نویسنده: حسین نجاتی




 
تیک عبارت است از حرکات یا صداهای غیرارادی، سریع، ناگهانی، ناموزون، تکراری و کلیشه ای که فرد مبتلا تقریباً در مقابل آن نمی تواند مقاومت کند اما با اراده می تواند آنها را برای مدتی کنترل کند.
تیک ها معمولاً در سالهای آخر کودکی دیده می شود. اما در سالهای دیگر نیز می توان این اختلال را مشاهده کرد. تیک ها به دو نوع ساده و مرکب تقسیم می شوند. تیک های ساده معمولی عبارتند از: حرکات پرتابی گردن، چشمک زدن، پرش یا تغییر شکل دهان، چروک پیشانی، بالا انداختن شانه، بالا رفتن ابرو، غنچه کردن دهان، نشان دادن دندان ها، بیرون آوردن زبان، پیچش گردن، کشیدن انگشتان، صاف کردن گلو، خرخر کردن، سرفه، بالا کشیدن بینی، عطسه، عوعو کردن. تیک های مرکب عبارتند از: رفتارهای آرایشی، قیافه گرفتن، حرکات پرشی دست، بازو، شانه، خود را زدن، گاز گرفتن، لمس کردن، پا به زمین کوفتن، بوئیدن اشیاء، تکرار کلمات و...
تیک معمولاً به دنبال اختلالات تطابقی از قبیل دستکاری بدن، ادامه شرایط نامساعد محیطی و پیدایش درگیری های مختلف و اضطراب شدید ظاهر می شود. به نظر می رسد تیک در خانواده های افراد مبتلا به اختلالات تیک شایعتر است و همین طور در مردها تیک سه برابر بیشتر از زنها وجود دارد.
به طور کلی هنوز روشن نشده است که تیک ها از بین خواهند رفت یا به انواع مزمن تبدیل می شوند. تمرکز و توجه روی تیک غالباً سبب تشدید آن می شود. به اعضای خانواده ها توصیه می شود تا جایی که امکان دارد در ابتداء توجهی به آن نداشته باشند اما اگر تیک به حدی شدید شد که در عملکرد فرد اختلال به وجود آورد یا موجب آشفتگی و پریشانی هیجانی قابل توجهی تبدیل شد معاینات کامل توصیه می شود. برای درمان تیک ها معمولاً از روان درمانی و دارو درمانی استفاده می شود. همین طور از روش های رفتاری، بخصوص درمان های «برگشت عادت»(2) در معالجه تیک های گذرا استفاده می شود و مفید است.

پی‌نوشت‌ها:

1-Tic
2-habit reversal treatment

منبع: نجاتی، حسین، (1388)، روانشناسی کودک، تهران، نشر بیکران، چاپ دهم.