رییس‌جمهور؛ مسئول اصلی تحقق سندچشم‌انداز

مقدمه
چشم‌انداز بیست ساله‌ى جمهورى اسلامى براى مشخص کردن خط سیاستگذاریها و برنامه‌ریزیهاست، که تهیه و ابلاغ شد. آنچه مردم عزیز ما خوب است مطلع باشند و بدانند، این است که چشم‌انداز بیست ساله‌ى ابلاغ شده به مسؤولان سیاستگذارى و برنامه‌ریزى، یک امر عملى و منطقى و قابل تحقق است. نباید تصور شود کلماتى که در چشم‌انداز بیست‌ساله پشت سر هم نوشته مى‌شود، صرفا یک آرزوست و بدون محاسبه‌ى عملى است. به فضل پروردگار، ملت ایران و کشور عزیز ما مى‌تواند در طول بیست سال به این آینده برسد. این یک آینده‌ى مطلوب و یک گام بلند در راه رسیدن به آرمانهاى والاى اسلامى است که در آن، پیشرفت مادى، پیشرفت اقتصادى، پیشرفت فرهنگى، تعالى معنوى و اخلاقى و هویت اسلامى وجود دارد. امروز نظام جمهورى اسلامى در سایه‌ى کار و تلاشى که در سالهاى گذشته شده است، به عنوان یک چشم‌انداز روشن براى آینده، مى‌تواند این را مشخص و ترسیم کند. خود این یک پیشرفت است که جمهورى اسلامى بتواند با توجه به واقعیات کشور و واقعیات جهانى، آینده‌ى بیست ساله را به شکل منطقى و محاسبه شده ترسیم کند. به فضل پروردگار این آینده محقق خواهد شد. تصمیم داریم با همکارى مسؤولان دلسوز، این آینده تحقق پیدا کند و ان‌شاءالله تحقق پیدا خواهد کرد. ۱۳۸۲/۰۸/۲۳
رسیدن به اهداف چشم‌انداز، به خاطر این است که اگر چنانچه به آنجا نرسیدیم، ملت ما و کشور ما دچار ضربات سختى خواهد شد؛ احیاناً ضربات مهلکى به ما وارد خواهد آمد. باید به آنجا برسیم؛ این نیاز ماست. با شعارى که ما داریم میدهیم، با اهداف انقلاب اسلامى، جز این چاره‌اى وجود ندارد. حقیقت این است که نظام اسلامى، امروز نظام استکبار و سلطه و الحاد را به چالش گرفته؛ این یک حرکتى است که آغاز شده. شکست خوردن در این میدان، خسارتهایش غیر قابل توصیف است و مخصوص به ملت ما هم نخواهد شد؛ لذا باید در این میدان قطعاً پیروز شد. ۱۳۹۰/۰۶/۰۶

این چشم‌انداز هدفگذارى شده است، یک سند بالادستى است؛ باید ما این را حتماً رعایت کنیم. بدون جهاد اقتصادى، به چشم‌انداز نخواهیم رسید. در چشم‌انداز، قدرت اول اقتصادى منطقه هم مطرح شده. در این میدان - که میدان مسابقه است - اگر چنانچه عقب ماندیم، ضربه خواهیم خورد. آن روز در آن جلسه هم مطرح شد که مسئله‌ى چشم و همچشمى مطرح نیست؛ مسئله این است که در این چالش عمومى و میدان تحرکات عمومىِ دولتها در این برهه‌ى از زمان، اگر کسى عقب ماند، پامال خواهد شد. پیشرفت اقتصادى ما و رسیدن به اهداف چشم‌انداز، به خاطر این است که اگر چنانچه به آنجا نرسیدیم، ملت ما و کشور ما دچار ضربات سختى خواهد شد؛ احیاناً ضربات مهلکى به ما وارد خواهد آمد. باید به آنجا برسیم؛ این نیاز ماست. با شعارى که ما داریم میدهیم، با اهداف انقلاب اسلامى، جز این چاره‌اى وجود ندارد. حقیقت این است که نظام اسلامى، امروز نظام استکبار و سلطه و الحاد را به چالش گرفته؛ این یک حرکتى است که آغاز شده. شکست خوردن در این میدان، خسارتهایش غیر قابل توصیف است و مخصوص به ملت ما هم نخواهد شد؛ لذا باید در این میدان قطعاً پیروز شد. این پیروزى با این ابزار ممکن نیست؛ ابزارهاى گوناگون دیگرى هم لازم است؛ از جمله‌ى اینها، پیشرفت اقتصادى است. ۱۳۹۰/۰۶/۰۶

