نویسنده: دکتر منوچهر محمدی(*)



 

منابع قدرت نرم در جمهوری اسلامی

1. عنایات الهی

برای پیروان ادیان الهی به ویژه معتقدان به اسلام ناب محمدی(ص)، عظیم ترین منبع قدرت مؤمنان، تکیه برعنایات الهی و این باور است که در مسیر مبارزه و حرکت علیه طاغوت و طاغوتیان، رهپویان راه خدا مورد حمایت خداوند و قدرت لایزال او قرار دارند، و در واقع همچون قطره ای به اقیانوس بیکران این قدرت ملحق می گردند. قطره جدای از اقیانوس هیچ است و خیلی زود محو می گردد ولی زمانی که به اقیانوس بیکران ملحق شود قدرتی فناناپذیرکسب می کند. بر اساس باورهای اسلامی و قرآنی عنایات الهی به عنوان یک منبع عظیم قدرت، پیروان و مجاهدین را در سه وجه مشمول حمایت بی دریغ خود قرار می دهد:

الف) به عنوان هادی و راهنمای مجاهدین

از آنجا که قرآن کلام الهی است و به باورهای همه معتقدان هیچ تخلفی در وعده های الهی نیست
و در قرآن به صراحت آمده است، ما کسانی را که در راه خدا جهاد می کنند در راه های خود هدایت می کنیم.(1) در این آیه شریفه تنها شرط بر خورداری از هدایت و راهنمای الهی همانا حرکت در مسیر و راه خدا و رضای خدا می باشد.
در اینجا خداوند راه هایی را نشان می دهد که در نهایت به درگاه او منتهی می شود. زمانی که تلاش در راه خدا باشد، خداوند خود راهنما و هادی آن خواهد بود. پس دیگر نه تنها دغدغه خاطر و نگرانی برای رهروان وجود ندارد بلکه موجب اطمینان خاطر و قوت قلبی خواهد شد (2) که در تقابل با دشمن با شهامت و شجاعت بیشتری مسیر مبارزه را طی خواهند کرد.(3)

ب) امدادهای غیبی

برای مؤمنان مسلمان و مجاهدین در راه خدا، واقعیت امدادهای غیبی و حضور مستقیم سربازان الهی در کنار آنان و به موازات تلاش هایشان امری قطعی و مسلم است و این همان چیزی است که در هنگام تحقق به عنوان اموری خارق العاده یا معجزات الهی ازآن یاد می شود. خداوند در قرآن مجید از واقعیت دخالت مستقیم خود در میدان مبارزه و جهاد یاد می کند. در سوره انفال و پس از جنگ بدر به تفصیل و با اشاره به پاره ای از وقایع که در جنگ رخ داده بود، بر مؤمنان منت می نهد و می فرماید: «که هرگز در برخورد با دشمن به سوی آنان پشت نکنید مگر برای حیله های جنگی
و بدانید شما آنها را نکشتید بلکه خدا آنها را کشت
و تو ای پیامبر خاک بر روی آنها نپاشیدی بلکه خدا پاشید، یا تیر نینداختی،
و به یاد آورید آن روزی را که شما حاکم بودید و دشمن ما را در روی زمین ضعیف
می شمارد و شما می ترسید و او به نصرت خود شما را یاری کرد...» (4)
این آیات بیانگر این واقعیت است که در برخورد و منازعه با دشمن علاوه بر آنکه خداوند مجاهدین راه حق را هدایت می کند و راهبری می کند بلکه در صحنه کارزار با امدادهای غیبی به کمک می آید و حتی به جای آنها جبهه ها را تقویت و به سر منزل پیروزی می رساند و به همین جهت است که قوای مجاهدین هر اندازه نسبت به قوای دشمنان قلیل و اندک باشند، با اضافه شدن خیل سربازان الهی قدرت می یابند و برجبهه عظیم دشمن غلبه می کنند.
این چنین است که خداوند در مسیر مبارزات و مجاهدات مسلمانان راهنما، مددکار و همراه و پشتیبان ایشان است. در طول سالهای پس از انقلاب و به ویژه در دوران هشت ساله جنگ تحمیلی و همچنین در جنگ 33 روزه رژیم صهیونیستی علیه حزب الله لبنان، بارها و بارها شاهد امدادهای غیبی بودیم و در شرایطی که دشمن با عده فوق العاده زیاد به تقابل با
مجاهدین اندک می آمد نصرت الهی موجب غلبه مجاهدین بر دشمن می شد. در حادثه طبس و شکست مفتضحانه امریکا در عملیاتی که به منظور نجات گروگان ها انجام شد چیزی جز امدادهای غیبی نبود که امام راحل فرمود: شن ها و بادها مأمورین خدا در این عملیات بودند. (نزدیک به این مضامین)(5)

