کاراته نی سن ته ناشی Karate ni sente nashi

در کاراته، اولین حرکت از سوی کاراته کا انجام نمی شود. استاد گیچن فوناکوشی

آیا کاتا، مبارزه کردن را می آموزد؟

برای سالیان متوالی بسیاری از سبک های کاراته که در دنیای غرب آموزش داده می شد، بنابر اهمیت تعلیم کاتا، در جایگاه والائی قرار داشت. ارزش و اهمیت کاتای کاراته، پیوسته از سوی سن سی های اوکیناوائی و ژاپنی به ما گوشزد می شد. سن سی های پیشین به طور مستمر، شأن و منزلت کاتا را از طریق این عبارات در ما تقویت می کردند؛ در کاراته همه چیز هست ، بدون کاتا، کاراته ای وجود ندارد ، با فراگیری کاتا، هر آن چه را که نیاز دارید تا در مورد کاراتهٔ راستین بدانید، خواهید آموخت ، برای این که کاراتهٔ خود را حقیقتاً بفهمید و تکمیل کنید، بایستی در درجهٔ نخست، کاتا را بفهمید ، اگر به راستی می خواهید چگونه مبارزه کردن را بدانید، کاتا را بیاموزید. با این ذهنیت، ما کاتا را بیشتر و بیشتر و بارها تمرین کردیم، به این امید که روزی این تمرینات به هر طریق که شده از ما مبارزانی بسازد که سن سی های گذشته قولش را داده بودند.
کسانی که در طول این برهه از زمان ـ دهه های ۸۰، ۷۰، ۱۹۶۰ ـ آموزش دیده اند، به شما خواهند گفت که بهترین مبارزان کومیته، تعداد اندکی بودند، حتی اگر از بهترین کاتاکاران بودند. در حقیقت، بیشتر قهرمانان کومیته، کاتا را حتی تمرین هم نمی کردند و اگر واقعاً به تمرین کاتا می پرداختند، معمولاً یک یا دو دلیل داشت؛ اول این که، هدفشان این بود که بتوانند در تورنمنت های کاتا و کومیته شرکت کنند؛ و دوم، به این دلیل که از سوی اساتید خود ـ به منظور ارتقاء رتبه شان ـ به انجام آن ملزم می شدند. چرا بیشتر سبک های سنتی کاراته ـ البته نه تمامی آنها ـ کاتا را به عنوان نیاز اولیه برای ارتقاء رتبه در سبکشان به کار می برند؟ آیا استادان پیشین، حقیقت را از ما کتمان می کردند؟ آیا آنها از ما می خواستند که بیشتر وقتمان را به آموزش و تکمیل آن چیزی بپردازی که خود قبول داشتند از ما مبارزان بهتری نخواهد ساخت؟ برای پاسخ به این پرسش ها، نخست باید به چند حقیقت مهم در مورد سن سی های گذشته پی ببریم. اول، باید به این نکته دقت کرد که این استادان، به واژه های خود هم چون سندیت و اعتبارشان می نگریستند، لذا در بیان، و ساختن عبارات خود، بسیار جدی بودند.
دوم، آنها می دانستند معلومات و آموزه هائی که انتقال می دهند اصیل و حقیقی است، بنابراین انتظار داشتند که این اطلاعات به طور جدی مورد استفاده و پذیرش واقع گردد.
سوم: آگاه بودند که شاگردان جواب سئوالاتشان را بدون تفحص و سیاحتی طولانی پیدا نخواهند کرد، و این سفر همیشه بسیار با اهمیت تر از بی شمار تکنیک ها یا کاتائی بود که می توانستند به یک شاگرد بیاموزنند.
چهارم، درک و دریافت ایشان از واژهٔ مبارز ، آن چنان که ما تصور می کنیم نبود.

اشتیاق دوباره به کاتا

دههٔ گذشته، دوره بسیار شایان توجهی برای آن معدود از افرادی بود که هنر کاراته دو را آموزش دیده اند. به منظور تأکیدهای فراوان در خصوص کاتا، به ویژه درک حرکات و اهداف آن، مبحثی تحت عنوان بونکای کاتا معرفی شد. به نظر می رسد که بسیاری از شاگردان کاراته، اندیشیدن بر این جنبه را آغاز کرده اند، و بیشتر اوقاتشان را صرف این مهم می کنند؛ که به اعتقاد من، شیوه ای بسیار مثبت، و حرکتی است به جا. من به عنوان کسی که در کاراتهٔ چیتو ریو Chito ryu که هنری است سنتی ـ تعلیم دیده، و نیز به عنوان یکی از اعضاء انجمن نیروهای ویژه ٔ ارتش ایالات متحده که به کشورم خدمت کرده ام، به شدت معتقدم که یک هنر رزمی می بایست مقدم و در رأس هنرهای دیگر باشد، و مهارت های کاربردی دفاعی آن، در کل سیستم، به شکلی کاملاً اصولی و بسیار حرفه ای، آموزش داده شود. در جامعه ٔ خشونت بار امروز، ما به عنوان اساتید هنرهای رزمی (سیستم رزمی) وظیفه ای جدی در قبال هریک از شاگردانمان داریم، وظیفهٔ انتقال یک هنر کاربردی و بنیادی به هنرجو، هنری که به مانند رویاروئی با آئین و مراسم دینی، واقعی و راستین است.

