تعالی یک آموزشگاه همانند تعالی سازمان
در این بخش توصیههایی ارائه میدهیم که عمل به آنها میتواند برای کارکنان یک بخش و یا کل آموزشگاه متضمن ایجاد حس مالکیت نسبت به پیشرفتی باشد که در یک کار گروهی خوب به وجود میآید. سپس به انتظارات مورد نظر از
نویسندگان: سالی براون، هلن هورن، کارولین ارلام، فیل ریس
مترجم: سعید خاکسار
مترجم: سعید خاکسار
در این بخش توصیههایی ارائه میدهیم که عمل به آنها میتواند برای کارکنان یک بخش و یا کل آموزشگاه متضمن ایجاد حس مالکیت نسبت به پیشرفتی باشد که در یک کار گروهی خوب به وجود میآید. سپس به انتظارات مورد نظر از یک محیط آموزشی میرسیم. هدفها و انتظارات همینطوری به دست نمیآیند، بلکه باید در چارچوب یک سناریوی گسترده، شامل تمام فرایندها دخیل در اداره ی یک بخش و یک آموزشگاه، قرار گیرند.
1- به دیگران احترام بگذارید. ابراز احترام و ارزش قائل شدن برای فرد از اهمیت بالایی در ایجاد روابط خوب برخوردار است. این امر به همان اندازه در رابطه با دانش آموزان ضرورت دارد که برای بزرگسالان. احترام، به ایجاد یک جو مثبت کمک میکند. آموزگاران به همان اندازه ای که خواهان احترام از ناحیه ی دانش آموزان هستند باید از ناحیه ی بقیه ی همکاران نیز محترم شمرده شوند.
2- احترام دیگران را به دست آورید. احترام از طریق رفتار با دیگران به دست میآید. باید با دیگران همان رفتاری را بکنیم که خود آرزوی آن را از ناحیه دیگران داریم. عواملی چون فروتنی و مهربانی و اهمیت قائل شدن به همان اندازه در ایجاد روابط خوب در محیط کار اهمیت دارند که در خانه با نزدیکترین کسانمان مهم هستند.
3- به دیگران توجه مثبت داشته باشید. یعنی اینکه نباید در برخورد با دیگران حواسمان جای دیگر باشد. هیچ چیز بدتر از این نیست که آدم احساس کند کسی واقعاً به حرفش گوش نمیداده و برای آنچه میگفته ارزشی قائل نشده است. بنابراین در برخورد با دیگران تمام حواس خود را به او بدهید. این مسأله از حالت و ظاهر شما کاملاً مشهود خواهد بود. به عنوان مثال، هنگام صحبت کردن با یک شخص، تماس شخص، تماس چشمی و نگاهها عامل مهمی است در نشان دادن اینکه حواستان به اوست و برایش ارزش قائلید.
4- از قطع کردن کلام دیگران پرهیز کنید. سعی کنید تا زمانی که شخص حرف خود را تمام نکرده فقط گوش بدهید. از صحبت کردن میان حرف یک شخص و یا قطع سخنان او برای ابراز عقاید خودتان، پرهیز کنید. حتی اگر فکر میکنید حرفی که میخواهید بگویید بسیار مهم است سعی کنید جلوی خود را بگیرید و تا زمانی که طرف مقابل حرفش را تمام نکرده سخنی بر زبان نیاورید.
5- حواستان توسط چیزهایی دیگر پرت نشود. آموزشگاهها نقاط شلوغ و پر رفت و آمدی هستند و دائماً مسایلی در آنها میگذرد که نیازمند توجه ما است. معمولاً فعالیتهای زیادی به طور همزمان جریان دارد؛ سعی کنید هنگام صحبت کردن با یک نفر و تا زمانی که حرف تمام نشده، حواستان به موضوع دیگری جلب نشود چون این امر نشان خواهد داد که شما برای گفتههای او ارزش و احترام قائلید.
6- اسامی دانش آموزان را به خاطر بسپارید. این یکی از مشکلترین کارها است. به خصوص وقتی آدم با بیش از 30 چهره خندان روبه رو است. همه آنها دارای شخصیت هستند و احتمالاً همه به شدت خواهان جلب توجه شما. سعی کنید راهکاری برای خود تدوین کنید تا بتوانید اسامی تک تک آنها را به خاطر بسپارید. یکی از این راهکارها میتواند ترسیم نقشه استقرار دانش آموزان و یا ثبت یادداشتهایی در مورد علایق خاص فیزیکی یا رفتاری دانش آموزان باشد که به شما در به یاد آوردن اسامی آنها کمک میکند.
8- بی ریا باشید. سعی نکنید همزمان در هر دو انتهای پل باشید. دانش آموزان نیز مانند همکاران به آسانی متوجه برخوردهای غیر صادقانه خواهند شد. در صورتی که به نظر رسد شما ظاهر سازی میکنید، دیگران فوراً در مقابل شما گارد میگیرند.
9- ظاهر سازی نکنید. خودتان باشید. دانش آموزان نسبت به صداقت به سرعت واکنش نشان خواهند داد. فکر نکنید که همیشه لازم است خود را برتر از آنچه هستید نشان دهید. اگر طبیعی، صادقانه و انسانی رفتار کنید مسلماً بیشتر شما را دوست خواهند داشت و واکنش متقابلی را دریافت خواهید کرد.
1- زیاد و مکرر سؤال کنید. سؤال پرسی مؤثر غالباً چنین تفسیر میشود که سؤالها باید به طور مکرر و زود به زود پرسیده شوند. این نوع سؤالها معمولاً سؤالهایی ساده برای یادآوری میباشند. طرح آنها موجب تقویت یادگیری از طریق الزام دانش آموزان به آماده بودن برای پاسخ میشود.
2- منتظر پاسخ بمانید. به دانش آموزان فرصت دهید فکر کرده و پاسخ دهند. اگر پرسش شما با پاسخی فوری روبه رو نشد، به نفر بعدی رجوع نکنید. دانش آموزان به سرعت در خواهند یافت که نیازی به زحمت کشیدن ندارند چون شما برای دریافت پاسخ صحیح فوراً به نفر بعدی مراجعه خواهید کرد.
3- پاسخهای صحیح را تشویق کنید. وقتی دانش آموزی پاسخ صحیحی میدهد، موفقیت او باید مورد تقدیر قرار گیرد. با حداقل یک لبخند و یا کلمه تحسین آمیز تشکر خود را نشان دهید. این امر در کسب اعتماد به نفس، افزایش انگیزه و بهبود اخلاق دانش آموزان کمک میکند.
4- با دانش آموزانی که پاسخهای نیمه صحیح و یا ناصحیح میدهند بمانید. اگر دانش آموزی بخشی از پرسش را پاسخ داد و یا پاسخ او کاملاً صحیح نبود، فوراً به سراغ دیگری نروید. آنقدر با آن دانش آموز بمانید و او را تشویق کنید تا با یک ارائه پاسخ صحیح اعتماد به نفس و غرورش بازسازی شود.
5- تفکر را تشویق کنید. بعضی دانش آموزان به دادن پاسخهای تک کلمه ای راضی هستند. ولی ما به عنوان آموزگارانی که میخواهیم یادگیری را گسترش دهیم، نباید به این پاسخ راضی باشیم. تشویق به کمی فکر کردن میتواند مفید باشد. این امر میتواند با استفاده از کلمات کلیدی و یا وسایل آموزشی جهت کمک به دانش آموزان در کسب اعتماد به نفس وبیان نظراتشان انجام شود. پاسخهای بدون تفکر و تک کلمه ای ممکن است اساساً صحیح باشند، ولی یادگیری زمانی گسترش مییابد که دانش آموزان تشویق به فکر کردن پیرامون پاسخ و بازسازی جزییات آن در ذهن خود شوند.
6- از روشهای سؤال پرسی تشریحی استفاده کنید. اینگونه سؤالها تفکر را بالا میبرد. این روش پاسخهای تک کلمه ای را کافی نمیداند. از پرسیدن سؤالاتی که فقط به جوابهای بله یا خیر نیاز دارند خودداری کنید. به جای پرسیدن سؤالهای کلی از قبیل «نمودارهای سه بعدی را بلدی؟» بهتر است بپرسید «نمودار سه بعدی را تعریف کن».
7- از طرح سؤالهای بسته اجتناب کنید. از طرح سؤالهای بسته، به جز برای تقویت آنی دانش کسب شده، باید اجتناب شود. سؤالهای بسته دانش آموز را ملزم به فکر کردن زیاد نمیکند. این نوع سؤالها دانش آموز را تشویق نمیکنند که به مغز خود رجوع کند و خطر پاسخ غلط را به خود بخرد. نمونه یک سؤال بسته میتواند این باشد که : «از آن داستان خوشت آمد؟» در حالی که نمونه ی سؤال باز میتواند چنین بیان شود: «بگو از چه چیز داستان خوشت آمد.»
8- سؤالهای پردازشی مطرح کنید. سؤالهای پردازشی از دانش آموز میخواهند نظر خود را بیان کرده و یا قضاوت و تفسیر خود را ارائه دهد؛ که تمام آنها مشوق فکر کردن هستند. این نوع سؤالها دانش آموز را قادر میسازند به کند و کاو ذهن خود بپردازد و مفاهیم کاملتری را استخراج کند. به عنوان مثال، در مورد مسأله داستان، میتوانید از دانش آموز بخواهید تمام چیزهایی را که در داستان خوشش آمده و یا دوست نداشته تعریف و تشریح کند و بگوید که چرا به چنین نتیجه گیریهایی رسیده است.
9- از دانش آموزان بخواهید چیزهایی را به یاد آورند که باید میدانستند. این نوع سؤال دانش آموز را وادار میکند اطلاعات مربوط به دروس گذشته را به خاطر آورد. این نوع یاد آوری دانش آموزان را قادر میسازد ارتباط بین تجربیات گذشته و یادگیری کنونی را ببینید.
10- از طرح سؤالهایی که جواب را در خود دارند خودداری کنید. در اینگونه سؤالها دانش آموز میتواند حدس بزند که کدام پاسخ مورد نظر آموزگار است و به جای اینکه واقعاً با ذهنی باز به سؤال فکر کند، پاسخی را که فکر میکند مورد نظر است ارائه میدهد.
1- بر روی پاسخهای ارائه شده تمرکز کنید. با استفاده از تماس چشمی به شخص نشان دهید که نه تنها با گوشهایتان، بلکه با تمام وجود، به او گوش میدهید. اجتناب کنید از اینکه مسایل اطراف حواستان را به خود مشغول کند. با وجودی که این عمل به خصوص در یک محیط شلوغ و پر فعالیت نظیر کلاس درس بسیار مشکل به نظر میرسد، اما بدانید که افراد اگر حس کند که حواس شما به آنها است، احساس غرور و ارزش بیشتری خواهند داشت.
2- گوش بدهید تا میزان درک را بسنجید. فقط با گوش دادن دقیق است که میتوانید میزان درک را بررسی کنید و یا سؤالهایی در رابطه با توضیح بیشتر طرح نمایید. وقتی شخص صحبتش را تمام میکند بد نیست با طرح یک سؤال و یا اظهار نظری مرتبط با آنچه گفته شده است، میزان درک خود از پاسخ را بررسی کنید. دریک مکالمه ی یک طرفه که جوابی ارائه نمیشود، طبیعی است که فرض کنیم شخص دیگر در حال گوش دادن نبوده است.
3- خواهان شرح و توضیح باشید. وقتی کسی حس میکند که گفتهاش ارزش داشته است احساس غرور خواهد کرد و این احساس غرور با درخواست شما مبنی بر شرح و توضیح نکته ای جالب، بیشتر خواهد شد. نکته جالبی را از میان حرفهای او انتخاب کرده و پرسشی در مورد آن مطرح کنید. این شیوه همچنین در بررسی میزان درک دانش آموز مسأله نیز مفید است.
4- نشان دهید که جواب را فهمیدهاید. وقتی شما به دقت گوش دهید میتوانید تأیید کنید که پاسخ را فهمیدهاید و مورد قبول شماست. این عمل میتواند با حرکت سر و یا بهتر از آن، با ارائه یک اظهارنظر و یا پرسش یک سؤالِ پیگیرنده انجام شود.
5- تماس چشم و نگاه مهم است. تماس چشمی مناسب از ضروریات گوش دادن است. از خیره شدن خودداری کنید چون ممکن است طرف را دستپاچه کند. ولی از طرف دیگر، اگر نگاه و توجه شما ظاهراً مشغول جاهای دیگر باشد، این امر نیز میتواند به همان اندازه ناراحتی به بار آورد.
