جایگاه و الگوی زن مسلمان در اندیشه امام خمینی (ره)

از منظر امام راحل، نماد ارزشمند و بسیار روشن زن در جامعه اسلامی، زنی است که در براندازی رژیم شاه و پس از آن در مراحل تصویب و تثبیت جمهوری اسلامی نقش ارزنده داشته، حتی انقلاب اسلامی، گاه به نام
او و «انقلاب چادرها» نامیده می شود.
این زن در جنگ و دفاع نقش تعیین کننده دارد و در هدایت و رهنمود جوامع، جزو رسولان و فرستادگان دینی است؛ چنان که در هیأت اعزامی به شوروی مشاهده کردیم. در دیدگاه وی، زن مربی انسان و مظهر تحقق آمال بشر است و از دامن وی مرد به معراج می رود، و اگر آنان از ملتها گرفته شوند، ملتها به شکست و انحطاط کشیده می شوند.

معنی الگو

الگو در کلام و سیره عملی امام، پیوند عملی و اطاعت و متابعت و پیروی و سرمشق برگزیدگان است. الگوی مذهبی و نمونه ای که امام خمینی معرفی می کند، به معنای اقتدا به ایمان و علم و ادب و شجاعت و ایثار و جهاد و مکارم اخلاق و عفت است. این الگوها فقط اندرز نمی دهند، بلکه راهکارها و نمونه های گفتاری و رفتاری را ارائه می کنند، تا بالندگی در زمینه های مختلف به گونه عینی ثابت گردد. آنها معرفی می گردند تا انسانها هدایت و روشنگری یابند و از ارتکاب کژیها سر باز زنند.
در این مقاله، به این مباحث پرداخته می شود: الگوی زنان از دید امام، جایگاه زن در اندیشه امام، الگوی مبارزه، خدیجه الگویی دیگر، زن و مسایل اخلاقی تربیتی، الگوی تربیتی، الگوی اخلاقی، الگوی دینی، الگوی مقاومت، بانوان و مسایل علمی، فرهنگی و الگوی فرهنگی.

الگوی زنان از دید امام راحل

اِنَّ اللّه اصْطَفاکِ وَ طهَّرکِ اصْطَفاکِ عَلی نَساءِ العالَمین.(1)
از منظر رهبر فقید انقلاب، حضرت فاطمه زهرا(علیها السلام) و نیز حضرت زینب(علیها السلام) الگوهایی برازنده و فراگیر هستند، که زنان مسلمان باید در تمام زمینه ها از آنان پیروی کنند، زیرا آنان کسانی اند که هویت انسان در آنها جلوه گر است. آنها زنانی هستند که افتخار خاندان وحی اند و چون خورشیدی بر تارک اسلام می درخشند. حضرت زهرا(علیها السلام) زنی است که فضایل او هم تراز فضایل بی نهایت پیغمبر اکرم(صلّی الله علیه و آله) و خاندان عصمت و طهارت(علیهم السلام) است. زنی که هر کس، با هر بینش، در باره او گفتاری دارد، ولی از عهده ستایش او برنیامده است. بانوی عالَم اسلام، زنی روحانی و ملکوتی و به تمام معنا انسان است. او نسخه تمام انسانیت و حقیقت تمام زن و انسان است.(2) او موجودی الهی جبروتی است که در صورت یک زن ظاهر شده است. زنی که تمام ویژگیهای انبیا در او است. او است که حرکت معنوی را از مرتبه طبیعت شروع کرده، با قدرت الهی و تربیت رسول اکرم(صلّی الله علیه و آله) به مرتبه ای رسیده که دست همه از او کوتاه است. این گونه زن، یکی از هدفهای آفرینش است و تأویل «حیّ علی خیر العمل» نیکی به او و فرزندان او است.(3) همو است که الگوی امام زمان (وَ فی اِبْنَةِ رَسُولِ اللّه لی اُسْوَةٌ حَسَنَةٌ)(4) و همه مؤمنان ـ چه مرد و چه زن ـ است.(5) او زیربنای فضیلتهای انسانی و ارزشهای والا است.
رهبر کبیر انقلاب، عبادت، فصاحت و بلاغت، فرزانگی و دانش، معرفت و حکمت، جهاد و مبارزه، رفتار مادرانه و احساسات و شخصیت جامع الاطراف حضرت فاطمه زهرا را الگوی زن مسلمان می داند. ایشان معتقد است: ارزش و مقام والای حضرت زینب(علیها السلام) از حرکت عظیم انسانی و اسلامی او بر اساس تکلیف الهی و تصمیم گیری بر مبنای شناخت دقیق و صحیح موقعیتها ناشی می شود. لذا زنانی که فاطمه زهرا و زینب کبرا (علیهماالسلام) را الگوی خود قرار داده باشند، باید زندگی خویش را بر اساس فهم درست، هوشیاری در درک موقعیتها، انتخاب بهترین کارها در حد فداکاری و پایداری در راه انجام تکلیف الهی بنا نهند. سکینه کبرا شاگرد حضرت زینب یکی از مشعلهای معرفت و دانش در تاریخ اسلام محسوب می شود، و این خود نشان دهنده آن است که پیروی زنان مسلمان از آن حضرت به معنای قرین شدن با دانش، معرفت، بینش جهانی، روشنفکری و فرهنگ است.
امام راحل، زنان بزرگواری را که زینب گونه، در راه خدا و اسلام از همه چیز گذشته و به این امر مفتخرند، می ستاید!(6) ایشان به ملت توصیه می کند چگونگی مبارزه با حکومت قلدران را از زینب کبرا(علیها السلام) بیاموزند و ببینند چگونه مصایب در نزد او کوچک است.(7) از آن رو که اهل بیت سیدالشهدا تکلیف و فداکاری در میدان و تبلیغ در خارج از میدان را به ما آموختند و خطبه های حضرت زینب به اندازه مبارزه امام حسین(علیه السلام) در مقابل جائر تأثیر داشته است.(8)

