نویسنده: دوپویی ترور نویت
ترجمه: پیروز ایزدی


 

دوره میانی

در سال 1954، امپراتوری بائودای از نگو دین دیم خواست که به عنوان نخست وزیر شروع به کار کند. در 23 اکتبر 1954 آیزنهاور در نامه ای به نخست وزیر دیم، قول کمک و حمایت را به ویتنام جنوبی داد. ایالات متحده همچنین به تشکیل سازمان پیمان آسیای جنوب شرقی (سیتو) (1) کم کرد تا به مبارزه علیه تجاوز کمونیست ها در ویتنام، کامبوج و لائوس کمک کند. سیتو در اول ژانویه 1955 موجودیت یافت و سنای آمریکا این پیمان را در اول فوریه با 82 رأی موافق در مقابل یک رأی مخالف به تصویب رساند.
پس از اعلام جمهوری مستقل ویتنام جنوبی «RVN» در سال 1955، دیم به مقام ریاست جمهوری رسید و کنترل ارتش تازه شکل گرفته را به دست گرفت. او از این ارتش، برای شکست دادن سه گروه شورشی: بین خوین (2)، کائو دای (3) و هائوهائو (4) استفاده کرد. اما هنگامی که انتخاباتی را که بر سر آن توافق شده بود (در سال 1956) برگزار نکرد، ویتنام شمالی ها، شورشیان کمونیست ویتنام جنوبی را (که در 1955 جبهه ای تشکیل داده بودند) جهت تلاش برای سرنگونی رژیم دیم تشویق به شروع جنگ چریکی و عملیات تروریستی کردند. این نیروها، شامل 10 تا 50 هزار نفر از ویت مینه های سابق، به اضافه ستون پنجمی از ناراضیان داخلی می شدند. آنها به ویژه در جنوب دلتای مکونگ و در طول مرز لائوس و کامبوج قدرتمند بودند. در سال 1956، ایالات متحده آموزش نیروهای RVN را در ویتنام، فیلیپین و خود آمریکا آغاز کرد. تا سال 1957 شورشیان در جنوب، 37 گروهان چریکی مسلح در غرب دلتای مکونگ تشکیل داده بودند. سیزده مستشار آمریکایی توسط عملیات چریک ها مجروح شدند. یک رشته عملیات چریکی و تروریستی، برای سرنگونی دولت ویتنام جنوبی آغاز شده بود.

جنگ ویتنام (1975-1859)

جنگ ویتنام، چریک های ویت کنگ [172 کمونیست در ویتنام جنوبی و نیروهای ارتش ویتنام شمالی «NVA»] و حامیان آنها در ویتنام جنوبی، کامبوج و لائوس و نیز حامیان خارجی آنها یعنی چین، اتحاد شوروی، کره شمالی و اروپای شرقی- را علیه ویتنام جنوبی های هند کمونیست درگیر کرد. ویتنام جنوبی از ایالات متحده کمک های مستقیم نیروهای مسلّح و نیز از استرالیا، زلاندنو، کره جنوبی و جزایر اقیانوس آرام نیروهای گوناگونی دریافت می کرد.
این جنگ دوم هندوچین از نظر موّرخان مختلف، سرآغاز متفاوتی داشته است؛ و شروع آن از 1945 (و بنابراین متداخل با نخستین جنگ ضدّ استعماری با فرانسه)، و یا 1959 در نظر گرفته شده که تا پیروزی قاطع ویتنام شمالی در آوریل 1975، ادامه داشته است. این مقوله نقطه آغاز جنگ را، تصمیم حزب کمونیست ویتنام شمالی، در ژانویه 1959، به تغییر مشی، از فعالیت های سیاسی - نظامی مخفی در ویتنام جنوبی به عملیات نظامی علنی، می داند. یعنی مرحله مبارزه مسلحانه و تلاش آنها برای متحد کردن ویتنام، به عنوان یک کشور کمونیست. این تصمیم یعنی قطعنامه شماره 15، در ماه مه تأیید شد، اما شش ماه طول کشید تا به اطلاع کلیه کادرهای ویت کنگ در ویتنام جنوبی رسید. آیزنهاور، در چهارم آوریل 1959 در گتسبورگ و پنسیلوانیا، اعلام کرد که منافع ملی ما اقتضا می کند که آمریکا از ویتنام جنوبی حمایت کند. این اولین بیانیه از میان بیانیه های بعدی آمریکا بود که ایالات متحده را به حفظ ویتنام جنوبی به عنوان یک کشور مستقل می کرد. در هشتم ژوئیه 1959، ویت کنگ ها دو سرباز آمریکا را در "بین هوا" (5) کشتند. تا پایان 1959، 760 نفر از کارکنان نظامی آمریکا در ویتنام بودند. ایالات متحده به زودی تیم آموزش "وایت استار" نیروهای ویژه را جهت کمک به آموزش ارتش لائوس اعزام کرد. در همین زمان، ارتش خلق ویتنام شمالی «PAVN» دوره ی 559 را ایجاد کرد تا به احداث و نگهداری کوره راه هوشی مینه بپردازد و نیز گروه 259 را به وجود آورد تا نفوذ از راه دریا را به جنوب آغاز کند. ساخت 60 کوره راهی که از لائوس و کامبوج عبور می کرد و به نبوغ نظامی ژنرال جیاپ نسبت داده می شد، به نقطه اتکای عملیات «DRV» و عامل مهم پیروزی آنها بر ویتنام جنوبی و متّحدینش تبدیل شد.

