلیم

خواهرم! نیک بدان که دین گلستان ارزش‏هاست و حجاب غنچه نوشکفته درخت تسلیم است. در بوستان محمدی خود را به این غنچه زیبا آراسته دار، که حجاب زیور تو و تو زینت آفرینشی. خواهرم، حجاب اسلامی نماد حضور حماسی زن در جامعه است که قلب استعمارگران از هیمنه‏اش در بیم و هراس است؛ چرا که پوشش دینی آینه تمام‏نمای عصیان در برابر شیطان و تسلیم در پیشگاه خداوند است. خواهرم، فاطمه علیهاالسلام صراط مستقیم زن مسلمان است و پوشیدگی نمود بارز مکتب اوست. پس بکوش تا بر محور فاطمه بگردی که حضرتش فرمود: «بهترین چیز برای زن آن است که به مردی نگاه نکند و مردی او را نبیند».13

لباس عشق به خدا

ای ساکن دیار حجب و حیا، چه عارفانه به میدان آمده‏ای! پوشش دینی تو پاکانِ روزگار را به شوق آورده است؛ چرا که این پوشش از زره جنگاوران میدان رزم بسی والاتر است که آن زرهِ میدان جهاد اصغر است و حجاب تو زرهِ آوردگاه جهاد اکبر. ای ساکن وادی عشق که خدا را معشوق خود ساخته‏ای، دانسته بودم که عاشقْ انتخاب‏هایش را به معشوق وا می‏گذارد و دیدم که خلعت زیبای حجابت به انتخاب معشوق تو بوده است. پس مبارک بادت حجاب اسلامی که لباس عشق به خداست.

حجاب برتر

چادر بارزترین نمود حجاب اسلامی در عصر حاضر است که ریشه در قرآن و سیره اهل بیت به ویژه فاطمه زهرا علیهاالسلام دارد. پیامبر اکرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم چادر را به عنوان یکی از اقلام نوزده گانه ضروری جهیزیه برای دخترش زهرا قرار داد. چادر مشکی بهترین و سالم‏ترین پوشش زن مسلمان است که سراسر حجم بدن او را با وقاری خاص و یک‏نواخت می‏پوشاند. از همین رو چادر حجاب برتر و کامل‏ترین نوع پوشش زن مسلمان است. قرآن کریم می‏فرماید: «ای پیامبر، به زنان و دخترانت و به زنان مؤمن بگو خود را با «جلباب» بپوشانند.14 اکثر مفسران و لغویان جلباب را به معنای چادر و عبا معنا کرده‏اند. بنابراین، توصیه بزرگان دین و پیش از همه قرآن کریم بر استفاده از چادر نشان دهنده آثار و امتیازات فراوان این پوشش شکوهمند است. چادر دارای بیشترین بار فرهنگی حیا و عفاف است که بیش از هر پوششی دست رد بر سینه نامحرم می‏زند، و بزرگواری و تواضع زن را در برابر احکام اسلام و ارزش‏های اخلاقی آشکار می‏سازد.

انقلاب چادرها

بدون شک آوردن بانوان به صحنه انقلاب و میدان مبارزه یکی از هنرهای امام راحل رحمه الله بود. هنر امام این بود که نه ضرورت حضور اجتماعی و سازنده بانوان در سرنوشت خود و جامعه را فدای یکسونگری و تنگ‏نظری به دین و جایگاه زن کرد و نه به عذر مبارزه و حضور بانوان در صحنه‏های مختلف آن، چارچوب‏های شرعی و شئون مورد نظر شریعت در روابط اجتماعی بانوان را نادیده گرفت. در نگاه امام شخصیت اجتماعی و کرامت انسانی زن مسلمان و حضور سازنده او در جامعه و نقش کامل وی در تبیین سرنوشت خود، تنها با حفظ همه مسائل شرعی، ممکن است.

