اقتدار ملی و مؤلفه های آن (1)

بی تردید هر مقدار اقتدار ملی ما بیشتر شود، ایستادگی، مقاومت و قدرت تعامل ما با جهان بهتر انجام می گیرد. (1) اساساً بسیاری از قوانین و مقررات بین المللی بر مبنای قدرت،‌ ساخته و تدوین شده است. یعنی قدرت نظامی به قدرت سیاسی و قدرت سیاسی به مقررات حقوقی و قوانین بین المللی ترجمه شده است. ما هم هر مقدار قدرت و توانمان بیشتر باشد، بهتر می توانیم در این زمینه تعامل سازنده تر و بهتری با دنیا داشته باشیم. بدون قدرت سازی و اقتدار ملی، ‌به تدریج باید در انتظار استحاله و تسلیم در برابر حرکت جهانی سازی باشیم.
در زمینه اقتدار، یک بخش از اقتدار ما ساختاری و مربوط به جایگاه تاریخی و جغرافیایی کشور است، مانند جایگاه استراتژیکی و ژئوپُلیتیکی که ج.ا.ا. از لحاظ منطقه ای دارد. مرزهای ما در کنار خلیج فارس و دریای خزر است و بزرگ ترین ساحل این منطقه و تنگه استراتژیک هرمز در اختیار ماست. این موقعیت از لحاظ منطقه ای و از لحاظ جهانی بسیار حائز اهمیت است. مهم ترین جزایر خلیج فارس متعلق به ج.ا.ا. است. در زمان خطر از لحاظ استراتژیکی هرکدام از جزایر نقش یک ناو هواپیمابر را در منطقه خلیج فارس ایفا خواهند کرد. موقعیت ایران به گونه ای است که بر کل مخازن انرژی منطقه تسلط طبیعی دارد. نقش انرژی منطقه بر اقتصاد کشورهای صنعتی به خوبی نشان می دهد که این منطقه دارای چه اهمیتی است و چگونه انرژی جهان از این منطقه تأمین می شود. با توجه به عرض کم خلیج فارس، موقعیت ایران به گونه ای است که تمام پایگاه های جنوبی خلیج فارس و همه مخازن نفتی این منطقه عملاً در تیررس سلاح های ایران قرار دارند. جایگاه استراتژیک و منزلت جغرافیایی ایران یک اقتدار قابل ملاحظه ای است که باید درست از آن استفاده و بهره برداری شود. بخش مهم تر در زمینه اقتدار ملی، مواردی است که باید با برنامه ریزی و تلاش و بسیج ملی به قدرت سازی بپردازیم؛ که به برخی از این موارد در این بحث اشاره خواهد شد.

ساخت قدرت

برای داشتن یک تعامل فعال و سازنده با روند جهانی شدن، نیازمند به قدرت، هم قدرت سخت افزاری و هم قدرت نرم افزاری هستیم. قرآن مجید سه نوع قدرت را مطرح می کند: قدرت سخت افزاری، نرم افزاری و قدرت مافوق هر دو که در آیات مختلف برای ما بیان کرده است.
قرآن مجید در آیه ای می گوید: « و أعدّوا لهم ما استطعتم من قوّه و من رباط الخیل تُرهبون به عدوّ الله و عدوّکم و آخرین من دونهم لا تعلمونهم الله یعلمهم و ما تنفقوا من شیء فی سبیل الله یوفّ الیکم و انتم لا تظلمون»(2).
«هرچه در توان دارید، برای مقابله با دشمنان آماده سازید! و همچنین مرکب های میدان نبرد را، تا به وسیله آن، دشمن خدا و دشمن خویش را بترسانید! و گروه دیگری غیر از اینها را، که شما نمی شناسید و خدا آنها را می شناسد. و هرچه در راه خدا انفاق کنید، به طور کامل به شما بازگردانده می شود و به شما ستم نخواهد شد».
این جنبه سخت افزاری قدرت است که قرآن دستور می دهد از همه امکانات، ابزار و ادوات و اموال در برابر تهدید دشمن استفاده کنیم. مبنا هم «بازدارندگی» است. یعنی آن مقدار توان نظامی خود را باید بالا ببریم که بازدارنده باشد و دشمن را از تصمیم حمله و تجاوز باز دارد. در واقع توان و قدرت دفاعی یک کشور اسلامی باید در حدی باشد که دشمن احساس کند در صورت تجاوز، ناچار است بهای بسیار سنگینی پرداخت کند، به گونه ای که از تجاوز منصرف شود.
