راه سبز و سرخ(2)

ج. ادعیه و زیارات

بررسی ادعیه و زیارات مربوط به سیدالشهدا (علیه‌السلام) و امام عصر (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف) یکی از مواردی است که می‌تواند ما را به ارتباط وثیق و تنگاتنگ میان این دو نور پاک، رهنمون شود. در این قسمت، به نمونه‌هایی از این ادعیه و زیارات اشاره می‌شود:

1.یاد حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف)، در میلاد امام حسین (علیه‌السلام)

در توقیع مبارک حضرت امام حسن عسگری (علیه‌السلام) برای قاسم بن علاء همدانی آمده است: «در روز تولد امام حسین (علیه‌السلام) این دعا را بخوان: «اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِحَقِّ الْمَوْلُودِ فِی هَذَا الْیَوْمِ الْمَوْعُودِ بِشَهَادَتِهِ قَبْلَ اسْتِهْلَالِهِ وَ وِلَادَتِهِ بَکَتْهُ السَّمَاءُ وَ مَنْ فِیهَا وَ الْأَرْضُ وَ مَنْ عَلَیْهَا... الْمُعَوَّضِ مِنْ قَتْلِهِ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ نَسْلِهِ وَ الشِّفَاءَ فِی تُرْبَتِهِ وَ الْفَوْزَ مَعَهُ فِی أَوْبَتِهِ وَ الْأَوْصِیَاءَ مِنْ عِتْرَتِهِ بَعْدَ قَائِمِهِمْ وَ غَیْبَتِه»؛ 128 «خداوندا! تو را به مقام مولود این روز می‌خوانم، کسی که پیش از به دنیا آمدنش، وعده و خبر شهادتش داده شد و آسمان و هر کس که در آن بود و زمین و هر کس بر روی آن بود، بر او گریه کرد... کسی که در عوض شهادتش، ائمه (علیهم‌السلام) از نسلش و شفا در تربتش قرار گرفت و زمانی که پس از سپری شدن دوران غیبت قائم (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف) همراه با اوصیائی از عترتش رجوع می‌کند، فوز و رستگاری با اوست».
هم‌چنین، نقل شده است که در روز تولد امام حسین (علیه‌السلام)، جبرئیل امین، لوح‌نوشته‌ای را از طرف خداوند و به عنوان چشم‌روشنی، برای پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلم) هدیه آورد. رسول اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) پس از آن که نوشته‌های لوح را مطالعه کردند، فرمودند: «سزاوار نیست که این چشم‌روشنی به شخصی غیر از فاطمه زهرا علیها السلام سپرده شود».
اهمیت این صحیفه، به جهت آن است که در روز ولادت امام حسین (علیه‌السلام) نازل شده و شامل ذکر و یاد امام زمان (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف) است.129
در این صحیفه، آن‌جا که نوبت به نام مقدّس امام حسین (علیه‌السلام) می‌رسد، آمده است: «...جَعَلْتُ کَلِمَتِیَ التَّامَّةَ مَعَهُ وَ الْحُجَّةَ الْبَالِغَةَ عِنْدَهُ...»؛ «کلمة تامه و حجت بالغة خود (امام زمان) را با حسین (علیه‌السلام) و نزد او قرار دادم»130.

2.یاد حسین (علیه‌السلام)، در میلاد امام زمان (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف)

محدث بزرگوار، شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان آورده است: «با فضیلت‌ترین اعمال شب نیمة شعبان-که باعث آمرزش گناهان است- زیارت امام حسین (علیه‌السلام) می‌باشد. هر که می‌خواهد، روح صد و بیست و چهار هزار پیامبر با او مصافحه کند، امام حسین‌ (علیه‌السلام) را در این روز زیارت کند»131.

