پیری ژنتیک، طول عمر ارثی

تمام پژوهش‌هایی که در مورد پیری و امکان کندتر کردن روند پیری و بازیافتن جوانی انجام گرفته است روشن‌گر این موضوع است که در وهله‌ی نخست، گذشت زمان اثر خود را بر روی ژن‌ها باقی می‌گذارد. باوجود این‌که علت‌های پیری بسیار متنوع است با این حال، این مسأله تنها در چارچوب ژنتیک بررسی و تشریح می‌شود. به‌همین دلیل، دانشمندان پیری‌شناس، به‌تازگی به علوم ژنتیک روی می‌آورند.
در دوران زندگی، سلول‌ها هزاران بار ازبین رفته و سپس بازسازی می‌شوند. با این‌حال در قسمت‌هایی از سلول، پیگمان‌های قهوه‌ای یا لیپوفوزین وجود دارد که هرگز از بین نمی‌رود. این‌ها هستند که سن سلول را مشخص می‌کنند. سلول می‌تواند در طول زندگی، خود را با نیازهای جدید وفق داده و قسمت‌های از بین رفته را با ترشح مواد جدید جای‌گزین کند. ولی یک قسمت از سلول، غیر قابل جای‌گزینی است و آن مولکول بلند دی ان اِی است که در مرکز هسته‌ی سلول قرار گرفته است و تمام پیام‌های ارثی را در بر دارد. در زمان تقسیم شدن سلولی (میتوز)، دی ان اِی دوباره سنتز شده و ممکن است تغییرهای مهمی در آن ایجاد شود مانند جا‌به‌جا و پس و پیش شدن، از دست دادن یا بیش‌تر شدن بعضی از ژن‌ها، تغییر جهت و تغییر شکل دادن که حتی گاهی پس از تقسیم شدن سلولی نیز پدید می‌آید. در اثر تغییرهای دی ان اِی، می‌توان یک سلول پیر را تشخیص داده و علل پیری آن را بررسی و دنبال کرد. ولی باید دید چگونه تغییرهای سلولی به فرایند پیری ارتباط پیدا می‌کند. آیا می‌توان با وارد کردنِ بعضی مواد در داخل سلول‌ها ازاین تغییرها جلوگیری کرد؟
رسیدن به پاسخِ این پرسش‌ها، هدفِ پژوهش‌های در حالِ انجام در این زمینه هستند. در طی آزمایش‌ها مشاهده شده است که عاملِ بالقوه‌ی تکثیر سلولی در سلول یک جوان و سلول یک شخص پیر به یک اندازه نیست. برای مثال، برخی سلول‌ها تنها به دفعات معینی توانایی تکثیر دارند که این خود می‌تواند توضیحی برای پیری باشد. پس می‌توان نتیجه گرفت که توانایی تکثیر یک سلول، تناسب عکس با سن صاحب سلول دارد. باز در طی آزمایش‌ها مشاهده گردیده است که مثلاً فیبروبلاست یک مرغ می‌تواند سی و پنج بار تکثیر شود در حالی که این تکثیر یرای فیبروبلاست گاو هفتاد بار است. با این حال، طول عمر متوسط هر دو سی سال است. همین‌طور مشاهده شده است که عامل بالقوه‌ی تکثیر سلولی در انسان و حیوان بیمار تغییر پیدا می‌کند. در بعضی از محلول‌های کشت، سلول‌ها بیش‌تر تکثیر پیدا کرده و در بعضی کم‌تر و در برخی متوقف می‌شوند. به هر حال با این‌که دانشمندان بارها این نتیجه‌ها را در طی آزمایش‌ها به‌دست آورده‌‌اند، ولی به‌علت دخالت عوامل پیچیده، هنوز نتوانسته‌اند یک نتیجه‌گیری کلی برای فرایند پیری بیابند.
پروفسور آلواروماسیراکوئلو بیان داشت چیزی که مهم است این نیست که تقسیم شدن سلولی زودتر یا دیرتر متوقف می‌شود بلکه مسأله در این‌جاست که در هر تقسیم سلولی یک تغییر به‌وجود می‌آید. این‌که سلولِ تقسیم شده، شبیه سلول مادر نیست به این معنی است که پس باید در مرکز سلول، یعنی در دی ان اِی که کدهای ارثی را دربر دارد، تغییرهایی به‌وجود آمده باشد. برای مطالعه‌ی فرایند پیری، باید این دگرگونی‌ها را مورد بررسی قرار داد. به‌طور خلاصه، پیری در سطح سلولی به‌واسطه‌ی تغییرهای ژنتیکی نامساعد و کاهش ظرفیت تطبیق و اختلال، یا آنتروپی تدریجی تمام سیستم صورت می‌گیرد. نتیجه این‌که ژن‌ها نقش بسیار مؤثری در امر پیری دارند. در آزمایش‌ها مشخص شده است که طول عمر ارثی است. کدام ژن‌ها در این مسأله دخالت دارند؟ آیا افرادی وجود دارند که ژن‌های مقاوم‌تری داشته باشند؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها باید از آسیب شناسی آندوکرنیولوژی (مطالعه‌ی هورمون‌ها) یاری گرفت. نتیجه‌ی به‌دست آمده این است که غدد در فرایند پیری تأثیر مستقیمی دارند. آیا می‌توان ناهنجاری‌ها و نامنظمی‌های ژنوم‌های مسئول پیری را تغییر داد؟ آیا در دهه های آینده دانشمندان موفق به بازگرداندن جوانی خواهند شد؟
یکی از راه‌ها، استفاده از عصاره‌ی تیموس جنینی یا عصاره‌ی هیپوفیز است که برای نارسایی ایمنی در اشخاص پیر به‌کار می‌رود. ولی این، دقیقاً بازگرداندن جوانی نیست، بلکه معالجه‌ی هورمونی است. در آزمایش‌های دیگر، این امیدواری به‌وجود آمده است که بتوان ژنوم‌های یک شخص بالغ را تغییر داد. ولی هنوز نمی‌توان به‌طور یقیق آینده‌ی پیوند ژن را پیش بینی کرد. دانشمندان هنوز اساس علمی مشخصی برای آن پیدا نکرده‌اند. پیوند یک ژن معمولی به یقین، واکنش ژن‌های دیگر را در یک نسج به همراه خواهد داشت. ولی هنوز دلیلی وجود ندارد که این پیوند بر سلول‌های بیمار اثر بگذارد، مگر این که عوامل شیمیایی‌ای که اف سی پی یا عوامل رشد پپتیدی نامیده می‌شوند جریان داشته باشند. تا به حال دانشمندان چند دوجین از اف سی پی‌ها را که ارتباط بین سلول‌ها را برقرار می‌کنند جداسازی کرده‌اند. راه جوانی ژنتیک، به ناچار باید از راه تکنیکی بگذرد که بتوان در آن تمام ژن‌های ناهنجار را تصحیح کرد. فعلاً چنین راهی وجود ندارد، ولی با توجه به پیش‌رفت‌های صورت گرفته در دهه‌های گذشته، می‌توان امیدوار بود که در آینده‌ای نه چندان دور، این تلاش‌ها به نتیجه برسد.
منبع: راسخون