در آیه دیگر می گوید: «یا ایها النبی حرّض المؤمنین علی القتال ان یکن منکم عشرون صابرون یغلبوا مائتین و ان یکن منکم مائه یغلبوا الفا من الذین کفروا بانهم قوم لا یفقهون. الآن خفّف الله عنکم و علم ان فیکم ضعفا فان یکن منکم مائه صابره یغلبوا مائتین و ان یکن منکم الف یغلبوا الفین باذن الله و الله مع الصابرین»(3).
«ای پیامبر! مؤمنان را به جنگ تشویق کن! هرگاه بیست نفر از شما با استقامت باشند، بر دویست نفر غلبه می کنند؛ و اگر صد نفر باشند، بر هزار نفر از کسانی که کافر شدند، پیروز می گردند؛ چرا که آنها گروهی هستند که دارای فهم و درک درست نیستند.
هم اکنون خداوند به شما تخفیف داد و دانست که در شما سستی و ضعفی است؛ بنابراین، هرگاه یک صد نفر با استقامت از شما باشند، بر دویست نفر پیروز می شوند؛ و اگر یک هزار نفر باشند، بر دو هزار نفر به فرمان خدا غلبه خواهند کرد؛ و خدا با صابران است!»
این هم جنبه نرم افزاری قدرت است یعنی گروهی با ایمان و روحیه مقاومت و استقامت می توانند در مقابل ده برابر قدرت خودشان ایستادگی و مقاومت کنند. مسئله قدرت روحی، انگیزه و ایمان را قرآن به عنوان نرم افزار برای ما بیان کرده است. بی تردید در میدان مبارزه و نبرد در برابر دشمن، ‌بالاتر از ابزار و امکانات، انگیزه، روحیه و تصمیم قاطع انسان های مؤمن و سلحشور است. استراتژیست های نظامی نیز به این امر اعتراف دارند که در جنگ، ابزار پیروز نمی شود، ‌بلکه اراده انسان هاست که پیروزی می آفریند.
از سخت افزار و نرم افزار قدرت، موضوع بالاتری وجود دارد که قرآن چنین بیان کرده است:
«و لقد نصرکم الله ببدر و انتم اذله فاتقوا الله لعلکم تشکرون. اذ تقول للمؤمنین ألن یکفیکم أن یمدّکم ربّکم بثلاثه آلاف من الملائکه منزلین. بلی ان تصبروا و تتقوا و یأتوکم من فورهم هذا یمددکم ربکم بخمسه آلاف من الملائکه مسوّمین. و ما جعله الله الا بشری لکم و لتطمئن قلوبکم به و ما النصر الا من عندالله العزیز الحکیم»(4).
«خداوند شما را در "بدر"یاری کرد و بر دشمنان خطرناک، پیروز ساخت؛ در حالی که شما،‌ناتوان بودید. پس، تقوای الهی را پیشه سازید، تا شکر نعمت او را به جا آورده باشید! در آن هنگام که به مؤمنان می گفتی:" آیا کافی نیست که پروردگارتان،‌شما را به سه هزار نفر از فرشتگان که از آسمان فرود می آیند، یاری کند؟!" آری، اگر استقامت و تقوا پیشه کنید، و دشمن به همین زودی به سراغ شما بیاید، خداوند شما را به پنج هزار نفر از فرشتگان، که نشانه هایی با خود دارند، مدد خواهد کرد. ولی اینها را خداوند فقط بشارت و برای اطمینان خاطر شما قرار داده؛ وگرنه، پیروزی تنها از جانب خداوند توانای حکیم است!»
بنابراین اگر همه توان و امکان خودمان را در راه خدا به کار گیریم، بی تردید فرشته های رحمت الهی، لطف و نصرت الهی هم شامل حال ما خواهد شد و به پیروزی دست می یابیم. نصرت خداوند فقط ویژه میدان جنگ نیست. در کنار هر نوع تلاش و جهاد و فداکاری و ایثار، هدایت خداوند و نصرت حق است. «و الذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا»(5)؛ «و لینصرن الله من ینصره ان الله لقوی عزیز»(6). طبق آیات متعدد از قرآن مجید، در صورتی که مردم مؤمن و فداکار همه توان خود را به کار گیرند، بی تردید نصرت و رحمت خداوند بر آنها نازل خواهد شد و آنها را بر دشمنان پیروز خواهد ساخت. نمونه روشن آن صدر اسلام و پیروزی مسلمین بر هر دو ابرقدرت جهان است. لذا با تقویت اقتدار ملی و با اتکا به خداوند در برابر این حرکت جهانی می توانیم منافع خودمان را حفظ کنیم و حتی جهانی شدن را تبدیل به فرصت نماییم. برای تقویت اقتدار ملی به ساخت قدرت در بخش های مختلف به ویژه در زمینه فنّاوری پیشرفته نیازمندیم. در جهت تعامل با جهان قبل از هر اقدامی، نیاز به توانمند شدن و ساخت قدرت در کشور داریم، و الا هرگونه تعاملی به هضم و استحاله نظام منجر خواهد شد.