مرحله 1: 1965-1960

نخستین مرحله از جنگ ویتنام، دوره ی جنگ چریکی انقلابی بود که از سال 1960 تا 1965، به طول انجامید. در آوریل 1960، DRV قانون سربازگیری عمومی را وضع کرد و شروع به نفوذ دادن کادرها به ویتنام جنوبی نمود. در ویتنام جنوبی، دیم مشغول سرکوب یک شورش نظامی داخلی علیه حکومتش بود. در ماه سپتامبر، رهبران DRV، خواهان تشدید مبارزات در ویتنام جنوبی شدند و در بیستم دسامبر 1960، جبهه ملی آزادی بخش ویتنام جنوبی «NLF» تشکیل شد. در پایان آن سال، هنوز تنها 900 نظامی آمریکایی در ویتنام بودند تا این که در سال 1961 طرح ضدّ شورش آمریکا برای ویتنام تصویب شد. لیندون جانسون، معاون رییس جمهور آمریکا در ماه مه از ویتنام بازدید به عمل آورد و تعهد قومی آمریکا را نسبت به منازعه رو به افزایش توصیه کرد. بعدها، ژنرال ماکسول تایلور (6) از ایالات متحده خواست تا 8 هزار نیروی رزمی به ویتنام بفرستد. دیم به زودی خواستار آموزش نیروها توسط مستشاران آمریکایی شد و سپس درخواست یک پیمان دفاعی دوجانبه را نمود. در دسامبر 1961، ایالات متحده 3205 نیرو در ویتنام جنوبی داشت و جان اف کندی بار دیگر تعهد آمریکا نسبت به استقلال ویتنام جنوبی را مورد تأکید قرار داد.
تا فوریه 1962، ژنرال پل هارکینز (7)، فرماندهی کمک های نظامی آمریکا، مرکز ویتنام «MACV» را تأسیس کرده بود. بنابراین، به مستشاران آمریکایی اجازه داده شد که پاسخ حمله به خودشان بدهند و تقویت بنیه نیروهای آمریکا به طور جدی آغاز شد. ایالات متحده و ویتنام جنوبی، رشته عملیات آبادی ها استراتژیک (8) را برای اسکان مجدد دهقانان در شهرک های محافظت شده و حفاظت آنها در برابر ویت کنگ ها را آغاز کردند؛ نیروی هوایی آمریکا لشکر دوم خود را در ویتنام مستقر کرد. در اوایل سال 1963، ویت کنگ ها نیروهای ارتش ویتنام جنوبی را که از مشاوره آمریکایی ها برخوردار بودند، به گونه ای قاطع، در آب پاک (9) شکست داده و تبلیغات وسیعی در این باره به راه انداختند.
مخالفت دیم با اعتراضات بوداییان، قبلاً منجر به شورش ها و خودسوزی هایی در ویتنام جنوبی شده بود که باعث تبلیغات بین المللی نامطلوبی علیه وی شد. به علاوه، حملات ارتش ویتنام جنوبی به معابر بودایی توجه گسترده ای را به خود جلب کرده بود. وزارت خارجه آمریکا از هنری کابوت لاج (10)، سفیر خود در ویتنام خواست تا از نفوذ بستگان دیم و نهو (11) در امور ویتنام جنوبی بکاهد. با این حال، در دوم مارس، هم نگون دیم و هم نگودین نهو در یک کودتای نظامی به قتل رسیدند و دولت ویتنام جنوبی دچار هرج و مرج شد. تا پایان 1963، ایالات متحده 16300 نظامی در ویتنام داشت.
در هفتم فوریه 1964 ایالات متحده وابستگان نظامی و سایر کارکنان دولت آمریکا را از ویتنام جنوبی خارج کرد و تا ماه آوریل، ویتنام شمالی نفوذ دادن نیروهای منظم ارتش آزادی بخش ملی را به داخل ویتنام جنوبی آغاز کرده بود. در ماه ژوئن، ژنرال ویلیام وستمورلند (12) فرماندهی نیروهای آمریکایی موجود در ویتنام را در دست گرفت و ژنرال تایلور به عنوان سفیر آمریکا درPVN، جانشین لاج شد.
در دوم اوت 1964، قایق گشتی ویتنام شمالی به ناو یو اس اس ماداکس (13) در خلیج تونکن حمله کردند که منجر به تصویب قطعنامه تونکن، توسط کنگره آمریکا شد. قطعنامه ای که بعدها از آن برای اعطای اختیارات وسیع رئیس جمهوری برای وارد شدن در جنگ استفاده شد. در ماه اکتبر، ورود نیروهای ویژه پنجم آمریکا به ویتنام، تحت الشعاع این خبر قرار گرفت که چین یک سلاح هسته ای منفجره ساخته است. تا ماه دسامبر، نیروهای مسلح ویتنام جنوبی کارکنان خود را به 514 هزار نفر افزایش داده بودند و 23 هزار نظامی آمریکایی در ویتنام وجود داشت.

