تکلیف درسی و وقت درسی را مدیریت نماییم

مدیریت تکالیف درسی

اگرچه فنون"مدیریت وقت"، بسیار ارزشمندند، اما فنون "مدیریت کار" حتی از آن هم ارزشمندترند. "مدیریت کار"، به کیفیت کاری که انجام می‌دهید و نقشی که یادگیری تکالیف مختلف در موفقیت شما ایفا می‌کند، مربوط می‌شود. توصیه‌های زیر به شما کمک می‌کنند تا بین تکالیفی که به شما داده شده است و تکالیفی که تصمیم دارید خودتان تهیه کنید، یک تعادل منطقی ایجاد نمایید.
1- دقت کنید که ارزش هر تکلیف، ‌در ارزشیابی کلی دوره ی تحصیلی، چه قدر است. منطق حکم می‌کند که از وقت و انرژی خود به طور مناسبی استفاده کنید. فراموش نکنید، ‌بیش‌تر نمره ای را که می‌گیرید، ممکن است به کیفیت و کمیت مروری بستگی داشته باشد که انجام می‌دهید- اطمینان حاصل کنید که حتماً در کنار تکالیف روزمره خود، به دوره دروس نیز بپردازید، و این کار را برای موقعی نگذارید که "فرصت آن را داشته باشید".
2- ذهن خود را خیلی مشغول تکالیف "فوری" نکنید. اگر تمام وقت و انرژی خود را صرف انجام یک تکلیف فوری بکنید، به موقع خود آن تکلیف به سادگی با یک تکلیف"فوری" دیگر جایگزین خواهد شد. سعی کنید هر چه زودتر تکالیف خود را انجام دهید تا تعداد کم‌تری از آن‌ها به مرحله فوریت برسند. یک ضرب‌المثل معروف می‌گوید"قبل از انجام یک کار فوری، 30 دقیقه را صرف انجام یک کار غیر فوری کنید".تکلیف فوری بالاخره انجام خواهد شد.
3- برای تکالیفی که "بازدهی آموزشی بالاتری"دارند، اولویت قائل شوید. فقط به انجام تکالیف راضی نباشید- بکوشید حین انجام آن‌ها، راه‌هایی برای به هم ربط دادن آنچه آموخته‌اید، پیدا کنید.
4- در هر لحظه، چندین تکلیف را با هم به جریان بیندازید. اگر فقط روی یک تکلیف کارکنید، ‌خیلی راحت می‌توانید بهانه‌هایی برای انجام ندادن آن پیدا کنید. وقتی که چندین تکلیف را با هم به جریان انداخته‌اید، هنگامی که احساس می‌کنید لازم است انجام تکلیف خاصی را متوقف کنید، دست کم می‌توانید به تکالیف دیگر بپردازید. فهرستی از تکالیفی که به جریان انداخته‌اید تهیه نمایید. فوق‌العاده لذت بخش است که بتوانید هر وقت کاری را تمام می‌کنید، آن را از فهرست خود خط بزنید!
5- تاریخ مهلت قائل شوید. شما، اغلب بر اساس تاریخ‌هایی که دیگران برای شما تعیین می‌کنند، عمل می‌کنید- اما قبل از اینکه برای شما تاریخ تعیین کنند برای خودتان مهلت‌هایی قائل شوید. خشنودی افزوده ای که بر اثر جلو افتادن از برنامه در شما ایجاد می‌شود، به شما اعتماد به نفس می‌بخشد- و این موجب بالا رفتن کیفیت تکالیفی می‌شود که انجام می‌دهید.
6- به موازات کارآیی که جزو برنامه ی درسی شما محسوب می‌شوند، برای خود یک برنامه ی کاری جداگانه تهیه کنید. برای مثال، ‌به جای اینکه پشت سرهم و به سرعت مشغول انجام تکالیف خود شوید، اهمیت دارد میزان معقولی از وقت خود را فقط صرف یک کاسه کردن چیزهایی کنید که اخیراً یاد گرفته‌اید.
7- از انباشته شدن تکالیف جلوگیری کنید. خیلی از محصلین، از دست تکالیف انباشته شده به ستوه می‌آیند (تکالیفی مثل نوشتن گزارش کارهای عملی) و ناچار می‌شوند موقعی به این‌گونه کارهای عقب افتاده بپردازند که در آن زمان، مرور اساسی دروس و آماده شدن برای امتحانات عملی از همه چیز واجب‌تر است.
8- برای هیچ یک از تکالیف وقت زیادی صرف نکنید. فرض کنید تکلیف خاصی ده نمره دارد: اگر زمان معقولی را صرف آن کنید، ممکن است هفت یا هشت نمره از آن را بگیرید؛ اگر وقت زیادی را صرف آن کنید، احتمال این که بیش از نه نمره از آن را بگیرید، کم است. و این ارزش وقت اضافی را ندارد. این وقت اضافی خیلی بهتر است صرف ارتباط دادن طبیعی چیزهایی بشود که تازه یاد گرفته‌اید.
9- وسواسی نباشید. شما بقیه عمر خود را برای وسواسی شدن فرصت دارید. در حالی که مدیریت صحیح کار ایجاب می‌کند که زمان معقولی صرف هر تکلیف بشود و اطمینان حاصل گردد که تمام تکالیفی که باید انجام دهید، به انجام برسند. افراد وسواسی معمولاً با انباشت تکالیف مهم روبه رو می‌شوند، چون مسلماً تکالیف کم‌تری انجام می‌دهند.
10- زیادی وقت تلف نکنید- کار دیگری انجام دهید. تکلیفی که امروز غیر ممکن به نظر می‌رسد، ممکن است ظرف چند روز و حتی یک ماه و پس از به دست آوردن اطلاعات و تجربه کافی در خصوص نحوه برخورد با آن، ساده به نظر بیاید. خط جدی که از "اسیر شدن" به دست یک تکلیف ناشی می‌شود، ‌صف طویلی از تکالیف است که حین دست و پنجه نرم کردن شما با آن تکلیف به وجود می‌آید.

مدیریت وقت

هر یک از ما ساعات محدود و یکسانی از روز را در اختیار داریم. اما، وقتی می‌بینیم چه قدر بعضی‌ها نسبت به سایرین در شتاب هستند، به این حقیقت که همه ما وقت یکسانی در اختیار داریم شک می‌کنیم. تصمیم بگیرید شما وقت را کنترل کنید، نه وقت شما را! توصیه‌های عملی زیر می‌توانند به شما کمک کنند تا عنان وقت را به دست گیرید.
1- با استفاده از مدیریت صحیح وقت، از مزایای آن بهره‌مند شوید. این مزایا با توانایی فردی، ‌بازدهی و کارآیی کاملاً ارتباط دارد. مدیریت پیشرفته وقت، ‌نقشی کلیدی در مطالعات موفقیت آمیز ایفا می‌کند و در اجتناب از مشکلات، به صورتی محوری عمل می‌نماید.
2- هنگام تقسیم بندی وقت خود، :‌"نتیجه آموزشی" را مد نظر داشته باشید. بعضی از فعالیت‌ها از نتیجه آموزشی بالایی برخوردارند - از قبیل مباحثه، توضیح درس برای سایرین، خلاصه نویسی، حل مسأله، خود آزمایی و هم کلاسی آزمایی.سایر فعالیت‌ها دارای نتیجه آموزشی پایین‌تری هستند (هر چند کماکان باید آن‌ها را هم انجام داد)، مانند قرائت "محض"، مقاله نویسی، گزارش نویسی، کار عملی نویسی و صرفاً حضور برسربعضی از کلاس‌ها!
3- دست از کار بکشید و در مورد آنچه تازه آموخته‌اید، به تعمق بپردازید. ببینید چه آموخته‌اید، چگوه آن را آموخته‌اید و چه طور ممکن است به موقع خود، ازشما خواسته شود تا آن را توضیح دهید. دست از کار کشیدن و تعمق کردن خیلی بهتر از آن است که به کار خود ادامه دهید، صرفاً به این امید که یک جوری یادتان بماند".
4- برای شروع کار، این پا و آن پا نکنید. افراد خیلی باهوش، ‌توانایی زیادی در "استراتژی‌های کارگریزی" بسیار پیچیده دارند!
5- از 10% اول وقت موجود استفاده کنید. احتمالاً خودتان می‌دانید که بنا به طبیعت انسان 90% ازاکثر کارها در 10% وقت موجود انجام می‌گیرند. این از نظر منطقی بدان معنان است که انجام دادن همان کارها در10% اول وقت نیز کاملاً امکان پذیر است. فکرش را بکنید که در 90% باقیمانده وقت خود چه کارهای دیگری می‌توانید انجام دهید.
6- برای خود مهلت تعیین کنید. منتظر ننشینید تا دیگران برای شما مهلت تعیین کنند. مهلت‌های مرحله ای و همچنین مهلت‌های "نهایی" تعیین کنید وتکالیف طولانی را به قسمت‌های قابل کنترل تری تقسیم کنید.
7- نیم ساعت اول را صرف یک کار غیر فوری کنید. وبعد به تکلیف اصلی بپردازید. این نیم ساعت‌ها ذره ذره به هم افزوده و تبدیل به یک سرمایه بزرگ از وقت شما می‌شوند و رفته رفته تکالیف کم تری به مرحله فوریت خواهند رسید، چرا که پیشاپیش دست به کار آن‌ها شده‌اید. (اگر این نیم ساعت کار غیر فوری پس از انجام تکلیف صورت گیرد، فایده ای نخواهد داشت!).
8- از وقت‌های پراکنده خود استفاده کنید. حتی در یک روز بسیار پرجنب وجوش، چند دقیقه زمان تلف شده در گوشه وکنار یافت می‌شود (قبل از صرف غذا، بین کلاس‌ها، در طول مسیروغیره). از این فرصت‌های مختصربرای انجام تکالیف کوتاه و در عین حال مفید استفاده کنید (مثل مرور چکیده ی یک نطق، تحقیق در مورد موضوعی که هنوز درباره ی آن اطلاعی ندارید، تهیه ی یک فهرست از کارهایی که باید تا آخر هفته انجام دهید وغیره).
9- راجع به مدیریت وقت خود با سایرین صحبت کنید. این که بدانید به احتمال زیاد یک نفر از شما خواهد پرسید "آیا کاری را که گفته بودید انجام می‌دهید، انجام داده‌اید؟"، باعث ایجاد انگیزه ای قوی در شما برای دادن پاسخ «آری» می‌شود.
10- از برنامه جلو بیفتید. به طور حساب شده ای سعی کنید تا دست کم یکی - دو هفته از برنامه ی خود جلو بیفتید. این کار باعث می‌شود که یک اتفاق غیر مترقبه - مثل بیماری، مشکلات خانوادگی یا خیلی چیزهای دیگر- شما را "از پا نیندازد". هنگامی که "وقت اضافه" دارید، ‌احساس خیلی خوبی به شما دست می‌دهد- و اگر انرژی خود را صرف نگرانی راجع به تاریخ تحویل، تاریخ ارزشیابی و یا تاریخ امتحان نکنید، عملکرد شما حتی مؤثر تر خواهد شد.

اقدام به انجام یک تکلیف

احتمالاً تاکنون متوجه شده‌اید که یکی از مشکل‌ترین قسمت‌های انجام هر تکلیف، همان شروع آن است. ظاهراً طبیعت انسان چنین اقتضا می‌کند که لحظه ناخوشایند شروع را به تعویق بیندازد- گاهی اوقات هفته‌ها - حتی ماه‌ها. تکالیف اضطراب آورتر، خیلی آسان‌تر پشت گوش می‌افتند! توصیه‌های این بخش به دو دسته تقسیم می‌شوند: خودداری از پشت گوش انداختن و پیشرفت سریع به محض شروع. این توصیه‌ها می‌تواند در هر تکلیف عمده مورد استفاده قرارگیرند- اما بیش‌تر در زمینه ی مقاله وگزارش نویسی به کار می‌روند.
1- قبل از هر چیزی، استراتژی‌های کارگریزی خود را کشف کنید. به مواردی که در فهرست زیر قید شده‌اند نگاه کنید ودررفع هر کدام که در مورد شما صادق است، گام‌های آگاهانه ای بردارید.
استراتژی‌های کارگریزی که باید از آن‌ها اجتناب کرد!
2- اقدام به هر گونه نظافت کاری وتظاهر به اینکه این کار حتماً باید قبل از شروع انجام شود: نظافت کاری را نیم ساعت پس از اینکه دست به انجام تکلیف زده اید، شروع کنید. در آن موقع، ذهن شما به پردازش چیزهایی می‌پردازند که حین انجام تکلیف به آن‌ها فکر می‌کرده‌اید.