پوشش کامل

پیامبر گرامی اسلام صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم علاوه بر تأکیداتی که بر رعایت حجاب داشته‏اند، با ارائه راه‏کارهایی، جامعه اسلامی را به سوی تهذیب و پاکی رهنمون شده‏اند؛ به عنوان نمونه، روزی اسما دختر ابوبکر ـ که خواهر زن پیامبر بود ـ با لباس نامناسبی به خانه پیامبر آمد، پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم روی خود را از او برگرداند و فرمود: ای اسما، زن وقتی به حد بلوغ رسید نباید جایی از بدن و اندامش دیده شود، مگر صورت و دست‏ها.15

سیره عملی زنان مسلمان در مورد حجاب

از زمان نزول آیات وجوب حجاب، زنان مسلمان در رعایت این قانون الهی نهایت تلاش خود را به کار برده‏اند و این شیوه نیکو هم‏چنان در بین زنان مسلمان استمرار دارد. دستور اسلام در بین زنان تحوّلی چشم‏گیر ایجاد کرد. ام سلمه، همسر پیامبر، در مورد این تحوّل ـ که با ستایش او از زنان انصار همراه است ـ چنین می‏گوید: مرحبا به زنان انصار! همین که آیه سوره احزاب نازل شد یک نفر از آنان دیده نشد که چون گذشته بیرون بیاید.16

عفاف از منظر امام خمینی رحمه الله

امام خمینی رحمه الله طی سفارش‏های متعدد درباره عفاف، زنان جامعه اسلامی را به تبعیت از حضرت زهرا علیهاالسلام فراخوانده، می‏فرمایند: «بانوان محترم ایران ثابت کردند که در دژ محکم عفت و عصمت هستند و جوانان صحیح و نیرومند و دختران عفیف و متعهد، به کشور تسلیم خواهند کرد و هیچ‏گاه در آن راه‏هایی که قدرت‏های بزرگ برای تباه کردن کشور، پیش پای آنها گذاشته بودند، نخواهند رفت».17
«زن‏ها باید در میدان زهد و تقوا و عفاف و تحصیل و مجاهده و دفاع از اسلام، از حضرت زهرا علیهاالسلامتبعیت کنند».18

رابطه حیا و حجاب

حیا عامل بازدارنده‏ای است که موجب پای‏بندشدن انسان به قوانین دین می‏شود. حیا عامل حفظ دختران و پسران از تن دادن به انحراف‏ها و آسیب‏های اجتماعی است. امام صادق علیه‏السلام فرمود: «بعضی از مردم اگر حیا نداشتند، حق پدر و مادر و حق ارحام و بستگان خود را رعایت نمی‏کردند و اگر حیا و ترس از ملامت مردم نمی‏بود، هیچ امانتی را به صاحب آن بر نمی‏گرداندند و از هیچ فحشا و بی‏عفتی چشم‏پوشی نمی‏کردند».19

بی‏حجابی، عامل طلاق و جدایی

آمارهای قطعی و مستند20 نشان می‏دهد که با افزایش بی‏حجابی در جهان، طلاق و ازهم‏گسیختگی خانواده در دنیا مدام رو به افزایش است؛ چرا که به قول باباطاهر «هر آنچه دیده بیند، دل کند یاد» و هر آنچه دل از آن یاد کند به هر قیمتی که باشد در پی آن خواهد رفت. ولی در محیطی که فرهنگ حجاب و عفاف، مطرح است، همسران، متعلق به یکدیگرند و احساسات و عواطفشان مخصوص یکدیگر است و پیوندهای قلبی عمیق و مستحکم در خانواده حاکم است.

کیفیت حجاب

پوشش واقعی پوششی است که بدن انسان را از نامحرمان بپوشاند و نازک و بدن‏نما نباشد. علی علیه‏السلام فرمود: «از لباس نازک بپرهیزید؛ زیرا کسی که لباسش نازک است ایمانش هم ضعیف و کم‏رنگ است».21

اختلاط از منظر رسول خدا صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم

اسلام در عین این که به زنان، اجازه شرکت در اجتماع را می‏دهد، از اختلاط با مردان نهی فرموده است. پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم در زمان حیات خویش دستور داد که برای زنان، درِ ورودی جداگانه‏ای به مسجد النبی بسازند22 که هنوز هم به نام «باب النساء» خوانده می‏شود. پیغمبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم هم‏چنین دستور داد که شب‏هنگام پس از اتمام نماز، ابتدا زن‏ها و سپس مردها از مسجد خارج شوند و در مسیر کوچه و خیابان، زنان از کنار، و مردان از وسط حرکت کنند. روزی رسول خدا دید مردان و زنان با هم از مسجد بیرون آمدند. خطاب به زن‏ها فرمود: «بهتر است که شما صبر کنید تا مردها بروند، سپس شما بروید».23