6- از حرکات مناسب صورت استفاده کنید. حرکات مناسب صورت نیز همانند تماس چشم، گوش دادن شما را القا خواهد کرد. حرکات صورت، به زبان خاص خود، تأیید یا عدم تأیید پاسخها را نشان میدهند. به دفعات، و در هر فرصتی، لبخند بزنید. مواجه بودن با یک صورت خندان خیلی بهتر و تشویق کننده تر از این است که آدم فکر کند که با یک دیوار بی روح روبه رو است.
7- از حرکت سر برای تأیید خیلی زیاد استفاده نکنید. با وجودی که حرکت سر به طرف مقابل میفهماند که شما به حرف او گوش میدهید، اما توجه داشته باشید که تأیید زیاد از حد توسط حرکت سر این احساس را به وجود میآورد که طرف از خود اراده ای ندارد و تا حدودی ناراحت کننده خواهد شد و غالباً به طرف مقابل چنین القا می کند کهبا دقت به حرفهای او گوش نمیدهید.
8- گوشهای باز ولی ذهن بسته نداشته باشید. فوراً برای خودتان تصمیم نگیرید که آنچه شخص در حال گفتنش است خسته کننده خواهد بود. در چنین حالتی ما نخواهیم توانست واقعاً گوش بدهیم. چنین احساسی در چشمها نشان داده خواهد شد و خستگی و غیر جذاب بودن مسأله به طرف مقابل القا شده و موجب دلسردی گوینده میشود.
9- زبان حرکات و وضعیت بدن را تفسیر کنید. آشنا بودن با زبان حرکات و وضعیت بدن بخش مهمی از بهبود مهارت گوش دادن است. تفسیر علائم غیر کلامی و مفاهیم آنها مهارتی ظریف وبا ارزش است که باید کسب شود.
10- هنگام گوش دادن، وضعیت بدن در حالت راحت و آزاد باشد. شیوه قرار گرفتن بدن شما میتواند گویای تمایل شما به گوش دادن باشد. رو در روی شخص مقابل بنشیند و از قوز کردن و یا یکوری نشستن اجتناب کنید. حالت شما باید سر بالا و در وضعیت کاملاً راحت باشد. به عنوان مثال، انداختن پا روی پا و دست به سینه نشستن میتواند نشانه ی تنش و مقاومت باشد.
1- متقابلاً حامی هم باشید. خیلی خوب است که تمام اعضای یک گروه یا بخش حامی و مشوق یکدیگر باشند. این امر در مورد آموزگاران جدید نیز، که به کمک و حمایت بیشتر نیاز دارند، صادق است. تمام افراد دوست دارند خود را عضوی از گروه حس کنند. این امر نوعی حس تعلق به وجود میآورد.
2- بر یک بیانیه ی سازمانی مشخص برای بخش خود به توافق برسید. این امر به تمام اعضای یک بخش امکان میدهد پیرامون موضوع تدریس خود، هدفهایشان و انتظاراتی که باید داشته باشند، از یک چشم انداز واحد برخوردار باشند و حس مسؤولیت آموزشی را افزایش میدهد.
3- جلسات منظم برگزار کنید. جلسات به افراد ناهمگون، به خصوص در یک دبیرستان که افراد ناچارند موضوعاتی خارج از تخصص خود را تدریس کنند، کمک میکند به یکدیگر نزدیکتر شده و تجربیات و آگاهیهایشان را با یکدیگر در میان گذارند. آنچه مثلاً برای یک عضو بخش مفید واقع شده است غالباً میتواند به کار اعضای دیگر نیز بیاید. اما لازم است شیوه ی رفتار افراد مختلف در گروهها تحت مدیریت دقیقی باشد، زیرا بعضی افراد در مقابل تغییر مقاومت کرده و میتوانند مانع پیشرفت باشند. فعالیتهای گروه سازی میتواند مهم باشد.
4- جلساتی پیرامون استانداردسازی واحد برگزار کنید. این یکی از بهترین روشهای ایجاد پیشرفت در افراد است. همچنین با گردهمایی تمام اعضای یک بخش و سهیم شدن در کار و انتظارات یکدیگر، موجب تشویق کار گروهی شده و در ایجاد حس مالکیت استانداردهای بخش مفید است.
5- خط پایههایی در داخل بخش خود تعیین کنید. با استفاده از اصلاحات موجود به دست آمده از دانش آموزان، میتوان شواهدی را تدوین کرد که نشان دهند در زمینه ی استانداردها در چه موقعیتی قرار داریم. از این خط پایهها میتوان برای تنظیم هدفهای آینده برای بخش استفاده کرد.
6- بر روی یک خط مشی نمره دهی به توافق برسید. این امر منجر به بحث پیرامون انتظارات و استانداردها میشود. سپس لازم خواهد شد که این استانداردها توسط تمام افراد بخش مورد بحث و موافقت قرار گیرد. هر نوع بحث و گفتوگو در چارچوب یک بخش به اشتراک دیدگاهها کمک میکند، که در فرایند ارزیابی بسیار حیاتی میباشد.
7- از اطلاعات جمع آوری شده استفاده کنید. از اطلاعات جمع آوری شده پیرامون عملکرد میتوانید در فعالیتها و برنامه ریزیهای آتی استفاده نمایید. با استفاده از این اطلاعات، بخشها میتوانند قضاوت کنند که در چه موقعیتی قرار دارند و میخواهند به کجا برسند.
8- سازگاری و توافق را افزایش دهید. با برگزاری جلسات منظم، بحث پیرامون پیشرفت و تعیین یک خط مشی ثابت نمره دهی، کار گروهی شکل میگیرد که در پیشبرد رویکردهای مورد توافق کمک میکند. (این امر در موارد مدیریتی گسترده تر نیز صادق است). سازگاری و توافق معمولاً موجب میشود دانش آموزان خطوط راهنمای روشنتری داشته باشند و بهتر بتواند به استانداردهای بالاتر برسند.
10- رهبری مشارکتی به وجود آورید. چرخش مسؤولیتها برای بعضی جنبههای کار در محدوده یک بخش، منجر میشد به اینکه به هر عضو بخش فرصتی برای پیشرفت فردی بیشتر داده شود. طیف وسیعی از تجربیات قابل توسعهاند. همچنین موجب رشد مدیریت میانه است که بخشی از مسؤولیتهای خود را واگذار کنند تا خود بتوانند فعالیتهایشان را اولویت بندی کنند.
1- کاملاً به موضوع تدریس خود مسلط باشد. وقتی شما اعتماد به نفس داشته باشد این اعتماد را به دانشآموزانتان منتقل میکنید. دانش آموزان تشویق میشوند انتظارات بیشتری از خودشان داشته باشند چون میدانند حمایت و کمک لازم را از آموزگارشان دریافت خواهند کرد.
2- با روشهای مختلف تدریس آشنا باشید. تنوع روشها کمک میکند به ایجاد این احساس که شما برای تمام شیوههای یادگیری ارزش قائلند. این امر تمام دانش آموزان را قادر به کسب دستاورد میکند. همچنین مانع از رفتارهای مخل میشود که معمولاً در مواردی به وجود میآیند که دانش آموزان تحت فشار یادگیری نباشند. استفاده از انواع روشها مانع از خسته کننده شدن کلاس- چه برای دانش آموزان و چه برای آموزگار- میشود.
3- موضوع درس را جذب کنید. سعی کنید حتیالامکان قوه ی تخیل و اظهار نظر دانش آموزان را تحریک کنید. تمریناتی تدوین کنید که مستلزم دخالت دانش آموزان بوده و استقلال در یادگیری را در آنها تشویق کند. این امر باعث میشود که دانش آموزان خود را ملزم ببینند به حداکثر توان خود برسند.
4- موضوع تدریس خود را دوست داشته باشید. وقتی شما علاقه به موضوع را به دانشآموزانتان انتقال دهید آنها چاره ای ندارند جز اینکه متقابلاً درس را دوست داشته باشند - شور و اشتیاق امری مسری است؛ اشتیاق شما به دانش آموزان منتقل میشود.
5- فعالیتها را با نیازهای دانش آموزان هماهنگ کنید. برای انجام این امر، شما نه تنها لازم است موضوع تدریس خود را خوب بشناسید، بلکه باید دانشآموزانتان را نیز بشناسید. به گستردگی دامنه تواناییهای دانش آموزان توجه کنید. در این صورت است که میتوانید انتظارات بالاتر را ایجاد کنید.
6- شیوههای سؤال پرسی مؤثری را تدوین کنید. سؤال پرسی کمک میکند به اینکه دانش آموزان بیشتر فعالیت کنند چون موجب گسترش مفاهیم و تفکر در مورد موضوع میشود. بر زبان آوردن نظرات و عقاید، راه مؤثری برای یادگیری است. این امر همچنین به آموزگاران کمک میکند کارآیی و انتقال دانش در رابطه با درس را برآورد کند.
7- برنامههای مدون و جامع داشته باشید. شما باید هم برنامههای کوتاه مدت برای هر درس وهم برنامههای بلند مدت برای یک موضوع کاری داشته باشید. این برنامهها به نوبه خود باید با برنامه ریزی کلی رشته ی درسی و نیازهای امتحانات پایان سال سازگار شود.
8- بر روی هدفهای روشن به توافق برسید. اگر شما از آنچه میخواهید از یک درس به دست آورید، درک روشنی داشته باشید،- بهتر میتوانید این درک را به دانش آموزان انتقال دهید. وقتی دانش آموزان از انتظارات آموزگار آگاه باشند، احتمال موفقیتشان بیشتر است. موفقیت، موفقیت به بارمی آورد.
9- تدارک مناسب برای پیگیری و مرور را فراهم سازید. توجه داشته باشید که دانش آموزان مختلف خواهان این خواهند بود تا علایق خود را در جهات مختلف توسعه دهند. انعطاف پذیر باشید و برای بسیاری از موارد، موضوعاتی برای پیگیری و یادگیری اضافی فراهم کنید.
10- در اقدامات و فعالیتهای خوب در محدوده بخش با یکدیگر سهیم شوید. با همکارانتان در حوزه درس جلسات منظم برگزار کنید. تمام اعضای یک بخش، اطلاعات و نظرات با ارزشی دارند که میتوانید در آنها سهیم شوید. بنابراین لازم است وقتی را برای بحث پیرامون موفقیتها در بخش و درسها و شیوههایی که واقعاً مفید بودند اختصاص دهید.
1- از شیوه ی نظارت بر تدریس استفاده کنید. در این روش، یک آموزگار با مشاهده ی روشها، منابع و نظرات مورد استفاده توسط آموزگار دیگر، میتواند از آنها پیروی کند. این امر در واقع کمک میکند به اینکه یک آموزگار بتواند تجربه و تخصص آموزگار دیگر را کسب کند.
2- در مشاغل خود با یکدیگر شریک شوید. این امر به تعدادی از پرسنل کمک میکند تا در حوزههای دیگر در مدرسه تجربه کسب کند. این امر با واگذاری مسؤولیت یک جنبه ی خاص کار به یک همکار دیگر در مدرسه میسر است. این کار همچنین فشار را از روی کسی که بار زیادی بر دوش دارد خواهد کاست. در ضمن میتواند به شکل واگذاری مسؤولیت کتابخانه به یک عضو دیگر پرسنل و یا اختصاص مسؤولیت برگزاری امتحان و یا تهیه ی برنامه زمانی و غیره به فرد دیگر صورت گیرد.
3- به طرز کار دیگران توجه کنید. مشاهده و توجه به شیوه کار یک همکار دارای تخصص در حوزه ای ناآشنا برای شما، روش بسیار خوبی برای پیشرفت است. اگر چه ممکن است از نظر مالی هزینه ساز باشد، اما به اعضای پرسنل امکان میدهد دامنه ی روشهای تدریس و دانش خود را گسترش دهند. همکاران غالباً خوشحال میشوند جای همکاران دیگر را در چنین وضعیتی پرکنند، به خصوص اگر ببینند که این جایگزینی متقابل و در راستای پیشرفت خودشان خواهد بود.
4- قراردادهای کوتاه مدت ارائه دهید. برای یک فعالیت داخلی خاص و برای یک دوره زمانی خاص، اضافه کاری در نظر بگیرید. این میتواند برای کارهایی از قبیل تنظیم برنامه صورت گیرد، اما همچنین میتواند در مورد فعالیتهای خاصی که به عنوان بخشی از برنامه ی کلی بهبود آموزشگاه در نظر گرفته شده ارائه شود.