شاگردان امروز کاراته

یک شاگرد خوبِ کاراته را هم چنین می توان به سان سربازی که برای جنگ آموزش می بیند در نظر گرفت. علاوه بر همه این ها، کاراته، یک هنر رزمی است، نه به سادگی ورزش ایروبیک یا رقص. تصور کنید سربازی هستید که در تکنیک های جنگاوری روز به خوبی آموزش دیده است. احتمالاً در رؤیای خود، بیشتر سربازی را مجسم می کنید که تعالیم سخت مقدماتی و نیز پیشرفته را ـ هم به لحاظ جسمی و هم روحی ـ آموخته است. این سرباز هر آن چه را که باید در مورد ساختار اسلحه های گوناگون بداند تا در صورت لزوم به کار برد، یاد می گیرد. او در مورد بخش های خاص هر سلاح، وزن هر سلاح و چگونگی کاربرد آن، آموزش خواهد دید، و این که چرا یک سلاح از میان تعداد بی شماری از سلاح ها، مورد پذیرش و استفاده مافوق هایش قرار می گیرد. او می آموزد که چگونه سلاح ها را مراقبت، و پیاده کند؛ و از او خواسته می شود این وظیفه را حتی در تاریکی کامل انجام دهد. او باید محدودیت های هر اسلحه ـ مانند ماکزیمم بردِ مؤثر سلاح، سرعت و برآورد آتش، نوع مهمات به کار رفته، شرایط محیطی که اسلحه در آن بهتر عمل می کند، (مثلاً کارائی اسلحه در هوای مرطوب و غیره) را بداند. افزون بر این ها، او با آموختن محدودیت های سلاح های خود، می تواند به خوبی به ضعف ها و محدودیت های احتمالی سلاح های دشمن پی ببرد. این سرباز، روش و وضعیت مناسب ایستائی برای شلیک اسلحه را می آموزد، این که چگونه بایستد، بنشیند، زانو بزند، دراز بکشد، و احتمالاً حتی زمانی که بر روی انواع زمین های گوناگون حرکت می کند بتواند اسلحه خود را آتش کند؛ و تمامی این ها ـ به منظور تطابق و نزدیکی هرچه بیشتر با واقعیت ـ در مقابل یک آدمک فنری روبه روی یک هدف کاغذی انجام خواهد شد.
هم چنین وی کمک های اولیه را به نسبت یادگیری اهمیت تغذیه مناسب، انعطاف پذیری (روحی و جسمی)، و یادگیری قدرت و سرعت خواهد آموخت. او می آموزد که اولین اصل دفاع، دور نمودن هدف نشانه گیری است، هم چنین درک اهمیت این اصل که، عمل، سریع تر از عکس العمل است. او تاریخ جنگ را می آموزد تا سرانجام در می یابد کسانی که گذشته را مطالعه نمی کنند محکوم به تکرار آن هستند. او هم چنین تاریخ جنگ های دشمنش را مطالعه می کند تا از این طریق، افکار دشمن و نیز شکل واقعی تعالیم خود را بهتر درک کند. او مرتباً به خویش یادآور می شود که در این بازی جنگ، جایگاه دومی برای او وجود ندارد و جایگاه دوم در میدان جنگ، به احتمال زیاد به معنای مرگ قطعی برای او و نیز دیگر اعضاء گروهش خواهد بود (یا پیروزی، یا مرگ). تمامی این آموزه ها با تلاشی سخت کوشانه و تا حد امکان در فضائی نزدیک به واقع اجرا می گردد. کل آموزش ها با یک مأموریت ذهنی، یعنی موفقیت ۱۰۰%؛ طراحی، ساخت، اجرا و تقویت می شود.
اکنون می پذیریم که شاگردان امروز کاراته، کسانی اند که به راستی می توان آنان را در هر آموزشگاه کاراته یافت. چه خواهید دید؟ به احتمال زیاد، هنرجویانی را می بینید که به طرق و شیوه های بسیار غیرواقعی آموزش می بینند. شاگردانی که نمی توانند تکنیک های سادهٔ مقدماتی را اجرا کنند. شاگردانی که تاریخ هنر رزمی مربوط به خویش را نمی دانند، و تاریخ دیگر هنرهای رزمی را بسیار کمتر. هنرجویانی که تأکید بیش از حدی بر مسابقات کومیته دارند، مسابقاتی که کاملاً توسط داوری، و در محیطی خاص و مناسب که برای این نوع تمرین در نظر گرفته شده است، کنترل و اجرا می گردد. هم چنین شاگردانی را می یابید که اجرای حرکات کاتا را آموخته اند، این افراد هرچند بتوانند حرکات را با سرعت و قدرت اجرا کنند، اما این حرکات، حرکاتی ساده اند که فقط جنبهٔ نمایشی دارد. گرچه این شاگردان می کوشند تا با پیروزی در مسابقات قهرمانی و کومیته، خود را به خوبی نشان دهند، اما آنها نمی توانند و قادر نخواهد بود حرکاتی که آموخته اند را در یک محیط و صحنهٔ رزم واقعی به کار برند. دلیل چیست؟ مطالعهٔ کاتا بدون بونکای bunkai، هم چون یادگیری اسلحه بدون شلیک آن، و یا بدون حتی بردن آن به میدان جنگ به منظور درک کامل قابلیت های آن می باشد.
چرا وقتی ارتش یا پلیس، در جستجوی یک مربی دفاع شخصی یا مربی مبارزهٔ بدون سلاح، جهت تعلیم به سربازان یا افسرانش است، آنها را در مسابقات قهرمانی نمی جوید؟ چرا آنها در پی افرادی نیستند که در مسابقات قهرمانی ثابت کرده اند در بسیاری از موارد نسبت به کسانی که تکنیکشان را در خیابان یا میدان جنگ به نمایش می گذراند، از سرعت و قدرت بسیار بالاتری برخوردارند؟ پاسخ ساده است، این قهرمانان، تنها در محیط های کنترل شده و بسیار محدود، قهرمانند، با قوانینی که به روشنی برای نجات از مرگ در خیابان یا میدان جنگ، حرفی برای گفتن ندارند. بیشتر این قهرمانان در صحنهٔ رزم واقعی، در برخورد با فردی که خیابان یا میدان جنگ را دوجوی خود قرار داده، چندان دوام نمی آورند. این جا محیطی است بدون قانون. محیطی که حتی یک برنده ممکن است به راحتی بمیرد یا دچار نقص عضو شود. ارتش و پلیس، تنها به واقع بینی، و آموزش هائی اساسی و کاربردی علاقمندند. آموزه هائی که امنیت مردم را تضمین کند.