زن و فعالیتهای سیاسی ـ اجتماعی

امام زنان و بانوان ایران را شیردلانی می داند که با همت والایشان اسلام از قید اسارت بیگانه بیرون آمده است. ایشان بانوان را خواهرانی محترم، عزیز و شجاع می داند که دوشادوش مردان پیروزی را برای اسلام بیمه کرده اند. امام از تظاهرات پرشور و پشتیبانی زنان از اسلام، که با فرزندان خردسال خود به خیابانها آمده اند، تشکر می کند و آرزو دارد خداوند و امام عصر(علیه السلام) از آنان راضی باشند.(9)
امام خمینی (رحمت الله علیه)، زنان را رهبر نهضت و خود را دنباله رو و خدمتگزار بانوان می داند.(10) از نظر رهبر معظم انقلاب، مسایل بزرگی همچون مجاهدت و مبارزه و مخاطبه (سخنرانی) بر عهده بانوان است، زیرا تعیین روز زن در سالروز تولد حضرت زهرا(علیها السلام) بدین معناست.
امام، بویژه بانوان و همسران منتسب به بیوت علما و فضلا را شایسته حفظ اهداف اسلام می داند و آنان را همچون بیت نبوت می انگارد.(11)
رهبر معظم انقلاب معتقد است: زنان در نهضت سهم بسزایی داشتند و در همه جا کمک کردند و پیشوا بودند و موجب تقویت قدرت مردان شدند.(12)
امام معتقد است: امروز غیر از روزها و زمانهای سابق است و بانوان می بایست با حفظ عفت عمومی، وظایف اجتماعی سیاسی خود را انجام بدهند.(13)
ایشان با برشمردن مسؤولیت زنان در حکومت اسلامی می فرماید: «زنان از نظر اسلام نقش حساسی در بنای جامعه اسلام دارند، و اسلام زن را تا حدی ارتقا می دهد که او بتواند مقام انسانی خود را در جامعه باز یابد و از حد شی ء بودن بیرون بیاید و متناسب با چنین رشدی می تواند در ساختمان حکومت اسلامی مسؤولیتهایی به عهده بگیرد.»(14)
امام راحل اذعان می دارد زن باید در مقدرات اساسی مملکت دخالت کند، و عنایتی که اسلام به زنان دارد، بیشتر از عنایتی است که به مردان دارد. امام، حق زنان را در نهضت بیشتر از مردان می داند.(15)
وی حضور و دخالت زنان در امور سیاسی را لازم می داند و معتقد است: برای حفظ جامعه این امر واجب است. امام این اعتقاد را برگرفته از اسلام می داند و می فرماید: «زنها هم باید در فعالیتهای اجتماعی و سیاسی، همدوش مردها باشند؛ البته با حفظ آن چیزی که اسلام فرموده است، که بحمداللّه امروز در ایران جاری است.»(16)