5- مسؤولیت را چرخشی کنید. این راه آسان و خوبی برای واگذاری مسؤولیت به افراد و کسب تجربه در موضوعات دیگر در مدرسه است. مسؤولیت را برای یک دوره ی معین به یک نفر اختصاص دهید و سپس به شخص دیگری اجازه دهید این وظیفه را برای یک دوره ی مشخص دیگر به عهده گیرد. این روش میتواند علاوه بر مسؤولیت های اداری در مورد نقشهای ارشادی نیز به کار گرفته شود.
6- از آموزشگاه ای دیگر بازدید کنید. هر جا که فعالیت یا ایده ی موفقیت آمیزی را مشاهده کردید عضوی از پرسنل خود را برای مشاهده ی آن اعزام کنید. آموزشگاههای دیگر وقتی ببینند موفقیت آنها به چشم آمده خوشحال شده و احساس غرور خواهند کرد و در نتیجه، خواهان آن خواهند بود که موفقیت و مهارت خود را به رخ دیگران بکشند.
7- مکانیسم مناسبی برای انتشار اطلاعات داشته باشید. بسیاری از اعضای پرسنل تخصصهای با ارزشی دارند که میتوانند به دیگران منتقل کنند. در چارچوب مدرسه ی خود مکانیسمهایی را تدوین کنید که هر فرد بتواند تخصصها و دانش خود را با گروهی از همکاران علاقهمند خود - و یا با تمام همکاران - سهیم شود. این امر برای شخصی که دانش خود را انتقال میدهد نیز جنبه ی پیشرفتی دارد و ضمناً به دلیل اشتراک اطلاعات و استفاده از آنها، مفید خواهد بود.
8- اعضا را در گروه مدیریت ارشد شرکت دهید. این عمل به پرسنل مدیریت میانی امکان میدهد در رابطه با مسایل گسترده تر آموزشگاه تجربه کسب کرده و دید آنها را وسیعتر میکند. همچنین به گروه مدیریت ارشد دیدگاه با ارزش و عقاید تازه ای داده میشود.
9- تجربه در عمل را تشویق کنید. افراد از طرحهای تجربی - عملی منافع بسیار میبرند. به خصوص اگر طرحها مکمل یکی از جنبههای رشته ی خودشان باشد، دیدگاه و مفاهیم جدیدی را در اختیار شرکت کنندگان قرار میدهد که با خود به مدرسه خواهند آورد.
10- برنامه ی مبادله تنظیم کنید. این فرایند دوسویه به پرسنل امکان میدهد در جهتهای جدید رشد کرده و عقاید متفاوتی را با خود به آموزشگاه و رشته ی مربوط خود بیاورند.
1- با نکات مثبت آغاز کنید. ابتدا بازخورد مثبت را ارائه دهید. همه ما دوست داریم نقاط قوتمان شناخته شده و مورد تأیید باشد و همواره از یک عبارت مثبت و دلگرم کننده خوشمان میآید. این عمل به ایجاد اعتماد به نفس کمک کرده و جو پیشرفت را تقویت میکند.
2- از فهرست کردن اشتباهات بپرهیزید. خیلی آسان میشود با بی فکری فهرستی از اشتباهات شخص را پیش روی او بگذاریم. دیدن کاستیها، چه در خودمان و چه در دیگران، خیلی آسان است. حتی اگر شخص اشتباهات فراوانی مرتکب شده باشد، انگشت گذاشتن روی تمام آنها کمکی نخواهد کرد، هنگام گوشزد کردن اشتباهات، چند جنبه ی مهم را انتخاب کرده و در مورد آنها حرف بزنید. ضرورت اشاره به اشتباهات را اولویت بندی کنید.
3- صریح و مشخص باشید. از بیان نظریات عمومی چون «خیلی عالی بود» خودداری کنید. این نوع عبارات کلی ممکن است فرد را به طور مصنوعی راضی کند، ولی به ندرت در پیشرفت آنها مفید خواهد بود. باز خورد مشخص فرصت بیشتری برای پیشرفت به وجود میآورد.
4- سازنده باشید. بازخورد سازنده الزاماً بازخورد مثبت نیست - هر چند بازخورد مثبت باید گزینه ی اول باشد. به همان اندازه که عبارتی چون «خیلی خوب بود» کمکی ارائه نمیدهد، اظهار نظری چون «خیلی خوب نبود» نیز مفید نخواهد بود. بیان صریح و مشخص در مورد آنچه دقیقاً فکر میکردید اشتباه بوده و آنچه به نظر شما میتواند به حل مشکل کمک کند، نوعی کمک سازنده است. بازخورد سازنده، نظرات و ایدههایی پیرامون تشویق به پیشرفت و یا خود آگاهی در اختیار میگذارد.
5- بازخورد منفی را با ظرافت به کار بگیرید. استفاده از بازخورد منفی نیازمند مهارت است. بازخورد منفی نباید ویرانگر باشد. اگر بازخورد منفی نباید ویرانگر باشد و اگر بازخورد منفی با ظرافت ارائه شود، میتواند منبع پیشنهادات و زمینه ساز رشد باشد.
6- گزینههای جایگزین ارائه دهید. با ارائه گزینههای دیگر میتوان بازخورد منفی را به مثبت تبدیل کرد. فقط به رفتار و کرداری اشاره کنید که میتواند تغییر داده شود. شخص نمیتواند مثلاً شکل صورت خود را عوض کند، ولی میتوان به آنها توصیه کرد که کمی بیشتر لبخند بزنند.
7- از کلی گویی بپرهیزید. عباراتی چون «خیلی عالی بود» یا «تو خیلی خوب عمل کردی» کمک چندانی به توسعه ی مهارتها نمیکند. نمونههای مشخصی را از آنچه که فکر کردهاید عالی بود و دلیل خود را ارائه دهید این امر به خصوص زمانی که سعی دارید به یک دانش آموز یا عضوی از پرسنل کمک کنید تا مهارت خاصی را در خود بپروراند و یا دانش و خود آگاهی خود را ارتقاء دهد، مفید است.
8- فقط به چیزهایی اشاره کنید که قابل تغییر هستند. مثلاً بیان این مطلب که شخص به دلیل چپ دست بودن خطش خوب نیست فایده ای به بار نخواهد آورد. ساده تر و سازنده تر این است که توصیه شود آنها سعی کنند با تمرین خطشان بهتر و خوانا تر شود.
9- بازخورد را با عبارت «به نظر من» شروع کنید. این امر باعث جلوگیری از این احساس میشود که ما خود را عالم به تمام علوم میدانیم. و به شخص این اختیار را میدهد که تصمیم بگیرد نظر شما را بپذیرد یا نه.
10- به بازخورد خود گوش دهید. اگر به بازخوردی که به دیگران میدهیم خودمان گوش دهیم مطالب زیادی پیرامون سیستم ارزشی خودمان به ما خواهد گفت. گوش دادن به سخنان خود به ما کمک میکند دریابیم لازم است روی چه چیزهایی تمرکز کنیم و ابزار مهمی برای توسعه و ارتقای دانش ما از خودمان است.
1- مؤدب باشید و گوش کنید. ممکن است شنیدن بازخورد کمی ناراحت کننده باشد و اولین احساس ما شاید این باشد که بهانه ای برای ترک آنجا پیدا کنیم و یا راهی را بیابیم که جلوی اظهار نظرها را بگیرد. ولی به هر حال، میتوان مؤدب بود. بازخورد معمولاً از روی خیرخواهی ارائه میشود و اظهارنظر کننده واقعاً احساس میکند که سعی دارد به ما کمک کند.
2- سعی نکنید فوراً بازخورد را رد کنید. تلاش برای توجیه عمل یا افکار، یک واکنش طبیعی است. وقتی احساس میکنیم که در معرض انتقاد قرار داریم وضعیت را تهدید آمیز میبینیم. اما بلافاصله به مجادله علیه بازخورد اقدام نکنید. نظرات دیگران نیز محترم است و بد نیست که شما به یاد داشته باشید که آنچه طرف مقابل میگوید نظر شخصی اوست.
3- خود را آزاد حس کنید که بازخورد را بپذیرید یا رد کنید (البته پس از گوش دادن به آن).آموزگاران سعی دارند بر اساس دانش و تجربیاتشان نصایح و توصیههای قاطعانه ای ارائه دهند. اما شما نیز انسانی آزاد هستید و گفته او نیز صرفاً نقطه نظرات شخصی است. اگر نظرات او برایتان خوشایند نیست میتوانید با کس دیگری نیز مشورت کنید.
4- اطمینان حاصل کنید که بازخورد را درک کردهاید. مواظب سوءتفاهم باشید. از آنجا که دریافت بازخورد امری حساسیت برانگیز است، غالباً این تمایل وجود دارد که ما جلوی درک خود را سد کنیم. هرگاه نکته ای را مبهم و غیر روشن یافتید، خواهان جزییات بیشتری باشید تا موضوع برایتان کاملاً روشن شود.
5- بازخورد را جمع بندی کنید. ارائه ی یک جمع بندی از درک شما از بازخوردی که دریافت کردهاید مفید خواهد بود. این امر موجب رفع سوء تفاهمهای احتمالی میشود. در آن صورت، هردو طرف مطمئن خواهند شد که آنچه گفته و درک شده است صحیح بوده است.
6- الزامی به پذیرش نقطه نظر فقط یک شخص ندارید. اتاق انتظار بیمارستانها و مطب دکترها پر از افرادی است که خواهان نقطه نظر دیگری هستند. این امر به نظر میرسد برای موارد مربوط به سلامتی برای همگان پذیرفته شده باشد. اما توجه داشته باشید که موقعیت شغلی شما نیز بخش عمده ای از زندگی شماست و پیشرفت شما در این زمینه به همان اندازه سلامتی برایتان مهم است. بنابراین نظر دیگران را نیز جویا شوید.
7- از بازخورد برای کمک به پیشرفت خود استفاده کنید. بازخورد، هر چند مهم که دردناک و مشکل باشد، معمولاً خاصیت ارتقایی دارد. این امر شاید در تمام اوقات برای ما واضح نباشد؛ اما اگر درد را تحمل کنیم، بهبود و پیشرفت به سرعت عایدمان خواهد شد.
8- تصمیمهایتان را خود بگیرد. پس از دریافت بازخورد، بستگی به شما دارد که نقطه نظرات را تا چه میزان بپذیرید و یا رد کند. مهم این است که همه مطالب گفته شده را جدی نگیرید. از آنچه که میشنوید فقط آن قسمتهایی را بپذیرید که میتوانید تغییر دهید و بقیه را نادیده بگیرید. هیچ کس قادر نیست همه مشکلات را یکجا از بین ببرد و همه چیز را فوراً تغییر دهد. بعضی چیزها را هرگز نخواهیم توانست عوض کنیم. بنابراین قبل از اینکه ناامید شوید، رویکردی عاقلانه و فکورانه نسبت به پیشرفت و ارتقای خود اتخاذ کنید.
9- برنامه ی عمل. پس از یک مصاحبه یا ارزیابی، و یا در یک کلاس درس، فرایند دریافت بازخورد افراد را قادر میسازد نیازها را اولویت بندی کرده و برنامه ی لازم برای پیشرفت خود را تدوین کنند. در اینجا نیز باید واقعبینانه عمل کرد و فقط در پی آن چیزهایی بود که قابل دستیابی بوده و وقت خود را با خیال پردازی و پیگیری ناممکنها تلف نکنید.
10- هدفهایی برای خود تنظیم کنید. پس از شنیدن بازخورد، شما بهتر میتوانید هدفهایتان را تنظیم کنید. نقاط قوت و ضعف شما شناخته و مورد تأکید قرار گرفته است- حداقل خودتان آنان را شناختید. خودشناسی را در اولویت کارهای خود قرار دهید. اگر پس از تمام این بازخوردها باز هم نتوانسته باشید خود را بشناسید پس مشکلی در کار شما وجود دارد.
1- سوابق باید مبنای مفیدی برای گزارشها فراهم کند. مقصودمان فقط گزارشهای رسمی به والدین نیست. آموزگاران دیگر و همچنین خود دانش آموزان نیز به گزارشها نیاز دارند. اما کارنامهها و سوابق و کلیه ی اظهارنظرها باید تشریحی باشند، چون در غیر این صورت، تقریباً بی معنی خواهند بود.