مرحله 2: 1969-1965

دوره استراتژی نیروی منظم، در هفتم فوریه 1965، با حمله ویت کنگ ها به تأسیسات امریکاییان آغاز شد. در دوم مارس، عملیات جنگ هوای "رعد خروشان" (14) آغاز شد. هنگ سوم سپاه تفنگداران دریایی آمریکا، در هشتم مارس رسید و به دنبال آن در ماه آوریل، واحدهای فرماندهی لجستیکی ارتش اول آمریکا و دیگر واحدهای عمده نیز سر رسیدند. در آمریکا نخستین اعتراضات دانشجویی علیه جنگ، در 24 مارس در میشیگان برگزار شد، اما پیشنهاد صلح جانسون در هفتم آوریل، توسط DRV رد شد. تا ماه ژوئن، عملیات بمباران آرک لایت (15) آمریکا آغاز شد و نیروهای استرالیایی، در ویتنام مستقر شدند. در ماه ژوئیه نیروهای زلاند نو رسیدند و نیروهای گره ای در ماه اکتبر، پا به ویتنام گذاشتند. کودتای 1963، باعث شد که به طرز فاجعه باری، رهبران یکی پس از دیگری بر سر کار آیند. حال یک شورای نیروهای مسلح به ریاست ژنرال کی (16) و ژنرال تیو (17) دولت ویتنام جنوبی را اداره می کرد.
نخستین نبرد عمده نیروهای مسلح آمریکا، در جنگ ویتنام در دره یادرانگ (18) از چهاردهم تا هجدهم نوامبر 1965، اتفاق افتاد. این آزمایشی برای تاکتیک ها و تجهیزات متحرک هوایی آمریکا و نیز توانایی رزمی نیروهای مسلح آمریکا علیه نیروهای مسلّح منظم ویتنام شمالی بود. گرچه، نیروهای آمریکایی هنگامی که نیروهای PAVN به عقب نشینی پرداختند. در نبرد پیروز شدند. ژنرال جیاپ، عمداً از نبرد برای مطالعه تاکتیک ها و تجهیزات رزمی آمریکا استفاده کرد تا وسایل و تمهیداتی را برای مقابله با آنها و شکست دادن آنها در عملیات آتی بیندیشد. در پایان سال، جانسون بمباران ویتنام شمالی را به حالت تعلیق درآورد و دعوت به مذاکره نمود. اینک 184300 نیروی آمریکایی در کشور حضور داشتند
در مه 1966، ایالات متحده، ویت کنگ ها را در کامبوج بمباران کرد و در ماه ژوئن به بمباران تأسیسات نفتی در هایفونگ و هانوی پرداخت. جانسون در 26 اکتبر، از نیروهای آمریکایی در ویتنام بازدید کرد. تا 31 دسامبر، 385300 نیروی آمریکایی در ویتنام حضور داشتند و 6664 نیروی آمریکایی در عملیات کشته بودند. در ماه مه 1967، ایالات متحده نیروگاه برق هانوی را بمباران کرد. الزورث بانکر (19) جانشین لاج، به عنوان سفیر آمریکا انتخاب شد و رابرت کامر (20) با رتبه سفیر، به عنوان قائم مقام فرماندهی کمک های نظامی آمریکا در ویتنام (COMUSMACV) منصوب گردید. انتصاب کامر، منعکس کننده اعتراف