راهکارهایی برای تمرکز حواس

تمرکز حواس چیست؟

یکی از مهم ترین عوامل یادگیری و یادسپاری و بازیافت اطلاعات، تمرکز حواس است. اساس تمرکز حواس هماهنگی ذهنی است، یعنی اراده معطوف به هدف؛ و به زبان ساده تر، به خود یادآوری کنیم چه کار یا هدفی را پی می گیریم.

عوامل ایجاد تمرکز حواس

1. قصد
تا انگیزه و نیاز به چیزی نباشد، تمرکز حواس و توجه به آن امر دقیق نخواهد بود. برای آن که به چیزی توجه پیدا کنیم، باید انگیزه ای نسبت به آن در ما پدید آید. در خصوص امور درسی و تحصیلی مقاصدی چون پیشرفت، موفقیت، رقابت سالم، اتمام تحصیل، یافتن شغل، مقام و منزلت اجتماعی، رفع نیازهای مادی زندگی، ازدواج و...می تواند موجب تمرکز حواس گردد.
2. زمان و مکان و شرایط مطالعه
مطالعه منظم در زمان های تعیین شده در مکان ویژه این کار، به شرط تداوم، درایجاد تمرکز تأثیر به سزا خواهد داشت. وقتی در مکان تعیین شده یا مثلا پشت میز کار خود قرار گرفتیم، به آرامی تمرکز در ما شکل می گیرد. البته اگرشرطهای زیر رعایت شود:
الف. لم ندهم.
ب. از شل شدن بیش از حد عضلات جلوگیری کنیم.
ج. از لباس خواب و راحتی بهره نگیریم.
د. ارتباط خود را با دنیای خارج قطع کنیم.
ه. گرمای مکان مطالعه را طبیعی و متوسط نگهداریم.
و. از سروصدا دوری کنیم.
ز. از برنامه های تلویزیونی دور بمانیم.

3. پرهیز از خیالبافی
خیالبافی، غرق شدن در خاطرات گذشته و یاد کرد مشکلات از عوامل مخل تمرکز است و سراغ مطالعه گرانی می آید که مجال لازم را به آن ها می دهند. عبادت ارجمند و مطالعه هدفمند اجازه خیالبافی نمی دهد.
4. تعارض انگیزه ها
برای داشتن تمرکز حواس، باید به بلاتکلیفی خود پایان دهیم؛ از میان انگیزه های مختلف و متنوعی که ما را احاطه کرده اند، با انتخاب درست، یکی را برگزینیم و بقیه را به حاشیه ذهن برانیم.
5. مرور ذهنی
مرور فعالیت قبل از انجام آن که اصطلاحا نقشه ذهنی خوانده می شود، تمرکززا است؛ چنان که آغاز کار با اضطراب و بدون برنامه و مقدمه تمرکز زدا است. وقتی سیرفعالیت علمی را درذهن به سرعت مرور می کنیم، آموخته ها و اطلاعات نهفته در حافظه درازمدت به صفحه هشیار حافظه حاضر می شوند و در نتیجه برای تمرکز حواس در یادگیری، آمادگی فزون تر به دست می آوریم.
تمرینات تقویت حافظه و تمرکز بسیار سودمند است. این تمرینات بارها در کارگاه های فراوان به فراگیران آموزش داده شده و به رضایت بسیار آن ها انجامیده است. مطالعه آن می تواند خوانندگان را در موفقیت بیش تر تحصیلی یاری دهد. در این نوشتار یاد کرد نکات زیر کافی می نماید:
الف. متخصصان فراروان معتقدند بهترین روش، برای یادگیری بهتر و دقت بیشتر، برخورد سوالی با موضوع، متن یا محتوای مورد مطالعه است.
ب. تمرکز، تابع مستقیم نوع حافظه است.
ج. مطالعه چند کتاب در این زمینه سودمند است؛ از جمله کتاب مدیریت زمان، اثر لوتار جی سی ورت( ترجمه توکلی نیا)و کتاب 57 راه برای تقویت حافظه.