آموزش پلیس و ارتش

پس از سال ها آموزش افسران پلیس و نیز سربازان و شنیدن گفته های آنان در مورد آموزش هنرهای رزمی شخصیشان، به این نتیجه رسیدم که نوع آموزش و کارکردهای واقعی آن چه شاگردان یاد می گیرند، در هر زمانی متفاوت است؛ شخص نیاز به مدت زمان زیادی دارد، و باید متدهای آموزشی را با جدیت بررسی کند. بسیاری از شماها بارها و بارها تکنیک های بلوکه ای (مانعی ) ـ بلوکه های سر و نیز دیگر انواع متفاوت بلوکه ـ را در سالن دوجو تمرین کرده اید، اما هرگز پس از آن، این نوع حرکات را در کومیته و یا در یک زد و خورد واقعی به کار نبرده اید. در کومیته، شما خود را در حال دفاع کردن، کندن یا بلند کردن، هجوم بردن، و درو کردن یک حمله خواهید یافت. در کومیته وقتی به بالا و پائین سکو گام برمی دارید، به ندرت پیش می آید که وضعیت ایستائیتان با متدهائی که قبلاً تمرین کرده اید مطابقت یابد. نه تنها شما این متدها و سبک ها ـ که در بالا توصیف شد ـ را هنگام کومیته به ندرت به کار می برید، بلکه استادتان نیز که وقت بسیار زیادی را برای آموزش آنها به شما صرف کرده، خود هنگام کومیته آنها را به کار نخواهد برد. دلیل آن چیست؟ شاید این باشد که متدهای آموزشی کاتای کاراته، مخصوص کومیته طراحی نشده، بلکه برای یک نبرد و مبارزه واقعی طراحی شده است، نبردی که حتی ورزشکاران خوب، می توانند در آن به شدت آسیب دیده، و یا کشته شوند.
با توجه به آن چه در قبل اشاره کردم، منظور این نیست که در هنگام آموزش نباید عادلانه یا کنترل شده تمرین کنیم، بلکه آن چه می گویم این است که، این نوع ذهنیت می تواند در حقیقت سبب شود تا شخص در مواجه با یک حملهٔ واقعی دچار تردید و درنگ شده، و این تردید و درنگ می تواند او را به سوی آسیب دیدگی شدید و یا حتی کشته شدن سوق دهد. در کومیته به ما می آموزند که منتظر باشیم تا داور فرمان حمله دهد. هم چنین یاد می گیریم که بسیاری از انواع حمله ها به کل ممنوع هستند، حمله هائی مانند گاز گرفتن، آب دهان پرتاب کردن، زدن، قفل شدن و چسبیدن به حریف، خفه کردن، از حدقه درآوردن چشم، حملات کشاله ران و چنگ زدن به موها، که تنها چند نمونه از این نوع حملات می باشند. باور این که در بیشتر موارد، بسیاری از تکنیک هائی که در کومیته ممنوع هستند، مؤثرترین تکنیک هائی هستند که ما می توانیم به کار بریم، کمی سخت است، اما بسیار مهم است که بدانیم این ها تکنیک هائی هستند که ما در مصاف با برخوردهای واقعی زندگی بیشتر نیاز داریم. برای سال ها این گفته را ـ صدها بار ـ از هر استاد هنرهای رزمی که داشته ام شنیده ام که:
اگر می خواهید در اجرای ضربهٔ پا به جلو موفق باشید، باید ضربه زدن با پا به سمت جلو را تمرین کنید.
کار روی ضربات مشت، ضربهٔ پای شما را بهتر نخواهد کرد. بیشتر کاراته کاها حتی با داشتن این ذهنیت، تصور می کنند که می توانند این تکنیک های ممنوع یا غیرقانونی را در لحظات ضروری به کار برند، در حالی که هرگز آن را به آسودگی در دوجوی خود تمرین نکرده اند. در چنین مواردی است که این افراد به طور واقعی آموزش نمی بینند. از جهاتی، آنها در یک دنیای رؤیائی زندگی می کنند، و وقتی موقعیتی پیش می آید تا آن چه را فرا گرفته اند به کار برند، در بیشتر موارد دقیقاً همان اعمالی را که آموخته اند انجام می دهند، آن چه را که از طریق مسابقات قانونی کومیته شان آموخته اند. و هنگامی تشخیص می دهند این آموزش ها کافی نیست که دیگر خیلی دیر شده است.
از آن جائی که کاراته، هنری است رزمی، باید از همان آغاز آن را با منتهای جدیت تمرین کنید. (گیچین فوناکوشی)

