زیورآلات علیه زیبایی

گفتگو با دکتر غلامحسین غفارپور، متخصص پوست درباره حساسیت به بدلیجات

زیبایی و دستیابی به آن، یک میل ذاتی در انسان است و استفاده از زیورآلات برای رسیدن به این حس به‌خصوص در میان زنان رواج زیادی دارد اما در میان همین علاقه‌مندان به زیورآلات، افرادی هستند که از ناسازگاری زیورآلات با پوست خود گلایه‌ دارند. این عده معمولا با استفاده از زیورآلات، مخصوصا بدلیجات، دچارالتهاب، قرمزی، تاول و عوارضی از این قبیل روی پوست خود می‌شوند.
گاهی هم ظاهر شدن این عوارض پوستی در اثر استفاده از ساعت‌های مچی و حتی عینک‌های طبی افراد را دچار مشکل می‌کند. بیشتر مردم این عوارض را حساسیت پوستی می‌دانند و با آن مدارا می‌کنند و عده‌ای نیز تلاش می‌کنند تا راه درمانی برای آن بیابند. اما منشأ به وجود آمدن این عوارض پوستی چیست؟ چرا فقط برخی افراد با آن مواجه می‌شوند؟ راه درمان آن چیست؟ چطور می‌توان از بروز آن جلوگیری کرد؟ پاسخ پرسش‌های دیگر در زمینه زیورآلات و حساسیت‌های پوستی را در گفتگو با دکتر غلامحسین غفارپور، متخصص پوست و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران بخوانید.

آیا حساسیت‌های پوستی در اثر استفاده از زیورآلات مبنای علمی دارد یا زاییده ذهن افراد است؟

عبارت حساسیت پوستی در واقع یک اصطلاح کلی است که عامه مردم آن را در مورد هر گونه التهاب، سرخی و کهیر روی پوست به کار می‌برند اما عکس‌العمل پوست به زیورآلات «درماتیت» یا «اگزما» است. «درماتیت» یا «اگزما» 2 نوع آلرژیک و تحریکی دارد و یکی از موارد ایجاد درماتیت آلرژیک در افراد مستعد، استفاده از زیورآلات است.

منظور از افراد مستعد چیست؟

یک فرد ممکن است در طول عمر خود بارها از زیورآلات مختلف استفاده کند و دچار هیچ‌گونه مشکلی نشود ولی فرد دیگری به محض استفاده از همان زیورآلات دچار تظاهرات پوستی مثل التهاب، تاول، کهیر و سرخی پوست شود. این مساله ارتباط چندانی با عوامل محیطی ندارد و بیشتر به ژنتیک افراد مربوط می‌شود.
پس این حساسیت به زیورآلات بیش از اینکه بیماری باشد، یک ویژگی ژنتیکی است!
بله، البته باید به این نکته هم توجه داشت که این ویژگی ژنتیکی در صورت بی‌توجهی فرد و نادیده گرفتن آن ممکن است مشکلات جدی و بیماری ایجاد کند.

چه مشکلاتی؟

تماس‌های مکرر زیورآلات با پوست، می‌تواند ناحیه را دچار التهاب و تاول کند. بی‌توجهی به این موضوع و تداوم این حالت، باعث پاره شدن تاول‌ها، ایجاد دلمه، بروز عفونت‌های پوستی و حتی سلولیت خواهد شد. آنچه متخصصان پوست به درمان آن می‌پردازند، همین عوارض است نه حساسیت ژنتیکی.

علت بروز درماتیت آلرژیک در اثر استفاده از زیورآلات چیست؟

در بیشتر موارد پوست به فلز نیکل موجود در زیورآلات واکنش نشان می‌دهد. از فلز نیکل به دلیل ارزان‌قیمت بودن و وفور آن در طبیعت، در ساخت بسیاری از ابزار و وسایل فلزی از جمله بدلیجات استفاده می‌شود و پوست افراد مستعد در تماس با وسایل ساخته شده از نیکل دچار درماتیت آلرژیک می‌شود.