3.شب قدر و یاد امام حسین (علیه‌السلام)

شب قدر، شب امام زمان (علیه‌السلام) است؛ چرا که ملائکه و روح، بر آن حضرت، نازل شده و تقدیر امور را در اختیار او می‌گذارند.
شیخ عباس قمی می‌نویسد: «بدان که احادیث در فضیلت زیارت امام حسین (علیه‌السلام) در ماه مبارک رمضان - خصوصاً شب اول و نیمه و آخر آن و به خصوص شب قدر - بسیار است»132.
از حضرت امام صادق (علیه‌السلام) نیز مروی است: «چون شب قدر فرا می‌رسد‌، منادی از آسمان هفتم و از بطن عرش ندا می‌کند که حق تعالی هر کسی را که به زیارت قبر حسین (علیه‌السلام) آمده، آمرزید».

4.دعای ندبه و یاد امام حسین (علیه‌السلام)

یکی از دعاهای بسیار مهم و با ارزش در نزد شیعه، دعای ندبه است که عاشقان حضرت ولی عصر (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف)، هر صبح جمعه دور هم گرد آمده و با خواندن آن، با حضرتش تجدید عهد و پیمان می‌کنند. در بخش‌هایی از این دعا، به جدّ بزرگوار امام زمان (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف)، سالار شهیدان اشاره می‌شود:
«أیْنَ الْحَسَنُ و أیْنَ الحُسَیْنُ أیْنَ أبناءُ‌ الْحُسَینِ»؛ «حسن (علیه‌السلام) کجا است؟ حسین (علیه‌السلام) چه شد؟ فرزندان حسین کجایند و چه شدند؟».
«أیْنَ الطّالبُ بِدَمِ الْمَقتولِ بِکَربَلا؟»؛ «کجاست کسی که طالب خون شهید کربلاست؟»

5.زیارت عاشورا و یاد مهدی (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف)

زیارت عاشورا- که از سوی امام محمد باقر (علیه‌السلام)، و در واقع از ناحیة خداوند متعال به شیعیان و شیفتگان، تعلیم داده شده است- دارای مضامین والایی است.
در یکی از قسمت‌های این زیارت، چنین آمده است: «ان یرزقنی طلب ثارک مع امام منصور من اهل بیت محمد»؛ «همانا من از خداوند، خون¬خواهی تو را در کنار امام یاری شده- که از خاندان پیامبر است- می‌طلبم».
و در قسمتی دیگر از این زیارت نیز، چنین حاجتی خواسته می‌شود: «ان یرزقی طلب ثاری [کم] مع امام هدی [مهدی] ظاهر ناطق بالحق منکم».

6.روز عاشورا و یاد حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف)

امام باقر (علیه‌السلام) فرمود: «یکدیگر را در روز عاشورا و در مصیبت امام حسین (علیه‌السلام) تعزیت گویید و بگویید: «عَظَّمَ اللَّهُ أُجُورَنَا بِمُصَابِنَا بِالْحُسَیْنِ ع وَ جَعَلَنَا وَ إِیَّاکُمْ مِنَ الطَّالِبِینَ بِثَأْرِهِ مَعَ وَلِیِّهِ وَ الْإِمَامِ الْمَهْدِیِّ مِنْ آلِ مُحَمَّدٍ »؛ «خداوند اجر ما و شما را در مصیبت حسین‌ (علیه‌السلام) بزرگ گرداند و ما و شما را از کسانی قرار دهد که به همراه ولیّ امام حسین، مهدی آل محمد (علیهم‌السلام)، به خون‌خواهی او بر می‌خیزند».133
هم‌چنین در دعایی که از امام صادق (علیه‌السلام) نقل شده است، می‌خوانیم: «أللَّهُمَّ رَبَّ الْحُسَیْنِ اشْفِ صَدْرَ الْحُسَیْنِ وَ اطْلُبْ بِثَأْرِه ».134

7. حرم امام حسین (علیه‌السلام) و دعای فرج

از جمله اماکنی که در آن، دعا برای تعجیل فرج مؤکد است، بارگاه ملکوتی سالار شهیدان است. صاحب «مکیال المکارم» در این‌باره می‌نویسد: «هر گاه مؤمن در حرم امام حسین (علیه‌السلام)، انواع ظلم و مصیبتی که بر آن حضرت و خاندانش وارد آمده را یاد کند و بداند که خون‌خواه آن جناب و انتقام‌گیرنده از دشمنان و ستم‌کنندگان به او، مولایمان صاحب‌الزمان (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف) است، عقل و مودتش او را خواهند برانگیخت که برای تعجیل فرج و ظهور آن حضرت دعا نماید و با تضرع و زاری این امر را از درگاه الهی بخواهد».