مهندسی ذهن و خلاقیت

چهل رود پرسرود

آدمی دارای قدرت شگفت آفرینش است «گوته»
ورود به دنیای ذهن و خلاقیت، در حقیقت نگاهی به اوجگاه هنرنمایی خداوند، در موجودی به نام انسان است. خداوند حکیم درخلقت انسان، هنرهایی رقم زده است که گاه توسط پزشکان و گاه توسط کاوش گران و هنرمندان، کشف و عرضه و مورد اشاره و تحلیل قرار گرفته است.
دنیای ذهن از این مقوله هاست؛ قابل رویت نیست؛ ولی قابل توصیف، تحلیل و شناسایی است و دنیای علم و کاروان اندیشه بشری، بعد از ایجاد رشته های متعدد و متنوع، به آن دست یافته که یکی از این عوالم و دانش های جدید، دنیای روان شناسی است. سعی شده است تا در این بخش، به این بحث پرداخته شود.

رود اول:

واژه هایی مانند معماری(2)، مهندسی ذهن(3)، ساختن، برآوردن، بنیان، ساخت، توسعه و رشد(4)، نشان از حرکت، بالندگی و «تحول مثبت» می باشند و آن گاه که از طبیعت و جزئیات زمینی فراتر برویم، به معماری و مهندسی ذهن وروان می رسیم.
دکتر طوسی می گوید: «هرانسانی معمار ذهن خویش است؛ مصالح موجود است؛ همت و حرکت فرد، عامل مهندسی و بارآوری ذهن است.»

رود دوم:

هندسه ذهنی(5) افراد با هم متفاوت است؛ بعضی شکلی سهل و ساده دارند و به این جهت، از آرایه های قوی و لایه های متعدد ذهنی بی بهره اند و برخی فیلترها و پیچیدگی های زیادی در ذهن دارند. از این رو، ذهنی تحلیل گر و قوی دارند. روان شناسان، دوستی و ارتباط با افراد دارای ذهن هندسی، فعال، تحیل گر و البته امیدوار و بالنده را توصیه می کنند.

رود سوم:

هویت اجتماعی(6) بسیاری از انسان ها در ارتباط با دیگران و تأثیر پذیری از ذهن های پیرامونی شکل می گیرد. روان شناسی به نام«تاجفل» می نویسد:«وقتی آدم ها درگروه قرار می گیرند، دست به همانند سازی می زنند و از این ارتباط، تأثیرات ذهنی می پذیرند و اگر با اذهان پویا و مثبت درارتباط باشند، صاحب خود انگاره مثبت می شوند.»

رود چهارم:

یکی از راهکارهای مهمی که دانشمندان در شناخت افراد دارای ذهن عالی نشان می دهند، شناخت دو چیز است که ما نیز برای این که این افراد را بشناسیم، لازم است که این دو ویژگی را به خوبی بشناسیم؛ روان شناسان، این دو ویژگی افراد دارای ذهنی عالی را «قدرت تفکر» و «قدرت حل مسأله» می دانند.(7)

رود پنجم:

از طرفی نباید فراموش کنیم که دو استوانه یا دو ستون اصلی سلامت فکر، بعد نظر، قدرت تحلیل و اساسا مهندسی ذهن را این دو تشکیل می دهند که امروزه به این دو قدرت و توان، «هوش» گفته می شود.

رود ششم:

نکته دیگری که درمهندسی ذهن مطرح است، این است که یک فرد با ذهنی ساده یا کم تجربه، در ارتباطات مداوم با ذهن های خلاق، اصطاحا موتورهای خاموشش روشن می شوند.

رود هفتم:

یک نکته جالب دیگر این که ما برای شناخت و فراشناخت خویش، می توانیم دست به بررسی خویش بزنیم و رابطه ای را کشف کنیم که نشان می دهد هوش یا قوای ذهنی، با چه وضعیت کیفی در ما، وجود دارد. در برخی مطالعات، به رابطه بین هوش و سرعت پردازش اطلاعات نیز اشاره شده است. محور اصلی این مطالعات نیز زمان واکنش بوده است. «ورنون» در سال(2000 م.) براساس این مطالعات، نتیجه می گیرد که سرعت پردازش اطلاعات، یکی از جنبه های مهم هوش است.

رود هشتم:

نباید فراموش کنیم که هوش یک توانایی عمومی است که خود به چند توانایی تقسیم می شود. براین اساس، نباید در قضاوت خود نسبت به خویشتن یا دیگران دچار اشتباه شویم. برخی جنبه ها در برخی افراد متفاوت تر، قوی تر یا ضعیف ترند.

نظریه هوش هشت گانه گاردنر

رود نهم:

فرض کنید یک نفر مهارت های موسیقی(8) بالایی دارد؛ ولی در ریاضی یا زبان انگلیسی عملکرد خوبی ندارند؛ لودویک فون بتهوون، آهنگ ساز مشهور، چنین آدمی بود. آیا بتهوون از لحاظ قوای ذهنی و هوش، آدمی کم هوش یا دارای ذهنی سطحی بوده است؟ هرگز! بلکه وی دربرخی موارد، با هوش تر و در برخی موارد، کم استعدادتر یا شاید بی استعداد باشد؛ ولی علاقه، حضور کم رنگی داشته باشد.

رود دهم:

این نکته مهمی است که گاهی فرد در موارد متعدد و مختلفی، دارای استعدادهای نهفته، دست نخورده، زنده، ولی ثابت و غیرمتحول و به طور کلی استعدادهای ایستا و متوقف باشد و ظهور نیافتن آنها، دلیل عدم آنها یا خلاء آنها نیست؛ بلکه ناشی از عدم توجه به آنها یا به حرکت در نیاوردن آنهاست.
به راستی چرا برخی استعدادهای نهفته ما به حرکت در نمی آیند؟

رود یازدهم:

شاید یکی از دلایل مهم توقف استعدادهای نهفته، تعدد مشغله ها یا توجه بیش از حد به برخی جنبه ها و پر کردن اوقات و داشتن علایق و مشغولیت ها در ظرف زمان است؛ چون زمان، فرصت محدودی است که در فعالیت های مختلف توزیع و تقسیم می شود.

رود دوازهم:

یکی از دلایل دیگر، عدم وجود یک محرک یا عامل رغبت ساز ذهنی، محیطی، درونی، اجتماعی، فرهنگی، ارتقایی و تشویق گر یا حتی کاشف این حالت یا استعداد در وجود ماست.

رود سیزدهم: دسته بندی آدم ها از جهات قوای ذهنی

آدم های خوش شانس، از جهت قوای ذهنی و تکنولوژی فکر یا بارآوری هوش و استعدادهای خویش، سه دسته اند؛
1. آدم های خود کاشف: آدم هایی که «لذت کشف» خود را ازطریق «تأمل در خویش»؛ مطالعه خویش و یادداشت عادت ها و روحیات خویش بررسی می کنند و حتی با مطالعات منابع ارزشمند، به ارجمندی های خود پی می برند و متوجه می شوند که یادگیری شان سریع است؛ قدرت تحلیل دارند؛ خوب مسائل را می فهمند و سرعت استدلال دارند یا برعکس.

رود چهاردهم:

2. آدم های کشف شونده توسط دیگران: این نوع آدم ها شاید دارای استعدادهای و توانمندی های زیادی هم باشند؛ اما خود متوجه نمی شوند یا این که خود را مانند بسیاری از افراد دیگر(عادی) تلقی می کنند؛ اما در یک شرایط خاص یا کنترل شده، توسط دیگران کشف می شوند. اغلب استعدادهای هنری، دانشگاهی، علمی، تخصصی، جسمی، مهارتی، ذهنی، خلاقیت ها و سینمایی، این گونه کشف می شوند.

رود پانزدهم:

3. آدمهای کشف شونده محیط: افرادی که برخی محیطها آنها را کشف می کنند؛ یعنی این که برخی محیط ها آبستن شرایطی است که اگر فرد در آن محیط قرار گیرد، هم برای خودش و هم در نزد دیگران شناخته می شود.

رود شانزدهم:

گرچه نباید فراموش کنیم که پیرامون ما و در خود ما استعدادهای بسته بندی شده و راکد فراوانی بایگانی است و کسی یا حتی خود ما این کمد حجیم و سنگین توانایی ها را به علل مختلف باز و به آن توجه نکرده و چه بسا آنها را نابود کرده ایم.
فرصت تأمل در خویش؛
قرار گرفتن در فرصت های محیطی
و اجازه به افراد فرهیخته، جهت نقد و بررسی ما، یا نصایح صادقانه،
سه راهکار مهم ظهور استعدادها و قوای ذهنی و فکری و توانایی هاست.

رود هفدهم: خصوصیات جوانان خلاق و انواع هوش

هوش و قوای ذهنی از هوش کلامی شروع می شود و تا هوش طبیعی گسترش می یابد. فردی به نام گاردنر(1683تا2002 م.) مطالعات وسیعی بر روی هوش انجام داد و دیگران نیز روی نظریه او کار کرده اند.
او معتقد به وجود «هشت نوع هوش» است که در ذیل با این هشت هوش و حتی مشاغلی که این هوش ها در آنها نقطه قوت است(نه قطعیت و حتمیت)آشنا می شویم.