رهبر معظم انقلاب آگاهی و نظارت زنان در امور اجتماعی و سیاسی را لازم می داند و از آنها می خواهد در این مسایل اظهارنظر کنند.(17) امام خمینی به زنان ایران افتخار می کند، زیرا آنها بزرگوارانه در مقابل رژیم ستمکار سابق و پس از آن در مقابل ابرقدرتها و وابستگان آنان در صف اول ایستادگی و مقاومت کردند؛ آنچنان که در هیچ عصری چنین مقاومت و شجاعتی از مردان ثبت نشده است.
امام فداکاری زنان بزرگ ایران در جنگ تحمیلی را اعجاب آمیز می داند و قلم و بیان را از ذکر آن ناتوان، بلکه شرمسار توصیف می کند.(18)
ایشان از زنان می خواهد مردان و دولتمردان را هدایت و نصیحت کنند و ناصحان خوبی برای جامعه باشند.(19) رهبر معظم انقلاب معتقد است: موانع و فعالیتهای سیاسی بانوان مرتفع شده، در آنان بینشی به وجود آمده و امید است هر کدام به پایه ای برسند که بتوانند عده ای را تربیت کنند.(20)
امام معتقد است زنان در انتخاب فعالیت و سرنوشت و همچنین پوشش ـ با رعایت موازینی ـ آزادند.(21) ایشان ملتی را که بانوانش در صف مقدم برای پیشبرد مقاصد اسلامی اند، آسیب ناپذیر می داند. ملتی که بانوانش در میدان جنگ با ابرقدرتها و مواجه شدن با قوای شیطانی، قبل از مردها حاضر شده اند، پیروز خواهد شد. ملتی که شهید ـ هم از بانوان و هم از مردان ـ دارد و مردان و زنانش شهادت را طلب می کنند، آسیب ناپذیر خواهد بود.(22)
رهبر کبیر انقلاب، مردم ایران را مرهون شجاعتهای زنان شیردل می داند و از این امر احساس غرور می کند. زنان در پیروزی پیشقدم بودند و مردان را شهامت و جرأت بخشیدند.(23)
امام خمینی (رحمت الله علیه) می فرماید: «من هر وقت بانوان محترم را می بینم که با عزم و اراده قاطع در راه هدف، حاضر به همه طور زحمت، بلکه شهادت هستند، مطمئن می شوم که این راه به پیروزی منتهی می شود ... من در جامعه زنها یک جور تحول عجیبی می بینم که بیشتر از تحولی است که در مردها پیدا شده [است] و آن قدری که این جامعه محترم به اسلام خدمت کردند در این زمان، بیشتر از آن مقداری است که مردها خدمت کردند. خدمت مردها هم بسیارش مرهون خدمت زنها است.»(24)
امام خمینی (رحمت الله علیه) به زنان اجازه می دهد در وزارتخانه ها فعالیت کنند.(25)
ایشان امیدوار است زنان وحدت داشته و با صفوف فشرده و پیشاپیش مردان، در پیشبرد اهداف اسلامی اقدام کنند، همان گونه که تاکنون مصمم بودند جمهوری اسلامی را به ثمر برسانند.(26)

الگوی مبارزه

ایشان همان کمال و وضعیت حضرت فاطمه زهرا (علیها السلام) را برای زنان الگو می داند و می فرماید:
حضرت به اندازه خودش که در این ظرف کوتاه، مجاهده داشته است، مخاطبه داشته است با حکومتهای وقت، محاکمه می کرده است حکومتهای وقت را، شما باید اقتدا به او بکنید تا پذیرفته باشید که این روز، روز زن است، یعنی روز تولد این حضرت، روز زن است.
آن که در این زمینه می تواند الگو باشد، بانوی محترمی است که در میدانهای مختلف، جهاد کرده، از اسلام و امامت و ولایت و پیامبر و بزرگترین سردار اسلام امیر مؤمنان دفاع نموده، و از این رو به «ام ابیها» و «ام ائمه» ملقب گشته است. دخت گرامی رسول اکرم(صلّی الله علیه و آله) غمگساری مهربان برای پدر، همسری فداکار برای شوهر و مربی بزرگ برای فرزندان بود و در دامان او شخصیتهایی چون امام حسن و امام حسین (علیهماالسلام) و حضرت زینب کبرا(علیها السلام) تربیت شدند. این دختر مثل فرشته نجاتی برای پیغمبر(صلّی الله علیه و آله)، مثل مادری برای پدر خود و مثل پرستار بزرگی برای آن انسان بزرگ مشکلات را تحمل کرد. در مقابل حکومت جبار ایستاد و خطبه ای خواند که به گفته علامه مجلسی و بزرگان فصاحت و بلاغت باید بنشینند و کلمات و عباراتش را معنا کنند. خطبه ای که پرمغز است و از لحاظ زیبایی هنری، مثل زیباترین و بهترین کلمات نهج البلاغه و سخنان امیر مؤمنان است. خطبه ای که در مقابل مردم و با زبده ترین و گزیده ترین معانی گفته شد.(27)

حضرت خدیجه(علیها السلام) الگویی دیگر

از دیگر الگوها، حضرت خدیجه(علیها السلام) است که با قدرت روحی و عزمی قوی، در مقابل کارشکنیها و مخالفتهای دشمنان پیامبر ایستادگی کرد و رسالت را از هیچ به حال کنونی رساند.(28) امام به همگان توصیه می کند در محاصره اقتصادی و کمبود ارزاق، به همسر بزرگ و عزیز پیامبر تأسی کنند و ببینند چگونه آنها مقاومت کردند.(29)

زن و مسایل اخلاقی ـ تربیتی

امام، خیرخواه بانوان است و نمی خواهد آنان به فساد کشیده شوند و ملعبه و بازیچه دست جوانهای اراذل باشند. امام توصیه می کند زنان از راههای انحرافی، که جوانان را به فساد می کشاند برگردند.(30)
بنیانگذار جمهوری اسلامی، زهد و تقوا و عفافی را که حضرت فاطمه (علیها السلام) داشته، سرمشق بانوان دانسته، شرافت ورود به روز زن را در گرو پیروی از کردار سرور بانوان عالم می داند.(31)
ایشان زن را مبدأ همه سعادتها و خیرها می داند و معتقد است: زن، انسانی بزرگ و مربی جامعه است. او است که با تربیت صحیح خود، انسان درست می کند و کشور را آباد می نماید.(32)
ایشان جامعه زنان کنونی را، جامعه ای می داند که زینب گونه شده اند و تابع فاطمه(علیها السلام)اند. زنانی که روزی تابع آرایش اروپایی بودند و می بایست از اروپا طرح لباسشان بیاید، اما اکنون پیرو مکتب اسلام هستند و آنچه آن مکتب بپسندد، مورد قبول آنها است. امام این تحول را بالاترین تحول جامعه می داند، که باید حافظ آن بود.(33)
از دید امام، زن نقش بزرگی در اجتماع دارد. او است که مظهر تحقق آمال بشر و پرورش دهنده زنان و مردان ارجمند است. از دامن وی است که مرد به معراج می رود و همو است که زنان و مردان بزرگ را تربیت می کند.(34)
ایشان می فرماید: «نقش زنان در عالم از ویژگیهای خاصی برخوردار است. صلاح و فساد یک جامعه از صلاح و فساد زنان در آن جامعه سرچشمه می گیرد. زن یکتا موجودی است که می تواند از دامن خود افرادی به جامعه تحویل دهد که از برکاتش یک جامعه، بلکه جامعه ها به استقامت و ارزشهای والای انسانی کشیده شوند.»(35)