سفارش اول ما مسأله‌ى «سند چشم‌انداز» است. در گزارش آقاى رییس‌جمهور یک جمله‌ى کوتاهى گفته شد و اسم سند چشم‌انداز آمد؛ لکن این کافى نیست. سند چشم‌انداز، یک مسأله‌ى فرادولتى است؛ مال این دولت و آن دولت و این سیاست و آن سیاست و این جریان و آن جریان نیست؛ محصول یک کار فشرده و متراکم است؛ کارِ کارشناسى شده است؛ و درست هم هست. این سند، در واقع برنامه‌ى کلان بیست‌ساله‌ى ماست و یک سند به معناى حقیقى کلمه است. آنچه که در این سند گفته شده، تعارف نشده. باید در همه‌ى برنامه‌ریزیها - چه در قانون‌گذارى که قانون‌گذارها مسؤولش هستند، چه در اجرا و مقررات اجرائى که شماها مسؤولش هستید - سند چشم‌انداز را مورد ملاحظه قرار بدهید؛ بسنجید و ببینید کجاها در جهت سند چشم‌انداز نیست، آن‌جا را تصحیح کنید و نگذارید زاویه بخورد. این فقط مسؤولیت رییس‌جمهور نیست - اگرچه رییس‌جمهور، بیشترین مسؤولیت را در این زمینه دارد - بلکه مسؤولیت یکایک شما آقایانى است که در رأس دستگاههاى اجرائى قرار دارید. یعنى واقعاً سند چشم‌انداز را بعنوان یک میثاق، مبناى عمل قرار بدهید. این یک نکته و سفارش مؤکد من است. ۱۳۸۶/۰۶/۰۴

در همه‌ى برنامه‌ریزیها، سند چشم‌انداز در نظر باشد و این را در همه‌ى سطوح ملاحظه کنند. ثبات در برنامه‌ریزى، شرط موفقیت است. اگر ثبات در برنامه‌ریزى و استمرار در جهت درست نباشد - که البته این حرکت در طول راه تصحیح هم خواهد شد، لکن جهتگیرى یکى است و استمرار دارد - سازندگى و پیشرفت کشور به نتیجه نخواهد رسید. بیست سال را در نظر بگیرید. هر سال ما یک برنامه داریم - برنامه‌ى یک‌ساله که با بودجه به مجلس داده میشود - که اگر بنا باشد جهتگیرى منظم نباشد، امکان دارد تناقض در این برنامه‌ها، اصلاً کارهائى را هم که انجام میگیرد، خنثى کند. ما برنامه‌هاى پنج ساله درست کرده‌ایم - در همه‌ى دنیا معمول است - اما اگر برنامه‌ى پنج‌ساله‌ى امروز در جهت مقابل برنامه‌ى پنج‌ساله‌ى دیروز یا در جهت مقابل برنامه‌ى پنج‌ساله‌ى فردا باشد، این کارها همدیگر را از بین خواهد برد و اصلاح هرگز صورت نخواهد گرفت؛ چون فعالیتها همدیگر را خنثى میکنند و نتیجه، ضایع شدن سرمایه‌هاى ملى است. ما براى اینکه این اتفاق نیفتد، برنامه‌ى بلندمدت کلىِ عام را به عنوان سند چشم انداز تهیه کردیم. این، برنامه‌ى کلىِ بیست ساله است. برنامه‌ها زیر این سقف باید شکل بگیرند؛ برنامه‌هاى پنج ساله در این جهت باید حرکت کنند. هر دولتى سر کار مى‌آید، این جهت را حفظ کند؛ آن وقت برنامه‌ها میشوند مکمل هم. البته دولتها همه یک‌جور نیستند؛ بعضیها کند کار میکنند، بعضیها تند کار میکنند، بعضیها همه‌ى نیرویشان را به صحنه مى‌آورند، بعضیها آن جور نیستند، بعضى ممکن است اشتباهات بکنند، بعضى نکنند؛ اینها همه‌اش قابل اصلاح است؛ ولى جهتگیرى باید یکى باشد. بنابراین در همه‌ى برنامه‌ریزیها این را هم ملاحظه کنید. ۱۳۸۶/۰۴/۰۹