رود هجدهم:

1. هوش و مهارتهای کلامی
این هوش و قوای ذهنی، شامل توانایی «تفکر کلامی» و استفاده از زبان برای بیان منظورهاست؛
یعنی افرادی که بتوانند از کلام، در گستره وسیعی، جهت تبیین مقاصد و استدلالات خود استفاده نمایند. کلام، تراوشات ذهنی را به اصوات تبدیل می کند و بسیاری از متکلمان هم زیبا می گویند؛ هم زیبا می نویسند وهم زیبا تحلیل می کنند.

رود نوزدهم: مطالعه موردی

از ملاصدرا شیرازی(فیلسوف متأخر اسلامی) سؤال شد که تفاوت پیامبران و فیلسوفان چیست؟
او جواب داد «پیامبر آن کسی است که با کشتی وحی، انسان ها را از یک طرف اقیانوس نا آرام زندگی و حیات، به طرف دیگر می برند و فیلسوف و دانشمند تلاش دارد تا به واسطه نیرو و قوای ذهنی و فکری خود مردم را تنها از یک طرف ساحل به طرف دیگر ساحل برسانند».(9)*

رود بیستم:

افراد دارای هوش و مهارت های کلامی در مشاغل مختلفی مانند: مؤلفان، روزنامه نگاران، سخنوران، مبلغان دینی، سخنرانان پرشور وحتی مدرسان و استادان موفق در ارتباط کلامی وجود دارند. گاهی حتی در بین کم سوادان پیرامون ما نیز چنین افرادی یافت می شوند که قدرت کلامی فوق العاده ای دارند.

رود بیست ویکم:

2. هوش و مهارت ریاضی
افراد دارای هوش و مهارت ریاضی از قدرت و توانایی انجام عملیات ریاضی اند. این مهارت به استدلال و درک روابط عددی و منطق اعداد، اشکال، فضای هندسی و ریاضی ذهنی منتهی می شود. دقت، سرعت، «درک های فراشناختی» و استدلال هندسی و ریاضی در این افراد بسیار بالاست. مشاغل مورد توجه و یا مناسب این افراد، عبارتند از: مهندسی، حسابداری، دانشمندی و نظریه پردازی

رود بیست ودوم:

3. هوش و مهارت فضایی
افرادی که دارای مهارت فضایی اند، کسانی هستند که توانایی «تفکر سه بعدی» را دارند. از این رو به خوبی در تحصیل موقعیت یا شرایط فیزیکی و فضایی، پشت ترکیب ها را می بینند. مشاغل مورد توجه یا مناسب این افراد، عبارتند از: معماری، نقاشی، ملوانی و..

رود بیست وسوم:

4. هوش و مهارت بدنی- جنبشی
این افراد دارای «روحیه جنبشی و عدم سکون»و «تحرک زیاد» و «دستکاری اشیاء و ابزار و محیط فیزیکی» پیرامون خود می باشند و اصطلاحا با ابزار و وسایل فیزیکی پیرامون مأنوس می باشند و دارای تبحرجسمی اند.
مشاغل مورد علاقه و مناسب این افراد عبارتند از: جراحی، صنعت گری، هنرهای زیبا و تئاترهای پرتحرک و ورزش.

رود بیست وچهارم:

5. هوش موسیقیایی
این دسته از افراد نسبت به «اصوات و صداها» و زیر و بم بودن آهنگ ها حساس هستند. ریتم و تن صداها را می شناسند و دقت فوق العاده ای در تشخیص صداهای مختلط دارند.
مشاغل و حرفه های گرایشی یا مورد علاقه این افراد، عبارتند از: آهنگ سازی، موسیقی، نکته سنجی ونقادی.

رود بیست وپنجم:

6. هوش و مهارت میان فردی
این رشته از افراد ، «توانایی بالایی در درک دیگران، تیپ شناسی، قرائت ذهن» از حالات و سکنات افراد و ایجاد ارتباط و «تعامل مثبت» و مؤثر با دیگران را دارند و حتی در زندگی خصوصی و زناشویی موفق ظاهر می شوند و در تربیت عاطفی فرزندان نیز موفق می باشند. مشاغل گرایشی یا مورد علاقه این افراد، عبارتند از: معلمی، روان شناسی، روان کاوی، بهداشت روانی، مشاوره و..