اهداف آموزشی تغییر یافته اند!

یک مبارز خوب خیابانی، یک شاگرد متوسط کاراته را در یک آن، از پای در می آورد.
نمی توانم بگویم که چندین بار این عبارت را شنیده ام، اما شگفت آورتر از همه این که این عبارت مستقیماً از سوی افسران پلیس و پرسنل ارتش که در ژاپن یا اوکیناوا تعلیم دیده اند و اکنون خودشان سن سی کاراته هستند، نقل شده است. به خاطر دارم که با سن سی هارولد لانگ Harold Long، پیشگام آمریکائی ایشین ریو کاراته Isshin ۰ ryu Karate، چند سال پیش از مرگش در ایالات متحده صحبت کردم. سن سی لانگ در طول یکی از ملاقات هایم در دوجو اش در نوکس ویل Knoxvill، تنسی Tennessee، توضیحات مشابهی را به من داد. او گفت:
جیم تو می دانی که ما زمان بسیار زیادی را صرف کار کردن روی تکنیک های تورنمنتی می کنیم، که سبب می شود گاهی دفاع شخصی واقعی را فراموش کنیم .
او ادامه داد، تکنیک های ممنوعه، در یک مبارزه واقعی وجود دارند، تکنیک هائی که انجام نمی دهیم و نمی توانیم آنها را برای مسابقات قهرمانی آموزش دهیم. تکنیک هائی که عامل سرنوشت سازی در پیروزی یا شکست ما در مواجه با زندگی واقعی است سن سی لانگ هم چنین اظهار داشت، در بیشتر موارد، هنرجویان فقط علاقمند به پیروزی در مسابقات قهرمانی اند؛ و آموختن تکنیک های واقعی کاراته به این هنرجویان، تنها آنها را سردرگم کرده و مانع برنده شدنشان می گردد. سن سی لانگ گفت، در بسیاری موارد، ما خود، خویشتن را خلق می کنیم و نتیجه، همیشه آنی نیست که در اصل می خواسته ایم. آموزش در آمریکای کنونی، همان آموزشی نیست که من زمانی زیر نظر استاد تاتسوئو شیمابوکو Tatsuo Shimabuku در اوکیناوا انجام دادم. در آن دوران، ما بدون هیچ اندیشه ای برای کسب مدال پیروزی، فقط روی مواردی کار می کردیم که در خیابان کاربرد داشت
کسی که آموزه های گذشته خود را به دیگران انتقال می دهد، و از این طریق، به درک و دریافت تازه ای دست می یابد، سزاوار معلم بودن است
http://www.aftabir.com منبع آفتاب: