نویسنده: دکتر محمدرضا زرکش، متخصص اطفال




 
هیچ اسباب‌بازی‌ای به تنهایی بر تمام حیطه‌های تکاملی کودک به‌طور همه‌جانبه تاثیر مثبت ندارد و در صورتی که کارخانه سازنده این موضوع را مطرح کرده است، ادعایی بیش نیست اما می‌تواند چند حوزه تکاملی را ارتقا بخشد. سوالی که مطرح می‌شود این است که اگرچه حیطه‌های تکاملی بهبود می‌یابند اما در واقع اسباب‌بازی‌ها به کودکان ما چه می‌آموزند؟
1. اینکه وسایل چگونه کار می‌کنند؟ مانند اینکه وقتی کودک با یک ماشین بازی می‌کند، با دیدن چرخش چرخ‌های آن، علت حرکت وسایل نقلیه را در می‌یابد.
2. کودک از اسباب‌بازی ایده‌های نو می‌گیرد مثلا وقتی قطعات بازی لوگو را کنار هم قرار می‌دهد، با ساختن نمونه‌های مختلف ایده‌های جدید در ذهن وی شکل می‌گیرد.
3. کنترل عضلانی و هماهنگی عضلات و قدرت افزایش می‌یابد مثل سوار شدن بر سه‌چرخه و رکاب زدن.
4. روش حل مشکلات را می‌آموزد و مثلا یاد می‌گیرد لباس عروسک را عوض کند.
5. از تصورات خود بهره می‌برد و مثلا به طور نمادین به عروسکش غذا می‌دهد.
6. یاد می‌گیرد چگونه با دیگران رفتار کند، چگونه چیزی را با آنها سهیم شود و همکاری و مشارکت را تمرین می‌کند که این موضوع به خصوص در بازی‌های گروهی با اسباب‌بازی‌ها دیده می‌شود.
7. یاد می‌گیرد چگونه حرکات خود را کنترل کند و اجزای بدن خود را حرکت دهد، هنگام استفاده از اسباب‌بازی‌های موزیکال کودک دست می‌زند و به شادمانی می‌پردازد.
8. می‌آموزد چگونه وسایل را به کنترل خود درآورد مانند زمانی که یک ماشین کنترل‌دار را در جهت های مختلف می‌راند.
9. یاد می‌گیرد چطور خود را سرگرم کند و با وسایل خود اوقات خوشی را بگذراند. این فرصت کسب تجربه را حتی در بزرگسالی نیز باید به خود اختصاص دهد.
باید توجه داشت که اسباب‌بازی‌های خوب، حتما گران‌قیمت نیستند و قیمت بالاتر اسباب‌بازی نشان‌دهنده بهتر بودن آن از هرنظر نیست. اگرچه اسباب‌بازی‌های استاندارد در کشور ما قیمت بالاتری دارند.
کودکان به تعداد زیادی اسباب‌بازی نیاز ندارند و تعداد کم اما انتخاب شده و بجا نیز به اندازه کافی موثر خواهد بود.
اگر کودک با یک اسباب بازی مدت بیشتری سرگرم می‌شود و با آن کارهای متنوعی انجام می‌دهد به احتمال بیشتری برای او آموزنده‌ است (مثل بازی لوگو). اسباب‌بازی باید با تفکر کودک، زبان وی، توانمندی‌های جسمی و احساسات و عواطف او هماهنگ باشد.
والدین باید به کودک خود حین بازی چه به تنهایی و چه با دیگران، توجه کنند تا بتوانند با آگاهی از توانمندی‌های وی، اسباب‌بازی های مناسب‌تری را برایش انتخاب کنند. در مورد کودکان کمتر از 3سال بهتر است پدر و مادر با آنها همبازی شوند و کمک کنند تا آنها الگوهای مختلف بازی با اسباب‌بازی خود را بیاموزند.
منبع:هفته نامه سلامت

/ج