قدرت علمی

توان علمی کشور یکی از مؤلفه های اصلی قدرت است. خوشبختانه ما از لحاظ علمی کشوری توانمند هستیم. کسب امتیازات قابل ملاحظه در المپیادهایی که دانش آموزان ما شرکت می کنند، نمونه ای از نمایش اقتدار علمی کشور ماست و نشان می دهد که استعداد جوانان و سیستم آموزشی کشور ما در سطح بسیار خوبی است. ما در این مسابقات با کشورهای بزرگ و صنعتی دنیا رقابت می کنیم(7). البته حضور موفق ما در المپیادها به تنهایی کافی نیست. امروزه معیارهایی برای توانمندی های علمی در دنیا وجود دارد که لازم است با برنامه ریزی دقیق طبق آن معیارها، در جایگاهی قرار بگیریم که در شأن نظام جمهوری اسلای ایران و ملت بزرگ ایران باشد.
مؤسساتی در دنیا از 40 سال پیش تحت عنوان «علم سنجی»(8)، تأسیس شده اند. اینها مؤسساتی هستند که تولید علم را در کشورهای مختلف اندازه گیری و بر مبنای آن کشورهای مختلف را طبقه بندی می کنند. یکی از مشهورترین این مؤسسات پایگاه اطلاعاتی ISI(9) است که دارای پایگاه های SCI(10)و SSCI(11) و Art and Humanities می باشد که اولی مربوط به حوزه های علوم پایه، فنی و مهندسی، کشاورزی، دامپزشکی و علوم پزشکی است و دومی در زمینه های علوم اجتماعی، جامعه شناسی، ارتباطات، علوم تربیتی، روانشناسی و مدیریت است و سومی مربوط به هنر، ادبیات، تئاتر و هنرهای نمایشی، مذهب، تاریخ، معماری و موسیقی است.
کشورهای جهان به سه طبقه تقسیم شده اند. کشورهای رده یک که تقریباً هشت کشور صنعتی جهان هستند. کشورهای رده دو که کشورهای تا ردیف 26 هستند و کشورهای رده سوم که بعد از این دو رده قرار دارند. البته در معیار«علم سنجی»، از حدود 190 کشور جهان، فقط 100 کشور امروز موردتوجه و بررسی قرار دارند. بقیه کشورها در واقع به حدّی نرسیده اند که مورد مطالعه قرار گیرند. ج.ا.ا. داخل این 100 کشور است، اما در لایه سوم قرار دارد. یعنی نه داخل هشت کشور اول و نه در میان 26 کشور لایه دوم، بلکه در لایه سوم و در ردیف پنجاه و ششم قرار دارد.(12)
البته معیارهایی که برای این رده بندی در نظر گرفته اند، معیارهای خاصی است. اول اینکه در این سنجش فقط به مقالات علمی منتشر شده توجه می شود که چه تعداد مقاله علمی از نویسندگان یک کشور منتشر شده است؛ دوم اینکه این مقاله علمی باید به زبان انگلیسی و یا تعدادی از زبان های دیگر جهان باشد که متأسفانه زبان فارسی جزو آنها نیست و اگر به زبان دیگری باشد، مورد توجه قرار نمی گیرد؛ سوم اینکه این مقاله ها باید حتماً در یک سری از مجلات خاصی که مورد قبول این مؤسسات است، چاپ شده باشد و الا مورد بررسی قرار نمی گیرد. چهارم، معیار آنها میزان استناد به آن مقاله در مباحث علمی و مقالات تحقیقی دیگر است. درواقع ارجاعات به یک مقاله نشان دهنده نفوذ و تأثیر علمی آن مقاله است و ارزش یک مقاله علمی بر مبنای تأثیر در مقالات و نوشته های بعدی تعیین می شود. اساس کار علم سنجی بر مبنای بررسی چهار متغیر اساسی شامل مؤلفان، انتشارات علمی، مراجع و ارجاعات می باشد. علم سنجی با استفاده از این متغیرها با ترکیبی مناسب از شاخص های مبتنی بر این متغیرها خصایص پژوهش علمی را نمایان می سازد.
اما در عین حال علی رغم همه این محدودیت ها، ج.ا.ا. در طول دو سه سال اخیر یک جهش فوق العاده ای داشته است که نشان می دهد اگر ما برنامه ریزی درستی داشته باشیم، می توانیم در جایگاهی که مناسب ج.ا.ا. است قرار بگیریم. این جایگاه برای افکار عمومی جهان اهمیت بسیاری دارد. یعنی ج.ا.ا. در تولید علم در هر رده ای قرار گیرد، به همان نسبت پرستیژ یا منزلت جمهوری اسلامی ایران در میان نخبگان دنیا و افکار عمومی جهان تعریف می شود. منزلت یا پرستیژ به عنوان یک اصل مهم و تأثیرگذار بر اقتدار ملی است. نمی توان نسبت به قضاوت افکار عمومی جهان نسبت به جمهوری اسلامی ایران بی توجه بود. این سخن که ما به قضاوت دیگران کاری نداریم و قضاوت خودمان کافی است، سخن درستی نیست. همواره باید این مسئله به عنوان یک اصل مطرح باشد که ج.ا.ا. دارای چه منزلتی در جهان می باشد. همان طور که شرکت دانش آموزان ما در المپیادها منزلت علمی ایران را در چند سال اخیر بالا برده است، در مسئله «علم سنجی» هم اگر تلاش کنیم، منزلت جمهوری اسلامی ایران ارتقا خواهد یافت.
برای اینکه روشن شود در چند سال اخیر، چه تحول مهمی در ایران اتفاق افتاده است، به این آمار توجه کنید. در سال های قبل از انقلاب تا زمان پیروزی انقلاب، تعداد مقالات علمی ایران که از طرف مؤسسات «علم سنجی» مورد قبول قرار گرفته، حداکثر حدود 450 مقاله بوده است. البته بعد از پیروزی انقلاب و در سال های جنگ، تحول قابل ملاحظه ای نداشته ایم. پیداست که کشور با چه گرفتاری هایی در آن سال ها مواجه بود. اما از سال 1995 یعنی درواقع بعد از جنگ تحمیلی و در دوران سازندگی که دانشگاه ها نشاط خوبی پیدا کرده بودند، تحول بسیار بزرگی اتفاق افتاد و در نمودارها با یک شیب تندی تعداد مقالات علمی مورد قبول، افزایش پیدا کرد تا جایی که در سال 2001 یعنی دو سال قبل، مقالات پذیرفته شده،‌به بیش از 1400 مقاله علمی و در سال 2002 به حدود 1600 مقاله رسیده است(13). با مقایسه این دو سال می بینید که با چه سرعتی این روند رشد داشته است. اگر همین پیشرفت را با همین شیب حفظ کنیم، در آینده نه چندان دور می توانیم جایگاه مناسب کشور را به دست آوریم. البته برای دستیابی به این هدف، برنامه ریزی جامع و دقیقی نیاز است تا اندیشمندان و محققانمان را تشویق کنیم مقاله علمی بنویسند و این مقالات به زبان انگلیسی باشد و در مجلات معتبر مورد نظر هم چاپ شوند. اما روندی که در این چند سال اخیر اتفاق افتاده، بسیار جالب توجه است و نشان می دهد که دانش پژوهان کشورمان دارای استعداد بالایی هستند و قادرند رشد سریعی در این زمینه داشته باشند.
نکته مهم دیگر اینکه آمار نشان می دهد از مقالات علمی ما که در سطح جهان موردقبول قرار گرفته، 50 درصد مربوط به علوم پایه، 5 درصد مربوط به کشاورزی، 30 درصد در زمینه فنی و مهندسی و 11 درصد مربوط به پزشکی بوده است. متأسفانه آمار مربوط به علوم انسانی که مراکز علمی کشور منبع قابل ملاحظه ای برای علوم انسانی است، فقط 3 درصد را نشان می دهد. این آمار نشان می دهد که در زمینه حقوق، مذهب، هنر، تاریخ و ده ها رشته علمی دیگر در زمینه علوم انسانی یا مقاله علمی ننوشته ایم، ‌یا به زبان انگلیسی نبوده و یا در مجلات علمی معتبر چاپ نشده است؛ که ما باید این جایگاه را عوض کنیم تا در علوم انسانی بتوانیم جایگاه مناسب خودمان را به دست آوریم. البته در زمینه شیمی موقعیت استثنایی داشته ایم و از میان حدود 1200 مقاله پذیرفته شده در سال 2001 در پایگاه های اطلاعاتی، 398 مقاله مربوط به شیمی می باشد که پرسنل علمی،‌ تسهیلات آزمایشگاهی و اداری در بروز چنین پدیده ای نقش اساسی داشته اند(14).

قدرت تکنولوژیکی

مؤلفه مهم دیگر در ساخت قدرت، فنّاوری پیشرفته است. امروز قدرت تکنولوژیکی، در بحث اقتدار، حرف اول را می زند(15). خود امریکایی ها در استراتژی 25 ساله خود، اصل را بر تفوق در فنّاوری پیشرفته گذاشته اند. ج.ا.ا. خوشبختانه در این زمینه دارای توانمندی قابل ملاحظه ای است. در بخش فنّاوری اطلاعات(IT)و در بخش فنّاوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) به ویژه در زمینه نرم افزار کامپیوتر دارای ظرفیت لازم برای پیشرفت هستیم و اگر در این بخش، درست برنامه ریزی شود و همت لازم گماشته شود، ما می توانیم در زمینه فنّاوری اطلاعات در ردیف کشورهای پیشرفته جهان قرار بگیریم.
یکی از بخش های مهم در فنّاوری پیشرفته، فنّاوری هسته ای است. امروزه دانش و تکنولوژی هسته ای در جهان نقش ویژه ای دارد. تأثیر تکنولوژی هسته ای در گسترش دانش بشری، تسلط بر طبیعت،‌تأمین رفاه و پیشرفت زندگی بشر غیرقابل تردید است. استفاده از انرژی حاصل از شکافت هسته اورانیوم در راکتورهای اتمی جهت تولید برق یا شیرین کردن آب دریاها و همچنین استفاده از انواع رادیوایزوتوپ ها در پزشکی، صنعت و کشاورزی، مثال هایی از گسترش این دانش در زندگی بشر می باشند.
اولین ضرورت و نیازمندی ایران در توسعه هسته ای، تولید برق هسته ای می باشد. طی سه دهه گذشته با توجه به روند رو به رشد توسعه اجتماعی و اقتصادی در ایران، استراتژی بهره برداری از منابع فسیلی متأثر از دو عامل محدودکننده است. از یک طرف ارتقای سطح زندگی و برنامه های بهبود شاخص های اقتصادی نیازمند تأمین روند تقاضای صعودی انرژی در کلیه بخش های داخلی می باشد و از طرفی، اقتصاد ملی وابسته به درآمد نفتی است که رهایی از این دو عامل متضاد، مستلزم ایجاد یک استراتژی درازمدت و تجدیدنظر در روند استفاده بی رویه از منابع فسیلی در کشور است. مصرف انرژی در 25 سال گذشته در کشور از 180/9 میلیون بشکه معادل نفت خام متوسط، با رشد سالانه 5/8 درصد به 661/7 میلیون بشکه معادل نفت افزایش یافته است.
در صورتی که ج.ا.ا. با داشتن منابع عظیم فسیلی نفت و گاز در پی ارزان ترین راه برای تأمین انرژی خود باشد، پیامدهای گوناگونی به دنبال دارد: اول اینکه این منابع محدود بوده و متعلق به نسل های آتی کشور نیز می باشد. دوم، استفاده از این منابع در صنایع تبدیلی نظیر پتروشیمی به مراتب ارزش افزوده بیشتری برای کشور در پی دارد. سوم، مصرف این منابع در داخل کشور به عنوان سوخت، به شدت ارز حاصل از صادرات نفت خام و گاز طبیعی را تحت الشعاع قرار می دهد. مجموعه این دلایل، اتکای سیستم عرضه انرژی کشور به سوخت های فسیلی را غیرمنطقی ساخته و استفاده کشور از تکنولوژی های جدید از جمله تکنولوژی هسته ای را در مقام مقایسه با سوخت های فسیلی، رقابتی می سازد. استفاده و انتقال تکنولوژی های جدید از جمله فنّاوری تولید برق توسط نیروگاه های هسته ای در راستای سیاست ارتقای بهره وری تولید حامل های انرژی در کشور می باشد.
ضمناً اقدام به احداث نیروگاه های هسته ای به ایران منحصر نمی باشد، کشورهای دیگری نیز که دارای ذخایر وسیع نفت و گاز هستند، جهت صیانت از منابع انرژی به بهره برداری وسیعی از نیروگاه های هسته ای اقدام نموده اند. از جمله امریکا که علی رغم داشتن منابع عظیم نفت نسبت به ساخت 104 واحد نیروگاه هسته ای اقدام نموده است(16). روسیه نیز که از ذخایر نفتی عظیم برخوردار و از لحاظ منابع گاز مقام اول را در جهان داراست، در حال حاضر با فعالیت 29 نیروگاه اتمی، حدود 13 درصد از برق خود را از نیروگاه های هسته ای تأمین می نماید. انگلستان نیز که حوزه نفتی دریای شمال(برنت) را در اختیار دارد، دارای 35 واحد نیروگاه هسته ای است. از طرف دیگر دولت ایران در زمان رژیم گذشته با کمک کشورهای غربی، ایجاد 23 نیروگاه اتمی با ظرفیت حدود 23000 مگاوات را در برنامه خود قرار داد و از سال 1353 تا سال 1357 ایجاد 8 نیروگاه اتمی را برنامه ریزی نمود و قرارداد ساخت یا تفاهم نامه آنها بین سازمان انرژی اتمی ایران و پیمانکاران خارجی را به امضا رساند(17). لذا استدلال رسانه های غربی به ویژه امریکایی مبنی بر اینکه با وجود ذخایر سوخت های فسیلی در ایران نیازی به احداث نیروگاه هسته ای نیست،‌سخنی بی پایه و برخوردی دوگانه با مسئله می باشد.
در زمینه نیروگاه های هسته ای، مسئله مهم خودکفایی در زمینه تولید سوخت هسته ای است. تصمیم به ساخت انواع نیروگاه های اتمی که تماماً تحت نظارت آژانس انجام خواهد شد، ما را ملزم می سازد که در زمینه تولید سوخت هسته ای فعالیت نماییم. بنابراین یکی از مسائل مهم، غنی سازی اورانیوم است.(18) خوشبختانه ج.ا.ا در سال جاری توانست در این زمینه قدم های مهمی بردارد. فنّاوری غنی سازی یک فنّاوری بسیار پیشرفته ای است که ج.ا.ا در زمینه صلح آمیز به آن دست یافت و در دهه فجر امسال از طرف مقامات ج.ا.ا رسماً‌ اعلام شد. تکنولوژی غنی سازی بسیار پیچیده است و این امر نشان می دهد که ج.ا.ا می تواند جایگاه مناسبی از لحاظ تکنولوژیکی در جهان داشته باشد.
درواقع اورانیوم طبیعی دارای دو نوع ایزوتوپ است: اورانیوم 238 و اورانیوم 235. در اورانیوم طبیعی، 99 درصد آن 238 است و فقط کمتر از 1 درصد آن 235 می باشد. آنچه بسیار ارزشمند است، اورانیوم 235 می باشد که مقدار آن در اورانیوم طبیعی 0/72 درصد است. برای جداسازی اورانیوم 235 از 238 نیاز به دانش و فنّاوری بسیار پیشرفته ای می باشد و معمولاً راه های مختلفی برای این جداسازی دنبال می شود. یکی از این راه ها، معروف به دیفیوژن است.(19) طریق دیگر، معروف به سانتریفیوژ است(20). راه جدید هم از طریق لیزر است(21). البته ج.ا.ا. نسبت به غنی سازی از طریق دوم یعنی سانتریفیوژ سرمایه گذاری نموده است.
در سال های اخیر به بخش فنّاوری هسته ای توجه بیشتری شد، مخصوصاً در یکی دو سال اخیر که همت فراوانی گماشته شد و سرمایه گذاری های لازم انجام گرفت تا توانستیم به فنّاوری غنی سازی اورانیوم که بسیار حائز اهمیت است، دست یابیم. البته ج.ا.ا. طبق استراتژی مدون خود دنبال سلاح های کشتار جمعی نیست. فنّاوری هسته ای هم به مفهوم دستیابی به بمب اتم نمی باشد. این فنّاوری در زمینه های صلح آمیز است. فعالیتی که امروز ج.ا.ا. انجام می دهد، می تواند در بخش نیروگاه برق هسته ای ما را از لحاظ سوخت خودکفا کند. یعنی از معدن اورانیوم(که ما دارای معادن غنی اورانیوم هستیم)، اورانیوم را استخراج و با اِعمال فرایندهای مختلف شیمیایی و فیزیکی آن را به کیک زرد تبدیل کنیم. سپس کیک زرد را به هگزافلورید اورانیوم، اورانیوم فلزی و اکسید اورانیوم تبدیل کنیم. در تأسیسات عظیم اصفهان که به زودی شروع به کار خواهد کرد و اعلام شده که در سال آینده این تأسیسات عظیم افتتاح خواهد شد، UF6 که خوراک اصلی تأسیسات عظیم دیگری در نطنز کاشان است، به دست می آید. UF6 در تأسیسات نطنز کاشان غنی سازی و تبدیل به اورانیومی می شود که می تواند مصرف سوخت برای نیروگاه اتمی باشد. تمامی تأسیسات فوق به اطلاع آژانس بین المللی انرژی اتمی رسیده است و با نظارت آن سازمان می باشد. بسیار مهم است که ج.ا.ا. توانسته در این مدت کوتاه به این فنّاوری پیچیده و مهم دست پیدا کند. این مسئله نشان می دهد که ما از لحاظ تکنولوژیکی، ظرفیت لازم را داریم. آنچه مورد نیاز است برنامه ریزی صحیح، ایجاد امکانات و تلاش و جهاد است.