ج) تقویت روحی

مسلمین بر اساس این باور راه خدا را طی می کنند که خداوند یار و پشتیبان آنهاست، «ان الله مع المحسنین» و آنچنان قوت قلب می یابند که در مسیر مبارزه و حرکت هرگز ترس و واهمه به خود راه نمی دهند.
به این ترتیب ملاحظه می شود که مهم ترین منبع قدرت در جمهوری اسلامی همانا اعتقاد راسخ به عنایات الهی چه در هدایت و راهنمایی در مبارزه، چه در همراهی و مداخله مستقیم و چه در پشتیبانی و فراهم نمودن نصرت در پیروزی (6) شامل حال ایشان است و وعده خدا حق است و تخلف ناپذیر.(7)

2. تکیه بر حمایت و پشتیبانی توده های مردم

عموماً دولت هایی که پایگاه مردمی ندارند در مقابل قدرت و فشار دولت های سلطه گر به راحتی تسلیم می شوند و به زانو در می آیند. در حالی که دولت های مردمی که دارای پایگاه قوی در بین آحاد جامعه هستند در مقابل هر نوع توطئه اعم از کودتاها، جنگ ها، شورش های با محرک خارجی و ترورها از نوعی مصونیت برخوردارند. حوادث و وقایع بعد از انقلاب
اسلامی که سرشار از این قبیل توطئه های گوناگون می باشد که در رأس آنها جنگ تحمیلی هشت ساله بود تنها و تنها عامل خنثی سازی همه این توطئه ها حمایت بی دریغ توده های ملت حاضر در صحنه – به ویژه طبقات محروم و پا برهنه – از انقلاب اسلامی و نظام جمهوری اسلامی است.(8)
مردم هر زمان که احساس می کردند نظام در خطر است و مورد تهدید قرارگرفته است گروه گروه وارد صحنه می شدند و با حضور و ایثار جان و مال خود خطر را دفع می کردند بدون هیچ چشم داشتی و تنها از آن جهت که انقلاب و نظام را از آن خود می دانستند و می دانند حامی و یار و یاور دولتمردان بودند و به آنها در برخورد با دشمنان گوناگون قدرت مضاعف می دانند. هیچ نظامی بدون حمایت مردمی نمی تواند در مقابل دشمن و یا دشمنان داخلی و خارجی خود پایدار بماند. فلذا اصلی ترین منبع قدرت جمهوری اسلامی بعد از عنایات الهی، حمایت مردمی است که خود قادر به تبدیل شدن به قدرت سخت می باشد.
توده های مردم به طرق مختلف قدرت خود را در صحنه مبارزه با دشمن متجلی ساخته اند. حضور در تظاهرات و راهپیمایی ها، مشارکت در عرصه انتخابات، حضور داوطلبانه و سیل آسا در صحنه های نبرد حق علیه باطل، بسیج نیروی عظیم مردمی در حوادث و اتفاقات و سوانح طبیعی و مراقبت از توطئه های دشمن در ایجاد تفرقه و نفوذ در بدنه اجتماع برای ضربه زدن به نظام حاکم، از جمله مواردی است که ملت با حضور به موقع در صحنه قدرت به منصه ظهور رسانیده است.(9)
از آنجا که نظام جمهوری اسلامی نه بر پایه دیدگاه های ملی گرایانه و ناسیونالیستی بلکه بر پایه ارزش های ایدئولوژیک جهانشمول و بشردوستانه قرار دارد و سعادت همه ابنای بشر را می طلبد و فطرت انسان ها را پاک می داند این حمایت و پشتیبانی به ورای مرزهای کشور هم رفته و در قلب ملت های مسلمان و مستضعف جهان قرار گرفته است.