الگوی تربیتی

امام به زنان توصیه می کند در تهذیب اخلاق خود و دیگران کوشش کنند و همه به بزرگ زنی اقتدا کنند که حیثیت زنان است. ایشان بر این باور است که همه باید دستورهایشان را از اسلام به وسیله حضرت زهرا و فرزندان او بگیرند و همان طور که ایشان بوده اند، باشند.(36)
رهبر معظم انقلاب از زنان می خواهد احکام اسلام را عمل کنند و دیگران را نیز وادار به عمل نمایند و معتقد است: همان گونه که هر فردی موظف است خود را اصلاح کند، موظف است دیگران را هم اصلاح کند. ایشان امر به معروف و نهی از منکر را، راهکاری برای اصلاح جامعه می داند.(37)
امام، زن را همچون قرآن، انسان ساز می داند و معتقد است: اگر زنان شجاع و انسان ساز از ملتها گرفته شوند، ملتها به شکست و انحطاط کشیده می شوند.(38)

الگوی اخلاقی از دید امام

برای امام خاطره فراموش نشدنی و الگوی اخلاقی، ازدواج یک دختر جوان با پاسداری است که در جنگ هر دو دست خود را از دست داده و از هر دو چشم آسیب دیده است. امام در ستایش این دختر می فرماید: «آن دختر شجاع با روحی بزرگ و سرشار از صفا و صمیمیت گفت: حال که نتوانستم به جبهه بروم، بگذار با این ازدواج دِین خود را به انقلاب و به دینم ادا کرده باشم. عظمت روحانی این صحنه و ارزش انسانی و نغمه های الهی آنان را نویسندگان، شاعران، گویندگان، نقاشان، هنرپیشگان، عارفان، فیلسوفان، فقیهان و هر کس را که شماها فرض کنید، نمی توانند بیان و یا ترسیم کنند، و فداکاری و خداجویی و معنویت این دختر بزرگ را هیچ کس نمی تواند با معیارهای رایج ارزیابی کند.»(39)
بنیانگذار جمهوری اسلامی معتقد است: خدمات مادران به جامعه، از خدمات معلمان و دیگران بالاتر است، زیرا افراد جامعه را در دامن خود تربیت می کنند، و این کاری است که انبیا می خواستند؛ انبیا می خواستند بانوان، شیرزنان و شیرمردانی تربیت و به جامعه تقدیم کنند.(40)
رهبر معظم انقلاب، بچه داری را بزرگترین مسؤولیت و شریف ترین شغل می داند، زیرا ین (تحول دادن یک انسان به جامعه) هدفی است که خدای تبارک و تعالی انبیا را در طول تاریخ برای آن فرستاد.(41)
امام، تحویل یک فرزند خوب را به جامعه، بهتر از همه عالم و به اندازه ای دارای شرافت می داند، که نمی توان بیان کرد.(42)
امام بر این باور است که حرف شنوی فرزندان از مادر بیشتر است و آن اندازه که اخلاق مادر تأثیر دارد و به فرزندان منتقل می شود، از دیگران برنمی آید. مادرها مبدأ خیر هستند و اگر خدای ناخواسته بچه ها را بد تربیت کنند، سرمنشأ شرّند. مادران ممکن است بچه ای را تربیت کنند، که او امتی را نجات دهد، همان گونه که بر عکس ممکن است.(43)
رهبر کبیر انقلاب، بانوان را معلم مردان می داند و با درود بر آنان درخواست می کند با نصیحتهای خود، مردان را به راه راست وا دارند. زنان در نهضت شریف ایران، معلم مردان بودند و اکنون نیز همچنان است.(44)