قدرت نظامی

هر دولتی برای مقابله با تهدید خارجی و نیز آسیب پذیری داخلی نیازمند توانایی نظامی است و میزان تسلیحات و تجهیزات نظامی در این زمینه اهمیت بالایی دارد. البته این مؤلفه دارای ارتباط تنگاتنگی با مؤلفه های دیگر است. برای مثال شیوه تأمین امکانات نظامی و تدارک نوع و میزان ابزارهای بازدارنده بستگی به میزان قدرت اقتصادی کشور دارد؛ همچنان که حراست از توانمندی های اقتصادی مستلزم داشتن ابزارهای دفاعی مناسبی می باشد. اگر عنصر سازنده و حیاتی امنیت در عصر حاضر«اقتصاد پویا» است، تأمین امنیت همین تأسیسات اقتصادی هم مستلزم سیاست های خاصی در استراتژی کلان امنیتی می باشد.
منطقه خاورمیانه که ایران هم یکی از مهم ترین کشورهای آن است، تحت تأثیر یک موج منطقه ای، خواه ناخواه در مدار مسابقه ای قرار گرفته که عنصر اساسی آن تأمین توان نظامی و توجه به سایر مؤلفه های تأمین امنیت از قبیل توانمندسازی اقتصاد، مشروعیت سیاسی و برخورداری از منابع طبیعی حیاتی می باشد. جمهوری اسلامی ایران به لحاظ امنیت ژئوانرژیک نمی تواند نسبت به محط بین المللی و معادلات قدرت در منطقه و جهان بی تفاوت باشد. از آنجا که ایران ذاتاً کشوری بین المللی است، بدون توجه به ماهیت نظام سیاسی حاکم بر آن، باید در سطوح بین المللی و منطقه ای تحرک کافی داشته باشد، زیرا سیاست ها و اقدامات ایران به لحاظ اعتبار ژئوانرژیک خود، آثار بین المللی دارد. همچنین در شرایط بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، ایران تبدیل به سرچشمه ای برای نشر اسلام مبارز، اسلام حکومتی و فقه سیاسی گردید که برای قدرت های بزرگ استکباری و حکومت های استبدادی خطرآفرین شد و پیام فرهنگی ایران در سراسر جهان اسلام نشر یافت و بدین جهت ایران کانون توجه جهانیان گردید.
استراتژی که بتواند همکاری سازنده ای با جهان داشته باشد و امنیت ملی، استقلال سیاسی و فرهنگی، زمینه های رشد اقتصادی و تمامیت ارضی کشور را تأمین کند، بزرگ ترین چالش نظری و عملی سیاستمداران و اندیشمندان ایرانی خواهد بود. در صورت عدم سامان دهی این معضل، فرایند مسابقه تسلیحاتی، تهدیدات منطقه ای و فرامنطقه ای همچنان خطرآفرین خواهد بود. شاید مهم ترین محوری که دستگاه سیاستگذاری ایران باید روی آن متمرکز و حساس باشد، اندیشه ائتلاف و همکاری امنیتی با کشورهای منطقه است. در سایه این همکاری می توان اعتمادسازی و در نتیجه مقررات کنترل تسلیحاتی را مورد توجه قرار داد. از آنجا که رسیدن به این مرحله بسیار مشکل و درازمدت می نماید، توان افزایی نظامی همچنان یک ضرورت گریزناپذیر شده است. از طرف دیگر، متأسفانه در جهان امروز همانند گذشته دور، تنها قدرتی که به راحتی قابل ترجمه به قدرت سیاسی و حقوقی و بین المللی است، قدرت نظامی است. برخلاف همه شعارها و سخنان فریبنده در جهان معاصر، قدرت تأثیرگذار اصلی در صحنه سیاسی نه اقتصاد است و نه فرهنگ، بلکه اصلی ترین قدرت همچنان قدرت نظامی است. دلیل روشن آن، یکجانبه گرایی امریکاست.امروزه از لحاظ فرهنگی، سابقه تمدنی و حتی اقتصادی، برخی از کشورها از امریکا جلوترند. گرچه از لحاظ قدرت توان تولید علم و پیشرفت تکنولوژیکی امریکا هنوز بر سایر کشورها سبقت دارد، ولی نه علم و نه تکنولوژی سریعاً قابل ترجمه به تفوق سیاسی و بین المللی نیست. قدرتی که به راحتی موجب تفوق جهانی می شود، قدرت نظامی و تکنولوژی نظامی است(22). اینکه امریکا بدون اعتنا به دیگران و سازمان های بین المللی در صحنه جهانی هر تصمیمی را اتخاذ و عمل می کند و اعتنایی به مقررات و قواعد بین المللی و حتی به افکار عمومی جهان ندارد،‌به این دلیل است که امریکا قدرت اول نظامی جهان است. اروپا و روسیه حداقل چند دهه از لحاظ تکنولوژی نظامی و قدرت نظامی از امریکا عقب ترند.