پی نوشت ها :

* استاد روابط بین الملل دانشگاه تهران و معاون وزیر امور خارجه در آموزش و پژوهش.
1- «والذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا و ان الله لمع المحسنین.»؛ «و آنها که در راه ما (با خلوص نیت) جهاد کنند ، قطعاًبه راه های خود، هدایتشان خواهیم کرد؛ و خداوند با نیکو کاران است.» (قرآن کریم، 29، 69).
2- «وعد الله الذین آمنو و عملوالصالحات لهم مغفره و اجر عظیم.»؛ «خداوند، به آنها که ایمان آورده و اعمال صالح انجام داده اند، وعده آمرزش و پاداش عظیمی داده است.» (قرآن کریم، 5، 9.).
3- چه غم دیوار امت را که دارد چون تو پشتیبان
چه باک از موج بحر، آن را که باشد نوح کشتیبان
4- «ومن یولهم یومئذ دبره الا متحرفا لقتال او متحیزا الی فئه فقد باء بغضب من الله و مأواه جهنم و بئس المصیر.»؛ «و هر کس در آن هنگام به آنها پشت کند -مگر آنکه هدفش کناره گیری از میدان برای حمله مجدد، و یا به قصد پیوستن به گروهی [از مجاهدان] بوده باشد-[چنین کسی] به غضب خدا گرفتار خواهد شد؛ و جایگاه او جهنم، و چه جایگاه بدی است!» (قرآن کریم، 8، 16). «فلم تقتلو هم ولکن الله قتلهم و ما رمیت اذا رمیت و لکن الله رمی و لیبلی المو منین منه بلاه حسنا ان الله سمیع علیم.»؛ «این شما نبودید کا آنها را کشتید؛ بلکه خداوند انها را کشت! و این تو نبودی [ای پیامبر که خاک و سنگ به صورت آنها] انداختی؛ بلکه خدا انداخت! و خدا می خواست مؤمنان را به این وسیله امتحان خوبی کند؛ خداوند شنوا و دانا است.» (قرآن کریم،8، 17).
5- صحیفه امام، ج 12، ص380.
6- «وما جعله الله الا بشری لکم و لتطمئن قلوبکم به وما النص الا من عند الله العزیز الحکیم.» «ولی اینها را خداوند فقط بشارت، و برای اطمینان خاطر شما قرار داده؛ و گرنه، پیروزی تنها از جانب خداوند توانای حکیم است!» (قرآن کریم، 3، 126).
7- «ان الله لا یخلف المیعاد.»؛ «به یقین خداوند در وعده خود تخلف نمی کند،!» (قرآن کریم، 13، 31).
8- «یا ایها النبی حسبک الله و من اتبعک من المومنین.»؛ «ای پیامبر! خداوند و مؤمنانی که از تو پیروی می کنند، برای حمایت تو کافی است؛ فقط بر آنها تکیه کن.» (قرآن کریم، 8، 64).
9- حضرت امام (ره) در خصوص اهمیت پشتیبانی و حمایت مردم می فرماید: «مردم همه می دانید و باید بدانیم مادامی که ملت پشتیبان مجلس و دولت و قوای مسلح هستند و دولت و مجلس و قوای مسلح در خدمت ملت به ویژه قشر های محروم می باشند، و جلب رضای خدا را در این خدمت متقابل می نمایند، هیچ قدرتی توانای آسیب رساندن به این نظظظظام مقدس را ندارد و اگر خدای نخواسته یکی از این دو یا هر دو از خدمت متقابل دست بردارند شکست جمهوری اسلامی و اسلام بزرگ، اگر چه در دراز مدت، حتمی است. بنابراین ترک این خدمت متقابل که به شکست اسلام و جمهوری اسلامی منتهی می شود. از بزرگترین گناهان کبیره است که باید از آن اجتناب شود، چنانچه این خدمت از واجبات بزرگ است که باید به آن قیام نمایند... و بالاخره ما مردم را لازم داریم، یعنی این مردمند که این جمهوری را به اینجا رساندند و این مردم اند که باید جمهوری را راه ببرند تا آخر.» (صحیفه امام، ج17، ص 391).

منبع: نشریه 15 خرداد، شماره 16.