ایشان زنان را همسنگ با سربازان اسلام و همدوش با بانوان صدر اسلام می داند.(45) وی معتقد است: از نظر حقوق انسانی، تفاوتی میان زن و مرد نیست، زیرا هر دو انسانند و حق دخالت در سرنوشت خود را دارند؛ گو این که در برخی موارد تفاوتهایی بین آن دو وجود دارد که به حیثیت انسانی آنها مربوط نیست.(46)
در نگاه امام راحل کسی که می تواند در این زمینه الگوی بانوان باشد، زنی است که در حجره ای کوچک و خانه ای محقر، انسانهایی تربیت کرد که نورشان از بسیط خاک تا آن سوی افلاک و از عالم مُلک تا آن سوی ملکوت اعلی می درخشد.(47) این خانه کوچک از آنِ فاطمه(علیها السلام) است و افرادی که در آن خانه تربیت شدند، چهار ـ پنج نفر بودند که تمام قدرت حق را تجلی دادند و خدمتهایی کردند که همه بشر را به اعجاب در آورده است.(48)
این الگو همان است که شادمان می باشد کارهای درون خانه بر عهده او است، و او مجبور نیست با نامحرمان ارتباط داشته باشد. همو است که پیوسته مطیع شوی خویش است و هیچ گاه وی را خشمگین نکرده و در هیچ کاری از ایشان سرپیچی ننموده است.(49) او است که هر گاه شویش به وی می نگریست، غم و اندوه را از او می زدود.(50) همو است که به امیر مؤمنان می گفت: از خدا شرم دارم چیزی را که در توان تو نیست، بر تو تحمیل کنم؛(51) و می افزود: ای پسرعمو! از روزی که با تو زندگی کرده ام، نه به تو دروغ گفته و نه خیانت کرده و نه مخالفت ورزیده ام.(52)
چنین بانوی برازنده ای تأویل آیه «اَلَمْ ترَ کَیْفَ ضَرَبَ اللّه ُ مَثَلاً کَلمَةً طَیِّبَةً کَشَجَرَةٍ طَیِّبَةٍ اَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِی السماءِ»(53) است. و او است که معنا و تفسیر «ذی القربی»(54) است که خداوند در کنار امر به عدل و احسان، به مواظبت بر آن سفارش می کند.(55)
این الگوی تربیتی ـ اخلاقی آنچنان مردم دار است، که در عبادت شبانه خود، پیش و بیش از آنکه برای خود دعا کند، برای همسایگان دعا و طلب خیر می کند و می فرماید: «اَلْجارُ ثُمَّ الدّارُ»(56) همو است که برای سیر کردن گرسنگان و یتیمان و اسیران، قرص نان را از گلوی خود و فرزندانش می زند، تا خشنودی خدا را به دست آورد.(57)
امام علی(علیه السلام) در معرفی این الگوی ارزنده می فرمایند: «آن قدر با مشک آب کشید که اثر آن در بدنش پیدا بود. چندان با دست خود آسیاب کرد که دستهایش پینه زد. آن قدر خانه را جارو کرد که لباسهایش خاک آلود گردید و چندان آتش زیر دیگ روشن کرد که جامه هایش سیاه و دودآلود شد.»(58)
خود وی به سلمان که از جامه های ساده اش به شگفت آمده بود، فرمود: «سوگند به خدا! پنج سال است که با علی زندگی می کنم و فرش ما پوست گوسفندی است که روزها بر روی آن شتر خود را علوفه می دهیم و شبها بر روی آن می خوابیم.(59)
او دختر شخص اول اسلام و حاکم جهان اسلام بود، که با سادگی و وضع فقیرانه ازدواج کرد و زندگی را گذراند. حیات او پر از کار و تلاش بود.