اختلاط از دیدگاه شهید مطهری

متفکر بزرگ شهید مطهری رحمه الله فرهنگ اختلاط را مغایر با سنت‏های اسلامی و نبوی دانسته، خطر آن را این‏گونه بازگو می‏فرمایند: «جامعه امروزی، زیان‏های اجتماع مختلط را به چشم خود می‏بیند. چه لزومی دارد که زنان، فعالیت‏های اجتماعی خود را به اصطلاح، دوشادوش مردان انجام دهند؟ آیا اگر در دو صف جداگانه انجام دهند، نقصی در فعالیت کار آنان رخ می‏دهد؟ اثر این دوشادوشی‏ها این است که هر دو همدوش را از کار باز می‏دارد و هر یک را به جای توجه به کار، متوجه همدوش می‏کند».24

تفاوت عفاف و حجاب

ما پیوسته سخن از حجاب گفته یا شنیده‏ایم، ولی مسئله اصلی و بنیادین، عفت است. عفت فراتر و برتر از حجاب است. حجاب، همان پوشش ویژه و عفت، گونه‏ای خصلت و بینش و منش است. حجاب، پوششی بیرونی است، ولی عفت، هم پوشش بیرونی و هم پوشش درونی است. حجاب می‏تواند ریایی، تحمیلی یا ظاهری باشد، ولی عفت، خصلت و ارزشی اختیاری است. عفت، نمودهای گوناگونی دارد؛ از جمله: عفت در نگاه، عفت در سخن، عفت در شهوت و... ممکن است کسی حجاب مناسب داشته باشد ولی در نگاه یا سخن گفتن عفت نداشته باشد که این خود نمونه حجاب بدون عفت است. بنابراین برای سالم‏سازی جامعه باید به دنبال عفت عمومی باشیم تا حجاب آگاهانه گسترش یابد.

عفاف از دیدگاه پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم

پیامبر گرامی اسلام صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم که از وی به عنوان مظهر عفاف25 یاد می‏کنیم، تلاش بسیاری برای حاکمیت عفاف و پاک‏دامنی کرد تا جامعه‏ای بسازد که در آن، عفاف و پاکی، ارزش، و بی‏عفتی، ضدارزش به شمار آید. پیامبر صلی‏الله‏علیه‏و‏آله‏وسلم در جریان بیعت با زنان مکه از آنان پیمان گرفت که پاسدار پاک‏دامنی و عفاف باشند26 و فرمودند: «زنان با مردان نامحرم نباید در خلوت بنشینند».27 از این رو وقتی به پیامبر خبر رسید که در مدینه دو نفر با نام‏های «هبت» و «ماتع» ـ که از افراد هرزه هستند ـ نزد مردان نشسته، از اوصاف زنان و لباس‏های آنان حرف می‏زنند و با سخنان شهوت‏انگیز هوس‏های آلوده را تحریک، و به حریم عفاف تجاوز می‏کنند، آنها را احضار و به محلی به نام «العوایا» تبعید کرد؛ به گونه‏ای که آنها فقط روزهای جمعه برای خرید غذا و لوازم ضروری به مدینه می‏آمدند و سپس به تبعیدگاهشان باز می‏گشتند.28

شناساندن مقام واقعی زن

زنی که از مقام و ارزش‏های واقعی خود آگاهی یابد و فلسفه حجاب را از دیدگاه اسلامی بداند و در انتخاب حجاب، ریشه‏ای برخورد کند نه موروثی، دیگر حجاب را حصار و زندان تلقی نمی‏کند؛ بلکه آن را برای خویش وقار و متانت می‏یابد. وقتی آگاهی افراد جامعه نسبت به ضرورت حجاب بالا رفت، دیگر نیازی نیست که نیرویی تهدیدآمیز از بیرون، زنان را مجبور به رعایت حجاب سازد. چنین زنی حتی اگر در فاسدترین مکان‏ها قرار بگیرد با شهامت و آگاهی و بدون توجه به عقاید دیگران، حجاب و عفت خویش را حفظ خواهد کرد.
الگوی عفت و حیا
سیمای پرفروغ تو ای کعبه عفاف
آینه تمام نمای محمد است
ای دخت مصطفی،
الگوی عفتی و نشان فضیلتی
مریم به پاکدامنی‏ات رشک می‏بَرَد
زیبنده است جامه ایمان به قامتت
در چهره‏ات حیای «محمد» نهفته است
در گفته‏ات کلام پدر هست جلوه‏گر
ای مادر پدر29

ای زن!