رود بیست وششم:

7. هوش و مهارت درون فردی
این مهارت در افرادی است که «توانایی فهم خود را درسطح بالایی دارا می باشند»؛ یعنی اهل غور و تفحص در خویش هستند و بیشتر «جست وجوگر درون خویشند».
مشاغل مورد علاقه و یا توصیه شده به این افراد، عبارتند از: الهیات، روان شناسی و انسان شناسی

رود بیست وهفتم:

8. هوش و مهارت طبیعی
توانایی مشاهده الگوهای طبیعت، فهم نظام های طبیعی و مصنوعی ساخته انسان و غور در طبیعت بی جان و جان دار، ویژگی های این گونه افراد است.
مشاغل و علایق این گونه افراد، عبارتند از: کشاورزی، گیاه شناسی، بوم شناسی، نقاشی چشم اندازها و هرنوع کار مربوط به طبیعت.

رود بیست وهشتم:

نباید فراموش کنیم که بسیاری از افراد از تمامی هوش های هشت گانه و قوای ذهنی بهره دارند؛ اما گاهی بعضی افراد در برخی هوش ها قوی تر و در برخی ضعیف ترند و نباید فراموش کنیم که اغلب افراد ترکیبی از این هوش های چند گانه اند.

رود بیست ونهم:

نکته دیگر این که داشتن «استعداد و هوش یا قوای ذهنی» در این نوع خاص، باعث گرایش به کارهای مشابه، موازی یا جایگزین نیز می شود. بسیاری از افرادی که به معماری گرایش داشته اند و دارای هوش فضایی اند، گاهی به هنر و خصوصا سینما و فیلم سازی کشیده می شوند که این تفکری چند بعدی است و دقیقا با مهارت و هوش فضایی هماهنگی دارد. در جامعه ما نیز این افراد زیادند. شهید آوینی، داود میر باقری و...نمونه هایی از این افرادند.

رودسی ام:

«مهارت های طبیعی»، آخرین مؤلفه گاردنر به نظریه هوش متعدد است. بعنوان نمونه گری لارسون، کاریکاتوریست مشهور، مهارت های طبیعی بی نظیری دارد. لارسون در دوران کودکی اش علاقه وافری به علم و طبیعت داشت؛ ولی به جای آن که به دنبال این رشته برود، علاقه اش را در کاریکاتورهایش بروز داد و جالب این که گواه مهارت های طبیعی لارسون این است که زیست شناسان نام برخی از گونه های جانوری را از کاریکاتورهای او گرفته اند.
نکته حائز اهمیت این است که گرچه او فعالیت جایگزینی را انتخاب کرد، اما ذوق تخصصی او باعث خلق آثاری می شد که گرایش به هوش او داشت و استفاده کنندگان از آثارش نیز بیان گر این موضوع می باشند.

رود سی ویکم:

گاردنر معتقد است که آرامش، مطالعه، آثار ارزشمند و منطقی، فلسفی، ادبی، بالنده و دوری از آثار مخرب و تعدیل لذت ها، ظهور و بروز این قوای ذهنی، استعدادها و هوش ها را دو چندان می کند.

رود وسی ودوم:

همچنین طی تحقیقات گاردنر صدمه مغزی، به این هوش ها آسیب می رساند. هر یک از این هوش ها، مستلزم وجود مهارت های شناختی خاصی هستند و هریک در آدم های سرآمد و عقب ماندگان ذهنی یا مبتلایان به گوشه گیری، برجسته می شوند.
اخیرا در آموزش های مدرسه ای و دانشگاهی به نظریه گاردنر توجه شده و برنامه آموزشی و آزمایش طرح طیف مهارت ها و توانمندی های ذهنی یا این ایده شروع می شود که هر فراگیر در یک یا چند حوزه، توانمندی بالایی دارد.

رود سی وسوم:

آیا آدم ها هوش عمومی و قوای ذهنی متفاوتی دارند؟
چارلز اسپیرمن، معتقد بود که آدم ها دارای «هوش عمومی»(10)و «هوش اختصاصی»(11)می باشند؛ اما نظریه هوش های هشت گانه گاردنر این مسأله را عمیق تر مطرح ساخت و به طور کلی اختلاف نظر در مورد وجود یا عدم وجود برخی جنبه های هوش عمومی وجود دارد و اختلاف نظر در مورد ماهیت هوش های اختصاصی نیز ادامه دارد.