الگوی دینی

عبادت و زهد او نیز مثال زدنی است. «حسن بصری» که خود یکی از عُبّاد و زهّاد است، می گوید: «دخت پیامبر به اندازه ای عبادت کرد و در محراب ایستاد که پاهایش متورم شد.»(60) او در هر حال به یاد خدا بود و نشست و برخاستش برای خشنودی پروردگار بود. در دورانی که فتوحات اسلام رخ می نمود و غنایم بسیار به خانه پدر وی برای تقسیم می رسید، ذره ای دلبستگی به تجملات و تشریفات دنیا ـ که معمولاً دختران جوان به آن دل می بندند ـ از خود نشان نداد. معرفت و خلوص و صبر و فداکاری وی زبانزدنی بود و به پاس این شایستگیها پدر به او تسبیحاتی آموخت که باعث شد هر رکعت نماز پاداش هزار رکعت داشته باشد.(61)
مواظبت بر عفت، حتی پس از مرگ داشت و سفارش کرد تابوتی بسازند که حجم بدن وی را به هنگام تشییع بپوشاند. امام علی(علیه السلام) در وصف وی فرمود: «نِعْمَ الْعَوْن عَلی طاعَةِ اللّه ؛ یاوری خوب در راه طاعت از خداست.»(62)
او خود را از نابینا می پوشاند، زیرا خود نابینا را می دید و او ممکن بود بوی خوش فاطمه (علیها السلام) را استشمام کند.(63)

الگوی مقاومت

امام خمینی (رحمت الله علیه) از این که الگوهای غربی، مورد نظر زنان باشند، شرم دارد و از این باور، اظهار کمال تأسف و تأثر را می کند.(64) ایشان خاندان اهل بیت عصمت و طهارت را سرمشق همگان می داند و از آنان که زندگی خود را وقف طرفداری مظلومان و احیای سنت الهی کردند، به نیکی یاد می کند.(65) آنان از آن رو که در مقابل حکومت جبار ایستادند و در راه اسلام فداکاری کردند و دولت جابر اموی را رسوا نمودند و روح الهی و ایمان داشتند، برای همه الگوی مقاومت و ایستادگی اند.(66)

بانوان و مسایل علمی ـ فرهنگی

امام خمینی(رحمت الله علیه)، فهم مسایل و رشد بینش ملت را می ستاید و زنان را که در گذشته از همه حقوق اجتماعی محروم بودند، ولی اکنون بحمداللّه به گونه شایسته و با حفظ موازین شرعی وارد و آگاه به مسایل علمی ـ فرهنگی گردیده اند و دارای درس و تبلیغاتند، شایسته چنین وضعی می داند.(67)
امام راحل وضع کنونی جامعه را برای فعالیتهای علمی و عرفانی و فلسفی و تربیتی بانوان، همدوش با مردان، مساعد می داند(68) و مفتخر است بانوان و زنان پیر و جوان و خرد و کلان در صحنه های فرهنگی حاضرند و گاه بهتر از مردان در راه تعالی اسلام و مقاصد قرآن کریم فعالیت دارند.(69)
ایشان معتقد است تعلیم و تربیت و تبلیغ بانوان، امری است که در انقلاب تحقق یافت، و گرنه برای بانوان هیچ حقی قایل نبودند که حتی در مجمعی ده نفره وارد شوند و مسأله علمی یا عقیدتی بگویند، ولی اکنون با حفظ موازین اسلامی می توانند در همه جای کشور و خارج از آن تبلیغ کنند.(70)

الگوی فرهنگی

کسی که در این زمینه می تواند اسوه و نمونه باشد، باز سیده نساء دو عالم است. او است که دانشمندی والا است و دارای مصحفی است که پیام وحی در آن است. پیام وحی که توسط جبرئیل امین بر فاطمه (علیها السلام) نازل شد و در بردارنده اخبار و مسایل آینده جهان و نیز اوضاع ذریه آن بانوی دو عالم است. اگر تناسب روحی آن حضرت و جبرئیل ـ که روح اعظم است ـ نبود، هیچ گاه بانویی شرافت دریافت پیام غیبی را نداشت. او همچون انبیا بود که سروش آسمانی را می شنید و فرشتگان با وی سخن می گفتند و از همین رو است که محدَّثه لقب وی است.(71) گاه باب شهر علم (امیر مؤمنان(علیه السلام)) برای اثبات سخن خود به گفته های فاطمه استشهاد می کرد،(72) زیرا سخنان وی برگرفته از نور علم بود. روایت کرده اند: روزی زنی خدمت ایشان رسید و سؤالاتی چند ـ پشت سر هم ـ پرسید. گستره سؤالات وی چنان بود که خود شرمنده و خجل شد؛ مبادا دختر پیامبر اسلام را خسته و به زحمت انداخته باشد! از این رو درنگ کرد و گفت: بیش از این شما را به زحمت نمی اندازم. حضرت فرمود: من از طرف خدا مأمورم به پرسشهای تو پاسخ گویم و برای هر جواب مزدی از خدا بگیرم که اگر بین زمین و آسمان را پر از مروارید کنند، باز آن مزد و پاداش پرارزش تر است.(73)
این چنین زنی فرهیخته و فرزانه است که می تواند الگوی معرفت و حکمت باشد.

