سیاره پلوتون

پلوتون یک سیاره کوتوله است و در فاصله بسیار دوری از خورشید قرار دارد. این سیاره بخشی از مدارخود را که کمربند کوییپر نام دارد، در اختیار مجموعه ای از اجرام یخی شبیه به خود گذاشته است. از زمان کشف این سیاره در سال 1930، مردم به شدت دوست دارند که آنرا سیاره نهم منظومه شمسی بنامند. با این حال به دلیل ابعاد کوچک و مدار عجیبش، بسیاری از دانشمندان، هم گروهی پلوتون با سیاراتی مانند زمین و مشتری را زیر سوال بردند. این پلوتون را در گروه سیارکها معرفی کنند. این سیارک از زمین بدون تلسکوپ دیده نمی شود.
فاصله پلوتون از خورشید تقریباً 39برابر فاصله زمین از خورشید است. میانگین فاصله آن از خورشید5،869،660،000 کیلومتر می باشد. پلوتون در مداری بیضی شکل به دور خورشید در حرکت است. در قسمتهایی از این مدار فاصله پلوتون تا خورشید تا فاصله نپتون تا خورشید کمتر است. این سیاره به مدت 20 سال زمینی در داخل مدار نپتون می ماند. این پدیده هر 248سال زمینی یکبار روی می دهد. این زمان معادل یکسال پلوتونی است. آخرین باری که پروتون به داخل مدار نپتون وارد شد، 23ژانویه 1979تا 11فوریه1999بود. پلوتون علاوه بر گردش به دور خورشید، دور خودش نیز(حول عمودی فرضی)می چرخد. یکبار گردش سیاره به دور خود حدود 6 روز زمینی طول می کشد. ستاره شناسان به دلیل دور بودن این سیاره از زمین، هنوز اطلاعات زیادی درباره آن به دست نیاورده اند. قطر آن 2300کیلومتر یعنی کمتر از یک پنجم قطر کره زمین تخمین زده می شود. سطح این سیاره از سردترین مناطق موجود در منظومه شمسی و احتمالاً حدود 225-درجه سانتیگراد است.
بیشتر سطح پلوتون قهوه ای است. به نظر می رسد که این سیاره عمدتاً از متان یخ زده تشکیل شده و جوی از متان دارد. به خاطر چگالی کم آن ستاره شناسان فکر می کنند که بیشتر پلوتون از یخ است. دانشمندان تردید دارند که نوعی از حیات در این سیاره وجود داشته باشد.
در سال 1905، پرسیوال لاول(1)، ستاره شناس آمریکایی نیروی گرانشی را کشف کرد که بر دو سیاره نپتون و اورانوس تأثیر می گذاشت. در سال 1915، او مکان سیاره پنهان را پیش بینی کرده و جستجوی خود را برای یافتن آنرا در رصدخانه آریزونا آغاز نمود. او از یک تلسکوپ برای رصد قسمتهایی از آسمان که او وجود سیاره جدید را در آن نواحی پیش بینی کرده بود، سود برد. متأسفانه پرسیوال در سال1916و قبل از کشف سیاره فوت کرد. 13سال بعد یعنی در سال1929، کلایدتومبا(2)، یکی از دستیاران لاول در رصدخانه، از پیش بینی های او استفاده کرده و با استفاده از تلسکوپ قدرتمندتری به مشاهده نواحی خاص در آسمان پرداخت. سرانجام در سال1930، تومباسه عکس از این سیاره تهیه کرد. سیاره ای جدید که به یادخدای مرگ رومیان باستان، پلوتون نامیده شد. البته دو حرف اول پرسیوال لاول نیز به افتخار وی آغازگر نام سیاره پلوتون می باشند.
در سال1978، ستاره شناسان رصد خانه نوال(3)درآریزونا موفق به کشف قمر پلوتون یعنی کارون (4)شدند. قطر این قمر1210کیلومتر است.
در سال 1969، ستاره شناسان نخستین تصاویر دقیق از سطح پلوتون را منتشر کردند. این تصاویر که توسط تلسکوپ فضای هابل تهیه شده بود، 12منطقه تیره و روشن را در سطح پلوتون نشان می داد. مناطق روشن، که شامل کلاهکهای قطبی هستند، احتمالاً نیتروژن یخ زده می باشند. مناطق تیره نیز به طور حتم متان منجمد است که به دلیل پرتوهای فرابنفش خورشیدی دچار تغییرات شیمیایی شده است.
در سال 2005، یک گروه از ستاره شناسان که به بررسی تصاویر هابل می پرداختند، دو قمر ناشناخته پلوتون را کشف کردند. این اقمار که بعدها هایدرا(5)ونیکس(6)نامیده شدند، قطری حدود 160کیلومتر دارند و در خارج از مدار کاروان قرار گرفته اند. در سال2006، ناسا سفینه افقهای جدید (7)را با هدف رسیدن به پلوتون در فضا گسیل نمود.

پی نوشت ها :

1-Percival Lowell
2-Clyde W. Tombaugh
3-Naval
4-Charon
5-Hydra
6-Nix
7-New Horizons

منبع: - ، (1387)، شناخت فضا و منظومه شمسی ،الهام سجادی فر، تهران، [بی نا]، چاپ دوم1389.