ساخت قدرت نظامی و تأمین بنیه قوی دفاعی نه تنها در امنیت ملی و مسائل منطقه ای، بلکه در مسائل جهانی نیز بسیار تأثیرگذار است. برای دستیابی به قدرت نظامی تأثیرگذار و بازدارنده حداقل باید به دو موضوع مهم و اساسی تکیه نماییم. مسئله اول، تکنولوژی نظامی است، برای مثال دانش الکترونیک نقش بسیار اساسی در قدرت نظامی دارد. ما نیازمند به دانش الکترونیک هم برای آفند و هم برای پدافند هستیم. درواقع الکترونیک و جنگ الکترونیک یک پایه مهم برای تکنولوژی نظامی است. اگر کشوری در این زمینه به فنّاوری پیشرفته دست یابد، می تواند انواع هواپیماها، موشک ها و بمب های هدایت شونده دشمن را منحرف نماید و از طرف دیگر می تواند انواع تجهیزات هدایت شونده نظامی بسازد. همچنین دانش فضایی که در شرایط فعلی نقش مؤثری در تکنولوژی نظامی دارد. در مجموع، فنّاوری پیشرفته دو منظوره که بتوان از آنها در تجهیزات مدرن نظامی بهره برداری کرد، یک اصل در ساخت قدرت نظامی است.
مسئله دوم، بسیج قدرتمند نیروی مردمی در صحنه دفاع از کشور است. البته این مسئله حتی از مسئله اول هم مهم تر است. اگر یک ملت، آموزش دیده، آماده فداکاری و با انگیزه و با ایمان باشد، هیچ قدرتی نمی تواند آن ملت را شکست دهد. همان موضوع ارتش بیست میلیونی که امام بزرگوار بر آن تکیه داشت. اگر در دفاع مقدس هشت ساله توانستیم دشمن تا دندان مسلح عراق را که همه کشورهای صنعتی شرق و غرب از او حمایت می کردند، از کشور بیرون برانیم و بر او پیروز شویم، در سایه بسیج و حضور مردم در صحنه جنگ بود. امروز هم اگر در کشور، بیست میلیون انسان آماده جهاد و فداکاری داشته باشیم، بی تردید بزرگ ترین قدرت نظامی منطقه را در اختیار داریم و هیچ قدرتی نمی تواند این ملت را به زانو درآورد.
امروزه ج.ا.ا. از لحاظ قدرت نظامی، دارای قدرت قابل ملاحظه و بازدارنده ای است، به ویژه آنکه دارای قدرت بسیج چند میلیونی آموزش دیده و آماده می باشد. امروز دارای یک ارتش قوی و سپاه باایمان هستیم که دارای تجربه هشت سال دفاع و جنگ است و بزرگ ترین قدرت نظامی منطقه را تشکیل می دهد. از لحاظ صنایع نظامی هم کشوری پیشرفته هستیم و اقلام فراوانی را به کشورهای دیگر صادر می کنیم. در زمینه ساخت انواع موشک، نفربر زرهی و حتی تانک، هلی کوپتر و هواپیما و ناوچه، پیشرفت های قابل ملاحظه ای داشته ایم و در بسیاری از نیازمندی های دفاعی خودکفا و بی نیاز از دیگران می باشیم. از لحاظ تعمیر و نگهداری تجهیزات پیشرفته نیز جایگاه قابل ملاحظه ای داریم. ما توانستیم هواپیمای پیشرفته ای مانند اف 14 را که هیچ بازاری نمی توانست از لحاظ تأمین قطعات آن به ما کمک کند و از جانب امریکا هم در تحریم کامل بودیم، به خوبی نگهداری کنیم و بعد از حدود 25 سال پس از پیروزی انقلاب، این نوع هواپیما در کشور ما هنوز به خوبی مأموریت خود را انجام می دهد که مایه اعجاب کشورهای پیشرفته و حتی امریکاست.

پی نوشت ها :

1. سخنرانی شخصیت مدعوّ در مجلس خبرگان رهبری، اجلاسیه نهم دوره سوم مجلس خبرگان رهبری، مجتمع امام خمینی، تهران، 12 اسفند 1381.
2. قرآن مجید، سوره انفال،‌آیه 60.
3.قرآن مجید، سوره انفال،‌آیات 65 و 66.
4.قرآن مجید، سوره آل عمران، آیات 123 تا 126.
5.قرآن مجید، سوره عنکبوت، آیه 69.
7. رتبه های کسب شده در المپیادهای سال های 1380 و 1381

کامپیوتر	شیمی	زیست شناسی	ریاضی	فیزیک	سال
یازدهم	دوم	ششم	هفدهم	پنجم	1380
هفتم	هفتم	ششم	یازدهم	دوم	1381

مدال های کسب شده در المپیادهای سال های 1380 و 1381