8. حقیقت انتظار در بارگاه امام حسین (علیه‌السلام)

در یکی از زیارت‌نامه‌های بارگاه ملکوتی امام حسین (علیه‌السلام)، آمده است: «السَّلَامُ عَلَیْکَ یَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ إِنْ لَمْ أَکُنْ أَدْرَکْتُ نُصْرَتَکَ بِیَدِی فَهَا أَنَا ذَا وَافِدٌ إِلَیْکَ بِنُصْرَتِی قَدْ أَجَابَکَ قَلْبِی وَ سَمْعِی وَ بَصَرِی وَ بَدَنِی وَ رَأْیِی وَ هَوَایَ عَلَى التَّسْلِیمِ لَکَ وَ الْخَلَفِ الْبَاقِی مِنْ بَعْدِکَ الْأَدِلَّاءِ عَلَى اللَّهِ مِنْ وُلْدِکَ فَنُصْرَتِی لَکُمْ مُعَدَّةٌ حَتَّى یَحْکُمَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَ هُوَ خَیْرُ الْحَاکِمِین»؛135 «درود بر تو ‌ای فرزند رسول‌الله (صلی الله علیه و آله وسلم).اگر چه من، زمان شما را درک نکردم تا شما را با دستم نصرت کنم، اما اکنون با قلب، گوش، چشم، بدن، رأی و همة خواسته‌‌هایم، تسلیم امر شما هستم و در راه نصرت شما و جانشینان شما- که راهنمایان به سوی خدا و از فرزندان شما می‌باشند- هستم. اکنون تمام نصرت و یاری من برای شما آماده است، تا هنگامی که خداوند اراده و حکم کند و او بهترین حاکمان است».
این فراز، معنا و مفهوم انتظار و کیفیت آمادگی برای ظهور امام زمان (علیه‌السلام) را روشن می‌سازد؛ چراکه همراه کردن جان و دل، عقل و سر، و رأی و خواسته‌ها در راه امام معصوم و مقدم داشتن او بر اراده و خواست خود، روح انتظار است.

د: تشرفات

در اینجا به ذکر دو نمونه از این تشرفات اشاره می‌شود:

1.عنایت حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف) به مجالس ذکر امام حسین (علیه‌السلام)

علامه امینی در جلد اول کتاب «الغدیر» می‌گوید: «در میان اصحاب ما مشهور است که خواندن قصیدة «ابن عَرَنْدَس» در هر مجلسی، موجب تشریف‌فرمایی حضرت بقیة الله - روحی له الفداه - به آن مجلس می‌شود.
خطیب بزرگ شیعه، مرحوم شیخ عبدالزهراء کعبی می‌گوید: «یک روز، بعد از ظهر، وارد صحن مطهر امام حسین (علیه‌السلام) شدم. شخصی در مقابل یکی از حجره‌های صحن شریف -که کتاب‌های مذهبی می‌فروخت و با من سابقة آشنایی داشت- مرا دید و گفت: «کتاب کوچکی دارم که به نظرم برای شما خوب باشد و در آن، اشعاری بسیار زیبا، مکتوب است. قیمت آن هم این است که یک بار آن را برایم بخوانی». کتاب را گرفتم و دیدم که کتاب مفید و سودمندی است؛ زیرا قصاید ابن عَرَنْدَس حلّی - که مدت‌ها دنبال آن می‌گشتم- در آن بود. در یکی از رواق‌ها نشستیم و من به خواندن آن اشعار برای کتاب‌فروش مشغول شدم و هر دو اشک می‌ریختیم که ناگهان سیدی از بزرگان عرب را دیدم که در برابرم ایستاده، به اشعارگوش می‌دهد و گریه می‌کند.
من، هم‌چنان به خواندن مشغول بودم تا به این ابیات رسیدم:
ـ آیا حسین (علیه‌السلام) باید در کربلا تشنه به شهادت برسد، با آن‌که در هر انگشت او دریایی یافت می‌شود؟
ـ و با آن که پدرش علی (علیه‌السلام) در روز رستاخیز، مردم را از حوض کوثر سیراب می‌کند و آب فرات، مهریة مادرش فاطمه علیها السلام است؟
ـ پس آه و فغان بر حسین (علیه‌السلام) و جنایت‌‌هایی که شمر در کربلا نسبت به حضرتش روا داشت.
شعر که به این‌جا رسید، گریة آن بزرگوار شدت گرفت. رو به ضریح امام حسین (علیه‌السلام) کرد و بیت «أ یقتل ظلمانا...» را تکرار ‌نمود و همچون زن جوان‌مرده شروع به گریستن کرد. همین که اشعار را به پایان رساندم، دیگر آن بزرگوار را ندیدم. برای دیدن ایشان، از صحن خارج شدم تا شاید او را بیابم؛ ولی ایشان را پیدا نکردم و به هر کجا رو نمودم، اثری نیافتم.گویا از برابر چشمانم غایب شده بود. به یقین دانستم که ایشان، حضرت حجت و امام منتظر (علیه‌السلام) بوده است».136

2. سفارش حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف) به زیارت عاشورا

محدث نوری، حکایت سید رشتی را چنین نقل می‌کند که: «حضرت به سید، دستور خواندن نافله (خصوصاً نافلة شب)، زیارت جامعه و زیارت عاشورا را داد و بعد از آن فرمود: شما چرا نافله نمی‌خوانید؟ نافله، نافله، نافله! شما چرا عاشورا نمی‌خوانید؟ عاشورا، عاشورا، عاشورا! شما چرا جامعه نمی‌خوانید؟ جامعه، جامعه، جامعه!».137

خاتمه

دولت حضرت مهدی (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف) و رجعت امام حسین (علیه‌السلام)
«رجعت»، مسأله‌ای است که در زمان ظهور، نمود پیدا می‌کند و در حقیقت حضرت ولی عصر (علیه‌السلام)، صاحب آن است. اولین امامی که در دولت کریمه، رجعت می‌کند، امام حسین (علیه‌السلام) است و ایشان همان کسی است که بعد از امام زمان (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف)، حاکم و امام حکومت می‌باشد.
چنان‌چه امام صادق (علیه‌السلام) در این‌باره فرموده‌اند: «اولین کسی که زمین به رویش شکافته می‌شود و به دنیا برمی‌گردد، حسین بن علی (علیه‌السلام) است».138
هم‌چنین از امام محمد باقر (علیه‌السلام) نقل شده است: «امام حسین (علیه‌السلام) در شب عاشورا به اصحابش فرمود: "شما را به بهشت بشارت باد. به خدا قسم که بعد از آن‌چه بر ما جاری می‌شود، تا زمانی‌ که خدای تعالی بخواهد، مکث خواهیم کرد؛ بعد از آن، خداوند ما و شما را در هنگامی که قائم ما ظاهر شود، بیرون خواهد آورد و از ظالمین انتقام خواهد کشید و ما و شما آنان را در سلاسل و اغلال، و گرفتار به انواع عذاب و نکال مشاهده خواهیم کرد...»139.
امام حسین (علیه‌السلام) هم‌چنین در روز عاشورا، باز از رجعت خود سخن گفته و فرموده‌ است: «من اولین کسی خواهم بود که زمین برای او شکافته می‌شود و رجعت می‌کند».140
امام صادق (علیه‌السلام) نیز در تأویل آیة شریفة «ثُمَّ رَدَدْنَا لَکُمْ الْکَرَّةَ عَلَیْهِم»141 فرموده‌اند: «مقصود، زنده شدن دوبارة امام حسین (علیه‌السلام) و هفتاد تن از اصحابش در عصر امام زمان (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف) است؛ در حالی که کلاه‌خودهایی طلایی بر سر دارند و به مردم، رجعت و زنده شدن دوبارة حضرت حسین (علیه‌السلام) را اطلاع می‌دهند تا مؤمنان به شک و شبهه نیفتند».

فرصت ها

شناختن پیوندها و ارتباطات میان قیام امام حسین (علیه‌السلام) و قیام امام زمان (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف)، فواید و فرصت‌هایی را پیش روی ما می‌گذارد که از جملة آن، این موارد است:
1. به کمک این شناخت، می‌توان اندیشید و فرهنگ غنی شیعه را تبیین و پالایش نمود.
2. با توجه به مشابهت یاران هر دو قیام (نقش جوانان و زنان در هر دو دوره) و اشتراک اهداف هر دو نهضت، عرصه را برای حضور و ظهور امام زمان (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف) ‌فراهم کرد.
3. با توجه به مبحث «مدیریت تحول» می‌توان از نهضت امام حسین (علیه‌السلام)، برای بسط و تعمیق اندیشة انسان مدرنِ عصر غیبت، بهره جست و نگذاشت تکرار تاریخ، خاطره‌های تلخ و سیاه را استمرار بخشد.

عبرت ها

1. همان‌طور که وضعیت نابسامان اجتماعی و سیاسی عصر امام حسین (علیه‌السلام)، منجر به شهادت غریبانة ایشان شد؛ امروز نیز وضعیت نامطلوب اجتماعی به طولانی شدن غیبت می‌انجامد.
2- مردمی که حاضر به همکاری با حسین (علیه‌السلام) نشدند، انسان‌ها‌یی به ظاهر متدین بودند که نماز می‌خواندند، قرآن تلاوت می‌کردند، روزه می‌گرفتند و به حج می‌رفتند؛ اما عبادت‌هایشان خالی از روح ولایت بود142 و به همین علت، وقتی امام زمانشان در هشتم ذی‌حجه، مکه را به سمت کوفه ترک کرد، آن‌ها به سوی منی و عرفات رفتند...
این مسئله، تهدیدی بسیار جدی برای ما است؛ چراکه نباید از وجود امام عصر (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف) غافل بود و سرگرم دنیا و یا حتی غرق در عبادت بدون ولایت شد.
3. همان‌طور که انسان‌‌های زمان امام حسین (علیه‌السلام) در برابر وجدان تاریخ و در محکمة عدل خداوند متعال، محکوم و مجرم می‌باشند، امروز نیز کسانی که به استنصار امام زمان (عجل‌الله‌تعالی فرجه‌الشریف) لبیک نمی‌گویند، مقصر و مجرم‌اند.

سخن پایانی

حضرت امام حسین (علیه‌السلام) در عالم مکاشفه، به یکی از بزرگان قم فرمودند: «... مهدی ما در عصر خویش مظلوم است. تا می‌توانید دربارة او سخن بگویید و قلم‌فرسایی کنید. آن چه دربارة او بگویید، دربارة همة معصومان (علیهم‌السلام) خواهد بود؛ چراکه حضرات معصومین، همه در عصمت، ولایت و امامت، یکی هستند؛ اما چون عصر، عصر مهدی ماست، سزاوار است مطالب، دربارة او گفته شود... باز تأکید می‌کنم که دربارة مهدی ما زیاد سخن بگویید و بنویسید. بیش از آن چه نوشته و گفته شده، باید درباره‌اش نوشت و گفت»143.

نتیجه

عاشورا، شور انتظار و شوق ظهور را مضاعف می‌کند؛ از این رو، عزاداران حسینی، با یک چشم بر مصائب اباعبدالله الحسین (علیه‌السلام) گریه می‌کنند و با چشم دیگر، افق‌ ظهور را رصد می‌نمایند.
امروز باید با چشمان اشک‌بار و با لبان مترنم به دعای فرج، بیرق عزای حسین (علیه‌السلام) و پرچم سبز انتظار را به دوش گرفت و با یک دست، در رثای حسین (علیه‌السلام)، بر سر و سینه زد و با دست دیگر، رو به آسمان، برای ظهور، دعا نمود.