3- پرداختن به تکالیف ساده و کوتاه جهت پشت گوش انداختن یک تکلیف مهم: تصمیم بگیرید ابتدا نیم ساعتی را روی تکلیف بزرگ‌تر کار کنید و بعد کمی وقت روی تکالیف کوچک‌تر بگذارید. پس از اینکه دست به کار شده‌اید، از مقدار کاری که ظرف نیم ساعت از تکلیف بزرگ‌تر انجام داده‌اید، حیرت خواهید کرد.
4- پیدا کردن فعالیت‌های "جایگزین": خیلی راحت می‌توان انجام هر کاری را، ‌به جز آن کاری که می‌دانیم باید انجام شود، توجیه کرد. چاره کار آسان است- فعالیت‌های جایگزین راهمان چیزهایی بدانید که هستند:استراتژی‌های کارگریزی.
5- فراهم کردن تمام "خرت و پرت‌هایی" که فکر می‌کنید قبل از شروع به انجام تکلیف به آن‌ها نیاز دارید: درحقیقت، این هم می‌تواند صرفاً روش دیگری برای به تعویق انداختن لحظه ای باشد که باید واقعاً شروع به انجام تکلیف کنید.
چگونه واقعاً دست به کارشویم؟
6- "هرچه را می‌دانید" بیرون بریزید. روی یک ورق سفید کاغذ، کلمات کلیدی موجود در صورت تکلیف را، ‌در درون یک بیضی کوچک که در وسط صفحه کشیده اید، بنویسید، و دور تا دور بیضی را، ‌ازبیرون، ‌شعاع‌هایی بکشید و در انتهای هر شعاع یک دو دو کلمه بنویسید تا آنچه را تاکنون در مورد موضوع تکلیف می‌دانید، یادداشت کرده باشید.
7- هر چه را هنوز نمی‌دانید بیرون بریزید. این کار هم مثل بند «6» انجام دهید، با این تفاوت که در انتهای هر شعاع، یک سؤال بنویسید تا در مورد آنچه هنوز در مورد تکلیف نمی‌دانید، یک دستورکار ایجاد کرده باشید.
8- تعیین کنید کدام یک از سؤالات ضروری تر است- برای پیدا کردن پاسخ، از کتاب‌ها و جزوات خود استفاده کنید- یا از دیگران کمک بگیرید. حواس خود را روی مطالبی متمرکز کنید که دانستن آن‌ها برای انجام تکلیف واقعاً لازم است- ازمطالبی که در زمره ی "بد نیست بدانیم" قرار می‌گیرند صرف نظر کنید.
9- هرچه را می‌دانید با آنچه را که تازه یاد گرفته‌اید در هم بیامیزید، و منطقی ترین نظم برای به‌کارگیری کامل آن‌ها در تکلیف را برنامه ریزی کنید. اگر روی یک مقاله یا گزارش کار می‌کنید، نیم ساعت برنامه ریزی می‌تواند در دراز مدت ساعت‌ها در وقت شما صرفه جویی کند.
10- شروع کنید! وقتی دست به کارشدید، ‌دیگر اشکالی ندارد اگر مدت کوتاهی را به استراحت و یا فعالیت‌های جایگزین بپردازید. انجام تکلیف که شروع شد، تمام کردن آن آسان است.

تکالیف نمره دار

با وجودی که بخش عمده ای از نمره ی شما ازطریق امتحان کسب می‌شود، ‌اما این احتمال وجود دارد که به شما تکالیف نمره داری نیزبدهند. تکالیف نمره دار می‌توانند به شما کمک مؤثری بکنند تا ازتکالیف نمره دار خود، که به عنوان بخشی از یک استراتژی منطقی در راستای موفقیت همه جانبه در درس محسوب می‌شود، بیش‌ترین استفاده را ببرید.
1- بپرسید که تکلیف، ‌چند نمره دارد. اگر تکلیف نمره دار 50% از نمره نهایی درس را شامل می‌شود، پس منطقی است که 50% از وقت و انرژی خود را صرف آن کنید. اگر نمره ی آن خیلی کم‌تر است، مواظب باشید مبادا وقت و انرژی زیادی روی آن بگذارید- به کارهایی بپردازید که اهمیت بیش‌تری دارند.