در آسمان دانش و تقوا و برتری
پیدا نشد چو فاطمه، تابنده اختری
در زهد و پاکدامنی و عفت و وقار
دارد به بانوان جهان فضل و برتری
جز او که پرورید گهرهای تابناک
در دامن عطوفت و الطاف مادری؟
ای زن، برای زندگی راحت تو گفت
زهرا کلام نغز و خوش و روح‏پروری
حفظ عفاف کن که نباشد به زندگی
زیباتر از عفاف، تو را زیب و زیوری30

حجاب در ایران

از دیرباز، زنان ایران دارای حجاب کامل بوده‏اند. مطالعه فرهنگ پوشاک مردم ایران در طول تاریخ نشان می‏دهد که زنان شریف ایران حجاب را به عنوان ارزشی والا پاس داشته و بدان افتخار می‏کردند و همگان در مجامع عمومی با پوششی کامل ظاهر می‏شده‏اند. ادبیات، آثار باستانی و نقوش به‏جای مانده از آن دوران، هریک به خوبی نشان اهمیت و جایگاه عظیم و والای حجاب در میان زنان نجیب ایرانی است؛ به عنوان نمونه درباره حجاب زنان ایرانی در دوره اشکانیان چنین آمده است: لباس زنان اشکانی پیراهنی بلند تا روی زمین، گشاد، پُرچین، آستین‏دار و یقه‏راست بوده است. پیراهن دیگری داشته‏اند که روی اولی می‏پوشیدند و قد این یکی، نسبت به اوّلی کوتاه، و هم‏چنین یقه‏باز بوده است و روی این دو پیراهن، چادری سر می‏کردند.31

تاریخ بی‏حجابی

اکثر قریب به اتفاق زنان کشورها و مذاهب مختلف تا قبل از نوزایی (رنسانس) دارای حجاب بوده‏اند. پس از دوران نوزایی و انقلاب علمی صنعتی و نیز جنگ جهانی دوم به تدریج زمینه لازم در اروپا فراهم آمد و با وقوع نهضت به اصطلاح آزادی زنان (!) کنار گذاشتن حجاب تشویق شد.

حیا و پاک‏دامنی از منظر امام علی علیه‏السلام

امیرمؤمنان حضرت علی علیه‏السلام حیا و عفت را از صفات و دست‏آوردهای ایمان می‏شمارد و از سجایای آزادگان و رسم‏های نیکان می‏داند. حضرت می‏فرمایند: «حیا و پاکدامنی، نشانه آزادگی و جوان‏مردی و لازمه ایمان است».32

پی‌نوشت‌ها:

1. لسان العرب، ج 1، ص 298.
2. فرهنگ معین، ج 1، ص 1340؛ فرهنگ عمید، ج 1، ص 779.
3. شهید مطهرى، مسئله حجاب، ص 62.
4. صحیفه نور، ج 13، ص 69.
5. صحیفه نور، ج 11، ص 254.
6. روزنامه جمهورى اسلامى، 28/10/68.
7. جمال و کمال زن، ص 146.
8. همان، ص 147.
9. تحلیلى نو و عملى از حجاب، ص 13.
10. احزاب، آیه 59.
11. اصول کافى، باب مذمت دنیا و زهد در آن.
12. حکایت کشف حجاب، ص 14.
13. مستدرک الوسایل، ج 14، ص 289.
14. احزاب، آیه 59.
15. سنن ابى داود، ج 2، ص 383.
16. یدنین علیهنّ من جلا بیبهنّ؛ سنن ابى داود، ج 2، ص 382.
17. صحیفه نور، ج 6، ص 194.
18. همان، ج 19، ص 278.
19. بحارالانوار، ج 2، ص 25.
20. مروارید عفاف، ص 71.
21. وسائل، ج 3، ص 282.
22. سنن ابى داود، ج 1، ص 109.
23. همان، ج 2، ص 658.
24. مرتضى؛ مطهرى، مسأله حجاب، ص 237.
25. مروارید عفاف، ص 19.
26. ممتحنه، 12.
27. وسائل الشیعه، ج 14، ص 99.
28. بحار، ج 23، ص 88.
29. جواد محدثى.
30. برگرفته از مروارید عفاف، ص 96.
31. جلیل ضیاپور، پوشاک زنان ایران، ص 194.
32. مستدرک الوسائل، ج 14، ص 255.

منبع:www. irc.ir