2- دلایل نگرانی و یا تشویق را مشخص کنید. البته ثبت عملکرد برای کمک به یادگیری از طریق مشخص کردن موارد نگرانی صورت میگیرد. اما اگر تمام اظهارنظرها منفی باشند ممکن است تأثیر معکوس به بار آورند. اگر بتوان از کارنامهها و سوابق به طور آگاهانه به عنوان مکانیسمی برای تشویق استفاده کرد، در آن صورت میتواند انگیزه دهنده ی بزرگی باشد.
3- از سوابق برای تسهیل برنامه ریزی اقدامات آینده استفاده کنید. سوابق به برنامه ریزی پیشرفت آینده در سطح مدرسه، بخش و فرد کمک میکنند. در هر مدرسه، اطلاعات فراوانی به سادگی در دسترس است - مثلاً حضور و غیاب و نتایج امتحانات و غیره. این سوابق را میتوان برای تعیین یک خط پایه و تنظیم هدفها برای بهبود آینده مورد استفاده قرار داد.
4- یک خط مشی ثابت برای نمره دهی داشته باشید. در ثبت و گزارش پیشرفت دانش آموزان، لازم است که یک خط مشی ثابت و قابل درک برای نمره دهی وجود داشته باشد. مدرسه باید یک خط مشی کلی برای تمام مدرسه در مورد ثبت دستاوردها تدوین کند. این بخشنامههای مربوط به خط مشی باید روشنگر هدفها باشند. همان طور که نیازهای مربوط به مشخص کردن ارزیابیها را تدوین میکنید بپرسید که چه چیزی را باید ثبت کنید و چگونه باید ثبت شود و چه کسی از این اطلاعات استفاده خواهد کرد.
5- تغییرات لازم در رویکرد را تشخیص دهید. هر چند آموزشگاه باید یک اصول کلی داشته باشد، اما در رابطه با ثبت عملکرد در بخش های مختلف، شاید لازم باشد رویکردهای متفاوتی اتخاذ شود. این نیازهای متفاوت باید در چارچوب اصول کلی مورد نظر برای کل آموزشگاه در نظر گرفته شوند.
6- طیفی از روشهای نمره دهی داشته باشید. آزمونهای شفاهی را نمیتوان با شیوه ی نمره ی مشخص برای هر سؤال مورد سنجش قرارداد. توجه داشته باشید که اظهارنظرهای مکتوب غالباً مفیدتر از نمرات مشخصی هستند که فرد فقط کمیت آن را میبیند.
7- فعالیتهایی برای کمک به ثبات تدوین کنید. در صورت امکان، به خصوص در هر بخش، تکالیف و فعالیتهایی عمومی برای کمک به استانداردسازی جلسات تنظیم کنید. این امر موجب رشد و ارتقای ثبات و هماهنگی میشود.
8- جلسات استانداردسازی بین مدرسه ای برگزار کنید. فعالیتهای بین مدرسه ای از اهمیت بالایی در کمک به انتقال از یک مرحله ی مهم به مرحله ی دیگر برخوردارند. اگر قرار است که کارنامهها و سوابق هنگام ارائه به مدرسه ای دیگر قابل درک باشند، پس لازم است یک رویکرد ثابت به کار گرفته شود. در غیر این صورت، هیچ کس قادر به فهم اطلاعات درج شده دریک کارنامه مدرسه ی دیگر نخواهد بود و شما نیز خط پایه ای ندارید که بهبود آینده را بر مبنای آن پایه ریزی کنید.
9- از سوابق و کارنامهها در مرورهای رشته ی درسی استفاده کنید. از نتایج ارزیابیها در مرورهای رشتههای درسی، و تعیین میزان تأثیرگذاری و کیفیت تدریس استفاده کنید. در هر رشته ی درسی اطلاعات فراوانی در مورد دانش آموزان حاصل میشود. این اطلاعات را باید جمع بندی کرده و در بهبود مدرسه در رابطه با موضوعات مهم مربوط به آن درس، استفاده کرد.
10- از راهنمای سراسری تدریس رشته ی درسی استفاده کنید. در هر رشته ی درسی، راهنمای تدریس و ارزیابی مربوط به آن رشته ارائه میشود که میتواند ابزار مناسبی برای نمرده دهی مؤثر و کارآمد باشد.
1- احساس همدلی داشته باشید. کلمه ی همدلی شاید کمی اغراق آمیز به نظر رسد، اما اگر سعی کنید خود را جای نفر دیگر قرار دهید کمک زیادی به شما خواهد کرد. به این وسیله، نه شما مجبورید لاف بزنید و نه تحت تأثیر فشار دیگری قرار میگیرید. اگر ما بتوانیم خود را جای طرف مقابل قرار دهیم، از هر نوع برخورد و تضاد نقطه نظر و ادراک جلوگیری کردهایم.
2- از پیش داوری در مورد دیگران خودداری کنید. سعی کنید با ذهنی باز وارد بحث و چانه زنی شوید. ممکن است شایعاتی وجود داشته باشد که شما از آنها خیلی خوشحال نباشید و یا قبلاً با طرف خود برخوردهایی هم داشتهاید؛ اما ذهن خود را از هر نوع تصور منفی و اختلاف نظر قبلی پاک کنید. سعی کنید هر چانه زنی را با ذهن خود آغاز کنید.
3- سعی شما باید تضمین مشارکت مساوی باشد. چانه زنی یک فرآیند دو طرفه است. دقت کنید که برای هر دو طرف وقت کافی جهت اظهار نظر موجود باشد. سعی نکنید همه چیز را به سمت خود بکشید و مواظب باشید که در پایان، هیچ یک از دو طرف بازنده نباشند. در صورت لزوم، گذشت داشته باشید تا جایی که تمام طرفین به نتیجه مطلوب و مثبت برسند.
4- از مهارت گوش دادن فعال استفاده کنید. از تمام مهارت خود در گوش دادن، از جمله مهارتهای مربوط به زبان حرکات بدن، استفاده کنید. کاملاً آماده باشید نسبت به هر علامتی پاسخ مناسب ارائه دهید.
5- اطمینان حاصل کنید که آنچه گفتهاید به درستی درک شده باشد. خوب است اگر هر دو طرف برداشت خود از محتوای بحث و توافقهای حاصله را جمع بندی کنند. این امر از هر نوع سوء تفاهم بعدی در رابطه با محتوای مذاکرات جلوگیری میکند.
6- مشتاق ظاهر شوید. سعی کنید اشتیاق و علاقه ی خود را بروز دهید. نسبت به حسن انجام وظیفه و مأموریتی که دارید و پیشرفتهایی که حاصل خواهد شد، مثبت فکر کنید. ما معمولاً در رویارویی با دانش آموزان یادمان میماند که ظاهر مشتاق خود را بروز دهیم، اما در مقابل بزرگسالان غالباً فراموشمان میشود.
7- گزینههای مختلفی در اختیار قرار دهید. قبل از ورود به تصمیم نهایی، اطمینان حاصل کنید که حداکثر تعداد گزینههای انتخابی بررسی شده باشند. این گزینهها میتواند کلی و یا خاص باشند؛ اما لازم است قبل از رسیدن به هر نوع توافق نهایی، مشخص و محدود شده باشند.
8- در جست و جوی دستاوردهای دوطرفه باشید. جستوجو برای راههای کسب رضایت دو طرف امری ممکن - و شاید بسیار ضروری -باشد. اگر یک همکار دارای ایده ای پرشور اما غیر واقعبینانه در مورد یک شکل تغییر است، سعی کنید همگام با تعدیل آن ایده، شور و اشتیاق آن را مهار کنید. سعی کنید با نیت اصلاح، مسایل را ارزیابی کنید و نه اینکه اصرار و چانه زنی به نفع خودتان داشته باشید.
9- دقت کنید که هر دو طرف موافق باشند. حداقل مذاکرات را تا جایی ادامه دهید که نوعی توافق کلی به دست آید، حتی اگر بعضی مسایل لاینحل مانده باشند. بدون توافق هر دو طرف، امید کمی برای تغییر و پیشرفت وجود خواهد داشت و نتایج مذاکرات، صرفاً کمی صحبت و چانه زنی بوده و هیچ چیز مهمی از آن عاید نخواهد شد.
10- به توافقی دست یابید که هم برای آموزشگاه و هم برای افراد رضایت بخش باشد. در رابطه با خط مشیهای مکتوب آموزشگاه و اساسنامههای مربوط، لازم است هر نوع توافقی که به دست میآید در چارچوب محتوای این اسناد بوده و منافع هر دو طرف را در برداشته باشد. آموزش و پیشرفت کارکنان باید در چارچوب نیازهای آموزشگاه، و همچنین نیازهای فرد، باشد. به عنوان مثال، صرف بودجه تخصیص یافته برای آموزش پرسنل برای مثلاً یک آموزگار زبان انگلیسی که ناگهان خواهان ادامه تحصیل در رشته ی زیست شناسی شده است، چیزی غیر عملی و اتلاف بودجه است. آموزشگاه به احتمال زیاد آموزگاران زیست شناسی خوبی دارد یا خواهد داشت و کسب این مدرک کمک زیادی به ارتقای تدریس انگلیسی نخواهند کرد.
منبع: براون، سالی و همکاران، ( 1387)، مهارتهای مهم تعلیم و تعلم، سعید خاکسار، تهران، نشر موزون، چاپ دوم.
ایجاد رابطه
ایجاد روابط یکی از اساسی ترین مهارتها است. یک آموزگار لازم است روابط خوبی، هم با دانش آموزان وهم با همکارانش داشته باشد ایجاد روابط خوب با دانش آموزان از ضروریات دستیابی به یک محیط کاری خوب و قابل اعتماد است. و همچنین به طور بدیهی، برای داشتن روابط حسنه با همکاران و ایجاد یک محیط کاری کارآمد و پربار و همراه با همکاری، ضروری است. روابط خوب، مدرسه ای شاد و دانش آموزانی با دستاوردهای بالا به وجود میآورد.1- به دیگران احترام بگذارید. ابراز احترام و ارزش قائل شدن برای فرد از اهمیت بالایی در ایجاد روابط خوب برخوردار است. این امر به همان اندازه در رابطه با دانش آموزان ضرورت دارد که برای بزرگسالان. احترام، به ایجاد یک جو مثبت کمک میکند. آموزگاران به همان اندازه ای که خواهان احترام از ناحیه ی دانش آموزان هستند باید از ناحیه ی بقیه ی همکاران نیز محترم شمرده شوند.
2- احترام دیگران را به دست آورید. احترام از طریق رفتار با دیگران به دست میآید. باید با دیگران همان رفتاری را بکنیم که خود آرزوی آن را از ناحیه دیگران داریم. عواملی چون فروتنی و مهربانی و اهمیت قائل شدن به همان اندازه در ایجاد روابط خوب در محیط کار اهمیت دارند که در خانه با نزدیکترین کسانمان مهم هستند.
3- به دیگران توجه مثبت داشته باشید. یعنی اینکه نباید در برخورد با دیگران حواسمان جای دیگر باشد. هیچ چیز بدتر از این نیست که آدم احساس کند کسی واقعاً به حرفش گوش نمیداده و برای آنچه میگفته ارزشی قائل نشده است. بنابراین در برخورد با دیگران تمام حواس خود را به او بدهید. این مسأله از حالت و ظاهر شما کاملاً مشهود خواهد بود. به عنوان مثال، هنگام صحبت کردن با یک شخص، تماس شخص، تماس چشمی و نگاهها عامل مهمی است در نشان دادن اینکه حواستان به اوست و برایش ارزش قائلید.
4- از قطع کردن کلام دیگران پرهیز کنید. سعی کنید تا زمانی که شخص حرف خود را تمام نکرده فقط گوش بدهید. از صحبت کردن میان حرف یک شخص و یا قطع سخنان او برای ابراز عقاید خودتان، پرهیز کنید. حتی اگر فکر میکنید حرفی که میخواهید بگویید بسیار مهم است سعی کنید جلوی خود را بگیرید و تا زمانی که طرف مقابل حرفش را تمام نکرده سخنی بر زبان نیاورید.
5- حواستان توسط چیزهایی دیگر پرت نشود. آموزشگاهها نقاط شلوغ و پر رفت و آمدی هستند و دائماً مسایلی در آنها میگذرد که نیازمند توجه ما است. معمولاً فعالیتهای زیادی به طور همزمان جریان دارد؛ سعی کنید هنگام صحبت کردن با یک نفر و تا زمانی که حرف تمام نشده، حواستان به موضوع دیگری جلب نشود چون این امر نشان خواهد داد که شما برای گفتههای او ارزش و احترام قائلید.