2- اگر به شما یک تکلیف نمره دار داده‌اند، زود- و در صورت امکان بلافاصله به آن بپردازید. این کار به ذهن شما فرصت بیش‌تری می‌دهد تا به موضوع تکلیف تسلط بیش‌تری پیدا کنید و زمان فراوانی برای تجدید نظر داشته باشید.
3- بینید چه چیزی واقعاً مورد نظر است. اگر تکلیف نمره دار حاوی محاسبات و مسایل باشد، در آن صورت می‌دانید چه باید کنید. اما اگر به شما یک مقاله یا پروژه داده‌اند، ممکن است طرق مختلفی برای انجام آن وجود داشته باشد. نقطه نظرات دیگران را در خصوص اینکه به چیزی ممکن است مورد نظر باشد، جویا شوید.
4- به دنبال معیارهایی بگردید که احتمال دارد تکلیف بر اساس آن‌ها ارزشیابی شود. اگر بتوانید در زمینه ی معیارهای ارزشیابی حدس خوبی بزنید، ‌آن وقت خواهید توانست پاسخ‌های خود را با تعداد هر چه بیشتری از این معیارهای احتمالی سازگار کنید. وقتی در جستجوی این معیارها هستید، بهتر است این کار را به همراه چند نفر دیگر که تکلیف مشابهی را حل می‌کنند، ‌انجام دهید.
5- ضمن انجام هر یک از تکالیف، اطمینان حاصل کنید که واقعاً جواب سؤال را داده باشید. از این شاخه به آن شاخه پریدن آسان است. همین ممکن است باعث از دست دادن چند نمره شود و چه بسا مصحح را عصبانی کند. در پاسخ‌های خود به کلمات وعباراتی اشاره کنید که قسمت‌های ویژه ای از موضوع مورد نظر را به یاد خواننده می‌آورند.
6- برای اولین مطالبی که مصحح می‌خواند، اهمیت خاص قائل شوید. مقدمه ی کار بر مصحح تأثیر می‌گذارد و شما می‌خواهید که این بخش از کار، تأثیر گذاری خوبی داشته باشد. غالباً فکر خوبی است که بخش‌های مقدماتی را بعد از پیش نویس کردن بقیه ی کار بنویسید، تا دقیقاً بدانید کار را به کجا منتهی می‌کنید.
7- نتیجه گیری‌ها وپاسخ‌های خود را به طور واضح نشان دهید. مطمئن شوید که آن‌ها دقیقاً همان مطالبی هستند که سؤال و یا تکلیف از شما خواسته است. برای مثال،‌ اگر در سؤال آمده است "تصمیم بگیرید" اطمینان حاصل کنید که تصمیم گیری شفافی در نتیجه گیری شما آمده باشد.
8- قبل از تحویل تکلیف برای ارزشیابی، نسخه ای از سؤال را برای خود تهیه کنید. تکلیف نمره دار می‌تواند نوعی تمرین برای سؤال امتحان بعدی باشد. هرازگاهی بد نیست روی سؤال، تمرین بیش‌تری انجام شود.
9- پاسخ‌های خود را به موقع- یا زودتر از موعد- تحویل دهید. تحویل به موقع تکلیف نمره دار موجب قدردانی فراوان مصحح می‌شود. به ندرت پیش می‌آید که بهترین جواب‌ها را کسانی بدهند که کارشان را دیر تحویل داده‌اند. حتی اگر می‌دانید کار ضعیف است. باز هم آن را تحویل دهید- بالاخره بابت آن نمره ای می‌گیرید؛ و این بیش‌تر ازصفری است که به خاطر تحویل ندادن آن به شما تعلق می‌گیرد!
10- وقتی کار خود را پس گرفتید، تا جایی که می‌توانید از ‌هامش‌ها و نظرات نوشته شده در آن نهایت استفاده را ببرید. ذهن خود را به خاطر نمره مغشوش نکنید. ازنظراتی که معلم یا استاد نوشته است می‌توانید اطلاعات زیادی در مورد طرز فکر او به دست آورید، یا اینکه بفهمید چگونه می‌توانید در تکلیف نمره دار بعدی خود نمره خوبی بگیرید.
منبع: براون، سالی و همکاران، ( 1387)، مهارتهای مهم تعلیم و تعلم، سعید خاکسار، تهران، نشر موزون، چاپ دوم.