رود سی وچهارم:

یکی از ویژگی های عمده «تعدد یا عمیق بودن هوش و قوای ذهنی افراد»، ظهور خلاقیت(12)است.
خلاق بودن چیست؟ خلاقیت، نوین، متفاوت و حتی غیر معمول فکر کردن و رسیدن به راه های نامتعارف است.

رود سی وپنجم: تفاوت های هوش و خلاقیت

نباید فراموش کنیم که هوش و خلاقیت، یکی نیستند؛ از این جهت، بسیاری آدم های باهوش گاهی چیزهایی تولید یا عرضه می کنند که لزوما نوین نیستند. همچنین گاهی آدم های بسیار خلاق به حرف جمع گوش نمی کنند؛ ولی آدم های بسیار باهوش، اغلب دنبال خشنود کردن جمع هستند.

رود سی وششم:

آدم های خلاق، اغلب «متفکران واگرا» هستند. در«تفکر واگرا»، فرد برای یک سؤال، جواب های زیادی تولید می کند. اگر بخواهیم قضیه هوش و خلاقیت را بیشتر باز کنیم، باید بگوییم که خلاقیت زاییده هوش است و این قاعده حاصل می شود که اکثر خلاق ها باهوشند؛ ولی اکثر باهوش ها خلاق نمی باشند. «می توان گفت که شرط خلاقیت، هوش است و یا یکی از نشانه های خلاقیت، هوش بالاست.»
به زبان ساده تر، ردپا و نشانه وجود هوش، «ظهور خلاقیت» است.
از این رو، گاهی هوش بالا هست، ولی خلاقیت ظاهر نمی شود و گاهی با ظهور خلاقیت، می توان هوش بالا را نتیجه گرفت.

رود سی وهفتم:

مراحل پنج گانه خلاقیت ذهنی
صاحب نظران (13)، خلاقیت را غالبا یک فرآیند پنج مرحله ای می دانند که عبارتند از:
1. آمادگی؛ وقتی غرق مسأله یا موضوع مورد علاقه تان می شوید و کنجکاوی شما تحریک می شود، به سادگی از کنار مسأله رد نمی شوید.
2. پرورش؛ ایده ایی به ذهنتان خطور می کند و در این مرحله، گاهی بین امور، رابطه ای نامعمولی پیدا می کنید.
3. بینش؛ این همان مرحله «آها» است؛ لحظه ای که فرد به ارتباط مراحل پی می برد و مسأله حل می شود؛ یعنی تمام قطعات پازل کنار هم چیده می شود و می گوید(اهان)
4. ارزیابی؛ حالا باید تصمیم بگیرید که کدامیک از ایده هایتان باارزش است و ارزش دنبال کردن را دارد.
5. بسط؛ این، آخرین مرحله خلاقیت و غالبا طولانی ترین و سخت ترین مرحله آن است؛ یعنی باید بتوان آن را تعمیم داد.
ادیسون(مخترع مشهور)می گوید:
خلاقیت یک درصد فکر بکر است و 99درصد زحمت؛ یعنی خلاقیت گاهی تا یک درصد کافی است؛ ولی برای رسیدن به مرحله ارزیابی، بسط، گسترش و تعمیم، 99درصد زحمت لازم است.

رود سی وهشتم:

میهالی، یکی از متخصصین معروف می گوید: پنج مرحله«ساختار ذهنی و مهندسی» ذهن در مسأله خلاقیت، به خوبی مطرح شده، اما همیشه آدم های خلاق، این مراحل را با همین ترتیب طی نمی کنند.
به طول مثال، گاهی یک شکل یا نهایت یک محصول را «فرد خلاق» درذهن می بیند و حالا به پرورش ایده هایش می پردازد. در معماران خلاق، این ایده جاری است.

رود سی ونهم:

خصوصیات متفکران خلاق

متفکران خلاق چه خصوصیت هایی دارند؟ «پرکینز»(14)چهار خصوصیت برای این افراد خلاق است که عبارتنداز:
الف. تفکر انعطاف پذیر و شیطنت آمیز
متفکران خلاق، انعطاف پذیرند و با مسائل بازی می کنند. نکته ای که تناقض برانگیز است، این است که خلاقیت اگر چه سخت و دشوار است، ولی اگر آن را آسان بگیریم، آسان می شود و به تعبیری، شوخی، چرخ های خلاقیت را روان می کند؛ البته منظور از شوخی در این جا، انعطاف روحی و تخیل است.