سیاستها و برنامه‌ باید به چشم‌اندازى متوجّه باشد، که آقاى رییس‌جمهور اشاره کردند و این نکته‌ى مهمّى است. ما در اواخر سال هشتاد و یک به مجمع تشخیص مصلحت گفتیم که چشم‌انداز ده‌ساله را- که شامل دو برنامه‌ى پنج‌ساله خواهد شد- پیشنهاد کنند تا بر اساس چشم‌اندازى که تصویر خواهد شد، سیاستهاى کلّى را تنظیم کنیم. این چشم‌انداز، نگاه و توقّع ما را از کشور در ده سال آینده مشخّص خواهد کرد؛ البته نه به‌طور دقیق- چون محاسبات و پیشامدها کم و زیاد خواهد کرد- اما به‌طور تقریبى مشخّص مى‌کند که در ده سال آینده باید در کجا قرار داشته و در چه وضعى باشیم؛ یعنى یک نگاه میان‌مدّت. ۱۳۸۲/۰۵/۱۵
چشم‌انداز روشنى تعیین شده است - یعنى سند چشم‌انداز بیست ساله‌ى جمهورى اسلامى - این سند باارزشى است. دولتهائى که پشت سر یکدیگر با انتخاب مردم بر سر کار مى‌آیند، میتوانند بر اساس این سند چشم‌انداز، اهداف را مشخص کنند؛ هر کدام بخشى از راه را بروند و دنباله‌ى کار را به دولت بعدى بسپارند. وجود سند چشم‌انداز، یکى از امکانات باارزش نظام جمهورى اسلامى است. ۱۳۸۹/۰۱/۰۱
براى آینده‌ى کشور، هدفهائى مشخص شده است. ما این دهه را «دهه‌ى پیشرفت و عدالت» نامیدیم؛ ما سیاستهاى اصل ۴۴ را تدوین کردیم؛ ما چشم‌انداز بیست‌ساله را تدوین کردیم؛ سیاستهاى برنامه‌هاى پنج‌ساله را تدوین کردیم و میکنیم. همه‌ى این سیاستگذارى‌ها بر اساس واقع‌بینى است. اینجور نیست که یک عده‌اى نشسته باشند و با توهمات خودشان سیاست پنج‌ساله یا چشم‌انداز بیست‌ساله بنویسند؛ نه، این با واقعیتها تطبیق میکند؛ متکى به واقعیتهاى کشور است. ۱۳۹۰/۰۷/۲۰

جهتگیرى‌‌‌‌‌‌هاى برنامه‌‌‌‌‌‌اى و کارى دولت را با شاخص سند چشم‌‌‌‌‌‌انداز بسنجید. این سند چشم‌‌‌‌‌‌انداز چیز مهمى است؛ این را دست‌‌‌‌‌‌کم نباید گرفت. شاید بتوان گفت که بعد از قانون اساسى، ما هیچ سندى را در کشور به این اهمیت نداریم. یک نگاه کلان و بلندمدت است. سند چشم‌‌‌‌‌‌انداز مهم است. نگاه کنید ببینید الان چهار سال از سند چشم‌‌‌‌‌‌انداز گذشته، یعنى ما شانزده سال به پایان این چشم‌‌‌‌‌‌انداز داریم. چقدر پیش رفته‌‌‌‌‌‌ایم؟ یک ادعا این است که از چهار سال بیشتر پیش رفته‌‌‌‌‌‌ایم؛ یک ادعا این است که نه، کمتر پیش رفته‌‌‌‌‌‌ایم؛ نصف این چهار سال پیش رفته‌‌‌‌‌‌ایم. اینها باید درست سنجیده بشود؛ درست باید ملاحظه بشود. در این سند چشم‌‌‌‌‌‌انداز، آینده‌‌‌‌‌‌اى در نظر گرفته شده که براى ملت ایران این آینده لازم و شایسته است. اگر به آن آینده نرسیم، عقب میمانیم. آن وقت باید هم بدانیم که همین طور که ما داریم به سمت آن هدف حرکت میکنیم، اطراف ما هم همه ثوابت نیستند؛ آنها هم دارند حرکت میکنند. باید سرعت را تنظیم کنیم، زمان‌‌‌‌‌‌بندى‌‌‌‌‌‌هاى برنامه‌‌‌‌‌‌ها را تنظیم کنیم؛ جورى این سرعت را تنظیم کنیم که بتوانیم واقعاً به هدف چشم‌‌‌‌‌‌انداز برسیم. یعنى این دولت در سهم خود کار درست خودش را انجام داده باشد. ۱۳۸۸/۰۶/۱۸

نقشه‌ى راه، سند چشم‌انداز است. سند چشم‌انداز را هیچ نبایستى مورد غفلت قرار داد. این حقیقتا یک سند واقعى و یک نقشه‌ى راه حقیقى است. باید دستگاههاى نظارتى خودتان را محاسبه کنید. حالا دیگران ممکن است نظارت بکنند، ممکن است نکنند؛ ممکن است نظارتشان درست باشد، ممکن است ناقص باشد؛ اما در درون خود مجموعه‌ى قوه‌ى مجریه - که نقشش در رسیدن به اهداف چشم‌انداز، بسیار حساس است - دستگاههاى نظارتى را فعال کنید، بعد ساز و کارهاى نظارتى را بکار بیندازید تا ببینیم برنامه‌ها و سیاستها چقدر جلو رفته؛ یعنى اینجور نباشد که سال دهم سند چشم‌انداز، نگاه کنیم و ببینیم پیشرفتى پیدا نکرده‌ایم؛ نه، بایستى اینها را مرتبا رصد کنید که معلوم شود چقدر پیش رفته‌ایم و چقدر به آن اهداف نزدیک شده‌ایم و چقدر زمینه‌ها فراهم شده است. ۱۳۸۷/۰۶/۰۲
منبع: پایگاه دفتر حفظ و نشر آثار مقام معظم رهبری(مدظله العالی).
/ م