6- اسامی دانش آموزان را به خاطر بسپارید. این یکی از مشکلترین کارها است. به خصوص وقتی آدم با بیش از 30 چهره خندان روبه رو است. همه آنها دارای شخصیت هستند و احتمالاً همه به شدت خواهان جلب توجه شما. سعی کنید راهکاری برای خود تدوین کنید تا بتوانید اسامی تک تک آنها را به خاطر بسپارید. یکی از این راهکارها میتواند ترسیم نقشه استقرار دانش آموزان و یا ثبت یادداشتهایی در مورد علایق خاص فیزیکی یا رفتاری دانش آموزان باشد که به شما در به یاد آوردن اسامی آنها کمک میکند.
8- بی ریا باشید. سعی نکنید همزمان در هر دو انتهای پل باشید. دانش آموزان نیز مانند همکاران به آسانی متوجه برخوردهای غیر صادقانه خواهند شد. در صورتی که به نظر رسد شما ظاهر سازی میکنید، دیگران فوراً در مقابل شما گارد میگیرند.
9- ظاهر سازی نکنید. خودتان باشید. دانش آموزان نسبت به صداقت به سرعت واکنش نشان خواهند داد. فکر نکنید که همیشه لازم است خود را برتر از آنچه هستید نشان دهید. اگر طبیعی، صادقانه و انسانی رفتار کنید مسلماً بیشتر شما را دوست خواهند داشت و واکنش متقابلی را دریافت خواهید کرد.
مهارت در سؤال پرسی
هنر پرسیدن سؤالهای مناسب از عناصر حیاتی هر فرایند یادگیری است. روشهای سؤال پرسی در هدایت توجه به سمت یادگیری دانش آموزان کمک میکنند. انواع مختلف هنرهای سؤال پرسی در شناسایی نقاط ضعف و یا فقدان درک مؤثرند. استفاده از روشهای مناسب سؤال پرسی به تقویت دانش و درک دانش آموزان کمک میکند. بنابراین، برای هر برنامه ی بهبود آموزشگاه لازم است که برنامه ای با محوریت بهبود تدریس و یادگیری تدوین شود که در آن، آموزگاران ارزش انواع مختلف سؤال پرسی را بدانند. نکات زیر میتوانند مفید واقع شوند.1- زیاد و مکرر سؤال کنید. سؤال پرسی مؤثر غالباً چنین تفسیر میشود که سؤالها باید به طور مکرر و زود به زود پرسیده شوند. این نوع سؤالها معمولاً سؤالهایی ساده برای یادآوری میباشند. طرح آنها موجب تقویت یادگیری از طریق الزام دانش آموزان به آماده بودن برای پاسخ میشود.
2- منتظر پاسخ بمانید. به دانش آموزان فرصت دهید فکر کرده و پاسخ دهند. اگر پرسش شما با پاسخی فوری روبه رو نشد، به نفر بعدی رجوع نکنید. دانش آموزان به سرعت در خواهند یافت که نیازی به زحمت کشیدن ندارند چون شما برای دریافت پاسخ صحیح فوراً به نفر بعدی مراجعه خواهید کرد.
3- پاسخهای صحیح را تشویق کنید. وقتی دانش آموزی پاسخ صحیحی میدهد، موفقیت او باید مورد تقدیر قرار گیرد. با حداقل یک لبخند و یا کلمه تحسین آمیز تشکر خود را نشان دهید. این امر در کسب اعتماد به نفس، افزایش انگیزه و بهبود اخلاق دانش آموزان کمک میکند.
4- با دانش آموزانی که پاسخهای نیمه صحیح و یا ناصحیح میدهند بمانید. اگر دانش آموزی بخشی از پرسش را پاسخ داد و یا پاسخ او کاملاً صحیح نبود، فوراً به سراغ دیگری نروید. آنقدر با آن دانش آموز بمانید و او را تشویق کنید تا با یک ارائه پاسخ صحیح اعتماد به نفس و غرورش بازسازی شود.
5- تفکر را تشویق کنید. بعضی دانش آموزان به دادن پاسخهای تک کلمه ای راضی هستند. ولی ما به عنوان آموزگارانی که میخواهیم یادگیری را گسترش دهیم، نباید به این پاسخ راضی باشیم. تشویق به کمی فکر کردن میتواند مفید باشد. این امر میتواند با استفاده از کلمات کلیدی و یا وسایل آموزشی جهت کمک به دانش آموزان در کسب اعتماد به نفس وبیان نظراتشان انجام شود. پاسخهای بدون تفکر و تک کلمه ای ممکن است اساساً صحیح باشند، ولی یادگیری زمانی گسترش مییابد که دانش آموزان تشویق به فکر کردن پیرامون پاسخ و بازسازی جزییات آن در ذهن خود شوند.
6- از روشهای سؤال پرسی تشریحی استفاده کنید. اینگونه سؤالها تفکر را بالا میبرد. این روش پاسخهای تک کلمه ای را کافی نمیداند. از پرسیدن سؤالاتی که فقط به جوابهای بله یا خیر نیاز دارند خودداری کنید. به جای پرسیدن سؤالهای کلی از قبیل «نمودارهای سه بعدی را بلدی؟» بهتر است بپرسید «نمودار سه بعدی را تعریف کن».
7- از طرح سؤالهای بسته اجتناب کنید. از طرح سؤالهای بسته، به جز برای تقویت آنی دانش کسب شده، باید اجتناب شود. سؤالهای بسته دانش آموز را ملزم به فکر کردن زیاد نمیکند. این نوع سؤالها دانش آموز را تشویق نمیکنند که به مغز خود رجوع کند و خطر پاسخ غلط را به خود بخرد. نمونه یک سؤال بسته میتواند این باشد که : «از آن داستان خوشت آمد؟» در حالی که نمونه ی سؤال باز میتواند چنین بیان شود: «بگو از چه چیز داستان خوشت آمد.»
8- سؤالهای پردازشی مطرح کنید. سؤالهای پردازشی از دانش آموز میخواهند نظر خود را بیان کرده و یا قضاوت و تفسیر خود را ارائه دهد؛ که تمام آنها مشوق فکر کردن هستند. این نوع سؤالها دانش آموز را قادر میسازند به کند و کاو ذهن خود بپردازد و مفاهیم کاملتری را استخراج کند. به عنوان مثال، در مورد مسأله داستان، میتوانید از دانش آموز بخواهید تمام چیزهایی را که در داستان خوشش آمده و یا دوست نداشته تعریف و تشریح کند و بگوید که چرا به چنین نتیجه گیریهایی رسیده است.
9- از دانش آموزان بخواهید چیزهایی را به یاد آورند که باید میدانستند. این نوع سؤال دانش آموز را وادار میکند اطلاعات مربوط به دروس گذشته را به خاطر آورد. این نوع یاد آوری دانش آموزان را قادر میسازد ارتباط بین تجربیات گذشته و یادگیری کنونی را ببینید.
10- از طرح سؤالهایی که جواب را در خود دارند خودداری کنید. در اینگونه سؤالها دانش آموز میتواند حدس بزند که کدام پاسخ مورد نظر آموزگار است و به جای اینکه واقعاً با ذهنی باز به سؤال فکر کند، پاسخی را که فکر میکند مورد نظر است ارائه میدهد.
مهارت در گوش دادن
مهارتهای سؤال پرسی و گوش دادن به طور واضحی مکمل یکدیگرند. نکته مهم، تنها پرسیدن سؤالهای مناسب نیست، بلکه گوش دادن همراه با توجه به پاسخها نیز برای یک آموزگار مهم است. گوش دادن همچنین از مهارتهای ضروری برای تمام مدیران ارشد و مدیران میانی است. اگر افراد احساس کنند که برایشان ارزش قائل شدهاند روابط بین فردی بسیار بهتر و مؤثرتر خواهد بود. اکثر ما زمان بیشتری را به گوش دادن، در مقایسه با بقیه شیوههای ارتباط، صرف میکنیم؛ ولی همیشه سیگنالهای صحیحی که نشان دهنده ی توجه و بازخورد باشد ارائه نمیدهیم.1- بر روی پاسخهای ارائه شده تمرکز کنید. با استفاده از تماس چشمی به شخص نشان دهید که نه تنها با گوشهایتان، بلکه با تمام وجود، به او گوش میدهید. اجتناب کنید از اینکه مسایل اطراف حواستان را به خود مشغول کند. با وجودی که این عمل به خصوص در یک محیط شلوغ و پر فعالیت نظیر کلاس درس بسیار مشکل به نظر میرسد، اما بدانید که افراد اگر حس کند که حواس شما به آنها است، احساس غرور و ارزش بیشتری خواهند داشت.
2- گوش بدهید تا میزان درک را بسنجید. فقط با گوش دادن دقیق است که میتوانید میزان درک را بررسی کنید و یا سؤالهایی در رابطه با توضیح بیشتر طرح نمایید. وقتی شخص صحبتش را تمام میکند بد نیست با طرح یک سؤال و یا اظهار نظری مرتبط با آنچه گفته شده است، میزان درک خود از پاسخ را بررسی کنید. دریک مکالمه ی یک طرفه که جوابی ارائه نمیشود، طبیعی است که فرض کنیم شخص دیگر در حال گوش دادن نبوده است.
3- خواهان شرح و توضیح باشید. وقتی کسی حس میکند که گفتهاش ارزش داشته است احساس غرور خواهد کرد و این احساس غرور با درخواست شما مبنی بر شرح و توضیح نکته ای جالب، بیشتر خواهد شد. نکته جالبی را از میان حرفهای او انتخاب کرده و پرسشی در مورد آن مطرح کنید. این شیوه همچنین در بررسی میزان درک دانش آموز مسأله نیز مفید است.
4- نشان دهید که جواب را فهمیدهاید. وقتی شما به دقت گوش دهید میتوانید تأیید کنید که پاسخ را فهمیدهاید و مورد قبول شماست. این عمل میتواند با حرکت سر و یا بهتر از آن، با ارائه یک اظهارنظر و یا پرسش یک سؤالِ پیگیرنده انجام شود.
5- تماس چشم و نگاه مهم است. تماس چشمی مناسب از ضروریات گوش دادن است. از خیره شدن خودداری کنید چون ممکن است طرف را دستپاچه کند. ولی از طرف دیگر، اگر نگاه و توجه شما ظاهراً مشغول جاهای دیگر باشد، این امر نیز میتواند به همان اندازه ناراحتی به بار آورد.
6- از حرکات مناسب صورت استفاده کنید. حرکات مناسب صورت نیز همانند تماس چشم، گوش دادن شما را القا خواهد کرد. حرکات صورت، به زبان خاص خود، تأیید یا عدم تأیید پاسخها را نشان میدهند. به دفعات، و در هر فرصتی، لبخند بزنید. مواجه بودن با یک صورت خندان خیلی بهتر و تشویق کننده تر از این است که آدم فکر کند که با یک دیوار بی روح روبه رو است.
7- از حرکت سر برای تأیید خیلی زیاد استفاده نکنید. با وجودی که حرکت سر به طرف مقابل میفهماند که شما به حرف او گوش میدهید، اما توجه داشته باشید که تأیید زیاد از حد توسط حرکت سر این احساس را به وجود میآورد که طرف از خود اراده ای ندارد و تا حدودی ناراحت کننده خواهد شد و غالباً به طرف مقابل چنین القا می کند کهبا دقت به حرفهای او گوش نمیدهید.
8- گوشهای باز ولی ذهن بسته نداشته باشید. فوراً برای خودتان تصمیم نگیرید که آنچه شخص در حال گفتنش است خسته کننده خواهد بود. در چنین حالتی ما نخواهیم توانست واقعاً گوش بدهیم. چنین احساسی در چشمها نشان داده خواهد شد و خستگی و غیر جذاب بودن مسأله به طرف مقابل القا شده و موجب دلسردی گوینده میشود.
9- زبان حرکات و وضعیت بدن را تفسیر کنید. آشنا بودن با زبان حرکات و وضعیت بدن بخش مهمی از بهبود مهارت گوش دادن است. تفسیر علائم غیر کلامی و مفاهیم آنها مهارتی ظریف وبا ارزش است که باید کسب شود.
10- هنگام گوش دادن، وضعیت بدن در حالت راحت و آزاد باشد. شیوه قرار گرفتن بدن شما میتواند گویای تمایل شما به گوش دادن باشد. رو در روی شخص مقابل بنشیند و از قوز کردن و یا یکوری نشستن اجتناب کنید. حالت شما باید سر بالا و در وضعیت کاملاً راحت باشد. به عنوان مثال، انداختن پا روی پا و دست به سینه نشستن میتواند نشانه ی تنش و مقاومت باشد.