پی‌نوشت‌ها:

1 ـ آل عمران، آیه 42.
2 ـ صحیفه نور، ج6، ص185.
3 ـ بحارالانوار، ج43، ص44.
4 ـ همان، ج53، ص180.
5 ـ تحریم، آیه 11.
6 ـ صحیفه نور، ج21، ص172.
7 ـ همان، ج17، ص60.
8 ـ همان، ج17، ص59.
9 ـ همان، ج5، 15/12/57.
10 ـ همان، ج6، ص58.
11 ـ همان، ج6، ص194.
12 ـ همان، ج10، ص1.
13 ـ همان، ج13، ص69.
14 ـ همان، ج3، ص101.
15 ـ همان، ج5، ص153.
16 ـ همان، ج18، ص264.
17 ـ همان، ج13، ص70.
18 ـ همان، ج16، ص126.
19 ـ همان، ج14، ص131.
20 ـ همان، ج18، ص262.
21 ـ همان، ج2، ص259.
22 ـ همان، ج13، ص31.
23 ـ همان، ج5، ص153.
24 ـ همان، ج11، ص160.
25 ـ همان، ج5، ص150.
26 ـ همان، ج13، ص36.
27 ـ برگرفته از سخنان آیت اللّه خامنه ای.
28 ـ ولایت فقیه، ص124.
29 ـ صحیفه نور، ج18، ص4.
30 ـ همان، ج5، ص186.
31 ـ همان، ج19، ص279.
32 ـ همان، ج6، ص187.
33 ـ همان، ج14، ص131.
34 ـ همان، ج6، ص194.
35 ـ همان، ج16، ص125.
36 ـ همان، ج19، ص121.
37 ـ همان، ج10، ص1.
38 ـ همان، ج5، ص153.
39 ـ همان، ج16، ص126.
40 ـ همان، ج14، ص130.
41 ـ همان، ج6، ص261.
42 ـ همان، ج7، ص76.
43 ـ همان، ج8، ص162.
44 ـ همان، ج14، ص130.
45 ـ همان، ج6، ص137.
46 ـ همان، ج3، ص49.
47 ـ همان، ج16، ص125.
48 ـ همان، ج16، ص67.
49 ـ بحارالانوار، ج43، ص134.
50 ـ همان.
51 ـ همان، ص59.
52 ـ همان، ص191.
53 ـ تفسیر صافی، ج1، ص886. آیه در سوره ابراهیم، آیه 24 است.
54 ـ نحل، آیه 90.
55 ـ بحارالانوار، ج24، ص190.
56 ـ علل الشرایع، ص181.
57 ـ دهر، آیه 8. به نقل از تفسیر صافی، ج2، ص770.
58 ـ علل الشرایع، ص366.
59 ـ بحارالانوار، ج43، ص88.
60 ـ همان، ص76.
61 ـ کافی، ج3، ص343.
62 ـ بحارالانوار، ج43، ص117.
63 ـ همان، ص91.
64 ـ تبیان، دفتر هشتم، ص27.
65 ـ صحیفه نور، ج5، ص283.
66 ـ همان، ج16، ص67.
67 ـ همان، ج16، ص5.
68 ـ همان، ج18، ص262.
69 ـ همان، ج21، ص172.
70 ـ همان، ج18، ص99.
71 ـ علل الشرایع، ص182.
72 ـ خصال، ج2، ص618.
73 ـ بحارالانوار، ج2، ص3.

منبع: www.olgooha.com