درماتیت آلرژیک در تماس با وسایل دیگری که در ساخت آنها از نیکل استفاده شده هم می‌تواند ایجاد شود؟

بله، ساعت‌های مچی، عینک‌های فلزی، دکمه‌های فلزی لباس‌ها که در تماس با پوست هستند، زیپ‌های فلزی، بست‌های فلزی لباس‌ها، قاشق و چنگال، سکه‌ها و هر وسیله دیگری که در ساخت آن نیکل به کار رفته باشد، می‌توانند باعث ایجاد درماتیت آلرژیک در افراد مستعد شوند اما چون زیورآلات، ساعت و عینک زمان بیشتری در تماس با پوست قرار می‌گیرند و معمولا درماتیت ناشی از استفاده از آنها در نقاط قابل مشاهده بدن ایجاد می‌شود، معمولا بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرند.

عده‌ای از حساسیت پوست به چرم، به‌خصوص بند چرمی ساعت مچی شکایت دارند. این موضوع هم با درماتیت آلرژیک در ارتباط است؟

بله، علت این موضوع، مواد مورد استفاده در دباغی‌ چرم است. در دباغی‌ چرم از ترکیب‌های دی‌کرومات استفاده می‌شود و اگر دباغی چرم در شرایط مناسب و کامل انجام نشود، این ماده در آن باقی می‌ماند. تماس عرق بدن با چرم و آزادشدن دی‌کرومات، می‌تواند باعث بروز درماتیت آلرژیک در پوست افراد مستعد شود.

چرا درماتیت آلرژیک در برخی افراد ناگهانی بروز می‌کند؟

این موضوع مربوط به نقشه ژنتیکی آنهاست و ربط چندانی با عوامل محیطی ندارد. ممکن است فردی که تا دیروز از تمام وسایل فلزی بدون مشکل استفاده می‌کرده، ناگهان با تماس با ابزاری که در ساخت آنها نیکل به کار رفته، دچار درماتیت یا اگزما شود. البته برعکس این موضوع هم صادق است و ممکن است در دوره‌ای از زندگی، حساسیت پوست فرد به نیکل یا دی‌کرومات‌ها خود‌به‌خود از بین برود.

اقدام خاصی برای جلوگیری از بروز این درماتیت می‌توان انجام داد؟

این موضوع بسیار ساده‌ای است؛ افراد مستعد فقط باید از وسایلی که در ترکیب آن نیکل وجود دارد، استفاده نکنند. استعداد حساسیت پوست به نیکل و دی‌کرومات‌ها درمان خاصی ندارد ولی با کمی توجه به لوازم و وسایل مورد استفاده، به راحتی می‌توان از عوارض آن جلوگیری کرد.