ایجاد کار گروهی
کار گروهی در هر سازمان آموزشی از اهمیت بالای برخوردار است. وقتی افراد به تنهایی کار میکنند متمایل به این میشوند که در پشت یک در بسته و در حالی که فقط با دانشآموزانشان سروکار دارند باقی بمانند. آموزگاران در عین حال که هر کدام یک فرد و خودمختار هستند، ولی کافی نیست که فقط در کلاس خود باقی بمانند و در انزوا کارکنند. کارگروهی امکان بر خود عقاید و توسعه ی مهارتها را فراهم میسازد. بدون کار گروهی هیچ نوع پیشرفت فردی به دست نمیآید؛ بنابراین، پیشرفت و بهبود آموزشگاه وابستگی عمیقی به همکاری دارد.1- متقابلاً حامی هم باشید. خیلی خوب است که تمام اعضای یک گروه یا بخش حامی و مشوق یکدیگر باشند. این امر در مورد آموزگاران جدید نیز، که به کمک و حمایت بیشتر نیاز دارند، صادق است. تمام افراد دوست دارند خود را عضوی از گروه حس کنند. این امر نوعی حس تعلق به وجود میآورد.
2- بر یک بیانیه ی سازمانی مشخص برای بخش خود به توافق برسید. این امر به تمام اعضای یک بخش امکان میدهد پیرامون موضوع تدریس خود، هدفهایشان و انتظاراتی که باید داشته باشند، از یک چشم انداز واحد برخوردار باشند و حس مسؤولیت آموزشی را افزایش میدهد.
3- جلسات منظم برگزار کنید. جلسات به افراد ناهمگون، به خصوص در یک دبیرستان که افراد ناچارند موضوعاتی خارج از تخصص خود را تدریس کنند، کمک میکند به یکدیگر نزدیکتر شده و تجربیات و آگاهیهایشان را با یکدیگر در میان گذارند. آنچه مثلاً برای یک عضو بخش مفید واقع شده است غالباً میتواند به کار اعضای دیگر نیز بیاید. اما لازم است شیوه ی رفتار افراد مختلف در گروهها تحت مدیریت دقیقی باشد، زیرا بعضی افراد در مقابل تغییر مقاومت کرده و میتوانند مانع پیشرفت باشند. فعالیتهای گروه سازی میتواند مهم باشد.
4- جلساتی پیرامون استانداردسازی واحد برگزار کنید. این یکی از بهترین روشهای ایجاد پیشرفت در افراد است. همچنین با گردهمایی تمام اعضای یک بخش و سهیم شدن در کار و انتظارات یکدیگر، موجب تشویق کار گروهی شده و در ایجاد حس مالکیت استانداردهای بخش مفید است.
5- خط پایههایی در داخل بخش خود تعیین کنید. با استفاده از اصلاحات موجود به دست آمده از دانش آموزان، میتوان شواهدی را تدوین کرد که نشان دهند در زمینه ی استانداردها در چه موقعیتی قرار داریم. از این خط پایهها میتوان برای تنظیم هدفهای آینده برای بخش استفاده کرد.
6- بر روی یک خط مشی نمره دهی به توافق برسید. این امر منجر به بحث پیرامون انتظارات و استانداردها میشود. سپس لازم خواهد شد که این استانداردها توسط تمام افراد بخش مورد بحث و موافقت قرار گیرد. هر نوع بحث و گفتوگو در چارچوب یک بخش به اشتراک دیدگاهها کمک میکند، که در فرایند ارزیابی بسیار حیاتی میباشد.
7- از اطلاعات جمع آوری شده استفاده کنید. از اطلاعات جمع آوری شده پیرامون عملکرد میتوانید در فعالیتها و برنامه ریزیهای آتی استفاده نمایید. با استفاده از این اطلاعات، بخشها میتوانند قضاوت کنند که در چه موقعیتی قرار دارند و میخواهند به کجا برسند.
8- سازگاری و توافق را افزایش دهید. با برگزاری جلسات منظم، بحث پیرامون پیشرفت و تعیین یک خط مشی ثابت نمره دهی، کار گروهی شکل میگیرد که در پیشبرد رویکردهای مورد توافق کمک میکند. (این امر در موارد مدیریتی گسترده تر نیز صادق است). سازگاری و توافق معمولاً موجب میشود دانش آموزان خطوط راهنمای روشنتری داشته باشند و بهتر بتواند به استانداردهای بالاتر برسند.
10- رهبری مشارکتی به وجود آورید. چرخش مسؤولیتها برای بعضی جنبههای کار در محدوده یک بخش، منجر میشد به اینکه به هر عضو بخش فرصتی برای پیشرفت فردی بیشتر داده شود. طیف وسیعی از تجربیات قابل توسعهاند. همچنین موجب رشد مدیریت میانه است که بخشی از مسؤولیتهای خود را واگذار کنند تا خود بتوانند فعالیتهایشان را اولویت بندی کنند.
تشویق برای تحقق انتظارات بالا
برای تشویق انتظارات بالا از دانش آموزان در هر بخش، تشویق پیشرفت پرسنل در رابطه با موضوع درسی خود، نقطه ی شروع خوبی به شمار میآید. وقتی آموزگار مطمئن باشد که میتواند به خوبی از عهده ی تدریس ماده درسی خود برآید، با اعتماد به نفس بیشتری خواستار استانداردهای بالاتر از دانشآموزانش خواهد شد.1- کاملاً به موضوع تدریس خود مسلط باشد. وقتی شما اعتماد به نفس داشته باشد این اعتماد را به دانشآموزانتان منتقل میکنید. دانش آموزان تشویق میشوند انتظارات بیشتری از خودشان داشته باشند چون میدانند حمایت و کمک لازم را از آموزگارشان دریافت خواهند کرد.
2- با روشهای مختلف تدریس آشنا باشید. تنوع روشها کمک میکند به ایجاد این احساس که شما برای تمام شیوههای یادگیری ارزش قائلند. این امر تمام دانش آموزان را قادر به کسب دستاورد میکند. همچنین مانع از رفتارهای مخل میشود که معمولاً در مواردی به وجود میآیند که دانش آموزان تحت فشار یادگیری نباشند. استفاده از انواع روشها مانع از خسته کننده شدن کلاس- چه برای دانش آموزان و چه برای آموزگار- میشود.
3- موضوع درس را جذب کنید. سعی کنید حتیالامکان قوه ی تخیل و اظهار نظر دانش آموزان را تحریک کنید. تمریناتی تدوین کنید که مستلزم دخالت دانش آموزان بوده و استقلال در یادگیری را در آنها تشویق کند. این امر باعث میشود که دانش آموزان خود را ملزم ببینند به حداکثر توان خود برسند.
4- موضوع تدریس خود را دوست داشته باشید. وقتی شما علاقه به موضوع را به دانشآموزانتان انتقال دهید آنها چاره ای ندارند جز اینکه متقابلاً درس را دوست داشته باشند - شور و اشتیاق امری مسری است؛ اشتیاق شما به دانش آموزان منتقل میشود.
5- فعالیتها را با نیازهای دانش آموزان هماهنگ کنید. برای انجام این امر، شما نه تنها لازم است موضوع تدریس خود را خوب بشناسید، بلکه باید دانشآموزانتان را نیز بشناسید. به گستردگی دامنه تواناییهای دانش آموزان توجه کنید. در این صورت است که میتوانید انتظارات بالاتر را ایجاد کنید.
6- شیوههای سؤال پرسی مؤثری را تدوین کنید. سؤال پرسی کمک میکند به اینکه دانش آموزان بیشتر فعالیت کنند چون موجب گسترش مفاهیم و تفکر در مورد موضوع میشود. بر زبان آوردن نظرات و عقاید، راه مؤثری برای یادگیری است. این امر همچنین به آموزگاران کمک میکند کارآیی و انتقال دانش در رابطه با درس را برآورد کند.
7- برنامههای مدون و جامع داشته باشید. شما باید هم برنامههای کوتاه مدت برای هر درس وهم برنامههای بلند مدت برای یک موضوع کاری داشته باشید. این برنامهها به نوبه خود باید با برنامه ریزی کلی رشته ی درسی و نیازهای امتحانات پایان سال سازگار شود.
8- بر روی هدفهای روشن به توافق برسید. اگر شما از آنچه میخواهید از یک درس به دست آورید، درک روشنی داشته باشید،- بهتر میتوانید این درک را به دانش آموزان انتقال دهید. وقتی دانش آموزان از انتظارات آموزگار آگاه باشند، احتمال موفقیتشان بیشتر است. موفقیت، موفقیت به بارمی آورد.
9- تدارک مناسب برای پیگیری و مرور را فراهم سازید. توجه داشته باشید که دانش آموزان مختلف خواهان این خواهند بود تا علایق خود را در جهات مختلف توسعه دهند. انعطاف پذیر باشید و برای بسیاری از موارد، موضوعاتی برای پیگیری و یادگیری اضافی فراهم کنید.
10- در اقدامات و فعالیتهای خوب در محدوده بخش با یکدیگر سهیم شوید. با همکارانتان در حوزه درس جلسات منظم برگزار کنید. تمام اعضای یک بخش، اطلاعات و نظرات با ارزشی دارند که میتوانید در آنها سهیم شوید. بنابراین لازم است وقتی را برای بحث پیرامون موفقیتها در بخش و درسها و شیوههایی که واقعاً مفید بودند اختصاص دهید.
کسب یادگیری برای همه
برای دستیابی به یادگیری همگانی در این زمانه ی منابع محدود، لازم است به آن راهکارهای پیشرفت پرسنل فکر شود که از نظر زمان و هزینه مقرون به صرفهاند. در زیر، تعدادی نظرات امتحان شده ای را که در آموزشگاههای دیگر مؤثر واقع شدهاند، ارائه میدهیم. تمام آنها موجب پیشرفت پرسنل و در نتیجه، پیشرفت دانش آموزان میشوند.1- از شیوه ی نظارت بر تدریس استفاده کنید. در این روش، یک آموزگار با مشاهده ی روشها، منابع و نظرات مورد استفاده توسط آموزگار دیگر، میتواند از آنها پیروی کند. این امر در واقع کمک میکند به اینکه یک آموزگار بتواند تجربه و تخصص آموزگار دیگر را کسب کند.
2- در مشاغل خود با یکدیگر شریک شوید. این امر به تعدادی از پرسنل کمک میکند تا در حوزههای دیگر در مدرسه تجربه کسب کند. این امر با واگذاری مسؤولیت یک جنبه ی خاص کار به یک همکار دیگر در مدرسه میسر است. این کار همچنین فشار را از روی کسی که بار زیادی بر دوش دارد خواهد کاست. در ضمن میتواند به شکل واگذاری مسؤولیت کتابخانه به یک عضو دیگر پرسنل و یا اختصاص مسؤولیت برگزاری امتحان و یا تهیه ی برنامه زمانی و غیره به فرد دیگر صورت گیرد.
3- به طرز کار دیگران توجه کنید. مشاهده و توجه به شیوه کار یک همکار دارای تخصص در حوزه ای ناآشنا برای شما، روش بسیار خوبی برای پیشرفت است. اگر چه ممکن است از نظر مالی هزینه ساز باشد، اما به اعضای پرسنل امکان میدهد دامنه ی روشهای تدریس و دانش خود را گسترش دهند. همکاران غالباً خوشحال میشوند جای همکاران دیگر را در چنین وضعیتی پرکنند، به خصوص اگر ببینند که این جایگزینی متقابل و در راستای پیشرفت خودشان خواهد بود.
4- قراردادهای کوتاه مدت ارائه دهید. برای یک فعالیت داخلی خاص و برای یک دوره زمانی خاص، اضافه کاری در نظر بگیرید. این میتواند برای کارهایی از قبیل تنظیم برنامه صورت گیرد، اما همچنین میتواند در مورد فعالیتهای خاصی که به عنوان بخشی از برنامه ی کلی بهبود آموزشگاه در نظر گرفته شده ارائه شود.
5- مسؤولیت را چرخشی کنید. این راه آسان و خوبی برای واگذاری مسؤولیت به افراد و کسب تجربه در موضوعات دیگر در مدرسه است. مسؤولیت را برای یک دوره ی معین به یک نفر اختصاص دهید و سپس به شخص دیگری اجازه دهید این وظیفه را برای یک دوره ی مشخص دیگر به عهده گیرد. این روش میتواند علاوه بر مسؤولیت های اداری در مورد نقشهای ارشادی نیز به کار گرفته شود.