ب. انگیزش درونی

آدم های خلاق، معمولا از خلق کردن، لذت می برند و به نمره، پول و حتی راضی کردن دیگران خیلی اهمیت نمی دهند؛ بلکه همیشه به دنبال خلق این هستند. بنابراین، آدم های خلاق، بیشتر انگیزش درونی دارند و نه انگیزش بیرونی.

ج. خطرپذیری با بی مبالاتی و بی توجهی و قهرمان بازی متفاوت است.

آدم های خلاق، درصدی از خطر و ریسک را قبول می کنند و از این جهت اشتباه هم می کنند؛ البته این، نشانه مهارت کم آنها نیست؛ بلکه نشان می دهد که ایده های بیشتری دارند و امکانات بیشتری را در نظر می گیرند. برخی از ایده های آنها جواب می دهد و برخی دیگر با شکست مواجه می شود. پبلو پیکاسو، نقاش اسپانیایی قرن 12، بیش از بیست هزار نقاشی کشید؛ ولی تمام آنها شاهکار نشدند. متفکران خلاق، با عدم موفقیت های خود کنار می آیند و از شکست عبرت می گیرند.

د. ارزیابی عینی کار

برخلاف این تصور قالبی که آدم های خلاق، خود محور و ذهن گرا هستند، اگر متفکران خلاف سعی می کنند از کارشان ارزیابی عینی داشته باشند. آنها برای قضاوت های فوق ملاک هایی دارند و به قضاوت آدم های قابل اعتماد ومحترم بها می دهند و به این ترتیب، می فهمند که آیا با تفکر خلاقانه بیشتر می توان کارشان را بهبود بخشید یا نه.

رود چهلم:

توصیه هایی برای آدم های خلاق

1. خود را دست کم نگیرید و برمحور مهندسی ذهن خلاق خود تأمل بیشتری کنید.
2. برنامه و زمان بندی داشته باشید؛ عمرکوتاه است و فرصت ها اندک و شما ممتاز.
همه آدم ها رگه هایی از خلاقیت دارند و یقینا شما نیز در برخی زمینه های مورد اشاره این مقاله، خلاقانه ظاهر شده یا خلاقیتی بروز داده اید. اگر می خواهید به ابعاد خلاقیت و مهندسی ذهن خود واقف شوید، این نوشته ها را دوباره بخوانید.

نتیجه

طی چهل منزل به بحث مهندسی ذهن و مقوله خلاقیت پرداختیم و سعی کردیم این مبحث را با الگوها و روش ها به زندگی خلاقانه گره بزنیم.
مخاطب ما جوان است و جوان یعنی جهان؛ جهانی از توان.
از شما خوانندگان خلاق و جویای نام، انتظار می رود که روی مطلب تأمل داشته باشید. شاید از بین مطالب همین چهل منزل، به نکات ظریفی از خلاقیت خویش دست یابید. قبلا نیز در این سلسله مباحث گفته ام که «لذت کشف خویش را تجربه کنید». شاید شما آدم خوش فکر، خلاق و مستعدی باشید؛ ولی در نیافته اید و به لذت کشف توانایی بی پایان خود نرسیده اید.
تجربه کنید که به امتحانش می ارزد.

پی نوشت ها :

1. طوسی، محمد علی(1380)سیاست گذاری در نظام های آموزشی، تهران: واحد علوم و تحقیقات
2.Architecture.
2. Engineering.
4. Growth & Development.
5. Mental Geometry.
6. Social Identity.
7. رابینز، آنتونی، کلندون مک(1382)اندیشه های نیروبخش، ترجمه مهدی مجردزاده کرمانی، تهران: نشر.
8.Musical intelligences.
9. فلاطوری، عبدالجواد (1384)پیامبران و فیلسوفان، ترجمه مهدی کندانی، تهران: مؤسسه همشهری
10. General intelligences.
11. Spicial intelligence.
12. Creativity.
13. سانتراک، جان دبلیو(1383)زمینه روان شناسی، ترجمه مهرداد فیروزبخت، تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
14. Perkins, K,A (2001) cognitive behavioral theraphy to reduce weight conserns improves.

منبع: حسین، خنیفر، (1348)، جوان در آینه جهان( مهارت های مدیریت بر خویشتن در عصر تغییر)،‌ تهران: موسسه نشر شهر، چاپ اول 1389.