پوست پلک‌تان خشک است؟

دکتر محمود بابایی/چشم‌پزشک و عضو هیات علمی بیمارستان بقیه‌ا...
برخی پوست‌ها نسبت به سرما حساس است و خشک می‌شود. این موضوع طبیعی است اما از آنجا که چشم عضوی حساس است در صورتی که در فصل‌های سرد سال، پوست پلک مان هم دچار خشکی می‌شود، نمی‌توانیم از کرم‌های مرطوب‌کننده استفاده کنیم.
چون هر کرم و دارویی که روی پلک استفاده شود، می‌تواند برای داخل چشم مضر باشد. توصیه اکید بر شستشوی پلک با شامپو بچه و استفاده از پماد ویتامین A است که اگر داخل چشم هم شد استریل است و خطری ایجاد نمی‌کند. توصیه می‌کنم افراد مبتلا به خشکی شدید پوست در فصول سرد، شب به شب از پماد ویتامین A استفاده کنند. استفاده از کرم‌ مرطوب‌کننده معمولا باعث ورود کرم از گوشه‌ها به داخل چشم و سوزش آن می‌شود. این موضوع به مرور باعث تحریک چشم و اشک‌ریزش خواهد شد و در طولانی‌مدت مواد شیمیایی کرم روی قرنیه تاثیر منفی می‌گذارد و در آینده ممکن است بینایی فرد را در معرض خطر قرار دهد. لازم است در هر شرایطی چشم را از تمام تحریک‌کننده‌ها و آلاینده‌ها حفظ کنیم. پماد ویتامین A را می‌توان بدون نسخه از داروخانه‌ها تهیه کرد اما برای سایر پمادهای چشمی لازم است به پزشک مراجعه کنید و معاینه شوید. برخی افراد در تمام فصول سال از رستنگاه مژه‌ها دچار پوسته‌پوسته شدن پلک می‌شوند. این موضوع مربوط به خشکی نیست. این بیماری «التهاب پلکی» نام دارد که خشکی هوا باعث تشدید آن می‌شود. افراد مبتلا لازم است به پزشک مراجعه کنند و قطره، پماد و کپسول‌های خوراکی لازم را دریافت کنند.
در فصول سرد سال باید مراقب باشیم خیلی در مقابل گرما و سرمای شدید قرار نگیریم. گرما و سرما هر دو باعث تبخیر آب پوست می‌شود و می‌تواند عامل تحریک و خارش چشم هم باشد. با وجود سیستم‌های گرم‌کننده، خطر خشکی چشم و کاهش اکسیژن محیط هم وجود دارد که می‌تواند بر سلامت چشم ما اثر بگذارد.

8 توصیه ضدحساسیت

افراد مستعد درماتیت آلرژیک نباید ملتهب شدن پوست، سرخی یا ایجاد تاول‌های ریز روی پوست مخصوصا در محل تماس زیور‌آلات با پوست بدن را نادیده بگیرند. درماتیت آلرژیک در هر سنی می‌تواند بروز کند و نداشتن سابقه اگزما در گذشته، دلیل هرگز مبتلانشدن به آن نیست.
اگرچه عامل ژنتیکی درماتیت آلرژیک ممکن است تا مدت‌های طولانی و حتی تا پایان عمر در فرد مستعد وجود داشته باشد، اما روش‌های ساده‌ای برای پیشگیری و کاهش عوارض آن وجود دارد:
1. دکمه‌ها، زیپ‌ها و بست‌های فلزی روی لباس‌های این بیماران باید قبل از استفاده با انواع پلاستیکی آن جایگزین شوند.
2. این افراد باید از خرید بدلیجات پرهیز کنند.
3. افراد مستعد باید هنگام خرید طلا نیز اطمینان پیدا کنند که در ساخت آن از آلیاژ نیکل استفاده نشده است.
4. ظروف آشپزخانه افراد مستعد درماتیت آلرژیک حتی‌المقدور باید غیر فلزی باشد و اگر از وسایل استیل استفاده می‌کنند، باید تا حدامکان نو باشد تا در اثر فرسودگی استیل لایه رویه، نیکل درون آن آزاد و برای فرد مشکل‌ساز نشود.
5. ظروف فلزی مورد استفاده این افراد نباید در محیط‌های اسیدی مانند قرار دادن قاشق در ظرف ماست قرار گیرند زیرا اسید موجود در محیط می‌تواند باعث فرسایش لایه استیل رویه ظرف شود.
6. برای اطمینان بیشتر باید از بستن ساعت مچی (با بند چرمی یا فلزی) خودداری کرد.
7. افراد مستعد باید به جای استفاده از عینک‌هایی با فریم و دسته فلزی که در ساخت آنها از نیکل استفاده شده است، انواع کائوچویی و پلاستیکی آنها را استفاده کنند.
8. این افراد می‌توانند به جای استفاده از خودکار و قلم‌های فلزی از خودکارهای معمولی استفاده کنند.
منبع:هفته نامه سلامت