6- از آموزشگاه ای دیگر بازدید کنید. هر جا که فعالیت یا ایده ی موفقیت آمیزی را مشاهده کردید عضوی از پرسنل خود را برای مشاهده ی آن اعزام کنید. آموزشگاههای دیگر وقتی ببینند موفقیت آنها به چشم آمده خوشحال شده و احساس غرور خواهند کرد و در نتیجه، خواهان آن خواهند بود که موفقیت و مهارت خود را به رخ دیگران بکشند.
7- مکانیسم مناسبی برای انتشار اطلاعات داشته باشید. بسیاری از اعضای پرسنل تخصصهای با ارزشی دارند که میتوانند به دیگران منتقل کنند. در چارچوب مدرسه ی خود مکانیسمهایی را تدوین کنید که هر فرد بتواند تخصصها و دانش خود را با گروهی از همکاران علاقهمند خود - و یا با تمام همکاران - سهیم شود. این امر برای شخصی که دانش خود را انتقال میدهد نیز جنبه ی پیشرفتی دارد و ضمناً به دلیل اشتراک اطلاعات و استفاده از آنها، مفید خواهد بود.
8- اعضا را در گروه مدیریت ارشد شرکت دهید. این عمل به پرسنل مدیریت میانی امکان میدهد در رابطه با مسایل گسترده تر آموزشگاه تجربه کسب کرده و دید آنها را وسیعتر میکند. همچنین به گروه مدیریت ارشد دیدگاه با ارزش و عقاید تازه ای داده میشود.
9- تجربه در عمل را تشویق کنید. افراد از طرحهای تجربی - عملی منافع بسیار میبرند. به خصوص اگر طرحها مکمل یکی از جنبههای رشته ی خودشان باشد، دیدگاه و مفاهیم جدیدی را در اختیار شرکت کنندگان قرار میدهد که با خود به مدرسه خواهند آورد.
10- برنامه ی مبادله تنظیم کنید. این فرایند دوسویه به پرسنل امکان میدهد در جهتهای جدید رشد کرده و عقاید متفاوتی را با خود به آموزشگاه و رشته ی مربوط خود بیاورند.
ارائه ی بازخورد به دانش آموزان و همکاران
ارائه بازخورد مؤثر و مفید بخشی اساسی از یک فرایند یادگیری است. دادن بازخورد مناسب به دانش آموزان اعتماد به نفس و انگیزه را در آنها افزایش میدهد. باز خورد همچنین مشوق پیشرفت است، زیرا دانش کسب شده را مورد تأکید قرار میدهد. همچنین مشوق پیشرفت در تنظیم هدف برای اقدامات آینده میباشد. بازخورد نیز یکی از مهارتهای اساسی در هر فرایند مصاحبه به حساب میآید. بنابراین، بیشتر نکات زیر به همان اندازه که در کلاس درس به کار میآیند در انجام مصاحبه با بزرگسالان نیز مفید خواهند بود.1- با نکات مثبت آغاز کنید. ابتدا بازخورد مثبت را ارائه دهید. همه ما دوست داریم نقاط قوتمان شناخته شده و مورد تأیید باشد و همواره از یک عبارت مثبت و دلگرم کننده خوشمان میآید. این عمل به ایجاد اعتماد به نفس کمک کرده و جو پیشرفت را تقویت میکند.
2- از فهرست کردن اشتباهات بپرهیزید. خیلی آسان میشود با بی فکری فهرستی از اشتباهات شخص را پیش روی او بگذاریم. دیدن کاستیها، چه در خودمان و چه در دیگران، خیلی آسان است. حتی اگر شخص اشتباهات فراوانی مرتکب شده باشد، انگشت گذاشتن روی تمام آنها کمکی نخواهد کرد، هنگام گوشزد کردن اشتباهات، چند جنبه ی مهم را انتخاب کرده و در مورد آنها حرف بزنید. ضرورت اشاره به اشتباهات را اولویت بندی کنید.
3- صریح و مشخص باشید. از بیان نظریات عمومی چون «خیلی عالی بود» خودداری کنید. این نوع عبارات کلی ممکن است فرد را به طور مصنوعی راضی کند، ولی به ندرت در پیشرفت آنها مفید خواهد بود. باز خورد مشخص فرصت بیشتری برای پیشرفت به وجود میآورد.
4- سازنده باشید. بازخورد سازنده الزاماً بازخورد مثبت نیست - هر چند بازخورد مثبت باید گزینه ی اول باشد. به همان اندازه که عبارتی چون «خیلی خوب بود» کمکی ارائه نمیدهد، اظهار نظری چون «خیلی خوب نبود» نیز مفید نخواهد بود. بیان صریح و مشخص در مورد آنچه دقیقاً فکر میکردید اشتباه بوده و آنچه به نظر شما میتواند به حل مشکل کمک کند، نوعی کمک سازنده است. بازخورد سازنده، نظرات و ایدههایی پیرامون تشویق به پیشرفت و یا خود آگاهی در اختیار میگذارد.
5- بازخورد منفی را با ظرافت به کار بگیرید. استفاده از بازخورد منفی نیازمند مهارت است. بازخورد منفی نباید ویرانگر باشد. اگر بازخورد منفی نباید ویرانگر باشد و اگر بازخورد منفی با ظرافت ارائه شود، میتواند منبع پیشنهادات و زمینه ساز رشد باشد.
6- گزینههای جایگزین ارائه دهید. با ارائه گزینههای دیگر میتوان بازخورد منفی را به مثبت تبدیل کرد. فقط به رفتار و کرداری اشاره کنید که میتواند تغییر داده شود. شخص نمیتواند مثلاً شکل صورت خود را عوض کند، ولی میتوان به آنها توصیه کرد که کمی بیشتر لبخند بزنند.
7- از کلی گویی بپرهیزید. عباراتی چون «خیلی عالی بود» یا «تو خیلی خوب عمل کردی» کمک چندانی به توسعه ی مهارتها نمیکند. نمونههای مشخصی را از آنچه که فکر کردهاید عالی بود و دلیل خود را ارائه دهید این امر به خصوص زمانی که سعی دارید به یک دانش آموز یا عضوی از پرسنل کمک کنید تا مهارت خاصی را در خود بپروراند و یا دانش و خود آگاهی خود را ارتقاء دهد، مفید است.
8- فقط به چیزهایی اشاره کنید که قابل تغییر هستند. مثلاً بیان این مطلب که شخص به دلیل چپ دست بودن خطش خوب نیست فایده ای به بار نخواهد آورد. ساده تر و سازنده تر این است که توصیه شود آنها سعی کنند با تمرین خطشان بهتر و خوانا تر شود.
9- بازخورد را با عبارت «به نظر من» شروع کنید. این امر باعث جلوگیری از این احساس میشود که ما خود را عالم به تمام علوم میدانیم. و به شخص این اختیار را میدهد که تصمیم بگیرد نظر شما را بپذیرد یا نه.
10- به بازخورد خود گوش دهید. اگر به بازخوردی که به دیگران میدهیم خودمان گوش دهیم مطالب زیادی پیرامون سیستم ارزشی خودمان به ما خواهد گفت. گوش دادن به سخنان خود به ما کمک میکند دریابیم لازم است روی چه چیزهایی تمرکز کنیم و ابزار مهمی برای توسعه و ارتقای دانش ما از خودمان است.
دریافت بازخورد
برای هر نوع پیشرفت شخصی مهم است که بدانیم دیگران درباره ما چه فکر میکنند. دریافت بازخورد نیز بخشی از فرایند یادگیری است. به ما کمک میکند نقاط قوت خود را بشناسیم و از طریق این شناخت، اعتماد به نفس بیشتری پیدا کنیم. همچنین باعث میشود که تأثیر خود بر دیگران را تشخیص داده و بفهمیم برای پیشرفت مهارتهایمان لازم است چه رفتارهایی را اصلاح کنیم. بازخورد، هدایت کننده یادگیری مؤثر است. توجه به شیوه دریافت بازخورد، پیشرفت را از دو طریق میسر میسازد. اولاً به ما امکان میدهد رفتار خود را اصلاح کنیم و همچنین کمکمان میکند شیوه خود در ارائه بازخورد به دیگران را تغییر دهیم. نکات زیر برای پرسنل آموزشگاه ارائه میشوند، اما در مورد دریافت بازخورد توسط دانش آموزان نیز صدق میکنند.1- مؤدب باشید و گوش کنید. ممکن است شنیدن بازخورد کمی ناراحت کننده باشد و اولین احساس ما شاید این باشد که بهانه ای برای ترک آنجا پیدا کنیم و یا راهی را بیابیم که جلوی اظهار نظرها را بگیرد. ولی به هر حال، میتوان مؤدب بود. بازخورد معمولاً از روی خیرخواهی ارائه میشود و اظهارنظر کننده واقعاً احساس میکند که سعی دارد به ما کمک کند.
2- سعی نکنید فوراً بازخورد را رد کنید. تلاش برای توجیه عمل یا افکار، یک واکنش طبیعی است. وقتی احساس میکنیم که در معرض انتقاد قرار داریم وضعیت را تهدید آمیز میبینیم. اما بلافاصله به مجادله علیه بازخورد اقدام نکنید. نظرات دیگران نیز محترم است و بد نیست که شما به یاد داشته باشید که آنچه طرف مقابل میگوید نظر شخصی اوست.
3- خود را آزاد حس کنید که بازخورد را بپذیرید یا رد کنید (البته پس از گوش دادن به آن).آموزگاران سعی دارند بر اساس دانش و تجربیاتشان نصایح و توصیههای قاطعانه ای ارائه دهند. اما شما نیز انسانی آزاد هستید و گفته او نیز صرفاً نقطه نظرات شخصی است. اگر نظرات او برایتان خوشایند نیست میتوانید با کس دیگری نیز مشورت کنید.
4- اطمینان حاصل کنید که بازخورد را درک کردهاید. مواظب سوءتفاهم باشید. از آنجا که دریافت بازخورد امری حساسیت برانگیز است، غالباً این تمایل وجود دارد که ما جلوی درک خود را سد کنیم. هرگاه نکته ای را مبهم و غیر روشن یافتید، خواهان جزییات بیشتری باشید تا موضوع برایتان کاملاً روشن شود.
5- بازخورد را جمع بندی کنید. ارائه ی یک جمع بندی از درک شما از بازخوردی که دریافت کردهاید مفید خواهد بود. این امر موجب رفع سوء تفاهمهای احتمالی میشود. در آن صورت، هردو طرف مطمئن خواهند شد که آنچه گفته و درک شده است صحیح بوده است.
6- الزامی به پذیرش نقطه نظر فقط یک شخص ندارید. اتاق انتظار بیمارستانها و مطب دکترها پر از افرادی است که خواهان نقطه نظر دیگری هستند. این امر به نظر میرسد برای موارد مربوط به سلامتی برای همگان پذیرفته شده باشد. اما توجه داشته باشید که موقعیت شغلی شما نیز بخش عمده ای از زندگی شماست و پیشرفت شما در این زمینه به همان اندازه سلامتی برایتان مهم است. بنابراین نظر دیگران را نیز جویا شوید.
7- از بازخورد برای کمک به پیشرفت خود استفاده کنید. بازخورد، هر چند مهم که دردناک و مشکل باشد، معمولاً خاصیت ارتقایی دارد. این امر شاید در تمام اوقات برای ما واضح نباشد؛ اما اگر درد را تحمل کنیم، بهبود و پیشرفت به سرعت عایدمان خواهد شد.
8- تصمیمهایتان را خود بگیرد. پس از دریافت بازخورد، بستگی به شما دارد که نقطه نظرات را تا چه میزان بپذیرید و یا رد کند. مهم این است که همه مطالب گفته شده را جدی نگیرید. از آنچه که میشنوید فقط آن قسمتهایی را بپذیرید که میتوانید تغییر دهید و بقیه را نادیده بگیرید. هیچ کس قادر نیست همه مشکلات را یکجا از بین ببرد و همه چیز را فوراً تغییر دهد. بعضی چیزها را هرگز نخواهیم توانست عوض کنیم. بنابراین قبل از اینکه ناامید شوید، رویکردی عاقلانه و فکورانه نسبت به پیشرفت و ارتقای خود اتخاذ کنید.