رهبران آمریکا به این مسأله بود که جنگ در ویتنام چیزی بیش از جنگ گردان های بزرگ است و در واقع نیاز به رویارویی با (اغلب به صورت تمسخرآمیز) "قلب و روح" خود مردم ویتنام وجود دارد. ژنرال نگون وان تیو، در ماه سپتامبر به عنوان رییس جمهور ویتنام جنوبی انتخاب شد. در 21 اکتبر، در ایالات متحده 50 هزار نفر از معترضان ضد جنگ، در مقابل پنتاگون، علیه جنگ دست به تظاهرات زدند.
مهم ترین سال در این منازعه شانزده ساله، سال 1968 بود. در 21 ژانویه (PAVN) پایگاه آمریکاییان را در خه سان (21) محاصره کرد و سی ام ژانویه تهاجم تت (22) ویت کنگ ها و PAVN آغاز شد. با این وجود، مردم آمریکا اعتماد خود را نسبت به توانایی نیروهای آمریکایی، برای کمک به مقاومت ویتنام جنوبی در برابر نیروهای PAVN از دست دادند. علی رغم موفقیت نیروهای آمریکا در مقاومت در برابر محاصره فرسان توسط PAVN، درخواست ژنرال و ستمورلند، مبنی بر اعزام 206 هزار نیروی دیگر، همراه با اخبار مربوط به قتل عام زنان و کودکان به وسیله نیروهای آمریکایی در مای لای (23)، تردیدهای بیشتری را نسبت به مقاصد و توانایی های نیروهای آمریکایی در ویتنام به وجود آورد.
در آوریل 1968، نیروهای آمریکایی در ویتنام به بالاترین میزان یعنی 543378 نفر رسیدند. ایالات متحده، اینک نیاز به "ویتنامی کردن" جنگ را اعلام کرد و در سوم ماه مه، جانسون اعلام داشت که مذاکرات رسمی صلح باDRV شروع خواهد شد. در سوم ژوئیه 1968، ژنرال کرایتون ابرامز (24) به عنوان فرمانده نیروهای آمریکایی در ویتنام جانشین وستمورلند شد؛ در 31 اکتبر، جانسون پایان بمباران ویتنام شمالی را اعلام کرد. تا 31 دسامبر، تعداد کارکنان نظامی آمریکا به 536 هزار نفر کاهش یافته بود.

پی نوشت ها :

1- southeast Asian Treaty organization (SEATO)
2- Binh Xuyen
3- cao Dai
4- HaoHao
5- Binh Hoa
6- Maxwell Taylor
7- paul Harkins
8- strategic Hamlet Campaign
9- Ap Bac
10- Henry cabot Lodge
11- Nhus
12- william westmoreland
13- USS Madox
14- operation Rolling Thunder
15- Arclight
16- ky
17- Thieu
18- Ia Drang Valley
19- Ellsworth Bunker
20- Robert comer
21- khe sanh
22- Tet offensive
23- My Lai
24- creighton Abrams

منبع: ترور نویت، دوپویی؛ (1381) تاریخ جنگ ها، پیروز ایزدی، تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دانشکده فرماندهی و ستاد معاونت پژوهش، 1381.