9- برنامه ی عمل. پس از یک مصاحبه یا ارزیابی، و یا در یک کلاس درس، فرایند دریافت بازخورد افراد را قادر میسازد نیازها را اولویت بندی کرده و برنامه ی لازم برای پیشرفت خود را تدوین کنند. در اینجا نیز باید واقعبینانه عمل کرد و فقط در پی آن چیزهایی بود که قابل دستیابی بوده و وقت خود را با خیال پردازی و پیگیری ناممکنها تلف نکنید.
10- هدفهایی برای خود تنظیم کنید. پس از شنیدن بازخورد، شما بهتر میتوانید هدفهایتان را تنظیم کنید. نقاط قوت و ضعف شما شناخته و مورد تأکید قرار گرفته است- حداقل خودتان آنان را شناختید. خودشناسی را در اولویت کارهای خود قرار دهید. اگر پس از تمام این بازخوردها باز هم نتوانسته باشید خود را بشناسید پس مشکلی در کار شما وجود دارد.
ثبت مهارتها
ثبت اطلاعات بخشی حیاتی از فعالیتهای یک آموزشگاه است. به ما امکان میدهد برای اطمینان از دقت و صحت به اسناد مراجعه کنیم و همچنین از ضروریات هر فرایند ارزیابی است. برای برنامه ریزی بهبود آینده ی مدرسه معیارهایی بر اساس عملکرد و اهداف جاری ترسیم میکند. ثبت اطلاعات باید طی یک فرایند رسمی صورت گیرد. مدارس با ثبت اطلاعات خود مسؤولیت اعمالشان را به عهده میگیرند و سوابق به کنترل و برنامه ریزی بهبود کمک میکند. اما مفید بودن ثبت وقایع بستگی به نوع استفاده از آنها دارند. این امر چه در مورد فرد فرد دانش آموزان و چه در مورد کل مدرسه صدق میکند. داشتن کوهی از اوراقی که هیچ کس به آنها رجوع نکند فایده ای نخواهد داشت.1- سوابق باید مبنای مفیدی برای گزارشها فراهم کند. مقصودمان فقط گزارشهای رسمی به والدین نیست. آموزگاران دیگر و همچنین خود دانش آموزان نیز به گزارشها نیاز دارند. اما کارنامهها و سوابق و کلیه ی اظهارنظرها باید تشریحی باشند، چون در غیر این صورت، تقریباً بی معنی خواهند بود.
2- دلایل نگرانی و یا تشویق را مشخص کنید. البته ثبت عملکرد برای کمک به یادگیری از طریق مشخص کردن موارد نگرانی صورت میگیرد. اما اگر تمام اظهارنظرها منفی باشند ممکن است تأثیر معکوس به بار آورند. اگر بتوان از کارنامهها و سوابق به طور آگاهانه به عنوان مکانیسمی برای تشویق استفاده کرد، در آن صورت میتواند انگیزه دهنده ی بزرگی باشد.
3- از سوابق برای تسهیل برنامه ریزی اقدامات آینده استفاده کنید. سوابق به برنامه ریزی پیشرفت آینده در سطح مدرسه، بخش و فرد کمک میکنند. در هر مدرسه، اطلاعات فراوانی به سادگی در دسترس است - مثلاً حضور و غیاب و نتایج امتحانات و غیره. این سوابق را میتوان برای تعیین یک خط پایه و تنظیم هدفها برای بهبود آینده مورد استفاده قرار داد.
4- یک خط مشی ثابت برای نمره دهی داشته باشید. در ثبت و گزارش پیشرفت دانش آموزان، لازم است که یک خط مشی ثابت و قابل درک برای نمره دهی وجود داشته باشد. مدرسه باید یک خط مشی کلی برای تمام مدرسه در مورد ثبت دستاوردها تدوین کند. این بخشنامههای مربوط به خط مشی باید روشنگر هدفها باشند. همان طور که نیازهای مربوط به مشخص کردن ارزیابیها را تدوین میکنید بپرسید که چه چیزی را باید ثبت کنید و چگونه باید ثبت شود و چه کسی از این اطلاعات استفاده خواهد کرد.
5- تغییرات لازم در رویکرد را تشخیص دهید. هر چند آموزشگاه باید یک اصول کلی داشته باشد، اما در رابطه با ثبت عملکرد در بخش های مختلف، شاید لازم باشد رویکردهای متفاوتی اتخاذ شود. این نیازهای متفاوت باید در چارچوب اصول کلی مورد نظر برای کل آموزشگاه در نظر گرفته شوند.
6- طیفی از روشهای نمره دهی داشته باشید. آزمونهای شفاهی را نمیتوان با شیوه ی نمره ی مشخص برای هر سؤال مورد سنجش قرارداد. توجه داشته باشید که اظهارنظرهای مکتوب غالباً مفیدتر از نمرات مشخصی هستند که فرد فقط کمیت آن را میبیند.
7- فعالیتهایی برای کمک به ثبات تدوین کنید. در صورت امکان، به خصوص در هر بخش، تکالیف و فعالیتهایی عمومی برای کمک به استانداردسازی جلسات تنظیم کنید. این امر موجب رشد و ارتقای ثبات و هماهنگی میشود.
8- جلسات استانداردسازی بین مدرسه ای برگزار کنید. فعالیتهای بین مدرسه ای از اهمیت بالایی در کمک به انتقال از یک مرحله ی مهم به مرحله ی دیگر برخوردارند. اگر قرار است که کارنامهها و سوابق هنگام ارائه به مدرسه ای دیگر قابل درک باشند، پس لازم است یک رویکرد ثابت به کار گرفته شود. در غیر این صورت، هیچ کس قادر به فهم اطلاعات درج شده دریک کارنامه مدرسه ی دیگر نخواهد بود و شما نیز خط پایه ای ندارید که بهبود آینده را بر مبنای آن پایه ریزی کنید.
9- از سوابق و کارنامهها در مرورهای رشته ی درسی استفاده کنید. از نتایج ارزیابیها در مرورهای رشتههای درسی، و تعیین میزان تأثیرگذاری و کیفیت تدریس استفاده کنید. در هر رشته ی درسی اطلاعات فراوانی در مورد دانش آموزان حاصل میشود. این اطلاعات را باید جمع بندی کرده و در بهبود مدرسه در رابطه با موضوعات مهم مربوط به آن درس، استفاده کرد.
10- از راهنمای سراسری تدریس رشته ی درسی استفاده کنید. در هر رشته ی درسی، راهنمای تدریس و ارزیابی مربوط به آن رشته ارائه میشود که میتواند ابزار مناسبی برای نمرده دهی مؤثر و کارآمد باشد.
مهارت چانه زنی
نتایج هر چانه زنی بستگی به رابطه موجود بین دو یا چند طرف صحبت دارد. مقصودمان از چانه زنی در اینجا، مفهوم جا افتاده ی آن در تجارت و اختلاف نظرهای صنعتی نیست. اما به هر حال، مهارتهای مورد نظر ما بی شباهت به آن نیستند. عنصر اصلی در هر چانه زنی موفق، اعتماد است.1- احساس همدلی داشته باشید. کلمه ی همدلی شاید کمی اغراق آمیز به نظر رسد، اما اگر سعی کنید خود را جای نفر دیگر قرار دهید کمک زیادی به شما خواهد کرد. به این وسیله، نه شما مجبورید لاف بزنید و نه تحت تأثیر فشار دیگری قرار میگیرید. اگر ما بتوانیم خود را جای طرف مقابل قرار دهیم، از هر نوع برخورد و تضاد نقطه نظر و ادراک جلوگیری کردهایم.
2- از پیش داوری در مورد دیگران خودداری کنید. سعی کنید با ذهنی باز وارد بحث و چانه زنی شوید. ممکن است شایعاتی وجود داشته باشد که شما از آنها خیلی خوشحال نباشید و یا قبلاً با طرف خود برخوردهایی هم داشتهاید؛ اما ذهن خود را از هر نوع تصور منفی و اختلاف نظر قبلی پاک کنید. سعی کنید هر چانه زنی را با ذهن خود آغاز کنید.
3- سعی شما باید تضمین مشارکت مساوی باشد. چانه زنی یک فرآیند دو طرفه است. دقت کنید که برای هر دو طرف وقت کافی جهت اظهار نظر موجود باشد. سعی نکنید همه چیز را به سمت خود بکشید و مواظب باشید که در پایان، هیچ یک از دو طرف بازنده نباشند. در صورت لزوم، گذشت داشته باشید تا جایی که تمام طرفین به نتیجه مطلوب و مثبت برسند.
4- از مهارت گوش دادن فعال استفاده کنید. از تمام مهارت خود در گوش دادن، از جمله مهارتهای مربوط به زبان حرکات بدن، استفاده کنید. کاملاً آماده باشید نسبت به هر علامتی پاسخ مناسب ارائه دهید.
5- اطمینان حاصل کنید که آنچه گفتهاید به درستی درک شده باشد. خوب است اگر هر دو طرف برداشت خود از محتوای بحث و توافقهای حاصله را جمع بندی کنند. این امر از هر نوع سوء تفاهم بعدی در رابطه با محتوای مذاکرات جلوگیری میکند.
6- مشتاق ظاهر شوید. سعی کنید اشتیاق و علاقه ی خود را بروز دهید. نسبت به حسن انجام وظیفه و مأموریتی که دارید و پیشرفتهایی که حاصل خواهد شد، مثبت فکر کنید. ما معمولاً در رویارویی با دانش آموزان یادمان میماند که ظاهر مشتاق خود را بروز دهیم، اما در مقابل بزرگسالان غالباً فراموشمان میشود.
7- گزینههای مختلفی در اختیار قرار دهید. قبل از ورود به تصمیم نهایی، اطمینان حاصل کنید که حداکثر تعداد گزینههای انتخابی بررسی شده باشند. این گزینهها میتواند کلی و یا خاص باشند؛ اما لازم است قبل از رسیدن به هر نوع توافق نهایی، مشخص و محدود شده باشند.
8- در جست و جوی دستاوردهای دوطرفه باشید. جستوجو برای راههای کسب رضایت دو طرف امری ممکن - و شاید بسیار ضروری -باشد. اگر یک همکار دارای ایده ای پرشور اما غیر واقعبینانه در مورد یک شکل تغییر است، سعی کنید همگام با تعدیل آن ایده، شور و اشتیاق آن را مهار کنید. سعی کنید با نیت اصلاح، مسایل را ارزیابی کنید و نه اینکه اصرار و چانه زنی به نفع خودتان داشته باشید.
9- دقت کنید که هر دو طرف موافق باشند. حداقل مذاکرات را تا جایی ادامه دهید که نوعی توافق کلی به دست آید، حتی اگر بعضی مسایل لاینحل مانده باشند. بدون توافق هر دو طرف، امید کمی برای تغییر و پیشرفت وجود خواهد داشت و نتایج مذاکرات، صرفاً کمی صحبت و چانه زنی بوده و هیچ چیز مهمی از آن عاید نخواهد شد.
10- به توافقی دست یابید که هم برای آموزشگاه و هم برای افراد رضایت بخش باشد. در رابطه با خط مشیهای مکتوب آموزشگاه و اساسنامههای مربوط، لازم است هر نوع توافقی که به دست میآید در چارچوب محتوای این اسناد بوده و منافع هر دو طرف را در برداشته باشد. آموزش و پیشرفت کارکنان باید در چارچوب نیازهای آموزشگاه، و همچنین نیازهای فرد، باشد. به عنوان مثال، صرف بودجه تخصیص یافته برای آموزش پرسنل برای مثلاً یک آموزگار زبان انگلیسی که ناگهان خواهان ادامه تحصیل در رشته ی زیست شناسی شده است، چیزی غیر عملی و اتلاف بودجه است. آموزشگاه به احتمال زیاد آموزگاران زیست شناسی خوبی دارد یا خواهد داشت و کسب این مدرک کمک زیادی به ارتقای تدریس انگلیسی نخواهند کرد.
منبع: براون، سالی و همکاران، ( 1387)، مهارتهای مهم تعلیم و تعلم، سعید خاکسار، تهران، نشر موزون، چاپ دوم.
مقالات مرتبط
تازه های مقالات
ارسال نظر
در ارسال نظر شما خطایی رخ داده است
کاربر گرامی، ضمن تشکر از شما نظر شما با موفقیت ثبت گردید. و پس از تائید در فهرست نظرات نمایش داده می شود
نام :
ایمیل :
نظرات کاربران
{{Fullname}} {{Creationdate}}
{{Body}}